Fritz Reuter

From Wikipedia

Dr. h.c. Heinrich Ludwig Christian Fritz Reuter (* 7. November 1810 in Stavenhagen, † 12. Juli 1874 in Eisenach) is een vun de wichtigsten plattdüütschen Schrieverslüüd.

[Ännern] Biografie

Reuter is 1810 in Stavenhagen, Mekelnborg op de Welt kamen. Sien Öllern weern de Börgermeester Georg Johann Jakob Reuter un sien Fru Johanna. Bit dat he veerteihn weer, kreeg he private Ünnerwiesen. Denn keem he op de Latinsche School in Friedland. Sien Persepter Horn wies em de Ideen vun de Düütschen Burschenschapen. Dormit harr he de Grunnlag för sien demokratsche Meenen kreegen. Dat harr later denn bannigen Influss op sien Leewen.

1828 güng he op dat Gymnasium in Parchim, un mook 1831 sien Abitur. Denn studeer he Juristeree in Rostock un vun 1832 weg in Jena. Dor güng he in de Burschenschap Germania. Vun düttwegen weer he in dat sülvige Johr fastnahmen.

An'n 31. Oktober 1833 harr de Obrigkeet em denn op de Reis trüch na Stavenhagen in Berlin fastnahmen. He weer interneert op de Festung Silberberg. An'n 4. August 1836 kreeg he wegen "Majestätsbeleidigung und versuchtem Hochverrat" een Urdeel op Dood. 1837 harrn se em denn de Gnad wiest un dat Urdeel to 30 Johr Haft op de Festung afmildert. De Groothertog vun Mekelborg hett denn henkreegen, dat Reuter blots noch 8 Johr sitten schull. Seten harr Reuter denn in Groß Glogau, Meideborch, Graudenz und Dömitz. An'n 25. August 1840 weer he denn in Dömitz frielaaten.

Reuter schreew later dorto: : "Un wat hadden wi denn dahn?" "Nicks, gor nicks. Blot in uns' Versammlungen un unner vir Ogen hadden wi von Ding'redt, de jetzt up apne Strat fri utschrigt warden, von Dütschlands Friheit und Einigkeit, Äwer taum Handeln wiren wi tau swack, taum Schriwen tau dumm, dorum folgten wi de olle dütsche Mod', wi redten blot doräwer." (Ziteert na Julius Stinde)

Reuter probeer denn, in Heidelberg to studeern. Denn trock he to sien Ohm, den Paster in Jabel. 1842 fung Fritz Reuter as "Strom" (Volontär) bi een Gutspächter in Demzin an. Dor bemööt em sien latere Fru Luise. Se weer de Dochter vun den Paster Kuntze ut Roggenstorf un arbeed as Kinnsdeern bi den Paster Augustin in Rittermannshagen.

An'n 3. März 1845 bleew de Vadder vun Fritz Reuter dood. He harr sien Söhn keen Arv geeven. Reuter fung nu dat Schriewen an. Toers op hoog, denn op plattdüütsch. Dormit har hee mehr Erfolg.

1850 güng Reuter as Privatlehrer na Treptow an de Tollense (hüüt Altentreptow). He kreeg dat Börgerrecht vun Preußen un bleew Stadtverordneter. An'n 16. Juni 1851 hierot he sien Luise in Roggenstorf.

1853 harr he dat lütte Book Läuschen un Rimels rutbröcht. Dat weer sien ersten grötteren Spood. De Oplaag vun 1200 Exemplarens weer al na een poor Weeken utverköfft. 1856 trock Reuter na Nigenbramborg. De Universität Rostock geev Reuter 1863 den Ehrendokter. In dat sülvige Johr trock he na Eisenach, wo he an'n 12. Juli 1874 doodbleev.

[Ännern] Wark

Reuter sien Wark wiest to'n een een präzisen Bruuk vun de plattdüütsche Spraak. Dormit wies he de Lü, dat plattdüütsch ook för Literatur geiht. To'n annern hett sien Wark smusterigen Humor un mennig satirsche Formuleern. Reuter wies, dat he de Lü op dat Muulwark kieken kunn. Dorbi bröch he ook jümmers wedder soziale Frogen to Papeer un bruuk de plattdüütsche Spraak, dat he an de Zensur vörbi ook Kritik an de Aristokratie un de Obrigkeet mooken kunn.


  • „Läuschen un Riemels“ (mehrere Bände ab 1853)
  • „De Reis' nah Belligen“ (1855)
  • „Polterabendgedichte in hoch- und niederdeutscher Mundart“ (1855)
  • „Kein Hüsung“ (1857)
  • „Olle Kamellen“ (1860)
  • „Woans ick tau 'ne Fru kamm“ (1860)
  • „Ut de Franzosentid“ (1860)
  • „Hanne Nüte un de lütte Pudel“ (1860)
  • „Schurr-Murr“ (1861)
  • „Olle Kamellen. Zweiter Theil. Ut mine Festungstid“ (1862)
  • „Olle Kamellen III., IV, V. Ut mine Stromtid.“ (1862)
  • „Olle Kamellen VI. Dörchläuchting“ (1866)
  • „Olle Kamellen VII. De meckelnbörgschen Montecchi un Capuletti oder De Reis' nah Konstantinopel“ (1868)
  • „Kleinere Schriften I: Die Reise nach Braunschweig. - Ein gräflicher Geburtstag. - Aus dem Unterhaltungsblatt.“
  • „Kleinere Schriften II: Abweisung der Angriffe des Dr. Klaus Groth. -Ein Heimatloser in Mecklenburg. -Urgeschicht' von Meckelnborg“ (1874). -Festgedichte. -Aus den „Liedern zu Schutz und Trutz“.
  • "De Eikboom " vertont von De Plattfööt auf CD "Evergreens des Nordens"

[Ännern] Weblinks

Annere Spraken