Westerkertaaiers

Van Wikipedie

Westerkertaaiers
Noam Westerkertaaiers
Andere noamen Westerkwartaars; Westgrunnegs; Kölmerlaands
Nederlaandse noam Westerkwartiers
Proat in Nederlaand
Toalgebied t Ommelaand Westerkertaaier; t Oostelieke paart van de gemainte Kölmerlaand
Aantel sprekers 23.000
Dialekten gain
Toalklassifikoatie
Schrift Latainse alfabet
Toalstoates t Westerkertaaiers wordt zain as n dialekt van t Grunnegs
Toalkode ISO 639-1 n.v.t.
Toalkode ISO 639-2 n.v.t.
Toalkode ISO 639-3/DIS n.v.t.
Lokoatsie van t Westerkertaaiers ien Nederlaand
vergroten
Lokoatsie van t Westerkertaaiers ien Nederlaand

t Westerkertaaiers, enkeld ook wel Kölmerlaands of Westgrunnegs nuumd, is n Leegsaksisch dialekt dat proat wordt ien t zonoamde Westerkertaaier, t zuudwestelieke paart van de provinzie Grunnen, en ien t oosten van de Fraise gemainte Kölmerlaand.

Inholdsopgaove

[bewark] Algemeen

t Westerkertaaiers wordt tegenswoordeg nog proat deur om en bie 23.000 minsken. Doarvan wonen sikkom 22.000 ien Grunnen en sikkom 800 ien Kölmerlaand. n Groot paart van de spreker binnen de wat oldern, woardeur t sprekersaantel oaf nemt.

Op koarten woarop de dialekten van Nederlaand vermeld worden, wordt ien n groot paart t Westerkertaaierse toalgebied omschreven as "Kölmerlaands", dat n Leegsaksisch dialekt wezen zol. t Kölmerlaands bestaait toalkundeg nait, moar wordt tegenswoordeg aanduud as t Westerkertaaiers dat sproken wordt ien Kölmerlaand. Onterecht, den t Westerkertaaiers ien Kölmerlaand gain andere aigenskoppen verteunt as dat in Grunnen sproken wordt. Meugelk komt dit misverstaand veur oet n verwarreng van t Westerkwartaaiers mit t Pompsters van De Pompe.

[bewark] t Westerkertaaierse Toalgebied

t Westerkertaaierse toalgebied wordt begrensd deur de Drìntse provinziegrens ien t zuudoosten, de Stad ien t oosten en t Rietdaip ien t noordoosten. Ien dij gebieden bestaait n vlooiende overgang van t Westerkertaaiers noar de Grunnegse dialekten, Noordvelds en Stadjeders; de overgang noar t Hoogelaandsters, dat aan de aandere kaant van t Rietdaip proat wordt, is van oldsheer minder vlooiend.

Ien t westen indegt t Westerkertaaierse gebied abrupt deurdat t Fraise toalgebied begunt. t Westerkertaaierse gebied ien de provinzie Fraislaand goat bie t Fraise loug Gaarksklooster de grens over en lopt as n rechte lien noar Kölme, moar goat juust der veur noar Kölmerpomp en den richten t Laauwersmeer. De lougen vörmen de volgende lien, Muntjeziel, Warfstermeul en Boerem. Ien t loug De Pomp wordt t Pompsters proat dat n overgangsdialekt tuzzen t Frais en t Westerkertaaiers is. Deur de abrupte oafbrekeng van t Westerkertaaiers noar t Frais wordt der vanoet goan dat t Pompsterse toalgebied vrouger veul groter was as dat t nou is.

[bewark] Reloatsies mit andere dialekten en toalen

[bewark] Reloatsies mit de andere Grunnegse Dialekten

t Westerkertaaiers wordt miest as de minst-Grunnegse vörm van t Grunnegs geschaauwd (op t Noordvelds noa, dat toalkundeg zain zowel tot t Grunnegs as tot t Drìnts heurt). Twijklanken dij as typisch Grunnegs zain worden ("ai" en "ou"), kommen ien t Westerkertaaiers binoa niet veur. Woar veul Grunnegse dialekten de -ai bruken, het t Westerkwartaars maisttied de ij of ie. Miest is de schriefwieze niet aanpaast aan t Westerkwartaars.

[bewark] De Ienvloud van t Nederlaands

Noast t Grunnegs, dat ien de Stad proat wordt, stoat t Westerkertaaiers ien vergeliekeng mit de andere Grunnegse dialekten t miest onder druk van t Nederlaands. n Groot paart van t toaleigense is doardeur al verloorn gongen. Veulal gebruukt man vörms oet t Nederlaands en ver-grunnegsen t den. Dit nuimt man t Regiolekt. Veurbeelden hiervan binnen

  • t Westerkertaarse moek veur t Nederlaandse maakte is tegenswoordeg moakte worden. (Veur moek wordt ien andere Grunnegse dialekten ook wel meuk of muik bruukt)
  • t Algemain Grunnegse stevel veur t Nederlaande laars wordt tegenswoordeg voak vervangen deur leers.

[bewark] Fraise Substroat

Wieder is ien t Westerkertaaiers van alle Grunnegse dialekten nog de grootste ienvloud van t Frais weer te vinden. n Veurbeeld is de betaiken van t woord "nuver", dat ien andere Grunnegse dialekten ook veurkomt en dan "schier" betaikent. Ien t Westerkwartaar ken t ook "vrumd" betaikenen, zo as ien t Frais.

Interwiki's