Grunnegs woordenbouk

Van Wikipedie

Wikipedie:Etalage

Dit is n Grunnegs woordenbouk Grunnegs-Nederlaands. Dingen dij hierin te stoan kommen binnen: grammoatiek, algemaine woorden en zegswiezen.

Zai ook t artikel over t Grunnegs.

Inholdsopgaove

[bewark] Info veurof

Dailen van Noord-Nederlaand woar man Grunnegs proat
vergroten
Dailen van Noord-Nederlaand woar man Grunnegs proat

t Grunnegs is t dialekt dat sproken wordt in de provinzie Grunnen en dailen van t Drìnt en Fraislaand. t Bestaait oet meerdere dialekten, woardeur nait overal t zölfde Grunnegs proat wordt. t Grunnegs ken in twij heufddialekten verdaild worden, t Zuud- en Oostgrunnegs en t Noord- en Westgrunnegs. t Maist veurkommende verschil tuzzen baident is t gebruuk van -uu of de -oe in woorden as huus/hoes en uut/oet. Doarnoast binnen der nog meer verschillen zo as t gebruuk van hom in ploats van zoch of zok en t vertoalen van in noar ien. Om toch alle Grunnegse dialekten heur stee te geven, worden alle schriefwiezen in dit woordenbouk vermeld.

De dialekten t Grunnegs binnen van west noar oost:

[bewark] Oetsproak

Hieronder stoan n poar letterkombinoatsies en heur oetsproaken.

Schiefwieze Oetsproak Veurbeeld
ai aj (heel plat ook uitgesproken oj) nait (najt/nojt)
aai iets langere aj (geen vervorming) tudaai (tuudaai)
ì overdreven klank tussen e en i ìnde (iinde)
oa en (sums) oo oo zoals in oor goan (goon)
è lange e klank als in de Deense æ bèrre (bære)
ö lange klank zoals t Franse œuf kört (kœut)
ô lange o klank als de Deense å ôf (åf)
ui als in het Nederlands of als öj gruien (gröjn)
-nen nn Grunnen (grunn)
-nden nn Landen (lann)
vv ff zoals in koffie kovvie (koffie)
-ven/-men/-pen/-ben 'm (' staat voor een kort steut) lopen (loo'm)
-ken 'ng (' is weer de steut) moaken (mò'ng)
-ggen khng zoals de gn in magnum maggen (makhng)

Ain van de rezens dat t Grunnegs t op ain noa minst-verstoanboare dialekt van Nederlaand is, is dat de oetsproak hail slim verschilt van t Nederlaands. Ook worden dingen voak aands oetsproken as dat t schreven wordt. Veurbeeld:

Schriefwieze: "Dat het hai aiglieks nait doan," zegt zien bruier
Oetsproak: Dadhedde ailieks naidoan, sèht sien bröjr

[bewark] Spellen

Veur t Grunnegs bestait gain vaste spellen. Der is wel n veurkeursspellen dij maisttieds noavolgd wordt. Hieronder stoan wat regelkes dij in dizze veurkeursspellen veurkommen.

[bewark] Oetgangspunten

  • Zo veul meugelk schrieven zo as t oetsproken wordt
  • Wel grammoatikoal krekthaid beholden
  • Zo veul meugelk de c vervangen deur k of s
  • Engelse lainwoorden nait verandern
  • In geogroafische noamen de -en achteraan zo veul meugelk vot hoalen

oetwaarkens en meer regels hieronder

[bewark] Woorden ìndegend op -en

Dizze worden in t Grunnegs voluut schreven. Oetzönderns binnen woorden dij ìndegen op de letters: l en r. Hier wordt -en der wel achterplakt.

Nederlaands Grunnegs Uutsproak
kijken kieken kiekng
praten proaten proatn
paarden peerden peern
voeren vouern vouern
kletsen kwedeln kwedeln

Bie geogroafische noamen dij ìndegen op -en wordt de -en zo veul meugelk vot hoalt. Veurbeeld:

Grunnegs Nederlaands
Nimweeg Nijmegen

n Oetzöndern hierop is t meervold van t woord heer. Dizze wordt as heren schreven om t verschil tuzzen heren en heern (haring) te beholden.

[bewark] Open lettergrepen

Net as in t Nederlaands het t Grunnegs gain klinkerverdubbeln bie waarkwoorden mit open lettergrepen:

Nederlaands Grunnegs
lopen lopen (en dus gain loopen of loop'm)
duiken duken (gain duuken)

[bewark] Oa of ao?

In t Grunnegs bestaait gain twiefel: aaltied oa. Dus proaten, kloagen en knoal. As der in t Nederlaands n woord veurkomt dat mit n -oo dij n -oa oetsproak het, wordt dizze in onwiezegde vörm overnomen in t Grunnegs. Dus gain noard of oar mor gewoon noord en oor.

Bie woorden as zo as (zoals) wordt t woord ofbroken om te veurkommen dat de -oa oetsproken wordt as de -oo in noord.

[bewark] Apostrof

As der aan t rechterkaande letters votvallen, den wordt de apostrof wel schreven. Vallen der letters aan t linkerkaande weg, dan wordt der gain apostrof geschreven:

Wel apostrof Gain apostrof
Nederlaands De hond speelde met zijn bal. Ik zag een hond.
Grunnegs d'Hond speulde mit zien bale. k Zag n hond.

In ain enkel geval wordt de letter aan t woord vastplakt: soavends, smörns, smiddags.

t Votvalen van de -e in de wordt voak nait schreven.

[bewark] U of ö

In de Grunnegse toal binnen verschaaidene woorden woarbie de schriefwieze zo wel mit n -u as met n -ö wezen ken. n Goud veurbeeld hierveur is t woord Grunnen. Dit wordt in n groot dail van de provinzie as Grunnen schreven, mor in Oost-Grunnen zell t eerder as Grönnen speld worden. Baide vörmen worden juust rekend. Op Wikipedie wordt de -u bruukt, omdat n veurkeursregel van t Grunnegs is, zo min meugelk vrumde taikens te gebruken.

[bewark] Trema

In t Grunnegs valt t Nederlaandse trema vot en wordt nait vervangen. As der n woord stait as Itoalie, wait de Grunneger dat hai of zai t uutspreken mout as Itoalië.

[bewark] Grammoatiek

[bewark] Veurnoamwoorden

[bewark] Nominatief

Grunnegs Nederlaands
Ik ik
Doe jij
Hai/hee hij
Zie/zai zij
Wie wij
Joe/je/ie jullie/u
Zie/zai zij

[bewark] Genitief

Grunnegs Nederlaands
Mienent het mijne
Dienent het jouwe
Zienent het zijne
Heurent het hare
Onzent* het onze
Joenent dat van jullie
Heurent dat van hen
*Uutsproken as [[ozzent]]
t Bezittelk veurnoamwoord krigst deur de -ent achter dizze gentieven vot te hoalen. Bie Onzent blieft de -e stoan.

[bewark] Datief

Grunnegs Nederlaands
Mie mij
Die jou
Hom hem
Heur haar
Ons* ons
Joe jullie
Heur hen
Uutsproken as [[oa's]] of [[oanz]]

[bewark] Akkusatief

Grunnegs Nederlaands
Mie mij
Die jou
Hom hem
Heur haar
Ons ons
Joe jullie
Heur hen

[bewark] Ons

Ons (uutsproken as oas of oanz) betaikent ons en is t bezittelk veurnoamwoord van wie. t Wordt, noast de gebrukelke funksie, in t Grunnegs ook bruukt bie personen. As n bepoald persoon of daaier hail noabersk is veur de spreker, den zegt hai voak ons veur de noam. Veurbeeld:

"Ons Greta is aaltied te loat"

Greta is den n noabersk persoon van de spreker. Voak wordt bruukt bie n bruier, zuster, zeun, dochter, mouder (ons ma), voader (ons voa), gelaifde vrund of gelaifd hoesdaaier.

Dit ken ook aandsom:

"Joen Greta is aaltied te loat"

Greta is den n noabersk persoon van de ontvanger.

[bewark] Regelmoatege waarkwoorden

Vervougen Veurbeeld
Ik STAM (+ extra klinker) ik lop/loop
Doe STAM + st doe lopst
Hai STAM (+ t) hai lop/lopt
Wie STAM + en wie lopen
Joe STAM + en joe lopen
Zai STAM + en zai lopen

[bewark] Onregelmoatege waarkwoorden

[bewark] Hebben

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik heb Ik har Ik heb had
Doe hest Doe harst Doe hest had
Hai het Hai har Hai het had
Wie hebben Wie harren Wie hebben had
Joe hebben Joe harren Joe hebben had
Zai hebben Zai harren Zai hebben had

[bewark] Wezen

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik bin Ik was, war Ik bin/heb wèst
Doe bist Doe wast, warst Doe bist/hest wèst
Hai is Hai was, war Hai het wèst
Wie binnen Wie wazzen, waren Wie binnen/hebben wèst
Joe binnen Joe wazzen, waren Joe binnen/hebben wèst
Zai binnen Zai wazzen, waren Zai binnen/hebben wèst

[bewark] Doun

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik du, dou Ik dee Ik heb doan
Doe dust Doe deest Doe hest doan
Hai dut Hai dee Hai het doan
Wie dudden*, doun Wie deden Wie hebben doan
Joe dudden, doun Joe deden Joe hebben doan
Zai dudden, doun Zai deden Zai hebben doan
*Uutsproken as [[duhn]]

[bewark] Denken

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik denk Ik docht Ik heb docht
Doe denkst Doe dochst Doe hest docht
Hai denkt Hai docht Hai het docht
Wie denken Wie dochten Wie hebben docht
Joe denken Joe dochten Joe hebben docht
Zai denken Zai dochten Zai hebben docht

[bewark] Goan

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik gai, goa Ik gong Ik bin gongen, goan
Doe gaist Doe gongst Doe bist gongen, goan
Hai gait Hai gong Hai is gongen, goan
Wie goan Wie gongen Wie binnen gongen, goan
Joe goan Joe gongen Joe binnen gongen, goan
Zai goan Zai gongen Zai binnen gongen, goan

[bewark] Zain

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik zai, zug, zig Ik zag Ik heb zain
Doe zigst, zugst Doe zagst Doe hest zain
Hai zigt, zugt Hai zag Hai het zain
Wie zain, zuggen, ziggen Wie zagen Wie hebben zain
Joe zain, zuggen, ziggen Joe zagen Joe hebben zain
Zai zain, zuggen, ziggen Zai zagen Zai hebben zain

[bewark] Mouten

Bie dit waarkwoord wordt de ou ook oetsproken as körte o: ik mot, doe motst, wie motten, enz.

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik mout Ik moz, mos Ik heb mouten
Doe moutst (t niet uitgesproken) Doe mosst Doe hest mouten
Hai mout Hai moz, mos Hai het mouten
Wie mouten Wie mozzen Wie hebben mouten
Joe mouten Joe mozzen Joe hebben mouten
Zai mouten Zai mozzen Zai hebben mouten

[bewark] Snieden

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik snie Ik sneed Ik heb sneden
Doe snitst Doe sneedst Doe hest sneden
Hai snit Hai sneed Hai het sneden
Wie snieden Wie sneden Wie hebben sneden
Joe snieden Joe sneden Joe hebben sneden
Zai snieden Zai sneden Zai hebben sneden

[bewark] Sloapen

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik sloap Ik sleup Ik heb sloapen
Doe slepst Doe sleupst Doe hest sloapen
Hai slep(t) Hai sleup Hai het sloapen
Wie sloapen Wie sleupen Wie hebben sloapen
Joe sloapen Joe sleupen Joe hebben sloapen
Zai sloapen Zai sleupen Zai hebben sloapen

[bewark] Geven

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik geef Ik gaf Ik heb geven
Doe gefst Doe gafst Doe hest geven
Hai gef(t) Hai gaf Hai het geven
Wie geven Wie gaven Wie hebben geven
Joe geven Joe gaven Joe hebben geven
Zai geven Zai gaven Zai hebben geven

[bewark] Aanpitjen

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik pitje aan Ik pitjede aan Ik heb aanpitjed
Doe pitjest aan Doe pitjedest aan Doe hest aanpitjed
Hai pitjet aan Hai pitjede aan Hai het aanpitjed
Wie pitjen aan Wie pitjeden aan Wie hebben aanpitjed
Joe pitjen aan Joe pitjeden aan Joe hebben aanpitjed
Zai pitjen aan Zai pitjeden aan Zai hebben aanpitjed

[bewark] Vroagen

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik vroag Ik vreug Ik heb vroagd
Doe vroagst Doe vreugst Doe hest vroagd
Hai vroagt Hai vreug Hai het vroagd
Wie vroagen Wie vreugen Wie hebben vroagd
Joe vroagen Joe vreugen Joe hebben vroagd
Zai vroagen Zai vreugen Zai hebben vroagd

[bewark] Zuch/zok wassen

Tegenswoordege tied Vergangen tied Voltoeide tied
Ik was mie Ik wasde mie Ik heb mie wossen
Doe wasst die Doe wasdest die Doe hest die wossen
Hai wast zuch/zok, hom Hai wasde zuch/zok, hom Hai het zuch/zok, hom wossen
Wie wassen ons Wie wasden ons Wie hebben ons wossen
Joe wassen joe Joe wasden joe Joe hebben joe wossen
Zai wassen zuch/zok, heur Zai wasden zuch/zok, heur Zai hebben zuch/zok, heur wossen

[bewark] Mie

t Woord mie betaikent mij en wordt bruukt bie zoch-waarkwoorden, mor ken in t Grunnegs bie binoa elk aander waarkwoord zet worden. t Wordt op dizze menaaier bruukt as der aine's mainen of zin uutdrukt wordt. Mie wordt in t Nederlaands nait vertoald. Veurbeeld:

Grunnegs: Joe goan mie doar nait hìn.
Letterleks vertoald: Jullie gaan daar niet heen.
Betaikenis: Ik wil niet dat jullie daar heen gaan.

[bewark] Hulpwaarkwoorden

In t Grunnegs wordt, net as in de maiste andere Leegsaksische dialekten, t hulpwaarkwoord achteraan in de zin zet.

Grunnegs: Zeg mor dat wie nait kommen willen
Nederlaands: Zeg maar dat wij niet willen komen.

[bewark] Lidwoord

In t Grunnegs worden de twee lidwoorden de en (he)t bruukt. Net zo as in t Nederlaands is de veur manleke en vraauwleke woorden en het veur onzaaidege woorden. Het wordt voak ofkört tot 't.

t Lidwoord is ain van de verschillen tuzzen t Noord -en Westgrunnegs (Hoogelaandsters, Westerkwartaars) en t Oost -en Zuudgrunnegs (Oldambtsters, Veenkolonioals). In t Zuudoosten wordt t lidwoord maisttieds wel bruukt en in t Noordwesten maisttieds nait.

Veurbeeld:

Hoogelandsters: Kraant vaalt op mat.

Veenkoloniaals: De kraande vaalt op de madde.

Nederlands: De krant valt op de mat.

[bewark] Achtervougsels

[bewark] -lijk

t Nederlaandse achtervougsel -lijk wordt in t Grunnegs vertoald mit: -liek(s), -lek(s) of -lk(s). Veurbeelden:

Grunnegs Nederlaands
Aiglieks eigenlijk
Kwoalek kwalijk
Haartelk hartelijk

[bewark] -ig, -erig, -eleg

In de Nederlaandse achtervougsels -ig, wordt de -i vervangen deur n -e. Ook ken de e veur de klinker stoan goan, woardeur de -i vervaalt. Veurbeelden:

Grunnegs Nederlaands
Bliedeg blij
Kieperg flink
Sladdereg vochtig
Bunzelg bang
Doezeleg duizelig

[bewark] -ing

In t Grunnegs wordt t Nederlaandse achtervougsel -ing vertoald mit -en of -eng. De -en is de maist-bruukte. In woorden dij ìndegen op -ering wordt de regel volgd dij zegt dat de -n aan de -r vast komt. In t woord Groningen vaalt de en vot omdat der al -en te stoan komt deur de -ing. Zölfstandege noamwoorden dij in t Nederlaands ìndegen op -ing (en in t Grunnegs dus op -en of -eng) kriegen in t meervold n -s der achter. Veurbeelden:

Nederlaands Vertoalen 1 Vertoalen 2
Groningen Grunnen Grunneng
Vertaling vertoalen vertoaleng
Datering doateern doateerng
Funderingen Fundeerns Funderngs

[bewark] -schap

t Nederlaandse achtervougsel -schap wordt in t Grunnegs vertoald mit -schop of -skop. t Is streekgebonden welkent gebruukt wordt. Veurbeeld:

Nederlaands Vertoalen 1 vertoalen 2
Gevangenschap gevangenschop gevangenskop
Graafschap geveschop geveskop

[bewark] Bievougelke veurnoamwoorden

Bievougelke veurnoamwoorden worden maisttied mokt oet biewoorden. Biewoorden binnen woorden as old, nij, rood, gruin, groot, lutje, goud, enz. Veur elk woord verschilt de vervouging:

  • Bie woorden as old, kold, zolt enz. vaalt de -d vot en komt der -le veur in t stee. Dan krigst woorden as olle, kolle en zolle. In andere Grunnegse dialekten hoalt man de -d vot en komt veur de -l n -a. Dit gebeurt den allenneg bie woorden dij op -d ìndegen. Bie woorden dij ìndegen op n -t, blift t zo en komt der niks achter. Dan krigst woorden as oale, koale en zolt.
  • Bie woorden dij oflaid binnen van topogroafische noamen, krigst der -s achter. Net zo as in t Nederlaands komt der -sch achter as veur de -s n lösse -i te stoan komt. Bieveurbeeld Duutse, Belgische, Fraise, Grunnegse.
    • In t Grunnegs hest nog n andere menaier om topogroafische bievougelke veurnoamwoorden aan te duden, noamelk mit -er, -der of -ster. Bieveurbeeld: Stadjeder, Damster daip, Pekelder Hollaands.
  • In sommege gevallen komt der -sk achter. Dit is n overbliefsel oet t Frais, woaroet t Grunnegs dails is ontstoan. Dit wordt enkeld bie n poar woorden bruukt as eelsk en papsk.

[bewark] Veurbeelden van bievougleke veurnoamwoorden

Biewoord (nld) Biewoord (gos) Bievougelk noamw. Vergrotende trap Overtreffende trap
Groot Groot Grode Groter Grootst(e)
Klein Klaain/lut/lutteg/leut Lutje/leutje Lutteger/leuteger/klaainder Lutegst(e)/Klainst(e)
Donker Duuster Duustere Duusterder Duusterst(e)
Zwaar Swoar Swoare Swoarder Swoarst(e)
Licht Licht/lucht Lichte/luchte Lichter/luchter Lichtst(e)/luchtst(e)
Goed Goud/richt/juust Goi(e)/gooi(e)/richtege/juuste Beter Best(e)/bìst(e)
Slecht Min/euvel/maal Minne/euvele(ge)/male Minder/euveleger/maler Minst(e)/euvelegst(e)/maalst(e)
Recht Liek Lieke Lieker Liekst(e)
Krom Slicht Slichte Slichter Slichtst(e)
Kold Kold/kol Kolle Koller/kolder Koldst(e)
Warm Waarm/hetseg Waarme/hetsege Waarmer/hetseger Waarmst(e)/hetsegst(e)
Lang Laank/laang Laanke/laange Laanker/laanger Laankst(e)/laankst(e)
Kort Kört Körte Körter Körtst(e)
Oud Old/ol/oal Olle/oale Oller/oaler Oldst/oaldst
Nieuw Nij/nèj Nije/nèje Nijer/nèjer Nijst(e)/nèjst(e)
Mooi Schier*/mooi/nuver Schiere/mooie/nuvere Schierder/mooier/nuverder Schierst(e)/mooist(e)/nuverst(e)
Lelijk Lellek Lelleke Lelleker Lellekst(e)
Erg Slim/aarg Slimme/aarge Slimmer/aarger Slimste/aargste
Ver Wied Wied Wieder Wiedst

* De betaikenis van t woord schier ken vergeleken worden mit dij van t Duutse schön. t Ken noamelk betaikenen: mooi, leuk, knap, netjes en fijn.

[bewark] -sk

In t Grunnegs worden summege woorden nogal ais vertoald mit doarin de -sk kombinoatsie. Dit is n overbliefsel van t Frais. De kombinoatsie -sk wordt veural bruukt bie de nederlaandse letterkombinoatsie -sch. n Veurbeeld is de ploatsnoam Vriescheloo, dat in t Grunnegs Vraiskeloo is. Ook summege woorden dij in t ollere Nederlaands mit -sch schreven wuiren, worden vertoald mit -sk. n Veurbeelden hiervan binnen was en vis, in t ollere Nederlaands wasch en visch. In t Grunnegs is dit dus wask(e) en visk.

Ook summege bievougelke noamwoorden worden nog mit -sk schreven. In ploatsnoamen woar t woord fries of vries in veurkomt, mit as achtergrond n geschiednis dat te doun het mit Fraislaand, den wordt fries of vries mit fraisk of vraisk vertoald. t Twìntse ploatske Vriezenveen wordt den ook vertoald mit Vraiskenveen en de Frieschepoort in Boertang wordt vertoald mit Fraiskepoort.

[bewark] Doe

In t Nederlaands betaikent ‘’doe’’, ‘’jij’’. In t Grunnegs is dat n minder beleefde vorm. Tegen mìnsken dij man nait kennt, of dij older dan die binnen, zegst maisttied ‘’joe’’ (= u).

Mit doe is der wat vrumdst aan de hand. Achter elk woord woar "doe" achteraan kommt, worden de letters –st ploatst. Woorden dij al op –st ìndegen kriegen gain extroa –st der bie. Doe wordt (net zo as in t Frais) maistied votloaten omdat deur de –st man al wait dat t om doe gait.

Waineg-gebruukt Grunnegs: Denkst doe der nog moal aan datst doe dat nog even dust?
Meer-gebruukt Grunnegs: Denkst der nog moal aan datst dat nog even dust?
Nederlaands: Denk je er nog eens aan dat je dat nog even doet?

Doe ken ook betaikenen. Dit wordt den bruukt as aine aan t vertellen is en de ander de aandacht der nait bie het. Zai t veurbeelddialoog hieronder:

A: Doar woonde vrouger aine, mor nau ken ik mie der nait opkommen wel dat nau was.
B: ...
A: Doe.. waitst doe dat messchain?
B: Huh? Sorry wat zeest?
A: Doar woonde vrouger aine, mor ik wait nait meer wel dat was.
B: Woonde doar nait vraauw Schepers?
A: Ja, dij was t!

[bewark] Lutjen/leutjen

t Woord lutjen (in Oostgrunnen en Stad ook wel leutjen nuimd) betaikent "kleintjes", moar kin ook veur andere dingen bruukt worden:

  • kleintjes (baterijen/ steentjes/ en alles waar een kleine versie kan zijn)
  • kinderen
  • kleingeld

[bewark] Verlet

As t woord verlet bruukt wordt, betaikent t dat aine wat wil. t Kin dus meerdere betaikenissen hebben. Bie t woord verlet heurt aaltied t waarkwoord hebben en n veurzetsel, woarbie de keuze is oet aan en om.

  • belang hebben bij: ik heb wel verlet van dizze stoul
  • nodig hebben: ik heb verlet van mien medizien
  • behoefte hebben aan: ik heb gain verlet van dien gesoes
  • zin hebben in: ik heb verlet om sunterkloas

[bewark] Extroa klinker

In tegenstellen tot t Nederlaands, kommt der allend bie de ik-vörm n extroa klinker in n waarkwoord as "lopen". Asmis wordt dizze extroa klinker ook wel votloaten. Dus wordt de vervougen van lopen:

ik lo(o)p
doe lopst
hai lop(t)
wie lopen
joe lopen
zie lopen

Bie lastege waarkwoorden as wonen en hopen wordt der bie de enkelvoldege vörms ook n extroa klinker touvougd.

[bewark] Meervold

In t Grunnegs wordt, net as in t Nederlaands, t meervold vörmd deur de letters -(e)n en -s. Noast dizze twij vörms binnen der ook oetzönderns dij n apaart meervold hebben. Veurbeelden binnen:

Grunnegs Nederlaands
Vraauw vraauwlie, vruilie
Wicht wichter
Aai aaier

[bewark] Verlutken

t Lutker moaken van woorden gaait in t Grunnegs mit hèlp van de aachtervougsels -(s)ke, -(t)je of -chie. De maist bruukte is -ke, mit söms n extroa s veur de oetsproak. -chie wordt veuraal bruukt in t Veenkelonoals. t Grunnegse verlutken van woorden is verwant aan dij van de omliggende dialekten:

  • Drìnts: chien
  • Hoogduuts: chen
  • Emslaands: ken
  • Grunnegs-Oostfrais & Frais: ke

[bewark] Ofkörtens

[bewark] Bievougelke en zölfstandege noamwoorden

In t Grunnegs ken in de maiste gevallen n zölfstandeg noamwoord achter n bievougelk noamwoord votvallen. In stee doarvan wordt der n -(en)t achter t bievougelk noamwoord plakt. Veurbeeld:

Grunnegs Nederlaands
Hest dij dingen zain? Hest dijdent zain?
Dij rooie dingen Dij rooient
Welk ding beduilst? Welkent beduilst?
Gain ding gaint

Ditzölfde gebeurt ook bie getaln as der mit zien veur te stoan komt. Hieronder staait n overzicht:

Getal Mit zien...
Ain allendeg
Twij baaident
Drij drijnt
Vaaier vaaiernt
enz.

[bewark] Woorden

[bewark] Grondkennes veur t Grunnegs

Grunnegs Nederlaands
Ja/joa ja
Nee/nai nee
Moi! hallo, totziens
Joe! totziens
Goimörn(g)/goimorn(g) goedemorgen
Goidag goedendag/goedemiddag
Goioavend goedenavond

[bewark] Tied

Grunnegs Nederlaands
Vaaier uur vier uur
Haalf vaaier half vier
Tien veur vaaier tien voor vier
Tien noa vaaier tien over vier
Vörrel/kwaart veur vaaier kwart voor vier
Vörrel/kwaart noa vaaier kwart over vier
Menuut minuut
Vörrel/kwartaar kwartier
Haalf uur half uur
Uur uur
Veurmiddag morgen/ochtend
Middag middag (12 uur)
Noamiddag middag (na 12 uur)
Oavend avond
Naacht/nachte nacht
Midnacht nacht (12 uur)
Veurguster eergisteren
Guster(n) gisteren
Vandoag(e) vandaag
Mörn(g)/morn(g)/ander dag morgen
Overmörn(g)/overmorn(g) overmorgen
Verleden week/weke vorige week
Kommende/ander week/weke volgende week
Bie lìntedag in de lente
Bie zummerdag 's zomers/in de zomer
Bie haarfstdag in de herfst
Bie winterdag 's winters/ in de winter

[bewark] Algemaine oetdrukkens

Grunnegs Nederlaands
Ain(e)/gounend (mv) iemand
Dammiet/zo dadelijk, straks
Wel/wol wel
Nait/nai/nich niet
En/ìn en

[bewark] Vroagwoorden

Grunnegs Nederlaands
Wel wie
Woar waar
Wen(neer) wanneer
Hou hoe
Wat wat
Woar heer waar vandaan
Woar hìn waar naartoe

[bewark] Doagen

Grunnegs Nederlaands
Moandag/mondag maandag
Dinsdag/dingsdag dinsdag
Woensdag/wonsdag woensdag
Dunderdag donderdag
Vrijdag/Vraidag vrijdag
Zotterdag/Zutterdag zaterdag
Zöndag/zundag zondag

[bewark] Moanden

Grunnegs Nederlaands
Jannewoari januari
Febrewoari februari
Meert maart
April april
Maai mei
Juni juni
Juli juli
Augustes augustus
Septìmber september
Oktober oktober
November november
Dezember december

[bewark] Saaizoens

Grunnegs Nederlaands
Lìnte, veurjoar, maaitied lente/voorjaar
Zummer, zömmer zomer
Haafst, noajoar herfst, najaar
Wìnter winter

[bewark] Feestdoagen

Grunnegs Nederlaands
Nijjoar nieuwjaar
Drijkeunengen driekoningen
Poask(e) pasen
Hemelvoart hemelvaart
Pinkster pinksteren
Adrillen allerheiligen
Bommenberend, Achtentwintegsten Groningens ontzet
Sunt Meerten, Kip-kap-kogel Sint Maarten
Sunterkloas Sinterklaas
Karsttied, midwinter, kèrst kerstmis
Oljoar oudjaar

[bewark] Kleuren

Grunnegs Nederlaands
Rood rood
Geel geel
Blaauw blauw
Gruin groen
Oraanje oranje
Paars, sangen paars
Rôs roze
Gries grijs
Zwaart zwart
Broen bruin
Wit wit

[bewark] Getallen

Bie de eerste riege getallen stoan meerdere meugelkheden. In de riegen doarnoa stait mor ain meugelkhaid. Moutst de meugelkheden uut de eerste riege toupassen op de riegen doarnoa.

Grunnegs Nederlaands
Nul nul
Ain(e), ein(e), een een
Twai, twij, twèie twee
Drai, drij, drèie drie
Vaaier, vaar, vare vier
Vief, vieve vijf
Zes, zèzze zes
Zeuven zeven
Acht, Aachte acht
Negen negen
Tien(e) tien
Elven* elf
Twolven** twaalf
Dartien(e) dertien
Vartien(e) veertien
Vieftien(e) vijftien
Zestien(e) zestien
Zeuventien(e) zeventien
Achttien(e) achttien
Negentien(e) negentien
Twinteg*** twintig
* Uutsproken as [[elm]]
** Uutsproken as [[twolm]]
*** Uutsproken as [[twinneg]]
Darteg dertig
Varteg veertig
Viefteg vijftig
Zesteg zestig
Zeuventeg zeventig
Tachteg tachtig
Negenteg negentig
Honderd honderd
Twijhonderd tweehonderd
Drijhonderd driehonderd
Vaarhonderd vierhonderd
Viefhonderd vijfhonderd
Zeshonderd zeshonderd
Zeuvenhonderd zevenhonderd
Aachthonderd achthonderd
Negenhonderd negenhonderd
Doezend duizend

[bewark] Femilie

Grunnegs Nederlaands
Femilie familie
Voa(der)/pa(bbe) vader
Mou(der)/ma/moe(ke)/mem(me) moeder
O(a)lluu ouders
Popke, pupke, poppie, potje baby
Wazene volwassene
Zeun zoon
Dochter/dôchter dochter
Kinder/l(e)utjen/grommen kinderen
Bruier broer
Zuster zus
Gezwister broers en zussen
Taan(te) tante
Om(pie)/Om(ke) oom
Neef/nevve neef
Nicht(e) nicht
Opa opa
Opoe, bep(ke) oma

[bewark] t Weer

Grunnegs Nederlaands
Weerlucht, weerlicht bliksem
Grommel, donder donder
Deu, dij, dui dooi
Gladdeghaid, gladte gladheid
Hoagel hagel
Hette(ns) hitte
Hoogdrokgebied hoogedrukgebied
Klimoat klimaat
Daipdrokgebied lagedrukgebied
Lochtdrok luchtdruk
Dook mist
Miegel motregen
Ofbuien opklaring
Giesper, swaalke regenbui
Gobbe zware regenbui
Snidder lichte regenbui
Dikke/duustere locht regenwolken
Twijlichteg schemerig
Twijbrek, graauwlicht schemering
Stoeverij stuifwind
Omstelleg veranderlijk
Vôrst vorst
Pluuster onstuimig weer
Tegenweer slecht weer
Wind, wiend wind
Poest zachte wind
Störm harde wind/ storm
Ies ijs
Iesel ijzel

[bewark] Op weeg

[bewark] Vervouer

Grunnegs Nederlaands
Auto, kar auto
Bus autobus
Onnibus stadsbus/streekbus
Achterkar(e), aanhonger aanhanger
Plof(fiets) brommer
Woonwoagen, karavan caravan
Bolwoagen, tilwoagen vrachtwagen
Foajeton onoverdekt rijtuig
Rad, fiets(e) fiets
Vlaigmesien vliegtuig
Toeristenbus touristcar
Train trein
Ziedwoagen zijspan

[bewark] Om de weeg vroagen

Grunnegs Nederlaands
Liekoet/liekuut rechtdoor
Rìchts(of) rechts(af)
Links(of) links
Omgoan terug gaan/rijden
Oet stad, dörp de stad, het dorp uit
Bie t revier laangs langs de rivier
Tot de stremlichten tou tot aan de stoplichten
Dij kaant oet die kant op

[bewark] Overg op weeg

Grunnegs Nederlaands
Voarn, rieden rijden
Voart verkeerssnelheid
Tuufken langzaam rijden
Broezen snel rijden
Weeg, wege, pad weg
Flikkerlicht knipperlicht
Paarkern parkeren
Doenvoaren rijden onder invloed
In richten van richting
Oetvoart, uutvoart afrit, uitrit
Veurrang voorrang
Verkeersbred verkeersbord
Boute, breuk boete
Swoareghaid, kösten kosten

[bewark] In train

Grunnegs Nederlaands
Raais, raaize reis
Ommelander raais lange reis
Voarder(t) bestuurder, machinist
Kondukteur conducteur
Verbatshok loket
Dagkoart dagkaart
Ofstempeln afstempelen
Stempelmesien stempelautomaat
Noar Stad tou naar de stad Groningen
Zetstee, stee zitplaats
Ofraais vertrek
Aankommen aankomst
Stoatsjon station
Ingaang ingang
Oetgaang uitgang
Herengemak herentoilet
Vraauwliegemak* damestoilet
Pafken roken
Neudoetgaang nooduitgang
Touleg toeslag
Reserveerd gereserveerd
*ook vruiliegemak

[bewark] Eterij en drinkerij

[bewark] Verpakken, houveulhaid

Grunnegs Nederlaands
n Deus, deuze een doos
n Blik(ke) een blik
n Flort, pak een pak
Ain stôk één stuk
n Poar een paar
n Vlès, vlèze een fles
n Puut, pude een zak

[bewark] Gruinte en fruit

Grunnegs Nederlaands
Tovvel, eerdappel aardappel
Eerdjebeern, eerdjebaai aardbei
Aprikoos abrikoos
Bait biet
Blo(u)mkool bloemkool
Aard(e), aarft(e) erwt
Appel, abbel appel
Gurk(e) augurken
Benoan(e) bananen
Boeskool witte kool
Mous boerenkool
Zitroen citroen
Droef, doeve druif
Flamboos, Himbeern framboos
Kaars, kaarze kers
Steekruif koolraap
Siepel ui
Praai prei
Peer, pere peer
Rebaarber rabarber
Redies radijs
Spinoazje spinazie
Woalse boon paardenboon, tuinboon
Worrel wortel
Paarzek perzik
Temoat tomaat
Sloat sla
Appelsien(e) sinaasappel

[bewark] Vlaisk en visk

Grunnegs Nederlaands
Vlaais(k)woarn vleeswaren
Schink, skink ham
Hìn kip/haan
Met gehakt varkensvlees
Gehak gehakt
Noagelholt rookvlees
Taauwkevlais rollade
Metwôrst droge worst
Ozzensteert ossenstaart
Heern haring
Tuunvisk tonijn
Dörsk kabeljauw
Solm zalm
Meun voorn
Vlunder bot
Mekrail makreel
Vorelle forel
Oal paling
Zeeblèr tong
Genoat garnaal
Mözzel mossel
Kraab krab

[bewark] Dessèrs

gerechten woar n (G) bie staait, binnen typisch Grunnegs

Grunnegs Nederlaands
Brij pap
Zoepenbrij karnemelkse pap
Krentjebrij watergruwel
Krudoorntjesbrij kruisbessenmoes (G)
Ies ijs
Boerenjong ijs met brandewijn en rozijnen (G)
Boerenwicht ijs brandewijn en perzikken (G)
Keze, kees kaas

[bewark] Overg eterij

Grunnegs Nederlaands
Povvert poffert (G)
Spekdikken spekkendikken (G)
Grunneger kouk Groninger koek (G)
Haardstoed(e) hardebrood (G)
Stoed(e) brood
Homstôk snee brood
Knep(pe) broodkapje
Brood roggebrood (G)
Schoten langwerpige kadetjes (G)
Mollebonen geroosterde paardenbonen (G)
Ruirom papachtig boekweit gerecht (G)
Rolkes, rollechies nieuwjaarsrolletjes (G)
Knipselbonen slabonen (G)
Kruden kruiden
Kouk(e) koek
Eulie, eulje olie
Mosterd, stip mosterd
Room, flödde room
Souske doppinda
Siepeltjevlais haché
Sukkeloa chocolade
Snert erwtensoep
Slik, baaltje snoep
Sokker, suker suiker
Tusselwaiten maïs
Waaite tarwe
Zolt zout
Bonte klont stampot bruine bonen
Botter, butter boter
Edik(ke) azijn
Aai ei
Mangel, mantel amandel

[bewark] Drinkerij

Grunnegs Nederlaands
Kovvie, kavvee koffie
Joegel te slappe koffie
Bier bier
Klok(je), zeupke borrel, alcoholische drank
Mèlk melk
Zoepen karnemelk
Mineroalwoater mineraalwater
Wien wijn
Vruchtsap vruchtensap
Tee thee
Vrisdraank frisdrank
Jannever jenever
Fladderak citroenjenever (G)
Hait bier stevig bier (G)
Hoagel en dunder brandewijn met anijs (G)
Boerenjong brandewijn met rozijnen (G)
Boerenwicht brandewijn met perzikken (G)

[bewark] Sport en rekrioatsie

[bewark] Aan zee

Grunnegs Nederlaands
Badstraand toegankelijk strand
Tougang veur geefs gratis toegankelijk
Swimmen verboden verboden te zwemmen
Badklaaier/badklaaider, badkrös zwemkleding
Lochtbèrre luchtbed
Badpool badmuts
Haanddouk handdoek
Does(k) douche
Eb(be) eb
Boar(e) golf (kleine)
Wag(e) golf (groot)
Knizzenstraand kiezelstrand
Kwaal/kwale kwal
Schulp schelp
Vloud, vlod vloed
Wi(e)ndschaarm windscherm

[bewark] Algemaine woorden

De letters tuzzen hoaken geven t variantverschil binnen t Grunnegs aan.

Grunnegs Nederlaands
Aai ei
Aaiber(d) ooievaar
Aaiberbek/ Aaiberbloum(e) gele lis
Aaid/aaltied altijd
Aaid(e) egge
Aaidoor eierdooier
Aaierjong jongste knecht
Aaierproem(e) grote pruim
Aailaand/ Skiermonikoog Schiermonnikoog
Aailaand eiland
Aailoof klimop
Aangoal voortdurend
Aine iemand
Akkenail(tje) dakkapel
Belken/bölken hard schreeuwen
Beune zolder
Boksem broek
Bolle stier
Boonstok bonenstaak
Boudel/barrel boel
Bozzem schoorsteenmantel
Brug(ge)/Brog(ge)/Bad(de) brug
Buuts(e) broekzak
Briek bijzonder
Bruier broer
Daip diep/kanaal
Dammit/dammiet dadelijk, straks
Dobbe aardappelkuil
t Doenen er dronken van worden
Dözze/kop/hazzens hoofd/kop (negatief)
Eelsk verwaand/aanstellerig
Eelske medde aanstellerig persoon
Elk(enain) iedereen
Fok(ke)/bril(le) bril
Genoat garnaal
Geve graaf
Gounend, welken een aantal (mensen)
Hazzens let. hersens, fig. kop (negatief)
Heern haring
Hupzeeln/litsen bretels
Iem(e) bij/wesp
n Ìnd een heleboel
Jek politieagent (negatief)
Jirre vies water
Kavort envelop
Klaaien/raimen morsen
Kloed(e) klont/dik persoon (negatief)
Knipnoagels hete kolen
Koare kruiwagen
Konstelloatsie sterrenbeeld
Kopstubber ragebol
Kou/boekou koe
Krödde onkruid
Kruudoorns aalbessen
Leeg laag
Liepen huilen (zn)
Loeren kijken (negatief)
Loophek box
Loos slim (negatief)
Loug/dörp dorp
Mis mis/mesthoop
Mishottjen mislukken
Mizze miskraam
Moor moeras
Mous boerenkool
Mug vlieg
Neevie mug
Noaber buurman/naaste
Noaberschop/noaberskop buurt
Noaberske (zn) buurvrouw
Noaberske (bw) naburige
Nust/bèr(re) bed
Oetzied/uutzied opzij
Opoe oma
Paart deel
Pafken roken
Peerd paard
Peut(e)/pudde/put(te) put
Pitten/sloapen/pomen slapen
Plaze zeurkous
Poezen hard blazen
Puut/pude/pute (plastic) zak
Raaimen rijmen
Raimen/klaaien morsen
Raive gereedschap
Reren/schraaien/blèren huilen (ww)
Riepe stoep
Schienvat zaklantaarn
Schoet schort
Schuddeldouk vaatdoek
Schosstain/schösstain schoorsteen
Sikkom/sikkem bijna/ongeveer
Slaif soeplepel
Slicht/schel scheef
Slim erg
Slik snoep
Smok zoen
Snoetjeknovveln zoenen/vrijen
Soezen zeuren
Spaigelploat(e) cd
Stain steen/pit (van een vrucht)
Steekruif koolraap
Stoer moeilijk0
Vernaggeln/diggeln vernielen
Vlod, vloud vloed
Vlod vlooi
Volle dwijl
Vot weg
Weerglas barrometer
Wicht meisje
Wied ver
Wizze (bw) zeker
Wizze (zn) zwangerschap
Zedel folder
Zeup borrel
Zoepen (ww) drinken
Zoepen (zn) karnemelk
Zok heugen zich herinneren

[bewark] Scheldwoorden

Scheldwoord Scheldwoord veur inwoner van
Damster bluvvers Appingedam
Delfzielster zeekrabben Delfzijl
Poepen* (ook Duutse poepen) Duitsland
Maimer aaierleggers Meeden
Muntendammer kouvreters Muntendam
Noordbroukster worrelkoppen Noordbroek
Oostwolmer kraaikoppen Oostwolde
Pekelder roegbainders De Pekela's
Sibboerster geelbainen Sidderburen
Veendammer wind Veendam
Winschoter tellerlikkers Winschoten

[bewark] * Poepen

t Bievouglieks noamwoord poepen ken binoa achter elke volksnoam zet worden om dat volk te beledegen. Mit poepen zönder wat der veur worden Duutsers aanduud. Duutslaand wordt den ook wel ais Poepenlaand nuimd. Veurbeelden:

Scheldwoord Scheldwoord tegen
Roomse poepen Rooms-Katholieken
Fraise poepen Friezen
Hollaandse poepen Nederlanders
Poepen/ Duutse poepen Duitsers
enz.

[bewark] Geogroafie

[bewark] Ploatsnoamen

Grunnegs Nederlaands
Aikamp Ekamp
Aimen Eenum
Ainrom Eenrum
Aizinge Ezinge
Sunt Annen Sint Annen
Auwerd Aduard
Auwerderziel Aduarderzijl
Baierm Bierum
Baarge Wolfsbarge
Ballege Barlage
Bavvelt Baflo
Beem Bedum
Beerte Beerta
Bennewòl Bellingwolde
Boareveld Bareveld
Boertang Bourtange
Börgsweer Borgsweer
Börkomnij Borgercompagnie
Brij Breede
Bril Briltil
Boerum Burum (Kölmerlaand)
Kramweer Crangeweer
n Daam Appingedam
Dale Wildervanksterdallen
Delfziel Delfzijl
Doord Toornwerd
Dörkwerd Dorkwerd
Drijbörg Drieborg
Ainrom Eenrum
Aimen Eenum
Eekste Eexta
Aikamp Ekamp
Ellerhoezen Ellerhuizen
Emumatil Ijmentil
Eppenhoezen Eppenhuizen
Aizing Ezinge
Stad Groningen
Hoogezaand Hogezand
Moarum Marum
Muntjeziel Munnikezijl
De Penne Opende
Sapmeer Sappemeer
Knoal Stadskanaal
Veendam Veendam
Warfstermeul Warfstermolen
De Wilp De Wilp
Zoltkamp Zoutkamp

Ploatsen boeten Grunnen/Grunnegstoaleg Nederlaand

Grunnegs Nederlaands/Duuts
Fraislaand
Leeuwerd Leeuwarden
Dokkem Dokkum
Froaneker Franeker
Boalswerd Bolsward
Haarns Harlingen
Wörkom Workum
Hindeloop Hindelopen
Snaik Sneek
De Jouwer Joure
Oostfraislaand
Aauwerk Aurich
Bonde Bunde
Börkem Borkum
Broukmerlaand Brookmerland
Graitziel Greetsiel
Grootveen Großfehn
Jemmege Jemgum
Kromhörn Krummhörn
Waismoor Wiesmoor
De Drìnt
Kouvort Coevorden
Twijde Mond Tweede Exloërmond
Möppel Meppel
Overiesel
Zwol Zwolle
Vraiskenveen Vriezenveen
Ìnskede Enschede
Gelderlaand
Nimweeg Nijmegen
Aarnhaim Arnhem
Oetrècht
Oetrècht Utrecht
Limbörg
Moasbadde Maastricht
Duutslaand
Breem Bremen
Hambörg Hamburg
Berlien Berlin
Haanover Hannover
Duskeldörp Düsseldorf
Sleeswiek Sleeswijk
Broenswiek Braunschweig
Moagdebörg Magdeburg
Frankvort Frankfurt
Keuln Köln
Doartmond Dortmund
Röstok Rostock
Belgie
Antwaarp Antwerpen
Noamen Namen
Mekeln Mechelen
Bruzzel Brussel
Loek Luik

[bewark] Laands- en provinzienoamen

Provinzies dij der nait biestoan, binnen t zulfde as in t Nederlaands of de betreffende landstoal.

[bewark] Nederlaand

Nedderlaand (Westerkwartaars)

Grunnen
Westerkertaaier
Hunzego
Fivelgo
Stad en Gerecht
Oldambt
Westerwolde
Fraislaand
Zeuvenwolden
Schèlln
Amelaand
Ailaand
De Drìnt/Drìnthe
Overiesel
Zallaand
Twìnte
Gelderlaand
Aachterhouk
Veluwe
Betuwe
Oetrìcht
Noordhollaand
Westfraislaand
Kemmerlaand
Tessel
Zuudhollaand
Flevolaand
Zeelaand
Bevern
Waalcher
Zaisfloandern
Noordbroabant
Limbörg

[bewark] Belgie

Floandern
Antwaarp
Limbörg
Floams Broabant
Woals Broabant
Hainego
Noamen
Luxembörg
Loek
Bruzzel

[bewark] Luxembörg

Luxembörg
Daikèrke
Klerf

[bewark] Duutslaand

Leegsaksen
Oostfraislaand
Emslaand
Benthaim
Breem
Hambörg
Sleeswiek-Holstain
Noordfraislaand
Meklenbörg-Veurpommern
Brandenbörg
Berlien
Saksen-Anholt
Saksen
Hezzen
Tureng
Bayern
Swoaben
Boaden-Wörttembaarg
Rhainlaand-Poalts
Rhainhezzen
Saarlaand
Noordrhain-Westfele
Klevelaand

[bewark] Oosterriek

Wienen
Karinten
Börgenlaand
Veuraarlbaarg

[bewark] Frankriek

Lerraaine
Boergonde

[bewark] Spanje

Galizie
Katalonie
Kestilie

[bewark] Groot-Brittannie

Englaand
Skotlaand

[bewark] Denmaark

Jytlaand
Seelaand
Funnen
Kopenhoaven
Vaaile
Oarhoes
Fareurailanden
Gruinlaand

[bewark] Overege landen

Noorweeg
Sveden
Finlaand
Ieslaand
Portegaal
Itoalie
Maalte
Switzerlaand
Pooln
Tzjechie
Slovawai
Hungoarn
Krooasie*
Griekenlaand
* Uutsproken as [[Kro-oasië]]

[bewark] Zegswiezen

Grunnegs Nederlaands
Aan bod wezen

(Dij vraauw is nau aan bod)

Aan de beurt zijn

(Die vrouw is nu aan de beurt)

Aarngs verlet van hebben

(Ik heb gain verlet van dien gesoes)

Iets nodig hebben (zie verlet voor andere betenissen)

(Ik heb jou gezeur niet nodig)

Aarngs wies mit wezen

(Doar bin ik ja wies mit)

Ergens blij mee zijn

(Wat ben ik daar blij mee)

Aine wat begroten

(Dat aarme wicht begroot mie echt)

Zich ergens zorgen om maken/iets duur vinden

(Ik maak me zorgen om dat arme meisje)

Aine wat gewoon wezen

(Dat is mie gewoon)

Iets gewend zijn

(Dat ben ik gewend)

Aine veur de guuchel hoalen

(Hest de schoolmeester weer veur de guuchel had?)

Iemand voor de gek houden

(Heb je de leraar weer voor de gek gehouden?)

Aan de gang wezen

(t Feest is al twij uur aan de gang)

Bezig zijn/begonnen zijn (activiteit)

(Het feest is al twee uur lang begonnen)

Bie zummerdag

(Bie zummerdag goan wie aaltied noar camping)

's Zomers

('s Zomers gaan we altijd naar de camping)

Dat dut niks

(t Dut niks dat zai nait komt)

Dat geeft niet

(Het geeft niet dat ze niet komt)

De bokkepruuk op hebben

(Zai het de bokkepruuk op)

Chagrijnig zijn

(Ze is chagrijnig)

De doppen moal n zetje dicht doun

(Du de doppen mor moal n zetje dicht)

Even gaan slapen

(Ga maar even slapen)

De ìndjes aan mekoar knopen

(Hai ken de ìndjes nait aan mekoar knopen)

fig: Iets onder de knie krijgen/iets begrijpen

(Hij snapt er maar niets van)

Hai hai Nou nou
Haalf put, haalf regenwoater fig: Geen vlees, geen vis
Heksen kennen

(Ik ken nait heksen)

Van alles te gelijk doen

(Ik kan niet alles tegelijk)

Hest in t mous lopen? fig: Heb je een klap van de molenwiek gehad?

lett: Heb je in het boerenkoolveld gelopen?

Hom mans had hebben

(Hai het hom mans had)

De schuld hebben/het gedaan hebben

(Hij heeft het gedaan/het is zijn schuld)

Hou wordt t? Hoe gaat het?
Liek wezen

(Wie binnen weer liek)

fig: Quitte staan, let: recht zijn

(We staan weer quitte)

Minne wezen

(Ik bin minne worden van dij tocht)

Moe zijn

(Ik ben moe geworden van die tocht)

Nou brekt mie de klomp(e)! Wat krijgen we nou?
n Oal wief wezen

(Wat bist toch ook n oal wief)

Een bemoeial zijn

(Wat ben je toch een bemoeial)

t Der om doun

(Dat dut hai der om)

Iets met opzet doen

(Dat doet hij expres)

Wat om de kont trekken

(Dij oal plunnen trek ik nait om de kont)

Iets aan doen (kleding)

(Die oude vodden doe ik niet aan)

Wat achter de koezen hebben

(Ik heb t plakkie kouk al achter de koezen)

Iets op hebben (eten)

(Ik heb het plakje koek al op)

Weeromgoan

(Dit is mie de link, ik gai weerom)

Teruggaan

(Dit lijkt mij te gevaarlijk, ik ga weer terug)

Tot twij moal tou

(Hest mie dat tot twij moal tou flikt)

Twee keer

(Je hebt bij dit al twee keer geflik)

Wat veur geefs

(Dit boukie is veur geefs) (Dat bred staait der nait veur geefs)

Iets dat gratis is

Iets voor niks zijn (Dit boekje is gratis) (Dat bord staat er niet voor niets)

Onder de pannen wezen

(Dit weekend binnen wie wel weer onder de pannen)

Ergens mee bezig zijn

(Dit weekend hebben we wel weer genoeg te doen)

Wat lieden maggen

(Dit behang mag ik niet lieden)

Iets mooi vinden staan (kleding/interieur)

(Dit behang vind ik niet mooi)

 
Woordenboeken
GrunnegsDrèentsStellingwarfs • Sallaands • TweantsAchterhooks • Oost-Veluws • West-Veluws • Urkers