పెదవేగి

వికీపీడియా నుండి

పెదవేగి మండలం
జిల్లా: పశ్చిమ గోదావరి
రాష్ట్రము: ఆంధ్ర ప్రదేశ్
ముఖ్య పట్టణము: పెదవేగి
గ్రామాలు: 27
విస్తీర్ణము: చ.కి.మీ
జనాభా (2001 లెక్కలు)
మొత్తము: 81.355 వేలు
పురుషులు: 41.714 వేలు
స్త్రీలు: 39.641 వేలు
జనసాంద్రత: / చ.కి.మీ
జనాభా వృద్ధి: % (1991-2001)
అక్షరాస్యత (2001 లెక్కలు)
మొత్తము: 68.64 %
పురుషులు: 73.17 %
స్త్రీలు: 63.87 %
చూడండి: పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా మండలాలు

పెదవేగి, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రములోని పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలము, అదే పేరున్న గ్రామము. పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో పెద్ద మండలాల్లో ఇది ఒకటి.

పెదవేగి గ్రామము పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా కేంద్రము అయిన ఏలూరుకు 12 కి.మీ. దూరములో ఉన్నది. ఇక్కడ ప్రధానముగా మెరక పంటలు - కొబ్బరి, నిమ్మ, బత్తాయి,కూరగాయలు, పాల్మ్ ఆయిల్, పుగాకు, వంటి వ్యవసాయము ఎక్కువగా జరుగుతున్నది. 1970 వరకు ఎక్కువగా బీళ్ళు, చిట్టదవులుగా ఉన్న ఈ ప్రాంతము కరెంటు సదుపాయము వల్ల చాలా వేగముగా అభివృద్ధి చెందింది. సహకార పామాయిల్ కర్మాగారము ఈ వూరిలోనే ఉన్నది. ఒక పెద్దచెరువు, మరి రెండు చిన్న చెరువులు ఉన్నాయిగాని, భూగర్భజలాలే ప్రధాన నీటివనరు.

ఊరిలో ఒక బ్యాంకు, ఒక ప్రాధమిక పాఠశాల, ఒక ప్రాధమిక ఆరోగ్యకేంద్రము ఉన్నాయి. ఇక్కడ శివాలయము చాలా ప్రాచీనమైనది. క్రొత్తగా కట్టిన బ్రహ్మంగారి గుడి ఉంది. చర్చి, మసీదు ఉన్నాయి.

పెదవేగి ప్రస్తుతము ఒక చిన్న గ్రామము గాని, దీనికి ప్రముఖమైన చరిత్ర ఉన్నది. ఒకప్పటి వేంగిరాజ్యమునకు ఇది రాజధాని. పల్లవులు, చాళుక్యులు ఇక్కడ రాజ్యము నేలినారు. తరువాత వేంగి చాళుక్యులు రాజమహేంద్రవరమునకు రాజధానిని మార్చినారు. పురావస్తు పరిశొధన త్రవ్వకాలలో కొన్ని శిధిలాలు బయట పడినాయి. వీటిలో ఒక మంటపము ఉన్నది. కన్నడ సాహిత్యమునకాది పురుషుడైన పంపమహాకవి తెలుగువాడనీ, ఆయన బాల్యము ఈ ప్రాంతములోనే గడచినదనీ అంటారు.

కవి సామ్రాట్ విశ్వనాధ సత్యనారాయణ గారు తమ "ఆంధ్ర ప్రశస్తి" ఖండ కావ్యములో "వేంగి క్షేత్రము" అనే కవితలో ఈ స్మృతులగురించి చక్కగా వర్ణించినారు. వాటిలో మచ్చుకు రెండు పద్యాలు...


ఇట వేగీశుల పాదచిహ్నములు లేవే! లేవుపో: భావనా
స్ఫుట మూర్తిత్వమునైన బొందవు, నెదో పూర్వాహ్ణ దుష్కాలపుం
ఘటికల్ గర్భమునందిముడ్చుకొనియెం గాబోలు, నీ పల్లెచో
టట లోకాద్భుత దివ్య దర్శనమటే! యాభోగమేలాటిదో!


వేగిరాజ్యపు పల్లెవీధుల జెడుగుళ్ళ రిపుల గవ్వించు నేరుపుల దెలిసి
ఎగురుగోడీబిళ్ళ సొగసులో రిపుశిరస్సు బంతులాడు శిక్షలకు డాసి
చెఱ్ఱాడి యుప్పు దెచ్చిననాడె శాత్రవ వ్యూహముల్ పగిలించు నొరపు గఱచి
కోతికొమ్మచ్చిలో కోటగోడల నెగబ్రాకి లంఘించు చంక్రమణమెరిగి
తెనుగు లంతప్డె యవి నేర్చుకొనియ యుందు
రెన్నగా తెల్గుతల్లులు మున్ను శౌర్య
రస మొడిచి యుగ్గు పాలతో రంగరించి
బొడ్డు కోయని కూనకే పోయుదురట!


[మార్చు] ఇవికూడా చూడండి



[మార్చు] గ్రామాలు

[మార్చు] పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా మండలాలు

జీలుగుమిల్లి | బుట్టాయగూడెం | పోలవరం | తాళ్ళపూడి | గోపాలపురం | కొయ్యలగూడెం | జంగారెడ్డిగూడెం | టి.నరసాపురం | చింతలపూడి | లింగపాలెం | కామవరపుకోట | ద్వారకతిరుమల | నల్లజర్ల | దేవరపల్లి | చాగల్లు | కొవ్వూరు | నిడదవోలు | తాడేపల్లిగూడెం | ఉంగుటూరు | భీమడోలు | పెదవేగి | పెదపాడు | ఏలూరు | దెందులూరు | నిడమర్రు | గణపవరం | పెంటపాడు | తణుకు | ఉండ్రాజవరం | పెరవలి | ఇరగవరం | అత్తిలి | ఉండి | ఆకివీడు | కాళ్ళ | భీమవరం | పాలకోడేరు | వీరవాసరము | పెనుమంట్ర | పెనుగొండ | ఆచంట | పోడూరు | పాలకొల్లు | యలమంచిలి | నరసాపురం | మొగల్తూరు