พฤกษศาสตร์
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พฤกษศาสตร์ (botany) เป็นสาขาวิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับพืช เนื่องจากเป็นสาขาหนึ่งในชีววิทยา บางครั้งจึงเรียกว่า ชีววิทยาของพืชพฤกษศาสตร์มีขอบเขตการศึกษาที่กว้างขวาง ครอบคลุมทั้งในด้านการเจริญเติบโต การสืบพันธุ์ เมทาบอลิซึม โรค นิเวศวิทยา และวิวัฒนาการของพืช
สารบัญ |
[แก้] ขอบเขตและความสำคัญของพฤกษศาสตร์
ดังเช่นสิ่งมีชีวิตอื่นๆ พืชก็สามารถศึกษาได้จากหลายแง่มุม ทั้งในด้านโมเลกุล พันธุศาสตร์ หรือชีวเคมี และศึกษาได้ตั้งแต่ระดับออร์แกเนลล์ เซลล์ เนื้อเยื่อ อวัยวะ ต้นพืช ประชากร ไปจนถึงระดับชุมชนหรือสังคมของพืช ในแต่ละระดับเหล่านี้ นักพฤกษศาสตร์อาจสนใจศึกษาได้ทั้งในด้านการจัดหมวดหมู่(อนุกรมวิธาน) ด้านโครงสร้าง(กายวิภาคศาสตร์) หรือด้านหน้าที่ของส่วนต่างๆของพืช(สรีรวิทยา)
ในอดีตนั้น สาขาพฤกษศาสตร์จะศึกษาสิ่งมีชีวิตทุกชนิดที่จัดว่าไม่ใช่สัตว์ สิ่งมีชีวิตที่คล้ายพืชเหล่านี้ได้แก่ เห็ดรา แบคทีเรีย ไวรัส และสาหร่าย ซึ่งส่วนใหญ่ไม่ได้จัดอยู่ในอาณาจักรพืชอีกแล้วในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม นักพฤกษศาสตร์ก็ยังคงให้ความสำคัญกับสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ และยังใช้ในการศึกษาพฤกษศาสตร์เบื้องต้น
พืชเป็นสิ่งมีชีวิตชนิดแรกๆบนโลก เป็นผู้ผลิตออกซิเจน อาหาร เชื้อเพลิง และยา ทำให้สิ่งมีชีวิตชั้นสูงกว่าสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ พืชยังดูดกลืนคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นก๊าซที่เป็นสาเหตุของปรากฎการณ์เรือนกระจก ความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับพืชมีความสำคัญต่ออนาคตของสังคมของมนุษย์ดังต่อไปนี้
- การผลิตอาหารให้แก่โลก
- ความเข้าใจในกระบวนการพื้นฐานของชีวิต
- การผลิตยาและวัสดุต่างๆ
- ความเข้าใจในการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม
[แก้] การผลิตอาหารให้แก่โลก
ความจริงแล้วอาหารทุกอย่างที่เรารับประทานล้วนมาจากพืช ทั้งโดยตรงจากอาหารหลักจำพวกแป้ง ข้าว รวมทั้งผักและผลไม้ หรือโดยอ้อมผ่านทางปศุสัตว์ซึ่งกินพืชเป็นอาหาร ความหมายอีกนัยหนึ่งคือ พืชเป็นรากฐานของห่วงโซ่อาหารเกือบทุกห่วงโซ่ หรือที่นักนิเวศวิทยาเรียกว่า ลำดับขั้นแรกของอาหาร ความเข้าใจในการผลิตอาหารของพืชมีความสำคัญต่อการผลิตอาหารให้แก่คนทั่วโลก และเก็บรักษาอาหารไว้สำหรับอนาคต แต่พืชไม่ได้มีประโยชน์ต่อมนุษย์ทุกชนิด วัชพืชบางชนิดสร้างปัญหาในการเกษตรกรรม และนักพฤกษศาสตร์ก็พยายามศึกษาเพื่อหาวิธีลดผลกระทบให้น้อยที่สุด
[แก้] ความเข้าใจในกระบวนการพื้นฐานของชีวิต
พืชเป็นสิ่งมีชีวิตที่เหมาะสมและสะดวกต่อการศึกษากระบวนการพื้นฐานต่างๆของสิ่งมีชีวิต (ตัวอย่างเช่น การแบ่งเซลล์ และการสังเคราะห์โปรตีน) โดยไม่มีปัญหาทางจริยธรรมจากการศึกษาในสัตว์หรือมนุษย์ กฎการถ่ายทอดทางพันธุกรรมของเกรเกอร์ เมนเดล ก็ถูกค้นพบโดยการศึกษาด้วยวิธีนี้ โดยศึกษาจากการถ่ายทอดลักษณะของถั่ว
[แก้] การผลิตยาและวัสดุต่างๆ
ยารักษาโรคและสารที่มีผลต่อประสาทอย่างเช่น กัญชา คาเฟอีน และนิโคติน ส่วนใหญ่แล้วได้มาจากพืชโดยตรง ตัวอย่างเช่น ยาแอสไพริน ซึ่งสกัดจากสารจากเปลือกของต้นหลิว อาจมีวิธีรักษาโรคภัยไข้เจ็บโดยใช้พืชอีกหลายวิธีที่ยังรอการค้นพบอยู่ เครื่องดื่มที่นิยมอย่างกาแฟ ช็อคโกแลต และชา ก็มาจากพืชเช่นกัน เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ส่วนใหญ่ก็ได้จากการหมักพืชอย่างเช่นข้าวบาร์เลย์ มอลต์ และองุ่น
นอกจากนี้ พืชยังเป็นแหล่งของวัสดุธรรมชาติมากมาย เช่น ฝ้าย ไม้ กระดาษ ลินิน น้ำมันพืช และยาง ผลิตภัณฑ์ผ้าไหมจะไม่เกิดขึ้นหากไม่มีการเพาะปลูกต้นหม่อน และไม่นานมานี้ อ้อยและพืชอื่นๆก็ถูกใช้เป็นแหล่งของเชื้อเพลิงชีวภาพ ซึ่งเป็นทางเลือกใหม่นอกเหนือไปจากเชื้อเพลิงฟอสซิล
[แก้] ความเข้าใจในการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม
พืชสามารถทำให้เราเข้าใจการเปลี่ยนแปลงในสิ่งแวดล้อมได้จากหลายทาง ได้แก่
- ความเข้าใจในการทำลายถิ่นที่อยู่อาศัย และการสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิต มีความสำคัญต่อการจัดหมวดหมู่และการศึกษาอนุกรมวิธานของพืชได้อย่างถูกต้องและสมบูรณ์
- พืชมีการตอบสนองต่อรังสีอุลตราไวโอเลต จึงใช้ศึกษาและตรวจสอบการลดลงของโอโซนได้
- การศึกษาวิเคราะห์ละอองเกสรจากซากดึกดำบรรพ์ของพืช ช่วยให้นักวิทยาศาสตร์จำลองสภาพภูมิอากาศในอดีต และทำนายสภาพอากาศในอนาคตได้
- การบันทึกและวิเคราะห์ช่วงเวลาของวัฎจักรชีวิตของพืช มีความสำคัญต่อการศึกษาปรากฎการณ์และการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ
- ไลเคน ซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตที่ไวต่อสภาพอากาศ สามารถใช้ตรวจวัดมลภาวะได้
[แก้] ประวัติศาสตร์ของพฤกษศาสตร์
[แก้] พฤกษศาสตร์ยุคแรกเริ่ม
ในปี 1665 (พ.ศ. 2208) โรเบิร์ต ฮุค ได้ใช้กล้องจุลทรรศน์ส่องพบเซลล์ในจุกไม้คอร์ก และต่อมาไม่นานก็ค้นพบในเนื้อเยื่อพืชที่ยังมีชีวิต
[แก้] พฤกษศาสตร์สมัยใหม่
[แก้] ดูเพิ่ม
- เกษตรกรรม
- เครื่องเทศ
- ชีววิทยา
- พืช
- ไม้ดอก
- ผลไม้
- วนศาสตร์
- สมุนไพร
- สวนพฤกษชาติ
[แก้] มหาวิทยาลัยที่มีการเปิดสอน
- ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
- ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
![]() |
พฤกษศาสตร์ เป็นบทความเกี่ยวกับ พืช ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น |