ออร์แกนโนเมทัลลิกเคมี

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

โลหะอินทรีย์เคมี (อังกฤษ:Organometallic chemistry) คือการศึกษาสารประกอบเคมีที่มีพันธะเคมี (chemical bonding) ระหว่างอะตอมของคาร์บอนและโลหะ วิชาโลหะอินทรีย์เคมีเป็นศาสตร์ที่คาบเกี่ยวกันระหว่างอนินทรีย์เคมี (inorganic chemistry) และ อินทรีย์เคมี (organic chemistry) สารประกอบโลหะอินทรีย์จะมีคำนำหน้าว่า "ออร์แกโน-" ("organo-") เช่นสารประกอบ ออร์แกโนแพลเลเดียม (organopalladium) สารประกอบโลหะอินทรีย์ที่รู้จักกันดีได้แก่

  • สารประกอบโลหะอินทรีย์ของสังกะสี (organozinc compounds) เช่น
    • สูตรเคมี:ClZnCH2C(=0)OEt
    • ชื่อ:คลอโร(เอตท๊อกซิคาร์โบนิลเมตทิล)ซิงค์(chloro(ethoxycarbonylmethyl)zinc)
  • สารประกอบโลหะอินทรีย์ของทองแดง(organocuprates)เช่น
    • สูตรเคมี:Li[CuMe2]
    • ชื่อ:ลิเทียม ไดเมตทิลคิวเปรต(lithium dimethylcuprate)
  • สารประกอบโลหะอินทรีย์ของแมกนีเซียม(organomagnesium compounds)เช่น
    • สูตรเคมี:MeMgI,
    • ชื่อ:ไอโอโด(เมตทิล)แมกนีเซียม(iodo(methyl)magnesium)
    • diethylmagnesium คือ กริกนาร์ด รีเอเจนต์ (Grignard reagent)
  • สารประกอบโลหะอินทรีย์ของลิเทียม (organolithium compounds) เช่น
    • n-บิวทิลลิเทียม (n-butyllithium)
  • สารประกอบโลหะอินทรีย์ที่เกิดจากโลหะเชื่อมต่อกับคาร์บอนในสารประกอบกลุ่มพิเศษได้แก่

เมทัลโลซีน (metallocene) เช่น เฟอร์โรซีน(ferrocene)

  • นอกจากโลหะธาตุกึ่งโลหะเช่น ซิลิกอน (silicon), สารหนู (arsenic) หรือ โบรอน (boron) ก็สามารถเกิดสารประกอบประเภทนี้ได้เหมือนกันซึ่งเรียกว่า ออร์แกโนโบเรน (organoborane) เช่น Et3B triethylborane
  • หรือโลหะหลังทรานซิชั่นอย่างอะลูมิเนียม(aluminium)ก็ได้เหมือนกัน เช่น

ไซเกลอร์-แนททา แคทาลิสท์(Ziegler-Natta catalyst)

  • สารประกอบโลหะอินทรีย์ที่พบได้บ่อยคือการใช้ประโยชน์เป็นตัวเร่งปฏิกิริยา(catalyst)ในกระบวนการกลั่นปิโตรเลียมและผลิตพอลิเมอร์

[แก้] ลำดับเวลาของโลหะอินทรีย์เคมี

  • 1760 หลุยส์ คลอด คาเดท เดอแกสซิคอร์ท (Louis Claude Cadet de Gassicourt) พบว่าหมึกเป็นเกลือของ โคบอลต์ (Cobalt) และสามารถแยก คาโคดิล (Cacodyl) จากแร่โคบอลต์ (Cobalt) ที่มีสารหนูได้
  • 1827 พบว่าเกลือไซส์ (Zeise’s salt) เป็นสารประกอบเชิงซ้อนของ ทองคำขาว (platinum) และ โอเลฟิน(olefin)
  • 1863 ชารลส์ ไฟร์เดล (Charles Friedel) และ เจมส์ คราฟต์ส (James Crafts) สามารถสังเคราะห์สารประกอบออร์แกโนคลอโรไซเลนส์ (organochlorosilanes) ได้
  • 1890 ลุดวิก มอนด์ (Ludwig Mond) ค้นพบ สารประกอบนิกเกิลคาร์โบนิล (Nickel carbonyl)
  • 1899 แนะนำ กริกนาร์ด รีเอเจนต์ (Grignard reagent)
  • 1900 พอล ซาแบเทียร์ (Paul Sabatier) ทดลอง ไฮโดรจีเนชัน (hydrogenation) สารประกอบอินทรีย์ โดยมีโลหะเป็นตัวแคตาลิสต์และไฮโดรเจเนชั่น ไขมัน (fat)ในอุตสาหกรรมอาหารดู มาร์การีน (margarine)
  • 1912 วิกเตอร์ กริกนาร์ด(Victor Grignard)และพอล ซาบาเทียร์(Paul Sabatier)ได้รับ รางวัลโนเบล(Nobel prize)
  • 1930 เฮนรี่ กิลแมน(Henry Gilman) ทดลองลิเทียม คิวเปรต(lithium cuprates) ดู กิลแมน รีเอเจนต์
  • 1963 คาร์ล ไซเกลอร์(Karl Ziegler) และกูลิโอ แนททา(Giulio Natta) ได้รับ รางวัลโนเบล(Nobel prize)จากผลงานการพบ ไซเกลอร์-แนททา แคทาลิสท์(Ziegler-Natta catalyst)
  • 1968 ปฏิกิริยาเฮคก์(Heck reaction)
  • 1973 จ๊อฟฟี่ วิลคินสัน(Geoffrey Wilkinson) และ เอินสท์ ออตโต ฟิสเชอร์(Ernst Otto Fischer)ได้รับ รางวัลโนเบล(Nobel prize)จากผลงานการพบ สารประกอบแซนด์วิช(sandwich compounds)

[แก้] ออร์แกโนเมทัลลิก

  • ออร์แกโนแพลเลเดียมเคมี (organopalladium chemistry)
  • ออร์แกโนแพลตินัมเคมี (organoplatinum chemistry)
  • ออร์แกโนดีบุกเคมี (organotin chemistry)
  • ออร์แกโนแมกนีเซียมเคมี (organomagnesium chemistry)
  • ออร์แกโนโบเรนเคมี (organoborane chemistry)


สาขาวิชาเคมี แก้
เคมีวิเคราะห์ | อินทรีย์เคมี | อนินทรีย์เคมี | เคมีฟิสิกส์ | เคมีพอลิเมอร์ | ชีวเคมี | วัสดุศาสตร์ | เคมีสิ่งแวดล้อม | เคมีเวชภัณฑ์ | เภสัชกรรม | เคมีความร้อน | เคมีไฟฟ้า | เคมีนิวเคลียร์ | เคมีการคำนวณ | เคมีแสง | เภสัชวิทยา