เนบิวลา

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

เอ็นจีซี 604 (NGC 604) เป็นเนบิวลาที่อยู่ภายในแขนของดาราจักรเอ็ม 33 (M33) ในกลุ่มดาวสามเหลี่ยม อยู่ห่างจากโลก 2.7 ล้านปีแสง เนบิวลานี้เป็นบริเวณก่อตัวของดาวฤกษ์ดวงใหม่
เอ็นจีซี 604 (NGC 604) เป็นเนบิวลาที่อยู่ภายในแขนของดาราจักรเอ็ม 33 (M33) ในกลุ่มดาวสามเหลี่ยม อยู่ห่างจากโลก 2.7 ล้านปีแสง เนบิวลานี้เป็นบริเวณก่อตัวของดาวฤกษ์ดวงใหม่
MyCn18 เป็นเนบิวลาดาวเคราะห์อายุน้อย อยู่ห่างจากโลกประมาณ 8,000 ปีแสง ภาพนี้ถ่ายด้วยกล้องถ่ายภาพที่ติดตั้งบนกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลขององค์การนาซา
MyCn18 เป็นเนบิวลาดาวเคราะห์อายุน้อย อยู่ห่างจากโลกประมาณ 8,000 ปีแสง ภาพนี้ถ่ายด้วยกล้องถ่ายภาพที่ติดตั้งบนกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลขององค์การนาซา

เนบิวลา (อังกฤษ: nebula - มาจากภาษาละติน nebula (พหูพจน์ nebulae) หมายถึง "หมอก") เป็นกลุ่มเมฆหมอกของฝุ่น แก๊ส และพลาสมาในอวกาศ เดิมคำว่า "เนบิวลา" เป็นชื่อสามัญ ใช้เรียกวัตถุทางดาราศาสตร์ที่เป็นปื้นบนท้องฟ้าซึ่งรวมถึงดาราจักร (กาแล็กซี) ที่อยู่ห่างไกลออกไปจากทางช้างเผือก (ตัวอย่างเช่น ในอดีตเคยเรียกดาราจักรแอนดรอเมดาว่าเนบิวลาแอนดรอเมดา (Andromeda Nebula)

[แก้] ประเภทของเนบิวลา

เราอาจจำแนกเนบิวลาได้ตามลักษณะของการส่องสว่าง ดังนี้

  • เนบิวลาแพร่ (Diffuse nebula) เป็นเนบิวลาที่มีลักษณะฟุ้ง แบ่งเป็น
    • เนบิวลาเปล่งแสง (Emission nebula) หมอกแก๊สที่มีการแตกตัวเป็นไอออน จึงเปล่งแสงออกมาจากภายใน ตัวอย่างที่รู้จักกันดี ได้แก่ บริเวณเอช 2 (H II region) และเนบิวลาดาวเคราะห์ (Planetary nebula)
    • เนบิวลาสะท้อนแสง (Reflection nebula) ส่องสว่างด้วยการสะท้อนแสงจากดาวฤกษ์ข้างเคียง ตัวอย่างเช่น NGC 1435 ที่อยู่รอบ ๆ กระจุกดาวลูกไก่
  • เนบิวลาดาวเคราะห์ (Planetary nebula) เป็นเปลือกของแก๊สที่ซ้อนกันแน่นรอบ ๆ ดาวฤกษ์ที่ตายแล้ว หรืออาจเป็นดาวฤกษ์ที่ปล่อยพลังงานออกมาเป็นช่วง ๆ (ดู โนวา)
  • ซากซูเปอร์โนวา (Supernova remnant) ปกติจะเคลื่อนห่างออกจากดาวต้นกำเนิดด้วยความเร็วสูง และร้อนขึ้นจากการชนกับแก๊สและฝุ่นในดาราจักรซึ่งมีความเร็วต่ำกว่า
  • เนบิวลามืด (Dark nebula) เป็นเนบิวลาที่ไม่มีการส่องสว่าง ตรวจพบได้เมื่อไปบดบังดาวฤกษ์หรือเนบิวลาอื่น ตัวอย่างที่รู้จักกันดี ได้แก่ เนบิวลาหัวม้า (Horsehead nebula) ในกลุ่มดาวนายพราน และเนบิวลากระสอบถ่าน (Coalsack Nebula) ในกลุ่มดาวกางเขนใต้

[แก้] ฟิสิกส์ดาราศาสตร์ของเนบิวลา

บริเวณเอช 2 เป็นแหล่งกำเนิดดาวฤกษ์ ก่อตัวขึ้นเมื่อเมฆโมเลกุลเริ่มยุบตัวลงภายใต้ความโน้มถ่วงของตนเอง มักมีสาเหตุจากการระเบิดของซูเปอร์โนวาใกล้เคียง การชนของเมฆและฝุ่นเหล่านั้น บางครั้งก็อาจก่อให้เกิดดาวฤกษ์นับร้อย ๆ ดวง ดาวที่เกิดใหม่นี้จะทำให้แก๊สโดยรอบแตกตัวเป็นไอออน เป็นผลให้เกิดเนบิวลาเปล่งแสงในเวลาต่อมา

เนบิวลาชนิดอื่น ๆ เกิดจากดาวฤกษ์ที่ตายแล้ว ซึ่งหมายถึงดาวที่มีพัฒนาการไปถึงขั้นของการเปลี่ยนแปลงไปสู่ดาวแคระขาว (white dwarf) มีการเป่าชั้นผิวด้านนอกของดาวออกไปโดยรอบจนเกิดเป็นเนบิวลาดาวเคราะห์ (planetary nebula) สำหรับโนวา (nova) และซูเปอร์โนวา (supernova) นั้น สามารถก่อให้เกิดเนบิวลาได้เช่นกัน เรียกว่าซากโนวา (nova remnant) และซากซูเปอร์โนวา (supernova remnant) ตามลำดับ