?????? ????
From Wikipedia
ئىسلام دىنى "ئىسلام" سۈزى ئەرەپ تىلىىدىكى تەسلىم بولۇ ش، بويسۇنۇش سوزىدىن كىلىپ چىققان بولۇپ،ھەممىگە ھەممىگە قادىر بىر ئاللاھ قا بويسۇنۇش دىگەن مەنىدە، مۇسۇلمان سۆزى بولسا بوي سۇنغۇچىلار دىگەن مەنانى ئىپادىلەيدۇ. ئىسلام دىنى" مىلادى 7-ئەسىردە ئەرەپ يېرىم ئارىلىدا مۇھەممەد ئەلەيھىسالام تەرپىدىن تارقىتىلغان بولۇپ ، ئەينى ۋاقتتىكى ئەرەپ دۇنياسى، قانخۇر، جىدەلگە ئامراق،ئىقتىسادى بايلىق تەكشى تارقالمىغان، بىرلىككە كەلگەن ھاكىميىتى بولمىغان قوللۇق تۈزۇمىدىكى جەميەت ئىدى. ئەرەپ يېرىم ئارىلى ئاسىيا، ئافرىقا، ياۋرۇفا قىتئەسىنىڭ تۇتاشقان يېرىگە جايلاشقان بولغاچقا، بۇ جايدا ئەرەپلەرنىڭ كوپ خۇدالىق ئىپتىدائى دىنى، يەھۇدى دىنى ۋە خىرىستىئان دىنى توختىماي ئۆز –ئارا ئۇرۇن تالىشىپ تۇراتتى. مىلادى 610-يىلى دەل قىرىق ياشقا توشقان مۇھەممەت ئەلەيھىسالام، "يىگانە،ھەممىگە قادىر ئاللاھ بارلىق مەۋجۇداتنىڭ ياراتقۇچىسىدۇر، مەن ئاللاھ نىڭ ئەڭ ئاخىرقى پەيغەمبىرى" دىگەن مەزمۇندا يېڭى بىر خىل ئەقىدە-ئىسلام دىنىنى تارقاتتى ۋە قۇلدارلىق ، ئاياللار ۋە بالىلارغا مىراس ئايرىماسلىق، تۆتتىن كۆپ خۇتۇن ئېلىشنى چەكلىگەن ئاساستا جەميەتتە تەبىقە ئايرىمايدىغان، كۆپ خۇدالىق دىنىغا قارشى تۇرۇپ،ھەققانىيەتنى ياقلايدىغان يېڭى بىر ئەندىزىنى ئوتتۇرىغا قويدى. شۇنىڭدىن كېيىنكى 12يىل ئىچىدە ئىسلام دىنى مەككىدىكى قىسمەن ئاق سۆڭەك ۋە كوپ ساندىكى تۆۋەن قاتلام كىشلىرىنىڭ دىنى ئېتىقادىغا ئايلاندى. بۇنڭدىن قاتتىق خەۋپسىرگەن مەككە ئاقسۆڭەكلىرى مۇسۇلمانلارغا زىيانكەشلىك قىلىشقا باشلىدى. 622-يىلى 7-ئاينىڭ 16- كۇنى مۇھەممەد ئەلەيھىسالام ئاللاھ نىڭ بۇيرۇغى بىلەن مەدىنىگە كۆچتى ۋە ئۇ يەردە تېخىمۇ زور ئۇتۇقلارنى قولغا كەلتۈردى، ئىسلام دىنىنىڭ ئاجىزلىقتىن كۈچلۈكلۈككە ئوتكەن بۇ تارىخى ۋەقە تارىختا ھىجرىيە (كوچۇش) يىلىنىڭ باشلىنىشى بولۇپ قالدى. مۇھەممەت ئەلەيھىسالام 632-يىلى ۋاپات بولغاندا ئىسلام دىنى پۇتكۇل ھىجازىنى بىرلىككە كەلتۈرۇپ بولغان ئىدى. مۇھەممەت ئەلەيھىسالامدىن كېيىن 634-يىلغىچە ئەبۇبەكرى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ، ئۇندىن كېيىن 644-يىلغىچە ئۆمەر رەزىيەللاھۇ مۇسۇلمانلارغا يېتەكچى بولدى. بۇ دەۋىردە ئىسلام دىنى غەلبە قىغانسېرى ئىلگىرلەپ پۈتكۈل ئەرەپ يېرىم ئارىلى ۋە ئەينى ۋاقىتتىكى كۈچلۈك ئىمپىرىيە شەرقى رىم ئىمپىرىيىسىنىڭ مۇھىم ئۆلكىلىرى بولغان مىسىر، سۈرىيە، بابىلون (بۈگۈنكى ئىراق) لارنى ئىگەللىدى .ئوسمان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ( 656-يىلغىچە) ۋە ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ (661يىلغىچە) دەۋرىدە بولسا شەرىقتىكى پىرىسىيە ئىمپىريىسىنى يوقۇتۇپ بارغانسېرى روناق تاپتى. دەمەشىقنى مەركەز قىلغان ئۇمەييە خەلىپىلىگى ھۆكۈمرانلىق قىلغان 661-يىلدىن 750-يىلغىچە بولسۇن ياكى باغداتنى مەركەز قىلغان ئابباسى خەلىپىلىگى دەۋىر سۇرگەن 750 - يىلدىن 1258- يىلغىچە بولسۇن ئىسلام دىنى گەرچە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ۋە توت خەلىپە دەۋرىدىكىدەك ئادىل ھەققانى دىنى ھاكىميەت ئورنىتىالمىغان بولسىمۇ ئەمما كۇنسېرى كۈچىيىپ شەرىقتە بۈگۈنكى پاكىستاندىن غەرىپتە بۈگۈنكى ماراكەشكىچە، شىمالدا بۈگۈنكى ئىلى ۋادىسىدىن ، جەنۇپتا تانزانىيگىچە كېڭىيىپ ياۋروپادىكى ئىسپانىيە، پورتۇگالىيەلەرنى ئوز ئىچىگە ئالغان، ئۇچ قىتئەگە كېڭەيگەن دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ دىن بولۇپ قالدى. 1299-يىلى قورۇلغان ئوسمان تۈرىك ئىمپىريىسىمۇ ئىسلام دىنىنى ئىمپىريەنىڭ دىنى قىلىپ ياۋروپاغا ئىسلام دىنى تارقىتىشقا زور ئوينىدى. گەرچە بۈگۈنكى كۈندە ئىسلام دۇنياسى نۇرغۇن ئۇششاق دۆلەتلەرگە بۈلۇنۇپ كەتكەن بولسىمۇ ئىسلام دىنى يەنىلا دۇنيادىكى توختىماي كېڭىيۋاتقان ، نۇپۇسى ئۆزلۈكسىز كۆپىيۋاتقان ، شۇنداقلا دۇنياۋى زامانىۋىلىشىشنىڭ تەھدىتىگە ئۇچرىمىغان ئەڭ نۇپۇزلۇق چوڭ دىن .