تىل

From Wikipedia

تىل (Til, тил) ئى <ئانات > ①تېتىش ، چايناش ، تەلەپپۇز قىلىشقا ياردەم بېرىدىغان ئەزا . ئۇ ئېغىز بوشلۇقىنىڭ ئاستى قىسمىدا بولۇپ ، ئۇنىڭ تۈۋ قىسمى ئېغىز بوشلۇقىنىڭ ئاستىغا تۇتاشقان .

② ھايۋانلارنىڭ گۆش ئورنىدا يېيىلىدىغان ئاشۇنداق ئەزاسى .

③ ئىنساننىڭ ئېغىز ئارقىلىق ئىپادىلەنگەن گەپ-سۆزى : گاچا قىزنىڭ تىلىنى ئانىسى ئۇقار (ماقال) . دىلى بىرنىڭ تىلى بىر (ماقال) .

④تىل ئىنسانلارنىڭ ئەڭ مۇھىم ئالاقە قورالى ۋە بىر - بىرىنى چۈشىنىش قورالى . تىل تاۋۇشى ، لۇغەت تەركىبى ۋە گرامماتىكىدىن تەركىب تاپقان بىر سىستېما : ئۇيغۇر تىلى . خەنزۇ تىلى .

⑤ نۇتۇقنىڭ ئۆزىگە خاس ۋاسىتىلەر بىلەن ئىپادىلەنگەن تۈرى ، ئۇسلۇبى : ناۋايىنىڭ قولى تۇتقان قەلەمدۇر ، ئۇنىڭ ھەربىر تىلى بىر ئىشق-ئەلەمدۇر .

⑥ ئاغزاكى مەلۇمات ، پاكىت : مەنسۈرنىڭ ھېلىقى ماتېرىيالى ياخشى رەتلەنگەنغۇ-ھە ، چەت ئەلنىڭ خېتى ، گۇۋاھچىلارنىڭ ئىسپات ماتېرىياللىرى - مانا بۇلار بىزنىڭ تىلىمىز!

⑦ كۆچمە . باشقىلارنى ھاقارەتلەپ قىلغان سۆز ، ئاھانەت : تۆتەيلەن تىلنىڭ دەستىدىن بىر-بىرىگە قارىشىپ قالدى .

⑧ كۆچمە . بىرەر ئەسۋابنىڭ ئېسىلىپ ياكى ھەرىكەتلىنىپ تۇرىدىغان ئۇچلۇق قىسمى : سائەتنىڭ تىلى .

⑨ مەلۇم كىشىلەرنىڭ ئۆزىگە خاس پىكىر قىلىش ، سۆزلەش ئادىتى : دېھقانلارنىڭ تىلى بىلەن ئېيتقاندا ، بۇ تېرىماي ئورىمەن دېگەنلىك .

⑩ بىرەر نەرسە ، كەسىپ ، ئىشنىڭ ماھىيىتى ، سىرىگە مۇناسىۋەتلىك ۋاسىتە ، ئۇسۇل ، چارە : بۇ قورالنىڭ تىلىنى مەنلا بىلىمەن .

⑪ قارماقنىڭ ئۇچىغا قارىمۇقارشى چىقارغان ئىلمىكى : قارماقنىڭ تىلى چىقىرىلمىغاچقا ، ئى-لى-نگەن بېلىق يەنە قېچىپ كەتتى .

ئاككوردىيون ، پىئانىنو ۋە باشقىلار ئۈستىگە ئورۇنلاشتۇرۇلغان ، قولدا بېسىش ئارقىلىق مەشغۇلات ئېلىپ بېرىلىدىغان كىچىك كۇنۇپكا : ئاككوردىيوننىڭ تىلى .