Davlat obligatsiyalari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Davlat qisqa muddatli obligatsiyalari (DQMO) - qarz majburiyatnomasi bo'lib, unga muvofiq, qarz oluvchi (davlat) kreditorga (investorga) investitsiyalangan summani muayyan muddat mobaynida to'lashni, shuningdek muayyan daromad berishni kafolatlaydi. DQMO davlatning barcha aktivlari bilan ta'minlangan va bu holat ularga yo'naltirilgan investitsiyalarni yuksak darajada ishonchli bo'lishini ta'minlaydi.

Obligatsiyalar qisqa muddatli qog'ozlar hisoblanadi. Aylanish muddati, ya'ni auksion kunidan boshlab so'ndirish sanasigacha o'tadigan davr 3 va 6 oyga teng bo'ladi.

Bir obligatsiyaning nominal qiymati - 1000 so'm. Auksionda birlamchi joylashtirish chog'ida obligatsiyalar diskont bilan (nominal qiymatidan kamroq narxda) sotiladi, so'ndirish esa nominal bo'yicha amalga oshiriladi. Demak, obligatsiyaning xarid narxi bilan sotuv narxi orasidagi tafovut daromadni tashkil etadi. DQMO bilan bajarilgan operatsiyalardan tushadigan daromad soliqqa tortilmaydi.

DQMOning har bir nashri muayyan o'lchamlari bilan ajralib turadi va ular bir oyda ikki marta o'tkaziladigan auksionlarda sotiladi. Nashr o'lchamlari, hajmi, joylashtirish va so'ndirish sanasi, potensial ishtirokchilarga doir cheklovlar emitent, ya'ni Moliya vazirligi tomonidan Markaziy bank bilan kelishilgan holda belgilanadi. Obligatsiyalarning har bir nashriga to'qqiz xonali razryaddan iborat davlat ro'yxat nomeri beriladi (masalan, 21001UMFS yoki 22001UMFS):

    2    2    0     0     1    U     M     F    S  
                                    


birinchi razryad: 2 raqami - qarz majburiyati                                   
                    


ikkinchi razryad: qimmatli qog'oz turi - 1 raqami - uch oylik, 2 raqami - olti oylik                                   
                                     


uchinchi, to'rtinchi va beshinchi razryadlar muayyan turdagi tartib nomerini ko'rsatadi                                   
                                     


oltinchi, yettinchi va sakkizinchi razryadlar - "UMF" harflari 

emitentni bildiradi (Uzbekistan Ministry of Finance)



- to'qqizinchi razryad - "S" harfi - qog'oz davlatniki ekanini ko'rsatadi     

DQMO ular egalarining "depo" hisobvaraqlaridagi yozuvlar ko'rinishida, qog'ozsiz shaklda chiqariladi.

O'zbekiston Respublikasining rezidenti bo'lgan har qanday yuridik shaxs DQMO egasi bo'lishi mumkin.

Qonunlarga muvofiq, investor xizmat ko'rsatish to'g'risida diler (yoki bir necha dilerlar) bilan shartnoma tuzishi shart. Bu shartnomada obligatsiyalarni sotib olish, sotish, ularga egalik qilish tartibi, shuningdek bu operatsiyalarni bajarish chog'ida tomonlar huquqlari, vazifalari va javobgarligi belgilab qo'yiladi. Sotib olingan davlat qisqa muddatli obligatsiyalari aniq bir diler yoki investor mulki hisoblanadi. Boshqa shaxslar bitimlar tuzish uchun DQMOdan foydalana olmaydilar.

Manba:http://uzb.nbu.com/services/dealing/obligations.php

oʻzgartirishlar