Kampuchea
Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
Kampuchea Ông-kok (Khmer-gí, ព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជា), Tang-lâm-a ê kok-ka. Tâng-pêng koh kòe sī Oa̍t-lâm, sai-pak-pêng Thài-kok, pak-pêng Laos, lâm-pêng Thài-kok-oan. Siú-to· tī Phnom Penh. Thâu-lâng sī Norodom Sihanouk Ông, siú-siòng sī Hun Sen.
Bo̍k-lo̍k |
[siu-kái] Le̍k-sú
Tī SG 1000 nî chó-iū khai-sí ū ko-téng bûn-bêng chhut-hiān tī hia. Khmer bûn-bêng tùi 9 sè-kí chì 13 sè-kí hoat-tián, chiâⁿ-chò 1 ê tè-kok.
Āu--lâi Khmer tè-kok ê léng-thó· ná lâi ná liû-sit, iû Thài-kok, Oa̍t-lâm chiàm--khì he̍k-chiá siu--tńg-khì. Tī 1863 nî Kampuchea pìⁿ Hoat-kok "pó-hō·" ê thó·-tē, ia̍h-chiū-sī ha̍p-pèng tī i ê Indochine miâ-gī hā. Ji̍t-pún tī Tē-jī-pái Sè-kài Tāi-chiàn chiàm-niá Kampuchea. Kampuchea tī 1953 nî soan-pò· to̍k-li̍p.
Bí-kok tī Indochine Chiàn-cheng (1946-1975) bat tāi-liōng hong-chà Kampuchea , tì-sú bîn-kan sí-siong kīn 600,000 (liōng-kî-iok). Tī 1970 nî Lon Nol chiong-kun chiūⁿ-tâi, soan-pò· sêng-li̍p Khmer Kiōng-hô-kok. Hoán-tùi Lon Nol, si̍t-bîn chú-gī ê Kampuchea Kiōng-sán-tóng (Hoat-gí: Khmer Rouge, "Chhiah-sek ê Khmer-lâng") tī 1975 nî tit-tio̍h chèng-koân, kái kok-hō chò Kampuchea. In î-chhî 3 tang ê siā-hōe kek-bēng ko·-kè chō-sêng 80 bān chì 300 bān lâng sí-bông.
Oa̍t-lâm tī 1978 nî phah-ji̍p Kampuchea, Kampuchea Kiōng-sán-tóng sit-khì chèng-koân. 1993 nî khai-sí ū soán-kí, iû Liân-ha̍p-kok chàn-cho·. Hit nî 9 goe̍h Kampuchea chiâⁿ-chò ū hiàn-hoat ê ông-kok. 1998 nî pān choân-kok-sèng ê soán-kí. Kampuchea ê chèng-kio̍k ta̍uh-ta̍uh-á ún-tēng--lo̍h-lâi, Kampuchea Kiōng-sán-tóng chhun ê kun-le̍k tâu-hâng.
[siu-kái] Tē-lí
Kampuchea ê bīn-chek ū 181,040 km². Kap Thài-kok kong-ke ê piⁿ-kài ū 800 km, kap Laos kong-ke 541 km, kap Oa̍t-lâm kong-ke 1228 km. Iân Thài-kok-oan ê hái-hoāⁿ-soàⁿ ū 443 km.
Un-tō· tī 10°C kàu 38°C tiong-kan. 5-go̍eh kàu 10-go̍eh sī Kampuchea ê tâm kùi-cheh. Sai-lâm chhoe--lâi ê jia̍t-tāi monsoon (kùi-hong) tòa lâi Thài-kok-oan, Ìn-tō·-iûⁿ ê sip-khì; 9-go̍eh, 10-go̍eh ê hō·-chúi te̍k-pia̍t chē. 11-go̍eh kàu 3-go̍eh sī ta kùi-cheh. Tang-pak lâi ê kùi-hong chhoe tùi hái-hoāⁿ khì. Chiaⁿ-go̍eh kàu 2-go̍eh hō·-chúi siōng chió.
75% ê tē tī hái-poa̍t 100 m í-hā. Thó·-tē ê sim-chōng tē-tài tī Tonlé Sap ("Tōa ô·") kap chiu-ûi ê pêng-goân. Chia ê thô·-bah siōng sek-ha̍p tiū-á ê chèng-choh, jîn-kháu mā siōng chē.
[siu-kái] Jîn-kháu
Kampuchea ê jîn-kháu 9-siâⁿ khah ke sī Khmer-lâng. Cham-lâng (sìn-gióng Hôe-kàu) sī siōng chú-iàu ê chío-sò· cho̍k-kûn. Ia̍h ū-kóa Oa̍t-lâm-lâng, Hàn-lâng.
Khmer-gí hām Oa̍t-lâm-gí lóng sio̍k Lâm-a-gí-hē ê Mon-Khmer hun-ki.
Siōng chú-iàu ê chong-kàu sī Theravada Pu̍t-kàu, che kòe-khì siū Kampuchea Kiōng-sán-tóng ap-chè, taⁿ í-keng koh oa̍h-thiàu.
[siu-kái] Keng-chè
Chng-kha chú-iàu ê keng-chè sêng-sán sī lông-gia̍p kap óa-khò lông-gia̍p ê oa̍h-tōng. Chè-chō-gia̍p ê sán-liōng iú-hān.
Tang-lâm-a ê kok-ka |
---|
Brunei | Kampuchea | Hui-li̍p-pin | Ìn-nî | Lao-kok | Má-lâi-se-a | Myanmar | Oa̍t-lâm | Sin-ka-pho | Thài-kok | Tang Timor |
A-chiu ê kok-ka | ||
Afghanistan | Ai-ki̍p | A-la-pek Liân-ha̍p Thâu-lâng-kok | Azerbaijan | Bahrain | Bangladesh | Bhutan | Bông-kó͘ | Brunei | Cyprus | Hân-kok | Hayastan | Hui-li̍p-pin | Iok-tàn | Ìn-nî | Ìn-tō͘ | Iran | Iraq | Í-sek-lia̍t-kok | Ji̍t-pún | Kampuchea | Kazakhstan | Kuwait | Kyrgyzstan | Lao-kok | Lebanon | Lō͘-se-a | Má-lâi-se-a | Maldives | Myanmar | Nepal | Oa̍t-lâm | Oman | Pakistan | Qatar | Sakartvelo | Saud ê A-la-pek | Sin-ka-pho | Sri Lanka | Syria | Tâi-oân | Tajikistan| Tang Timor | Thài-kok | Tiâu-sián | Tiong-kok | Türkiye | Turkmenistan | Uzbekistan | Yemen |
||
Kî-thaⁿ ê léng-thó·: Filastiniyya | Hiong-káng | Ò-mn̂g |