Gounezerezh
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan
Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali er bajenn gaozeadenn.
Ar gounezerezh eo an obererezh evit gounit danvezioù (kenderc'hadoù) diwar an douar. Deveret eo bet an termen eus ar verb gounit hag a vez implijet ingal gant ur ster strishoc'h pa vez kaoz eus tennañ danvezioù diwar an douar. Heñvelster eo ouzh an termen labour-douar, hemañ re gemplezh evit krouiñ ar gerioù nes d'an obererezh. Gwelet ivez ar pennad Istor ar gounezerezh.
[kemmañ] An dud
Gounideien ha kouerien a vez graet eus an dud a ra war-dro ar gounezerezh, met anvet e vezont labourerien-douar ivez. Statudoù a bep seurt o deus bet hag o deus bremañ. Ur roll a-bouez o deus bet en istor ar Bed abaoe m'eo bet ijinet gounezerezh e Oadvezh ar Maen nevez (pe Neolitik), seizh mil bloaz'zo d'an nebeutañ.
Ral eo bet ar mareoù hag ar gevredigezhioù o deus anavezet gounideien frank ha perc'henned war o douaroù hag o doareoù produiñ. Sklaved int bet e-leizh en Henamzer, served e derou ar Grennamzer en Europa ar C'hornôg ha betek 1861 e Rusia, feurmerien int d'an aliesañ (da lavaret eo e paeont ur feurm d'un den bennak). E meur a gevredigezh kozh hag en nebeut a gevredigezhioù a-vremañ n'eo ket perc'hennet an douaroù gant an dud, met gant kumuniezh ar gêriadenn (kumunouriezh ar gounezerezh). Alies e vez(e) dasparzhet bep bloaz lodennoù an douar da vezañ labouret warno gant pep familh.
[kemmañ] An danvezioù gounezet
A-viskoazh eo bet pal pennañ ar gounezerezh produiñ boued evit an dud hag o loened hag alies e vez merzet ne vije ket eus an Denelezh ma ne vije ket ar c'hounideien evit reiñ he boued dezhi. A-raok ma vije bet ijinet gounit danvezioù diwar an douar e oa bet kavet e c'helle meur a loen bezañ doñvaet evit tennañ boued pe war-eeun o tebriñ anezho pe dieeun en ur dennañ o laezh pe o vioù pe o mel. Da-c'houde eo bet ijinet gounit plant evit o bouetañ e-lec'h lezel anezho da zebriñ plantoù gouez.
Ar vagerien-loened a zo gounideien ivez pa tennont boued o loened diwar an douar.
E mareoù an Istor eo bet kavet e c'hell ar gounezerezh produiñ danvezioù ha n'int ket evit bezañ debret pe evet (gwiad, livadenn, danvezioù sevel-tiez, danvezioù kimiek, trelosk). Atav ivez ez eus bet klasket gounit louzoù mat evit pareañ kleñvedoù goude m'eo bet kavet ar plant-se en ur stad gouez.
Ret eo ivez menegiñ un obererezh kozh-tre, ar gwenanerezh (sevel ar gwenan) hag un obererezh nebeut kozh, ar vagerezh-pesked (en dourioù dous) hag un obererezh nevez a-walc'h, ar gounezerezh-mor (nevez evit magañ ar pesked, met kozh evit gounit ar c'hregin).
[kemmañ] An ed (geotegoù eo an holl nemet ar gwinizh-du)
- gwinizh
- gwinizh-du
- heiz
- kerc'h
- mil
- riz
- segal
- yell
[kemmañ] An danvezioù graet gant ed
- bara
- galetenn
- gwispid
- krampouezh
[kemmañ] Ar c'hig hag produioù diwar al loen
[kemmañ] Al laezhajoù
- amanenn
- dienn (dienn skorn)
- fourmaj pe g/keuz
- laezh
- laezh-bihan pe laezh-glas
- laezh-ribod
- laezh-trenk
- yaourt
[kemmañ] Ar frouezh hag an danvezioù tennet diwarno
- arachid
- aouraval
- aval
- aval-anana
- bananez
- eoul
- hog
- kafe
- kakao (chokolad a vez tennet dioutañ)
- kerez
- kraoñv
- olivez
- oranjez
- mangez
- pechez
- per
[kemmañ] Ar bleunioù hag an danvezioù tennet diwarno
- bokedoù bleunioù
- frondoù
- houpez
- likorioù-bleunioù
[kemmañ] Al legumaj hag ar gwrizioù
- ach
- asperjez
- avaloù-douar pe pato pe patatez
- beler
- beterabez (sukr a vez tennet diouzh ar beterabez-sukr)
- chalotez
- fav-glas
- kaol
- karotez
- ognon
- pinochez
- piz-bihan
- saladenn
[kemmañ] An danvezioù evit ar gwiad hag an dilhad
- foulinenn (diwar kreoñv loened zo)
- gloan
- jut
- kanab (kouarc'h)
- kotoñs
- lin
- seiz
[kemmañ] An danvezioù diwar delioù
[kemmañ] Ar spisoù
- jenofl
- koriandrez
- koumin
- kukurma
- pebr
- safran
[kemmañ] An alkoolioù hag an diedoù alkoolek
[kemmañ] A bep seurt
- kaoutchoug
- korz-sukr
- livadenn
- mel
- prenn
- rousin
- toaz-paper
- trelosk
[kemmañ] An teknikoù
- dry farming
- gounezerezh askoridik
- gounidigezh dre zevadur
- trevad kenstroll