Dic Siôn Dafydd
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Prif gymeriad cerddi dychanol gan John Jones (Jac Glan-y-gors) yw Dic Siôn Dafydd. Yn y cerddi, mae Dic yn mynd i Lundain, llawn hyder, i weithio fel gwas haberdasher. Ar ôl magu arferion Seisnig yno, mae'n dychwelyd i'w deulu yng Nghymru gan gymryd arno na all siarad Cymraeg:
Ac wedi gwneud ei hun i fyny,
I wlâd Cymru fe aeth bob cam,
Yn ei gadair yn ergydio,
Yn gweiddi, 'Helo' wrth fotty ei fam.
A Lowri Dafydd dd'wedai ar fyrder,
"Ai machgen anwyl i ydwyt ti?"
"Bachgen Tim Cymraeg; hold your bother,
Mother you can't speak with me."
A Lowri a ddanfonai'n union,
Am y person megys Pâb,
A fedrai grap ar iaith y Saeson,
I siarad rhwng y fam a'r mab!
Yna'r person nôl ymbledio,
A'i tarawodd ar ei ffon,
Nes oedd Dic yn dechrau bloeddio,
O iaith fy mam, mi fedra hon.
Mewn ail gerdd, mae balchder a drygioni Dic yn ei ddifetha yn Llundain, ac mae'n gorfod dod yn ôl i Gymru mewn tlodi. Defnyddir yr ymadrodd Dic Siôn Dafydd yn aml heddiw ar gyfer Cymro sydd yn cymryd arno golli ei iaith a'i hunaniaeth Gymraeg.