Yr Eglwys Gatholig Rufeinig
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Taflen Cynnwys |
[golygu] Cyflwyniad
Yr Eglwys Gatholig Rufeinig (neu yr Eglwys Gatholig neu yr Eglwys Lân Gatholig neu Eglwys Rufain) yw'r eglwys fwyaf yn y byd, gyda bron un biliwn o aelodau yn perthyn iddi. Mae'n cael ei harwain gan y Pab, sef Esgob Rhufain. Yn Rhufain mae pencadlys yr Eglwys fyd-eang, y Fatican, ac oddi yno y caiff ei rheoli.
[golygu] Hanes
Yn ôl traddodiad cafodd yr Eglwys Gatholig ei sefydlu gan Pedr, un o ddisgyblion Iesu Grist. Yn ystod y bedwaredd ganrif O.C., daeth Cristnogaeth yn brif grefydd yr Ymerodraeth Rufeinig. Yn sgîl cwymp yr ymerodraeth, yn ystod yr oesoedd tywyll, fe danfonodd yr Eglwys Gatholig nifer fawr o genhadon i Ewrop a thramor. Ond wedi troad y mileniwm cododd ffrau rhwng rhannau gorllewinol a dwyreiniol yr Eglwys, ac fe ffurfiwyd yr eglwys Uniongred o'r rhan ddwyreiniol. Llewyrchai'r Eglwys yn ystod yr Oesoedd Canol.
Yn yr unfed ganrif ar bymtheg digwyddodd nifer o bethau; y diwygiad mawr, y Chwil-lys, a'r trafferthion gyda brenin Lloegr. Yna bu bron pedair canrif trafferthus i'r Eglwys wrth iddi frwydro yn erbyn Protestaniaeth ac yna Anghydffurfiaeth. Gorffennodd hynny gydag ail gyngor y Fatican yn saithdegau'r 20fed ganrif ac arweinyddiaeth Pab Ioan Paul yr ail.
[golygu] Nifer
Mae yna tua 1,085,557,000 o gatholigion yn y byd, yn cynnwys 5,700,000 ym Mhrydain ac 58,000,000 yn UDA.