Rhys Brydydd

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Yr oedd Rhys Brydydd (fl. tua chanol y 15fed ganrif) yn fardd o Forgannwg.

Y mae'n bosibl mai brawd i Rys Brydydd oedd y bardd Gwilym Tew (fl. c.1460 - c.1480), yntau o Forgannwg, neu'n fab iddo. Roedd yn daid i'r bardd Lewys Morgannwg (fl. 1520 - 1625), athro barddol Gruffudd Hiraethog. Yn ôl ach Lewys yn llaw Gruffudd Hiraethog roedd Rhys Brydydd yn ddisgynydd i Einion ap Collwyn.

Dim ond pedair o gerddi Rhys sydd wedi goroesi. Mae dwy ohonyn' nhw'n gerddi crefyddol, sef mawl i Iesu a cherdd am bryder y bardd o flaen anisicrwydd y byd. Mae trydedd gerdd yn gywydd i ofyn cyfrwy gan noddwr anhysbys. Mae'r bedwerydd ar nodyn mwy bersonol ar y testun anghyffredin, unigryw efallai, i ofyn gwellhad oddi wrth frath neidr. Difyr yw'r disgrifiad o'r neidr a'i frathodd yn ei droed wrth iddo gerdded yn y bryniau:

llom dorch yn rhoi llam o dwyn,
llath unyd llywaeth wenwyn;
llethri a drysi a draidd,
lladrones gallodrennaidd.

[golygu] Llyfryddiaeth

  • Eurys I. Rowlands (gol.), Gwaith Rhys Brydydd a Rhisiart ap Rhys (Caerdydd, 1976)