D. J. Williams
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Roedd David John Williams (1885-1970), neu D.J. Williams neu D.J. Abergwaun, yn llenor ac yn genedlaetholwr a aned yn Rhydcymerau, Sir Gaerfyrddin.
Bu yn athro yn Abergwaun am flynyddoedd lawer ac fe gyfeirid ato yn aml fel D.J. Abergwaun.
Ysgrifenodd dwy gyfrol hunangofiannol wedi eu lleoli yn ardal Rhydycymerau, sef Hen Dŷ Fferm (1953) ac Yn Chwech ar Hugain Oed (1959). Roedd yn feistr ar y stori fer yn ogystal, fel y mae ei dair cyfrol gynnar, Storïau'r Tir (1936, 1941, 1949) yn dangos. Ystyrir ei gyfrol o bortreadau o rai o hen gymeriadau ei fro enedigol, Hen Wynebau, yn glasur o'i fath.
Roedd yn genedlaethwr brwd. Yn aelod o'r ILP cyn sefydlu Plaid Genedlaethol Cymru sef Plaid Cymru yn 1925. Bu ef ynghyd â Saunders Lewis a Lewis Valentine yn gyfrifol am losgi'r ysgol fomio ym Mhenyberth. Methodd y rheithgor a chytuno a oeddent yn euog yn llys y Goron yng Nghaernarfon, ac o ganlyniad bu ail achos yn eu herbyn yn yr Old Bailey pan y'i cafwyd yn euog ac fe'u carcharwyd.
[golygu] Llyfryddiaeth
[golygu] Gwaith D.J.
- Hen Wynebau (1934)
- Storïau'r Tir Glas (1936)
- Storïau'r Tir Coch (1941)
- Storïau'r Tir Du (1949)
- Hen Dŷ Fferm (1953)
- Mazzini (1954)
- Yn Chwech ar Hugain Oed (1959)
- Codi'r Faner (1968)
- Y Gaseg Ddu (1970). Gol. J. Gwyn Griffiths.
- Y Cawr o Rydcymerau (1970). Casgliad o'i gerddi, gol. D.H. Culpitt a W. Leslie Richards.
[golygu] Astudiaethau
Ceir llyfryddiaeth lawn yn atodiad i'r gyfrol Y Gaseg Ddu.
- Dafydd Jenkins, D.J. Williams (cyfres Writers of Wales, 1973)