Cunedda
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Cunedda ap Edern (c.386-c.460; teyrnasai efallai yn y 440au neu'r 450au), a adnabyddir fel rheol fel Cunedda Wledig, oedd sefydlydd Teyrnas Gwynedd.
Credir fod yr enw 'Cunedda' yn dod o'r gair cyfansawddBrythoneg counodagos, sy'n golygu "Arglwydd da". Roedd yn fab i Edern ("Eternus" yn Lladin ac wyr i Padarn Beisrudd ("Paternus" yn Lladin) fab Tegid ("Tacitus"). Mae'r enwau yn awgrymu fod dylanwad Rhufeinig cryf ar y teulu, ac mae rhai yn tybio fod "Peisrudd" yn enw ei daid yn cyfeirio at fantell goch neu ysgarlad oedd yn cael ei gwisgo gan uchel-swyddogion yn y fyddin Rufeinig.
Yn êl llawysgrifau "Achau y Saeson" a briodolir i'r seithfed ganrif, yr oedd Cunedag yn un o hynafiaid Maelgwn Gwynedd, a dywedir ei fod wedi dod o Fanaw Gododdin yn y gogledd gyda'i wyth mab 140 o flynyddoedd cyn teyrnasiad Maelgwn. Dywedir iddo ef a'i feibion ennill Gwynedd oddi wrth y Gwyddelod oedd wedi ymsefydlu yno.
Rhoddodd meibion Cunedda eu henwau i nifer o diriogaethau yng Nghymru, er enghraifft Ceredig a roddodd ei enw i deyrnas Ceredigion, a Rhufon a roddodd ei enw i deyrnas Rhufoniog. Dywedir i Dybion, mab hynaf Cunedda, farw tra'r oedd y teulu ym Manaw Gododdin, ond rhoddodd ei fab ef, Meirion, ei enw i Feirionnydd
[golygu] Ffynonellau
Y Bywgraffiadur Cymreig hyd 1940 (1953) (Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion)