Cell

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Uned sylfaenol pob peth byw yw cell. Mae rhai nodweddion cyffredin i bob cell, gyda nifer o gelloedd arbennig yn dangos nodweddion ychwanegol. Mae i bob cell:

  • Y DNA gyda'r wybodaeth genetig.
  • Proteinau sy'n cynnal y prosesau biocemegol
  • Cellbilen sy'n amfddifyn y gell ac yn gweithredi fel hildlydd o amgylch y gell, gan gadael rhai sylweddau i ddianc o'r gell neu i ddod i'r gell trwy broses o drylediad neu osmosis. Mae rhai sylweddau hanfodol yn cael eu symud ar draws y gellbilen gan broses o gludiant actif, sef broses sy'n defnyddio egni i symud sylwedd yn erbyn y graddiant crynodiad.

Mae tasgau cyffredin sylfaenol i bob cell:

  • Cellraniad er mwyn lluosogi celloedd.
  • Y metabolaeth sy'n newid defnydd newydd i egni ac yn gwaredu defnydd gwastraff
  • Synthesis proteinau trwy drawsgrifio DNA i mRNA a mRNA i broteinau.

Mae mwy na 220 math o gerlloedd mewn corff dynol.

[golygu] Adeiledd cell

Mae celloedd anifeiliaid a chellau blanhigion dipyn yn wahanol, ond dyma'r prif organynnau:

  • Celloedd anifeiliaid a phlanhigion
    • Y cellbilen o gwmpas y gell sy'n cadw'r cyfan wrth ei gilydd
    • Y cnewyllyn mae'n cynwys y cromosomau gyda'r DNA
    • Y cytoplasm o gwmpas y cnewyllyn ac i mewn y pilen
    • Y gwagolyn cell llawn hylif
    • Y mitocondria sy'n cynhyrchu egni
    • Y ribosom sy'n trawsgrifio mRNA
  • Celloedd Planhegion
    • Y cloroplast sy'n cynnwys y cloroffyl
    • Y cellfur wedi i wneud o gellwlos ac yn cynnal ffurf y planhigion

[golygu] Hanes

Y tro cyntaf i rywun ddod o hyd i gelloedd oedd ym 1665 - ffeindiodd Robert Hooke celloedd corc ac wedyn celloedd planhigion byw. Roedd yn defnyddio'r un o'r microsgopau cyntaf i hynny a roedd Anton van Leeuwenhoek yn dadansoddi gwaed ac arall ym 1675.

Yn y pedwaredd ganrif ar bymtheg darganfyddodd Theodor Schwann gelloedd anifeiliaid a phlanhegion. Darganfyddodd Louis Pasteur nid yw'r celloedd yn dod o'r dim (generatio spontanea) - a Rudolf Virchow fod pob cell yn geni o gell arall (omni cellula ex cellula).