شهرستان نور
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شهرستان نور یکی از شهرستانهای استان مازندران ایران است.
براساس سرشماري عمومي نفوس ومسكن سال ۱۳۷۵ از جمعيت ۲۶۰۲۰۰۸نفــــري استان مازندران حــدود ۱/۵۴ درصد يعني ۱۴۰۷۷۷۵ نفــــــر در بيش از۳۵۴۰ نقــطه روستــايي استان ساكن هستند و تحولات جمعيتي در دهه هاي اخير نيز حاكي از آن است كه بخش كوهستاني استان از نظر مباحث جمعيتي ، بشدت مهاجر فرست و بالعكس منطقه جلگه اي كه عمدتاً شهرهاي بزرگ نيز در اين بخش شكل گرفتهاند پذيراي نرخ بالائي از جمعيت بودهاند . ۱- معرفي اجمالي شهرستان ۱-۱ بررسي موقعيت شهرستان در استان
شهرستان نور با وسعتي معادل ۲۶۷۵ كيلومتر مربع در غرب استان مازندران واقع شده است ،اين شهرستان از طرف شمال به درياي خزر و از سمت شرق به شهرستان آمل و از سمت غرب به شهرستان نوشهر و در نهايت از طرف جنوب به استان تهران ختم میگردد. از نظر طول و عرض جغرافيائي اين شهرستان در ۵۰ درجه و ۵۱ دقيقه تا ۵۲ درجه و ۱۰ دقيقه طول شرقي و۳۶ درجه ۳۵دقيقه تا ۳۶ درجه ۱۰ دقيقه عرض شمالي واقع شده است .شهرستان نور از نظر توپوگرافي به دو قسمت كوهستاني و جلگه اي تقسيم میگردد. بخش كوهستاني در جنوب اين شهرستان قرار گرفته و تقريبا ۸۰ درصد از كل مساحت شهرستان را به خود اختصاص داده است و ۲۰ درصد مابقي را بخش جلگه اي تشكيل میدهد كه در مابين درياي خزر و سلسله جبال البرز قرار میگيرد ،شهر هاي نور، رويان، چمستان، در همين بخش و شهر بلده نيز در منطقه كوهستاني شكل گرفته اند، شيب عمومي اين شهرستان به تبعيت از مورف منطقه از جنوب به شمال میباشد. در اين شهرستان رود هاي زيادي جريان دارند كه بعلت كوتاهي فاصله حوزه آبگير و حوزه آبريز و اختلاف ارتفاع زياد اين دو حوزه، از منطقه آبرفتي كمتري برخوردار میباشند طي تقسيمات سياسي شهرستان نور داراي سه بخش بنامهاي مركزي، بلده و چمستان میباشد كه بخش مركزي داراي سه دهستان به نامهاي ميانبند، ناتل كنار سفلي، ناتل كنار عليا و بخش بلده با سه دهستان باسامي نتارستاق، شيخ فضل الله نوري، اوزود و همچنين بخش چمستان با دهستانهاي ناتل رستاق، ميان رود و لاويج میباشد كه در جدول ذيل همراه با مساحت هر يك از دهستانها آمده است.
جدول شماره يك تقسيمات شهرستان نور بر اساس آخرين تقسيمات سياسي كشور شهرستان بخش مركز بخش دهستان مركز دهستان مساحت دهستان روستاهاي مورد مطالعه نور مركزي نور ميان بند كاسگر محله ۸/۳۰۹ ناتل كنار سفلي ايزده ۵/۶۴ ناتل كنار عليا سليا كتي ۱۴۲ بلده بلده اوزود پيل ۳/۴۷۶ نتارستاق تاكر ۴۵۷ شيخ فضل الله نوري بلده ۸/۵۰۷ چمستان چمستان ناتل رستاق چمستان ۷/۲۹۱ ميانرود بنفشه ده ۲/۱۶۵ لاويج رئيس كلا ۲/۲۴۷
۲--۱ بررسي جغرافيا و منابع طبيعي محدوده شهرستان شامل :جمعيت ،رودها ،كوهها،مراتع،طول و عرض جغرافيائي ………
الف: جمعيت : براي بررسي و تجزيه و تحليل روند افزايش و يا كاهش جمعيت محدوده شهرستان نياز به بررسي جمعيت آن در دهه هاي مختلف سر شماري است بهمين دليل جمعيت شهرستان نور از سال ۱۳۵۵ مورد بررسي و مطالعه قرار خواهد گرفت . بر اساس سر شماري عمومي نفوس مسكن سال ۱۳۵۵ جمعيت شهرستان نور حدود ۶۰۲۶۴ نفر در قالب۱۰۵۷۰ خانوار و در سال ۱۳۶۵ با ۱۸۷۱۷ نفر افزايش به ۷۸۰۸۱ نفر در قالب ۱۳۸۶۱ خانوار بالغ گرديده است. در اين مدت بعد خانوار آن از۷/۵ نفر در سال ۱۳۵۵ به۶/۵ نفر در سال ۱۳۶۵ كاهش يافته است. همچنين در اين مدت جمعيت شهرستان از رشدي بميزان ۶۲/۲ درصد برخوردار بوده است .در سر شماري سال ۱۳۷۵ جمعيت محدوده شهرستان با افزايشي بميزان ۸۷/۱ درصد يا به عبارتي ۱۵۹۳۴ نفر داراي آهنگ رشد كندتري نسبت به دهه ۱۳۶۵-۱۳۵۵ از خود نشان داده است. بدين ترتيب بعد خانوار آن با احتساب تعداد ۱۷۵۷۶ خانوار به۳/۵ نفر كاهش يافته است كه نسبت به سال ۶۵ از نظر بعد خانوار ۳/۰ نفركاهش را نشان میدهد .
جدول شماره (دو)تحولات جمعيتي شهرستان نور در سالهاي مختلف سرشماري
جمعيت خانوار بعد خانوار نرخ رشد
۱۳۵۵ ۶۰۲۶۴ ۱۰۵۷۰ ۷/۵ ---- ۱۳۶۵ ۷۸۰۸۱ ۱۳۸۶۴ ۶/۵ ۶۲/۲ ۱۳۷۵ ۹۴۰۱۵ ۱۷۵۷۶ ۳/۵ ۸۷/۱
ماخذ: مركز آمار ايران جمعيت شهرستان نور همانند بقيه مناطق كشور تا سال ۱۳۶۵ از رشد عمومي كل كشور تبعيت كرده و از سال ۱۳۶۵ با تغيير سياست دولت مبني بر كنترل جمعيت كاهش نرخ رشد را درمحدوده شهرستان مشاهده میكنيم . ب -زمين شناسي: رشته كوههاي البرز جزئي از نظام چين خوردگي آلپ – هيماليا بوده و عقيده بر اين است كه چين خوردگي مرحله اي تكتونيك آلپ موجب شكل گيري آنها شده است.
تا اوايل دوران سوم زمين شناسي، فعاليتهاي تكتونيكي زمين ساختي در اين منطقه به حركات خشكي زائي محدود میشد. اولين مرحله ي چين خوردگي در طي دوره پالئوژن به وقوع پيوست و سلسله كوههاي البرز را به اواخر دوران دوم يا به طور دقيق تر به ابتداي دوران سوم (پالئوسن تحتاني) تا اواخر دوران ميوپليوسن مربوط میدانند. قديميترين سازند در اين منطقه متعلق به دوره پرمين میباشد كه بالاترين قسمت آن بطور دگر شيب در زير رسوبات ترياس قرار گرفته است. بنظر میرسد كه در ناحيه البرز از دوره ترياس به ژوراسيك رسوب گذاري پيوسته ادامه نداشته است. در ناحيه البرز رسوبات پالئوژن مشاهده نگرديده و رسوبات نئوژن بعد ار سارماسين و قبل از آگچاگيل چين خورده اند. روسوبات كواترنر (دوران چهارم) به طور هم شيب بر روي رسوبات نئوژن قرار گرفته اند.رخساره لياس يا ژوراسيك تحتاني در ايران داراي دو رخساره كولابي و خشكي و همچنين رخساره دريائي میباشد كه لايه هاي ذغالي منطقه لاويج مربوط به اين رخساره بوده كه شامل رسوبهاي تيره و ماسه سنگ میباشد.
د - آب و هواشناسي: از نظر آب هوا شناسي شهرستان نور داراي دو نوع آب و هواي سرد و مرطوب كوهستاني و گرم مرطوب جلگه اي بوده كه ميانگين دماي سالانه آن بر اساس داده هاي هوا شناسي در بخش جلگه اي ۱/۱۷ درجه سانتيگراد در نوسان است كه در منطقه كوهستاني از مقدار آن كاسته خواهد شد. گرمترين ايام سال در تير و مرداد ماه و سردترين ماه هاي سال نيز در دي و بهمن گزارش گرديده است. ميانگين بارش در بخش جلگه اي حدود ۶۰۰ ميليمتر گزارش شده است كه همانند دما در ارتفاعات از ميزان آن كاسته خواهد شد.
ه - رودها در محدوده شهرستان نور رودخانه هاي متعددي جريان دارند كه از نظر رژيم آبدهي و چگونگي تغذيه آن به چند دسته تقسيم ميشوند . دسته اول رودخانه هايي هستند. كه از ارتفاعات كمتري همانند كوه اينا با ارتفاع ۳۲۴۶ و كوه واكمر و گرگ با ارتفاع ۳۵۲۸ و كوه چلين لو سر چشمه ميگيرند اين رودخانهها كه شامل رودخانه واز و لاويج و رودخانه نور و گلند رود میباشند، در فصل بهار و اوايل تابستان به دليل بارندگي فراوان منطقه، داراي آبدهي بالا و در فصل تابستان و پائيز بدليل كاهش نزولات جوي دبي آنها نيزكاهش میيابد. دسته دوم رودخانه بلده با سر شاخه هاي آن میباشد كه در محدوده شهرستان نور سر چشمه میگرد و پس از عبور از مسير نسبتاً طولاني در منطقه هردورود آمل به رودخانه هراز میپيوندد و در نهايت پس از عبور از شهر آمل بدرياي خزر وارد میشود رود خانه بلده در محل ايستگاه بلده داراي آبدهي بمقدار ۷۳۳/۸۲ ميليون متر مكعب میباشد و - كوهها شهرستان نور به تبعيت از اينكه اكثر خاك آن را مناطق كوهستاني تشكيل داده است داراي كوههاي فراواني میباشد، كوههاي شهرستان نور بصورت دو رديف در كنار هم قرار گرفته اند، رديف اول كه از نظر موقعيت مكاني به شهر نور نزديكتر میباشد داراي ارتفاع كمتري میباشد، بلندترين كوه اين منطقه با نام كوه گرگ میباشد كه ارتفاعي در حدود ۳۵۸۳ متر را دارا میباشد. قلل هاي مرتفعتر كه در ادامه قله دماوند تا ارتفاعات تخت سليمان میباشد در حقيقت رديف دوم سلسله ارتفاعات منطقه بلده را تشكيل میدهد و روستاهاي بخش بلده نيز در دره هاي آن واقع شدهاند كوه چپكرود با ارتفاع ۴۳۱۸ متر و كوه پالون گردن با ارتفاع ۴۳۷۵ متر در اين منطقه واقع شده است .
ز – راههاي ارتباطي شبكه راههاي ارتباطي در محدوده شهرستان نور شامل محور ساحلي يا آزاد راه آستارا به گرگان و همچنين راهاي فرعي نور به آمل، نور به منطقه كجور و راههاي بين روستائي كه در بخش جلگه اي و كوهستاني گسترش دارد، آزاد راه ساحلي ارتباط شهر نور و رويان را با ساير شهرها م مناطق كشور ميسر میسازد و راه مواصلاتي نور به آمل ارتباط شهرچمستان را با شهرهاي همجوار ميسر میسازد و همچنين راه كوهستاني رويان به منطقه كجور ارتباط مناطق روستائي كجور را به شهر رويان، نور و همچنين جاده چالوس فراهم مینمايد .راه ارتباطي ديگري در محدوده شهرستان نور وجود دارد كه جاده هراز را در منطقه هردورود آمل به محور چالوس متصل میكند و شهر بلده و تعداد زيادي از نقاط روستائي نيز در اين منطقه شكل گرفتهاند كه توسط اين معبر میتوانند از طريق شهر آمل با مركز شهرستان نور ارتباط داشته باشند ،اكثر راههاي بين روستائي اصلي در سطح شهرستان از پوشش آسفالت برخوردار بوده كه اين ميزان بمراتب در بخش جلگه اي از وضعيت مطلوبتري برخوردارمي باشد