شیرین‌بیان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

شيرين‌ بيان‌


Glycyrrhiza Glabra L .

از خانواده‌ نخود Leguminosae

انگليسي‌Liquorish , Liquorice , Licorice

نام‌هاي‌ رايج‌: مهْك‌ (در بوشهر و فارس‌)، بيخ‌ مهلك‌ (ريشه‌)، سوس‌،عرق‌السوس‌، اصل‌ السوس‌ (ريشه‌ شيرين‌ بيان‌)، متكي‌، شجرة‌السوس‌، ميجو، مژو، متسكو.

شيرين‌ بيان‌ گياه‌ بادوامي‌ است‌ كه‌ به‌صورت‌ بوته‌اي‌ و به‌ طول‌ ‌ 50 تا 150سانتيمتر برروي‌ ريشة‌ اصلي‌ كه‌ چوبي‌ و قائم‌ و داخل‌ آن‌ زردرنگ‌ است‌، مي‌رويد.شاخه‌هاي‌ كوچكي‌ به‌صورت‌ افقي‌ در امتداد و ريشة‌ اصلي‌ بيرون‌ مي‌آيند. برگهاي‌شيرين‌ بيان‌ كه‌ تخم‌مرغي‌ شكل‌ و زوج‌ هستند در گروههاي‌ ‌ 9 تا 15 تايي‌ ظاهرمي‌شوند. زيربرگها كمي‌ چسبناك‌ است‌. سنبله‌هايي‌ از گل‌هاي‌ آبي‌رنگ‌ و خوشبو ازاواسط‌ تا اواخر تابستان‌ ظاهر مي‌شوند. همين‌ گلها سپس‌ به‌ تخمداهاي‌ كوچك‌به‌رنگ‌ قرمز مايل‌ به‌ قهوه‌اي‌ تبديل‌ مي‌گردند.

ريزوم‌ و ريشه‌ شيرين‌ بيان‌، داراي‌ گلوكز، ساكاروز، آميدون‌، رزين‌ ماده‌

عامل‌شيرين‌ گليسيريزين‌ يا گليسيريزيك‌، كه‌ شيريني‌ آن‌ پنجاه‌ برابر قند است‌. هم‌چنين‌حاوي‌ يك‌ فلاونوئيد گليكوزيد به‌نام‌ ليكويير يتوزيد، يك‌ ماده‌ تلخ‌، يك‌ اسانس‌ فرارو مواد آلبومينوئيدي‌ مي‌باشد.

قسمتهاي‌ مورد استفاده‌ شيرين‌ بيان‌ ريشه‌ و ريزوم‌هاي‌ خشك‌ آن‌ است‌ كه‌ درپاييز از زمين‌ خارج‌ مي‌كنند، مي‌شويند و در آفتاب‌ مي‌خشكانند.

خواص‌ و اثرات‌ دارويي‌: طبع‌ شيرين‌ بيان‌ گرم‌ و خشك‌ است‌.

شيرين‌ بيان‌ داراي‌ خواص‌ تونيك‌، ضد سم‌ قوي‌، نيروبخش‌، اشتهاآور،ادرارآور، خنك‌كننده‌، ملين‌، ضد بلغم‌، قاعده‌آور و ضد تورم‌ ضد التهاب‌، ضداسپاسم‌، آرام‌ بخش‌ و يك‌ مسهل‌ ملايم‌ است‌.

ريشه‌ و ريزوم‌هاي‌ شيرين‌ بيان‌ در موارد رفع‌ ناراحتيهاي‌ مجاري‌ ادرار، رفع‌سرفه‌، ورم‌ گلو، گزيدگي‌ عقرب‌، رفع‌ سرفه‌هاي‌ عصبي‌، برونشيت‌ و التهاب‌ ناي‌،التهاب‌ معده‌، زخم‌ معده‌ و اثني‌ عشر، يبوست‌ ملايم‌، اختلالات‌ سينه‌ و گلو، تقويت‌غده‌هاي‌ مافوق‌ كليوي‌ و... مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرد.

از گرد ريشه‌ و ريزوم‌ آن‌ براي‌ رفع‌ ناراحتي‌هاي‌ طحال‌ و جراحت‌ گلو و خوردن‌عصارة‌ مايع‌ ريشه‌ (آب‌ حاصل‌ از خيس‌ كردن‌ ريشه‌ در آب‌ و يا دم‌كردة‌ ريشه‌) براي‌معالجة‌ زخم‌هاي‌ اثني‌عشر و زخم‌ معده‌ (گاستريت‌)، اثر رضايت‌بخش‌ داشته‌است‌.

خيسانده‌ ‌ 20 گرم‌ ريشه‌ و ريزوم‌ شيرين‌ بيان‌ در يك‌ ليتر آب‌ براي‌ نرم‌ كردن‌سينه‌، رفع‌ خشونت‌ حلق‌ و سينه‌ و تنگي‌ نفس‌، تقويت‌ اعصاب‌ و تقويت‌ نيروي‌جنسي‌ و رفع‌ انواع‌ سرفه‌ها، رفع‌ نفخ‌، ازدياد ترشح‌ ادرار، رفع‌

سرفه‌هاي‌ عصبي‌،التهاب‌ ناي‌ و برونشيت‌ مفيد است‌.

در استعمال‌ خارج‌ جوشانده‌ ‌ 20 گرم‌ آن‌ در 100 گرم‌ آب‌ تا رسيدن‌ به‌ حجم‌ ‌ 34حجم‌ اوليه‌ جهت‌ شستشو و حمام‌ دهان‌ و رفع‌ التهاب‌ مخاط‌ دهان‌ و زبان‌ به‌كارمي‌رود. جويدن‌ ريشه‌ آن‌ التهاب‌ و زخم‌ دهان‌ را دفع‌ مي‌كند.

ماليدن‌ دم‌ كردة‌ آن‌ به‌ چشم‌ براي‌ رفع‌ زردي‌ چشم‌ و درخشان‌ كردن‌ سفيدة‌چشم‌ و ازدياد بينائي‌ مؤثر است‌ و ضماد ريشه‌ آن‌ با آب‌ خالص‌ براي‌ جلوگيري‌ ازريزش‌ مو نافع‌ است‌.

جوشانده‌ ‌ 50 گرم‌ ريشه‌ شيرين‌ بيان‌ در يك‌ ليتر آب‌ در 5 دقيقه‌ براي‌ تقويت‌غده‌هاي‌ مافوق‌ كليوي‌ مؤثر است‌.

داراي‌ طبعي‌ گرم‌ است‌ و فشار خون‌ را بالا مي‌برد لذا بايد با گل‌ بنفشه‌ و عناب‌كه‌ طبعي‌ سرد و مرطوب‌ دارند مصرف‌ شود.

اگر از خيسانده‌ ‌ 2 گرم‌ ريشه‌ پوست‌ گرفته‌ شيرين‌ بيان‌ مخلوط‌ با 1 گرم‌ شكر ورازيانه‌ تا چندين‌ روز، روزانه‌ بخورند براي‌ رفع‌ نفخ‌، جلاي‌ رنگ‌ صورت‌، رفع‌ اكثرسردردها و ناراحتي‌ها و ناراحتي‌هاي‌ شقيقه‌ و ازدياد نور چشم‌ مفيد است‌.

نسخه‌ جهت‌ رفع‌ گاستريت‌ (التهاب‌ معده‌ و زخم‌ معده‌)

100 گرم‌ عصاره‌ شيرين‌ بيان‌ در 50 گرم‌ آب‌ به‌مقدار 3 قاشق‌ قهوه‌خوري‌ درروز مصرف‌ مي‌شود.

نسخه‌ جهت‌ رفع‌ التهاب‌ دهان‌ و اندام‌ تنفسي‌

2 تا 4 گرم‌ ريشه‌ شيرين‌ بيان‌ را به‌صورت‌ جوشانده‌ ملايم‌ يا دم‌ كرده‌ تهيه‌ نموده‌و تناول‌ مي‌كنند.

منبع: گياهان دارويي- آريا فلاحتگر ليش- چاپ انتشارات لاهيجي- 1384  - چاپ دوم-تيراژ  5000