بازیهای آسیایی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
تاريخچه
بازيهاي [آسيا]يي كه "آسياد" هم ناميده ميشود، يك رويداد ورزشي بزرگ است كه هر چهار سال يكبار در بين ورزشكاران سراسر قارهي آسيا برگزار ميشود. اين بازيها كه قوانين آن توسط شوراي المپيك آسيا وضع ميشود، تحت نظارت كميتهي بينالمللي المپيك و از سال 1950 ميلادي برقرار است. بازيها تنها در بين كشورهاي شناخته شده و داراي حكومت مستقل برگزار ميشود اما در مورد اختلافات خاص بر سر چين تايپه (تايوان) مسوولان برگزاري بازيها اجازهي شركت اين تيم را دادهاند.
بازيهاي آسيايي، اصالت خود را مديون مسابقات چندرشتهيي كوچك آسياي شرقي ميدانند. امپراطوري ژاپن، جزاير فيليپين و جمهوري چين نخستين كشورهايي بودند كه در نخستين دورهي اين مسابقات به ميزباني مانيل در سال 1913 شركت كردند. روند برگزاري بازيها در سال 1933 زماني كه ژاپن به چين حمله كرد و در پس آن باعث گسترش جنگ جهاني دوم در سطح كشورهاي اطراف اقيانوس آرام شد، متوقف گرديد.
بعد از جنگ جهاني دوم، بسياري از كشورهاي آسيايي مستقل شدند. بسياري از اين كشورهاي آسيايي دنبال روشي براي رقابت جديد بودند كه در آن اثري از كشتار و خونريزي نباشد و به مفاهمه و گفتوگوي دوطرفه بينجامد. در آگوست 1948 و در جريان برگزاري چهاردهمين دورهي بازيهاي المپيك در لندن، نمايندهي كميتهي ملي المپيك هندوستان "گورو دوت سوندهي" پيشنهاد بررسي بر روي برگزاري بازيهاي المپيك آسيايي را به رهبران تيمهاي قارهي كهن داد. آنها نيز موافقت كردند تا فدراسيون ورزشي آسيا را تشكيل دهند.
در فوريهي 1949، فدراسيون ورزشهاي آسيا به طور رسمي شكل گرفته بود و در سطح جهان به نام "فدراسيون بازيهاي آسيايي" شناخته ميشد. تصميم نيز بر اين شد كه نخستين دورهي بازيها در سال 1951 و در دهلي نو پايتخت هندوستان برگزار شود ضمن اينكه مقرر شد بازيها به طور مرتب هر چهار سال يكبار انجام شود. در سال 1962 بين اعضاي فدراسيون، اختلافي در رابطه با حضور جمهوري چين و اسراييل به وجود آمد. اندونزي به عنوان ميزبان بازيها با حضور جمهوري چين به دليل حضور جمهوري خلق چين و همينطور با حضور اسراييل در مسابقات مخالفت كرد. در اين دوره از بازيها، كارواني از كشور ما نيز حضور نداشت. در سال 1970، كرهي جنوبي بر اثر تهديدهاي امنيتي شديد كرهي شمالي، پيشنهاد ميزباني خود را پس گرفت. كرهي شمالي تايلند، ميزبان قبلي را وادار كرده بود تا با استفاده از هزينهها و اعتبارات كرهي جنوبي به ميزباني بپردازد كه در نتيجه، اين اتفاق هم افتاد!
در سال 1973، اختلاف سليقهي عمدهي ديگري نيز در فدراسيون ايجاد شد. آمريكا و بسياري ديگر از كشورها، چين را به عنوان يك كشور مستقل شناخته بودند و كشورهاي عربي هم حاضر نبودند در صورت حضور اسراييل، به بازيها تيم اعزام كنند.
در سال 1977، پاكستان پيشنهاد ميزباني خود را به دليل درگيريهايي با هند و بنگلادش بر سر جامو و كشمير پس گرفت. تايلند براي چهارمين بار بود كه ميزبان شد تا فدراسيون را از بحران نجات دهد. با توجه به اختلافات پيش آمده، كميتههاي ملي المپيك كشورهاي آسيايي تصميم گرفتند در ساختار فدراسيون بازيهاي آسيايي تجديد نظر كنند. در نتيجه يك مجمع جديد به نام شوراي المپيك آسيا شكل گرفت. قبلاً تصميمگيري شده بود تا هندوستان ميزباني بازيهاي 1982 را بر عهده بگيرد و شوراي جديد هم زمانبندي فدراسيون قبلي را تغيير نداد. نظارت رسمي شوراي المپيك آسيا بر بازيها به طور رسمي از 1986 و در كرهي جنوبي آغاز شد. در اين بازيها، تايوان بار ديگر پذيرفته شد اما شورا تصميم گرفت اين كشور با نام چين تايپه در مسابقات شركت كند. همينطور شورا تصويب كرد رژيم اشغالگر قدس براي هميشه از بازيها حذف شود تا در مسابقات اروپايي شركت كند.
حضور ايران
ايران براي نخستين بار در نخستين دورهي بازيها به سال 1951 و با ميزباني هندوستان شركت كرد. سطح بازيها در اين دوره كه با حضور 11 كشور برگزار ميشد، بسيار پايين بود. 6 رشتهي دووميداني، بسكتبال، فوتبال، دوچرخهسواري، شنا و وزنهبرداري تنها رشتههايي بودند كه در كل 500 ورزشكار را در خود جاي دادند. ايران با كسب 8 طلا در اين دوره سوم شد.
دومين دوره در سال 1954 و در مانيل فيليپين برگزار شد. سطح بازيها بسيار بالا رفت، تعداد رشتهها نسبت به دورهي اول دو برابر شد اما ايران در مسابقات حضور پيدا نكرد. دورهي سوم در سال 1958 و در توكيوي ژاپن برگزار شد. سطح مسابقات با وجود حضور يك هزار و هشتصد ورزشكار از 20 كشور بسيار پايين بود به طوري كه ژاپن با 67 مدال طلا اول شد. فيليپين به عنوان تيم دوم تنها 8 مدال طلا كسب كرد! ايران در اين مسابقات با 4 مدال طلا و 16 مدال كلي، هفتم شد.
ايران در مسابقات 1962 اندونزي كه براي نخستين بار بدمينتون هم به رشتهها اضافه شده بود، شركت نكرد اما در 1966 بانگكوك تايلند شركت كرد و با 6 مدال طلا، 8 نقره و 17 برنز در ميان 18 كشور، ششم شد. در اين دوره هم مانند دورههاي قبل، ژاپن قهرمان شد. بازيهاي 1970 هم به ميزباني تايلند برگزار شد. در اين دوره، 2400 ورزشكار در 13 رشته شركت كردند. سطح بازيها بالاتر رفته بود و اختلاف تيم اول با تيم دوم به 56 مدال طلا رسيد! ايران با 9 طلا، 7 نقره و 7 برنز چهارم شد. سال 1974 بازيها در تهران برگزار شد. تا اين دوره، ايران تنها كشوري از خاورميانه بود كه ميزبان بازيها شد. در اين دوره، تمام كشورهاي عربي، پاكستان، چين و كرهي شمالي از بازي با تيمهاي اسراييلي در تنيس، شمشيربازي، بسكتبال و فوتبال خودداري كردند و تايوان هم در همين سال از فدراسيون بازيهاي آسيايي اخراج شد و راه براي شركت جمهوري كمونيستي چين براي نخستين بار در بازيها هموار شد.
سطح اين بازيها به ميزباني تهران و مجموعهي ورزشي آزادي از تمامي دورههاي قبل بالاتر بود. 3 هزار و ده ورزشكار از 25 كشور در 16 رشته شركت كردند. شمشيربازي، ژيمناستيك و بسكتبال بانوان براي نيز نخستين بار در المپيك آسيايي برگزار شد.
ايران با كسب 26 طلا و مجموع 63 مدال، بهترين نتيجهي خود در مسابقات آسيايي را گرفت و سوم شد. 6 كشور موفق به كسب هيچ مدالي نشدند و افغانستان با كسب يك برنز، نوزدهمين تيم ردهبندي جدول مدالها شد. در سال 1978 و همزمان با انقلاب اسلامي ايران، تيمي از ايران به مسابقات كه براي سومين بار توسط تايلند ميزباني ميشد اعزام نگشت. 3 هزار و 800 و چهل و دو نفر ورزشكار از 25 كشور در مسابقات حاضر بودند.
بازيهاي سال 1982 اما با حضور ايران كه تنها به كسب چهار مدال طلا، چهار نقره و چهار برنز و ردهي هفتم تيمي اكتفا كرد، برگزار شد. جالب اينجاست كه تيم اول يعني چين به مجموع 153 مدال دست يافته بود كه در دورههاي اخير، يك ركورد محسوب ميشد. در اين دوره بود كه سنتشكني سرانجام اتفاق افتاد و ژاپن عليرغم كسب مجموع مدالهاي مساوي با چين، دوم شد تا ركورد كسب قهرماني متوالي در مسابقات آسيايياش روي عدد 8 ثابت بماند.
ميزبان اين دوره دهلي نو بود و براي اولين بار تحت نظر شوراي المپيك آسيايي مسابقات را برگزار كرد. 4 هزار و ششصد نفر نيز ورزشكار در بازيها شركت كردند. اسبسواري، گلف، هندبال، قايقراني و هاكي بانوان براي اولين بار در مسابقات انجام شدند و سطح بازيها به طور كلي بسيار بالا بود.
بعد از شكسته شدن اقتدار ژاپن كه در دورهي قبلي قهرمان نشد، در سال 1986 و بازيهاي آسيايي به ميزباني سئول كرهي جنوبي، تنزل يكپلهيي ديگري هم برايش اتفاق افتاد تا با كسب 58 مدال طلا و مجموع 211 مدال در مقايسه با 94 مدال طلاي چين، به جايگاه سوم برسد و ايران را با 6 مدال طلا در رتبهي چهارم ببيند.
جودو، تكواندو، دوچرخهسواري و تيراندازي بانوان، ورزشهايي بودند كه در اين دوره براي نخستين بار بازي شدند. چهار هزار و هشتصد ورزشكار از 27 كشور در مسابقات شركت داشتند و پرتابكنندهي ماهر چكش آسيا، موروبوشي شگنوبو از ژاپن براي پنجمين دورهي متوالي در مسابقات آسيايي مدال طلا گرفت. ستارهي بازيها نيز پيلاوولكاندي تكپرامبيل اوشا از هندوستان بود كه در دووميداني بانوان، چهار طلا و يك نقره را با هم به دست آورد!
در 1990 پكن، اقتدار شكستهي ژاپن بازنگشت تا قطب جديد ورزش آسيا يعني چين خود را به جهانيان معرفي كند. كشوري كه در رتبهبندي تاريخ دورههاي المپيك، با كسب 319 مدال در ردهي پانزدهم جهان قرار دارد. ايران هم مانند دورههاي قبل، نتيجهي خارقالعاده و قابل ستايشي نگرفت اما با چهار طلا در رتبهي پنجم آسيا ايستاد.
بازيهاي 1994 هيروشيما حتي به يمن ميزباني هم براي ژاپن شگون نداشت، هرچند چشمباداميهاي سرزمين آفتاب تابان هيچگاه تصور نميكردند قرار است بعد از استقلال رسمي جمهوري خلق چين و حضور مداومش در بازيها، همواره زير سايهي سنگين اين نام قرار بگيرند.
چين ركورد شكست و در كل بازيها 125 طلا و جمعاً 266 مدال گرفت تا 64 مدال طلاي ژاپن هرگز براي قهرماني كفاف ندهد! در اين دوره ازبكستان و قزاقستان هم قطب شدند تا ايران با وجود افزايش مدالهاي طلايش نسبت به دورهي قبل، ششم باشد. بيسبال، كاراته و پنجگانهي مدرن براي نخستين بار در بازيها رونمايي شدند.
بانگكوك تايلند باز هم ميزبان شد. 1998 و اين بار 41 كشور با 6 هزار و هفتصد ورزشكار. مدال طلاي ايران افزايش يافت، امامنجر به كاهش رتبهي ما نشد. ايران با 10 مدال طلا در حالي هفتم شد كه چين تايپه با 19 طلا ششم شده بود. چين، ركورد قبلي خود را هم شكست و اين بار با 129 طلا اول شد. ژاپنيهاي شكستخورده با 52 طلا سوم شدند تا عملاً براي پنجمين دورهي متوالي، قهرماني را به چين هديه كرده باشند. ورزشهاي اين دوره هم همان ورزشهاي دورهي قبلي بودند.
چهاردهمين بازيهاي آسيايي و بوسان كرهي جنوبي. 44 كشور با 6700 ورزشكار در 38 رشته. نخستين بار در تاريخ شوراي المپيك آسيا، هر 44 عضو در مسابقات شركت كردند تا افغانستان هم جايي براي خود در ردهبندي مدالها بيابد. افغانها با يك برنز، سي و ششم شدند. چين 150 طلا گرفت تا مجموع مدالهايش به 308 برسد و ژاپن هم كه مثل ايران سال به سال بيشتر افت ميكرد، 44 طلا گرفت و سوم شد. ايران هم با 8 طلا دهم شد تا از هميشه ضعيفتر كار كرده باشد. بدنسازي به مجموع رشتهها اضافه شده بود.
با تمام اين اوصاف، ردهبندي كلي 14 دوره، آمار جالبي دارد. چين، جمعاً 1900 مدال دشت كرد تا با 28 مدال طلا اختلاف نسبت به ژاپن، اول باشد. ژاپن با 812 طلا و مجموع 2 هزار و 233 مدال دوم است. بعد از كرهي جنوبي هم ايران قرار دارد كه در كل بازيها 104 طلا و جمعاً 314 مدال به دست آورده است.
آيندهي ايران
تيم اعزامي جمهوري اسلامي ايران در حالي پاي به پانزدهمين دورهي مسابقات در دوحهي قطر ميگذارد كه در 25 رشته از 39 رشتهي مسابقات، حضور دارد. رشتههايي مانند تنيس، تنيس روي ميز، گلف، اسكواش و هاكي ورزشهايي هستند كه ايران در آنها نمايندهيي ندارد. تعداد ورزشكاران اعزامي ايران نسبت به دورهي گذشته در بوسان، 40 درصد افزايش يافته است. در اين دوره، ايران 200 ورزشكار مرد و 23 ورزشكار زن به مسابقات فرستاده است و اميد دارد در تمامي رشتههاي اعزامي، روي سكو بايستد. در بازيهاي بوسان، ايران با 129 شركتكننده در 15 رشته 8 مدال طلا گرفت. اميد مسوولان تربيت بدني ايران در اين دوره به كسب حداكثر يك سوم مدالها است. شايد اين تلقي به ظاهر نااميدكننده باشد و حكايت از بضاعت محدود ورزش ايران نمايد، ولي با توجه به سرمايهگذاريهاي سازمان تربيت بدني در ورزشهاي مختلف و همينطور به دليل آشنايي مسوولان سازمان با شرايط هر ورزش، يك تعبير واقعبينانه به شمار ميرود.
ويژگيهاي ذاتي ما ايرانيها باعث شده تا ورزشمان، يك ورزش حسابشده، قابل پيشبيني و بر اساس برنامهريزي نباشد. ايران در طول مسير خود در بازيهاي آسيايي هم به رتبهي سوم رسيده و هم تا رتبهي دهم نزول كرده است. در نتيجه پايهي عاطفي و احساسي ورزش ما باعث ميشود حتي بتوانيم به خودمان اميد قهرماني در ردهبندي تيمي را بدهيم، در حالي كه امكان كسب نكردن رتبهي چهار سال گذشته هم وجود دارد.
با اين تفاسير، هزينههاي زيادي براي كاروان اعزامي تقريباً سيصدنفرهي ايران كه 90 همراه نيز كل تيمها را همراهي ميكنند صرف شده است. مردم نيز در اين دوره انتظارات متفاوتي دارند. حال كه ايران با پرتعدادترين كاروان خود در سالهاي برگزاري مسابقات (غير از دورهي ميزباني) به قطر ميرود، ايكاش توجه به اصل و ريشهي ورزش به خصوص در بازيهاي تيمي بچههاي كشورمان، آنقدر پررنگ باشد كه ميل به افتخارآفريني فردي مثل هميشه كار دست ورزش ما بدهد. و همينطور ميتوان نشست و به اميدي انتظار كشيد كه بازيكنان كشورمان در ورزشهاي فردي، حداقل براي كسب موفقيتهاي انفرادي و درخشش شخصي خود آنقدر به تمرين و ممارست پرداختهاند كه بتوانند پاسدار اعتبار ورزش كشورمان در اين صحنهي بينالمللي باشند.