رابط شماری
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
رابطهای شماری در دستور زبان به واژههای میانجی میان شماره و شمرده (عدد و معدود) اطلاق میشود. این رابطها در زبان نوشتاری همان نقشی را دارند که واحدها در علم فیزیک دارند. برای تعیین واحدهای مقدار یا تعداد و نوع و اندازهٔ شمرده دبیران و نویسندگان و حسابداران دیوانی سدههای اخیر واژههای قراردادی مناسبی را برگزیده و بکار بردهاند که امروزه در دستور زبان به آنها رابط شماری گفته میشود.
[ویرایش] فهرست رابطهای شماری در فارسی
- استکان: برای مایعات، چای، قهوه، شیر و غیره بکار میرود.
- اصله: برای درخت، چوب، تیر، سنبه.
- انبار: حبوبات انباشته شده (مثل یک انبار گندم)، کالا
- باب: خانه، مِلک، چادر، ساختمان از قبیل دکان، حجره، رستوران، مسجد، فروشگاه، حمام.
- بار: وزن، نمونه (یک بار هندوانه، سه بار سبزی)
- بارخانه: صندوق جواهر (یک بارخانه فیروزه)
- بدره: بسته نقدینهها (یک بدره اشرفی)، اشرفی، سکههای زر.
- برگ: کاغذ، ورق.
- بطانه: خز، سنجاب، پوست بخارایی.
- بطری: نوشیدنیها، مشروب
- بغل: حجم و وزن (یک بغل سبزی، یک بغل آجیل و شیرینی)
- بقچه: نخ، بسته نخ، رخت، شال
- بته، بوته: درخت بیتنه مانند گل و گیاهان زینتی (مثل یک بوته نعنا)
- پاره: ده، روستا
- پارچه: آبادی
- پُرس: چلوکباب، غذا و مانند آن.
- پیمانه: مایعات و گاه چیزهای دیگر.
- تا: اکثر چیزها، مطلق اشیاء شمارشی مانند "پنج تا اتاق"، مطلق عدد مانند "سه تا".
- تار: مو
- تازیانه: افعی، مارهای سمی
تخته: مفروشات (فرش، قالی، قالیچه، گلیم، زیلو، پتو، جاجیم)، پارچه، لحاف، تشک، لوح، برات.
- تَن: انسان
- تُن: واحد وزن.
- توپ: پارچه. (بیست متر پارچه بستهبندیشده لباس را یک توپ میگویند).
- جام: شیشه
- جریب: واحد مساحت برای زمین و ملک.
- راًس:
- قبضه:
- قلاده:
- قطعه:
[ویرایش] برگرفته از
نشاط، محمود: شمار و مقدار در زبان فارسی ۱، انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۵۹ خ. ص ۱۶۱.