جزیره ایستر
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
جزیره ایستر (در زبان پولینزیایی: راپا نوئی ("راپای بزرگ")، در اسپانیایی: Isla de Pascua) جزیرهای است در اقیانوس آرام جنوبی متعلق به کشور شیلی. این جزیره با اینکه ۳٬۵۱۵ کیلومتر (۲٬۱۸۵ مایل) در باختر خاک اصلی شیلی قرار گرفته اما استانی جدا از منطقه والپارائیسو (Valparaíso) شیلی بشمار میآید. نزدیکترین جزیره همسایه با جزیره ایستر به نام سالائی گومز (Sala-y-Gomez) که در ۴۰۰ کیلومتری خاور ایستر قرار دارد نیز جزء همان منطقه و استان بشمار میآید. نزدیکترین جزیره مسکونی به ایستر جزیره پیتکیرن است که در ۲٬۰۷۵ کیلومتری (۱٬۲۹۰ مایلی) باختر ایستر قرار دارد. مساحت جزیره ۱۶۳٫۶ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۳٬۷۹۱ نفر است (سرشماری ۲۰۰۲م). ۳٬۳۰۴ نفر از جمعیت جزیره در مرکز آن شهر هانگا روآ زندگی میکنند.
جزیره ایستر بویژه بخاطر تندیسهای ۴۰۰ ساله عجیب باستانی خود معروف است. به این تندیسها که در راستای کرانه دریا به خط ایستادهاند موآی گفته میشود.
تقریبآ در همه زبانهای جهان این جزیره با نامی که هر زبان برای عید پاک دارد نامیده میشود ولی در زبان فارسی بجای عبارت "جزیره پاک" از نام انگلیسی آن "ایستر" استفاده میشود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] فرهنگ
مردم ایستر در طول تاریخ سیستم خط تصویری ویژه خود بوجود آوردند. دستنوشتههای آنها نیز مانند ابعاد دیگر جامعه دور افتاده و مرموزشان هنوز قابل فهم نیستند. هرگز روی جزیره بیش از ۷۰۰۰ نفر زندگی نکرده اند. حدودا بعد از سال ۱۶۰۰ م فرهنگ آنها به طور ناگهانی و با شدت رو به زوال نهاد.
[ویرایش] تندیسهای اسرارآمیز
هزار سال پیش، مردم پلینزی از جزیره «ایستر» شروع به حکاکی سنگهای عظیم و ساخت مجسمههای سنگی بزرگی کردند. موآیهای غول پیکر جزیره ایستر، قرنهاست که مردم را مجذوب کرده اند. این تندیسها اشکالی از قبیل خدایان، یا نگهبانان مردگان را نمایش میدهند. تندیسهای تراش داده شده، باید بهوسیله طناب، قرقره و اهرم در محل خود بر پا شده باشند.
[ویرایش] گاهشمار تاریخ جزیره
۳۰۰ میلادی
بر پایه باور رایج در جزیره ایستر، نیاکان تندیسسازان با کانوهای اقیانوسپیما از سوی باختر به آنجا آمده بودند.
۱۶۰۰ _ ۱۰۰۰
اهالی جزیره آغاز به ساخت نیایشگاهها و تندیسها نمودند. آنها همچون یک سیستم خط تصویری ابداع کردند.
۱۷۲۲
دریاسالار هلندی، یاکوب راگوین (تلفظ اصلی هلندی روخهفِـین)، در روز عید پاک به عنوان اولین اروپایی پا به جزیره میگذارد. او جزیره را ایستر (عید پاک) مینامد.
۱۷۷۴
کاشف انگلیسی، ناخدا جیمز کوک، در دومین سفر خود در جزیره توقف میکند. او مردها را، بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر و زنها را تا ۳۰ نفر شمارش میکند. همه موآیهای بزرگ سرنگون شده بودند.
۱۸۶۲
جمعیت نوادگان مهاجرین پلینزی به ۱۱۱ نفر میرسید.
۱۸۸۸
جزیره ایستر به شیلی ضمیمه میشود.
[ویرایش] ظهور و سقوط
جزیره ایستر هم مانند همه جزایر پلینزی اولین بار توسط مهاجرین دریانورد اشغال شد. آنها از جزایر غربی میآمدند، قایقهای آنها از محصولات غذایی اصلی مثل سیب زمینی، همچنین خوک و سگ پر شده بود..
[ویرایش] دوران طلایی
مهاجرین حدودا تا سال ۱۰۰۰ م به خوبی قادر بودند در خود نظمی ایجاد کنند که بتوانند در زمینه ساخت مجسمههای فراوان و صومعههای بیشمار برای احترام به خدایان، موفقیت داشته باشند. آنها یک سیستم تصویرنگاری نیز ابداع کردند. آنها بر روی قطعههای چوبی اشکالی مثل پرندگان، گیاهان، اشیاء زینتی (تشریفاتی) و اشکال هندسی حکاکی میکردند. روحانیان آنها احتمالاً برای نوشتن جزئیات تاریخ قبایل و سنتهای آنها، از همین دستنوشتههای روی چوب استفاده میکردند.
[ویرایش] بحران زمین
زمانی در حدود ۱۶۰۰ «دوران طلایی» پایان یافت. هنوز دلایل این امر کاملاً روشن نیست. قطع درختان جنگلی به منظور ایجاد زمینهای کشاورزی باعث کاهش باران گردید و احتمالاً میزان فراوردههای کشاورزی را کاهش داد. میزان درختان نیز برای ساخت قایقهای چوبی کاهش پیدا کرد. در اثر کم شدن قایق ها، تجارت ماهی با جزایر دیگر روز به روز سختر شد.
[ویرایش] قوانین جنگی
به خاطر تشدید بحران فوق، باندهای جنگجو که به سلاح نیزه مسلح بودند، تجاوز و ایجاد وحشت در جامعه را آغاز کردند. جمعیت به سرعت رو به کاهش گذاشت.
[ویرایش] ورود اروپائیها
اولین گروه از اروپائیها در سال ۱۷۲۲م به جزیره میرسند. آنها با خود بردهداری و بیماری به ارمغان آوردند. تا پیش از سال ۱۸۶۲ م با شیوع بیماری آبله و حملات بردگان پرویی، جمعیت جزیره به ۱۰۰ نفر کاهش یافت. اگر تعداد بیشتری زنده میماندند، ممکن بود اطلاعات بیشتری درباره فرهنگی که باعث خلق آثار یادبود و بناهای اسرار آمیز شده بود. و سیستم نگارش جزیره، به دست میآوردیم.
[ویرایش] حقایق ثبت شده
جزیره ایستر به دست روسای قدرتمند قبیله اداره میشد. در طول دورهای که جزیره رو به زوال نهاده بود، یک سیستم عجیب برای انتخاب رئیس قبیله، بوجود آمد. قویترین جنگجویان تا جزایر همسایه، جایی که پرنده دریایی مهاجر، چلچله سیاه، تخم گذاری میکند، شنا میکردند. آنها به دنبال اولین تخم فصل، جزیره را جستجو میکردند. اولین جنگجویی که یک تخم پیدا میکرد به مدت یکسال رئیس قبیله میشد.
[ویرایش] منابع
- ویکیپدیای انگلیسی، نسخهٔ ۳۰ اکتبر ۲۰۰۶.
- بخش مربوط گاهشماری به بعد از دانشنامهٔ رشد برداشت شده است.