هیرمند

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

هیرمند یا هلمند نام رودی است که از استان هلمند افغانستان روان شده و به دریاچه هامون در استان سیستان و بلوچستان در ایران می‌ریزد.

خاستگاه این رود کوههای هندوکش است.

[ویرایش] واژه‌شناسی

نام این رود به ریختهای هیرمند،هلمند،هندمند،هیلمن و هیرمن نیز در نسکهای گوناگون تاریخی و گیتاشناسی آمده‌است. نام این رود در اوستا به گونه هئتومنت Haetumant آمده‌است. بخش نخست این نام معنای بنداب یا ورغ یا سد را می‌دهد و منت نیز همان مند در فارسی کنونی است که معنای دارندگی را می‌رساند. پس نام این رود به معنای برخوردار از بند می‌باشد. همچنین در اوستا این نام معنای عام سرزمینی که زود سیراب می‌شود را نیز دارد.

رومیان و یونانیها این رود را Etymandros یا Erymanthus می‌خواندند.

[ویرایش] هیرمند در ادب و نوشته‌های ایرانی

نام این رود در شاهنامه فردوسی نیز آورده شده‌است:

چو آمد به نزدیکی هیرمند       فرستاده‌ای برگزید ارجمند

همچنین در گرشاسب‌نامه اسدی:

دو منزل زمین تا لب هیرمند       بُد آب خوش و بیشه و کشتمند

و در شعرهای قطران تبریزی:

از دست او شکوه برد نیل و هیرمند       وز تیغ او ستوده شود پیل و اژدها

همچنین در وندیداد در فرگرد نوزده،پاره‌های ۳ ،۳۹،۶۵و۶۹ همچنین فرگرد یکم پاره ۱۳ از این رود به هئتومنت یاد شده و سرزمینی را که این رود در آن جاری است را به همین نام نامیده‌است. همچنین در فصل بیستم بندهشن پاره‌های ۶،۱۷،۲۱ و ۲۲ از این رود یاد می‌شود.

[ویرایش] منبع