احمد کسروی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

سید احمد کسروی تبریزی (۱۲۶۹ شمسی تا ۲۰ اسفند ۱۳۲۴) تاریخ‌نویس و پژوهشگر ایرانی بود. دو کتاب او به نام‌های تاریخ مشروطهٔ ایران و تاریخ هجده‌سالهٔ آذربایجان از مهم‌ترین آثار مربوط به تاریخ جنبش مشروطه‌خواهی ایران است و هنوز (در سال ۲۰۰۶ میلادی) به آنها استناد می‌شود.

در کتاب آذری یا زبان باستان آذربایجان کسروی، برای نخستین بار این نظریه را مطرح کرد که زبان تاریخی منطقهٔ آذربایجان ایران زبانی از خانوادهٔ زبانهای ایرانی بوده است و زبان ترکی آذربایجانی بعداً در آن منطقه رایج شده است. وی با توجه به قراین تاریخی نام زبان را آذری دانست. این نظریه هنوز در میان بعضی گروه‌های قومی مخالفان زیادی دارد اما در نزد ایران‌شناسان چه در شرق و چه در غرب مقبول است.[۱]

کسروی انتقادات سنگینی به اعتقادات شیعه، تصوف، و بهائیت وارد کرد و با کتاب ورجاوند بنیاد تلاش کرد روش مذهب‌گونه‌ای را رواج دهد که آن را پاک‌دینی می‌‌نامید[۲]. در کنار حمله به این عقاید، کسروی به شعر و شاعران نیز تاخت و از جمله حافظ را «شاعرک یاوه‌گوی مفتخوار» و سعدی را «مرد ناپاک» خواند[۳]. کسروی و پیروانش در ۱ دی هر سال جشن کتاب‌سوزی برگزار می‌کردند و کتاب‌هایی را که مضر تشخیص داده بودند (از جمله دیوان حافظ، رمان‌ها، کتاب‌های دعا، و کتاب‌های بهائیان) می‌سوزاندند.[۳]

وی مبلغ «پاک‌دینی» (زدودن خرافات از مذهب) بود.[۴] در کاخ دادگستری[۵]، توسط فدائیان اسلام به اتهام الحاد و ارتداد، با ضربات متعدد چاقو به قتل رسید.[نیاز به ذکر منبع] آثار وی پس از انقلاب اسلامی در ایران از کتب ممنوعه بوده اند.[نیاز به ذکر منبع]

[ویرایش] زندگی و آثار

کسروی در سال ۱۲۶۹ خورشیدی در شهر تبریز به دنیا آمد. در تبریز عربی و انگلیسی آموخت و در مدرسهٔ امریکایی تبریز عربی تدریس می‌کرد.[۵]

پس از آمدن به تهران کسروی عبا و عمامه‌اش را کنار گذاشت و در عدلیه استخدام شد و بعد از مدتی به خوزستان منتقل شد تا پس از مدتی برکنار شده و وکیل دعاوی شد.[۵]

کسروی نشریهٔ پیمان (از ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۰[۵]) و پس از اشغال ایران و برکناری رضاشاه پهلوی، نشریهٔ پرچم را منتشرکرد و درآن‌ها به ترویج دیدگاه‌های خود دربارهٔ دین و زبان و باورهای ایرانیان پرداخت. کسروی حزب یا جمعیتی نیز تشکیل داد و آن را باهماد آزادگان نامید.[۶]

کسروی در مورد زندگیش سه کتاب زندگانی من، ده سال در عدلیه و چرا از عدلیه بیرون آمدم را نوشته است..[۷]

از دیگر آثار تاریخی او می‌توان به تاریخ پانصد سالهٔ خوزستان، قیام شیخ محمد خیابانی، مشعشعیان، شهریاران گمنام (در سه بخش)، پیدایش آمریکا، و تاریخ چپق و غلیان اشاره کرد. [۷] کسروی از طرف‌داران سره‌نویسی در زبان فارسی بود. [۸] واژه‌های زیر را اولین بار کسروی (بر اساس متون موجود در ادبیات فارسی) در زبان فارسی امروزی به کار گرفته است: «پژوهش»[نیاز به ذکر منبع]، «واژه»[نیاز به ذکر منبع]، «بسیج»[نیاز به ذکر منبع]، «بسنده»[نیاز به ذکر منبع]، «سازه»[نیاز به ذکر منبع]، «تندیس»[نیاز به ذکر منبع]، و «جُستار»[نیاز به ذکر منبع].

از دیگر آثار کسروی می‌توان به در پیرامون اسلام، در پیرامون خرد، در پیرامون روان، دین وجهان، دادگاه، امروز چاره چیست؟، در پاسخ بدخواهان، دولت به ما پاسخ دهد، زبان پاک، تاریخچهٔ شیر وخورشید، سرنوشت ایران چه خواهد شد؟، خدا، خواهران و دختران ما، ما وهمسایگان، پاک‌خویی، پندارها، در راه سیاست، فرهنگ است یا نیرنگ؟، فرهنگ چیست؟، گفت وشنید، حافظ چه می گوید؟، حاجی‌های انبار دار چه دینی دارند؟، کار، پیشه و پول، پیام به دانشمدان اروپا وآمریکا و نیز دفاعیات کسروی اشاره کرد.[۷]


کسروی چه در طول حیات خویش و چه بعد از آن همواره مورد اتهام انسان های متعصب بوده است که روش و منش کسروی را اشتباه می دانند.اگر چه کسروی بی اشتباه نبود اما بی شک وی از بزرگ ترین دانشمدان و محققان ایران است و بدگویی بدخواهان وی از ارزش وی نخواهد کاست. در همین عصر حاضر نیز برخی که هیچ تعمقی بر اندیشه های کسروی ندارند و بی اینکه کتابی از کتاب های وی را خوانده باشند به بدگویی از وی می پردازند. یکی از ایراداتی که بر کسروی می گیرند کتاب سوزی وی است که از صحیح ترین کارهای وی است و ای کاش این رسم دوباره زنده شود. باید با کسروی زیست تا کسروی را شناخت.

[ویرایش] منابع و یادداشت‌ها

  1. چنان که هنینگ در "The Ancient language of Azerbaijan" می‌گوید «به طور کلی مورد توافق بوده و تشکیک جدی‌ای بر آن وارد نیست.» همچنین نگاه کنید به ایرانیکا «The Iranian Language of Azerbaijan»
  2. کسروی، احمد. ورجاوند بنیاد.۲.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ کسروی تبریزی، احمد (۱۳۲۲). «یکم دیماه و داستانش». مجلهٔ پرچم، سال یکم، شماره یکم، نیمه یکم فروردین ۱۳۲۲، صص ۲ تا ۷.
  4. در این زمینه رجوع کنید به کتاب‌هایی چون ورجاوند بنیاد و پندارها به قلم کسروی
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ «کسروی» در دایرةالمعارف فارسی، جلد دوم، بخش اول. به سرپرستی غلامحسین مصاحب، چاپ سوم، ۱۳۸۱، ص ۲۲۲۰.
  6. واعظ‌پور، اسماعیل. تاریخچهٔ باهماد آزادگان.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ کتاب‌شناسی کسروی از سایت کسروی
  8. در این زمینه رجوع کنید به کتاب زبان پاک اثر کسروی. هم‌چنین نوشته‌های دیگر او نیز گویای این مطلب‌اند.

[ویرایش] پیوند به بیرون

زبان‌های دیگر