گرگان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

برای دیگر معانی گرگان به صفحه گرگان (ابهام زدایی) بروید.

گرگان، از شهرهای شمالی ایران، و دارای آب و هوای معتدل است و در حال حاضر (با احتساب جمعیت روستاهایی که به شهر پیوسته‌اند)، قریب ۲۷۰ هزار نفر جمعیت و حدود ۶۰ کیلومترمربع وسعت دارد. گرگان فعلی تا سال ۱۳۱۶ هجری شمسی به استرآباد یا استاره آباد موسوم بود. گرگان قدیم که به عربی جرجان خوانده می‌‌شد شهری آباد و مهم بود که در نزدیکی گنبد امروزین قرار داشت. اقلیم منطقه بسیار متنوع است و کوه، جنگل و مرتع، جلگه و دشت، صحرا و شوره‌زار، دریا و خلیج، رودخانه و تالاب، و زمین‌ زراعی را شامل می‌شود.

فهرست مندرجات

[ویرایش] تاریخ شهر گرگان و مناطق اطراف

گرگان از مهم‌ترین منطقه ها، در زمینه تحقیقات و کاوشهای باستان‌شناسی است. نخستین کاوشها در حدود سال ۱۸۴۱ میلادی در زیر تپه‌ای مصنوعی در نزدیک شهر گرگان انجام شد که خزانه معروف استراباد در ان کشف گردید. کارشناسان برخی از این اشیای موجد در آن خزانه را که شباهت بسیار با کشفیات تپه حصار دامغان داشته متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد و (متعلق به حدود ۵ هزار سال قبل) دانسته‌اند. در اواخر قرن نوزدهم در محلی به نام خرگوش‌تپه در نزدیکی گرگان امروز (در قسمت شمال شهر) نیز تحقیقاتی انجام شد. در سال ۱۹۳۱ یک گروه امریکایی از دانشگاه پنسیلوانیا به روستای معروف تورنگ‌تپه در ۲۰ کیلومتری شرق گرگان رفته و به کاوش و بررسی پرداختند و به آثاری ارزشمند از تمدن قدیم در این منطقه دست یافتند. در سال ۱۹۳۳ نیز یک گروه باستان‌شناسی سوئدی به منطقه گرگان آمدند و پس از مطالعه حوزه رودخانه قره‌سو یا سیاه آب در شمال گرگان اعلام کردند، بیش از ۳۰۰ تپه تاریخی در این منطقه وجود دارد که یکی از آنها شاه‌تپه بزرگ یا اسلام‌تپه است که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی گرگان قرار دارد. با ورود اسلام و در سده‌های آغازین آن، ایالت طبرستان جایگاه ارزشمندی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی داشت. شهرهای جرجان و استراباد از این ایالت مهد دانشمندان بزرگ آن دوران بود. عنصرالمعالی کیکاوس (از آخرین امیران آل زیار و نگارنده کتاب گرانقدر قابوس‌نامه) و عبدالقاهر جرجانی (صاحب تألیفات گرانبها در صرف و نحو و معانی و بیان عربی) در تحول ادبیات فارسی و عربی نقش مهمی داشتند. قابوسنامه را، همچنین، مجموعه تمدن اسلام پیش از مغول نام نهاده‌اند. در علم پزشکی نیز این منطقه سهم عمده‌ای در جهان اسلام داشته‌ به‌گونه‌ای که دو تن از معروفترین پزشکان ایران و جهان، ابوسهل مسیحی و سیداسماعیل (حکیم) جرجانی صاحب دایره‌المعارف ذخیره خوارزمشاهی، از این سرزمین بوده‌اند. میرداماد و میرفندرسکی، دو فیلسوف بزرگ و فخرآفرین جهان اسلام، نیز از این منطقه برخاسته‌اند. در زمان قاجاریه ایران به ۴ ایالت و ۱۲ ولایت تقسیم شده بود و منطقه یا سرزمین استراباد یکی از آن ولایات بود که به هشت بلوک یا هفت و نیم بلوک به نامهای انزان، سدن رستاق، استراّباد، شاهکوین و ساور، دهات ملک، کتول، فندرسک و رامیان، و کوهسار، و همچنین دو طایفه بزرگ ترکمن به نامهای یموت و گوکلان تقسیم شده بود. هر یک از این بلوک‌ها را یک نایب‌الحکومه زیر نظر حکمران استرآباد اداره می‌کرد.

[ویرایش] محلات گرگان در زمان قاجاریه

شهر گرگان (استراباد) در گذشته، و در زمان قاجاریه دارای شش محله بزرگ به نامهای دربنو،سرچشمه،ميخچه گران، نعلبندان، سبزه‌مشهد و میدان بوده که که دارای چندین محله فرعی مثل پاسرو، ميركريم، دوشنبه اي، شيركش و ... بوده‌اند. این شش محله و مخلات فرعي هنوز هم به همین نامها وجود دارند و اکثر مساجد و تمام تکایای قدیمی و معابد و زیارتگاهها و مکان مذهبی شهر نیز در همین محلات قرار دارند که امروز بافت قدیم و معماری سنتی و تاریخی این شهر و بخش عمده‌ای از میراث فرهنگی این دیار را تشکیل می‌دهند.متاسفانه به دليل بي توجهي اداره كل ميراث فرهنگي گلستان بخش اعظم بافت قديم گرگان تخريب شده است.در همين چند ماه اخير چند خانه قديمي بالاي 150 سال قدمت كه در اختيار ميراث فرهنگي هم بود تخريب شده است.

[ویرایش] متفرقه

بسیار از اهالی قدیمی و اصیل گرگان و بسیاری از روستانشینان حومه شهر گرگان، هنوز این شهر را استرآباد می‌خوانند و خانواده‌های معتبر و اصیل این شهر نیز به نام خانوادگی و یا پسوند ”استرآبادی“ موسوم‌اند.

این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.


[ویرایش] مکان‌های دیدنی

[ویرایش] پیوند به بیرون

استان گلستان

استان گلستان

مرکز گرگان
شهرستان‌ها آزادشهر | آق‌قلا | بندر گز | بندر ترکمن | رامیان | علی‌آباد | کردکوی | کلاله | گرگان | گنبد کاووس | مینودشت
شهرها

آزادشهر | آق‌قلا | انبار آلوم | اینچه‌برون | بندر ترکمن | بندر گز | خان‌ببین | دلند | رامیان | سرخنکلاته | سیمین‌شهر | علی‌آباد | فاضل‌آباد | کردکوی | کلاله | گالیکش | گرگان | گمیش‌تپه | گنبد کاووس | مراوه‌تپه | مینودشت | نوده خاندوز | نوکنده 

اماکن دیدنی

آبشار شیرآباد | آرامگاه قابوس بن وشمگیر | آشوراده | النگ‌دره | پارک ملی گلستان | تالاب آلاگل | تالاب گمیشان | سد اسکندر | سد وشمگیر | شبه‌جزیره میانکاله | آرامگاه مختومقلی فراغی | میل رادکان | ناهارخوران 

زبان‌های دیگر