ویکی‌پدیا:نظرخواهی تاريخ هجری شمسی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

[ویرایش] تاريخ هجری خورشیدی

تاریخی که روز شماری و سال شماری بر اساس گردش زمین بدور خورشید برابر با 365 روز و 6 ساعت محاسبه می شود و مبدا آن اولین روز از بهار طبیعت( برابر با 21 مارس میلادی) میباشد که این روش متعلق به ایرانیان زرتشتی باستان بوده است. این روش تقویم امروزه تقویم رسمی مورد استفاده ایران و چند کشور دیگر می باشد.

سال خورشیدی دارای دوازده ماه به اسامی فروردین؛ اردیبهشت؛ خرداد؛ تیر؛ مرداد؛ شهریور؛ مهر؛ آبان؛ آذر؛ دی؛ بهمن و اسفند می باشد. سه ماه اول مجموعه ماههای فصل بهار را تشکیل می دهند. به همین ترتیب سه ماه دوم فصل تابستان, سه ماه سوم فصل پائیز و سه ماه آخر فصل زمستان را تشکیل میدهند. شش ماه اول سال شمسی 31 روزه و پنج ماه دوم 30 روزه می باشند. ماه آخر 29 روزه است که هر چهار سال با افزودن یک روز به آن سی روزه می شود و آن سال را کبیسه محسوب می کنند. تا اواخر دوره سلطنت قاجاریه رسم بود که تاریخ وقایع را بر اساس سال قمری بنویسند. از آنجا که سال قمری کوتاهتر از سال شمسی است تصور ما را از زمان در مقایسه با سال شمسی یا میلادی دچار اختلال می کنند. بنابراین هروقت یک تاریخ قمری دیدید با فرمول زیر می توانید آنرا به سال شمسی تبدیل کنید.

سال شمسی = سال قمری * 0.97023 (اگر خرده بیشتر از 0.01 داشت به سمت بالا گرد شود.)

سال شمسی = سال میلادی - 622 (3 ماه اول سال میلادی)

سال شمسی = سال میلادی - 621 (9 ماه آخر سال میلادی)

بنا بر افسانه ها مبدع تقویم شمسی جمشید پادشاه افسانه ای ایران بوده است. طبق گفته شاهنامه روز اول سال خورشیدی روزی است که درآن جمشید بر تخت پادشاهی نشست.(ر.ک.http://shahnameh.recent.ir/default.aspx?item=23&page=2 ظاهراً در دوران پیش از اسلام مراسم و آیین های مفصلی با روزها و ماههای مختلف سال شمسی گره خورده بوده است. هنوز بدرستی معلوم نیست که این آیینها منشاء دینی زردشتی داشته است و یا با آئین های قدیمتر از زردشت در ارتباط بوده است. بطور خلاصه ایرانیان باستان هر ماه را با یکی از امشاسپندان در ارتباط می دانستند و یک روز را در ماه به جشن و شادی و نیاز بدرگاه امشاسپند آن ماه اختصاص میدادند. مهمترین این جشنها جشن مهرگان و نوروزگان بود که در اول مهر و اول فروردی برگزار می شد. در ایران باستان سال از روز اول مهر و با مهرگان آغاز می گردیدو این جشن چنان اهمیت داشت که کلمه مهرگان با معنای جشن آمیخته شده بود.( هم اکنون نیز اعراب به جشن مهرجان می گویند)

معلوم نیست که دقیقاً آغاز سال نو به اول بهار منتقل شده است. بهر حال با مشکلاتی که در سال های کبیسه وجود داشت طی قرن ها اختلافی در تاریخ ها و زمان های مربوطه بوجود آمده بود بطور مثال چون ایرانیان باستان سال کبیسه را نمی شناختند طی هر صد سال ماه مهر و جشن مربوطه به اندازه 25 روز جابجا می شد. بنابراین ایرانیان تقویم پیچیده ای بوجود آورده بودند که طی هر 33 سال 10 روز به سال اضافه می کردند تا تواریخ بجای اصلی خود باز گردند. اما چون در تنظیم های مورد استفاده ساعات  و همچنین مقدار افت گردش زمین بدور خورشید محاسبه نمی شد اختلالات پا برجا می ماند. بهرحال در دقیقترین ویرایش باستانی این تقویم که به تقویم جلالی موسوم است در زمان ملکشاه سلجوقی و بدستور او, توسط تیمی تحت سرپرستی عمر خیام تدقیق شده است. دراین آخرین ویرایش تقریباً تمامی اختلالات قابل محاسبه آن زمان مورد نظر قرار گرفت و با تعدیل تاریخ شمسی , این تاریخ بفرم امروزی خود بسیار نزدیک شده است.

امروزه موسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران متولی رسمس محاسبه و تدقیق سال خورشیدی در ایران می باشد. بنظر می رسد که در دوران باستانی ارتباطی مستقیم میان تقویم های خورشیدی و تقویم رومیان وجود داشته است. چنانکه ماه سپتامبر رومی برابر با ماه مهر خورشیدی است که ماه هفتم تقویم شمسی است و کلمه سپتامبر نیز مشتق ار عدد هفت می باشد. به همین نحو کلمات اکتبر و نوامبر و دسامبر دارای معانی مشابه می باشند که با ماههای مشابه خورشیدی در تناظر هستند..