زوفا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

زوفـا


Hyssopus Officinalis L .

از خانواده‌ نعناعيان‌ Labiatae

انگليسي‌Hyssop

نام‌هاي‌ رايج‌: گل‌ پونه‌، جسمي‌، حسل‌، زوفاي‌ يابس‌، زوفايابس‌ (هندي‌)،هوسفون‌، زوفاي‌ مصري‌.

زوفا گياهي‌ است‌ پايا، بسيار معطر با شاخه‌هاي‌ چوبي‌ كوتاه‌ و چهارگوش‌است‌. داراي‌ پاجوشهاي‌ براق‌ به‌طول‌ ‌ 60 ـ 30 سانتي‌متر است‌. برگهاي‌ سبز خط‌دارو كوچك‌ به‌ طول‌ ‌ 3 سانتيمتر و عرض‌ ‌ 2 ـ 8 ميلي‌متر كه‌ داراي‌ كركهاي‌ فراوان‌ دردوطرف‌ برگ‌ است‌. گلها آبي‌ و گاهي‌ سفيد بدون‌ پايه‌ در فاصله‌ ماههاي‌ تير و مردادظاهر مي‌شود. تمام‌ قسمتهاي‌ گياه‌ بويي‌ معطر و مزه‌اي‌ گس‌ و گاهي‌ تلخ‌ دارد.

زوفا حاوي‌ اسانس‌هاي‌ فرار، فلا‌ونوييدها، مقدار كمي‌ تانن‌، يك‌ گلوكوزيدبه‌نام‌ هيسوپين‌، روغن‌ معطر، ساپونين‌، صمغ‌، اسيد ماليك‌، كولين‌، مواد لعابي‌،مواد پكتيني‌، اِل‌ ـ پينو كامفن‌، فنول‌، پينسانن‌ و فلاوون‌ است‌.

قسمتهاي‌ مورد استفاده‌ درماني‌ زوفا سرشاخه‌هاي‌ گلدار خشك‌ شده‌ و برگ‌گياه‌ و گل‌ است‌ كه‌ پس‌ از جمع‌آوري‌ در سايه‌ و در حرارت‌ كمتر از 35 درجه‌سانتي‌گراد خشكانده‌ مي‌شود.

خواص‌ و اثرات‌ دارويي‌: طبع‌ زوفا گرم‌ و خشك‌ است‌.

زوفا داراي‌ خاصيت‌ درماني‌ نيرو دهنده‌، خلط‌آور، آرام‌ بخش‌ سرفه‌، مقوي‌معده‌، حلال‌، ضد كرم‌، ضد تب‌، ضد بلغم‌، قاعده‌آور، مقوي‌ سينه‌، محرك‌بادشكن‌، قابض‌، تصفيه‌كننده‌ خون‌، التيام‌بخش‌، ادرارآور و ضداسپاسم‌ و… است‌.

گياه‌ زوفا در موارد بيماريهاي‌ سينه‌، رفع‌ عوارض‌ برونشهاي‌ مخاطي‌،هيستري‌، آسم‌ مرطوب‌ افراد سالخورده‌، كم‌ خوني‌ دختران‌ جوان‌ (يرقان‌ ابيض‌)،كوليك‌، از بين‌ برنده‌ نفخ‌، ناراحتي‌ مجاري‌ ادرار، سنگ‌ كليه‌، عفونت‌هاي‌ ريوي‌،دل‌ درد، سوء هاضمه‌، سرماخوردگي‌، ترشحات‌ رحمي‌، ضعف‌ معده‌ و دستگاه‌هضم‌، كم‌ اشتهائي‌ ناشي‌ از عمل‌ هضم‌ ،تبخال‌، درد معده‌ و دل‌ پيچه‌هاي‌ ناشي‌ ازنفخ‌، تأخير در وقوع‌ قاعدگي‌ ناشي‌ از ضعف‌، روماتيسم‌ كهنه‌، عوارض‌ با منشاء كرم‌اسكاريس‌ در معده‌، عرق‌ شبانه‌ سلولين‌، خنازير، يرقان‌، احساس‌ چنگ‌زدگي‌ درسينه‌ و آب‌ آوردن‌ نسوج‌ مؤثر است‌.

اساساً زوفا جهت‌ تحريك‌ ترشحات‌ معده‌ و افزايش‌ اشتها، داروي‌پيشاب‌آور و ضد اسپاسم‌ و در برونشيت‌ به‌عنوان‌ يك‌ ضد التهاب‌ مصرف‌ مي‌شود.از دم‌ كرده‌گياه‌ جهت‌ تسكين‌ آسم‌ و سرفه‌ استفاده‌ مي‌شود.

از زوفا در معالجه‌ سنگ‌ و شن‌ كليه‌، تبهاي‌ اولية‌ مختلف‌ استفاده‌ مي‌شود.شربت‌ برگ‌ زوفا كه‌ از يك‌ واحد برگ‌ خشك‌ زوفا با 15 واحد آب‌ مقطر و به‌مقداركافي‌ قند تهيه‌ مي‌شود جهت‌ شبكوري‌ و اخراج‌ اخلاط‌ غليظ‌ سينه‌ مفيد است‌. اين‌شربت‌ براي‌ درمان‌ آسم‌ و برونشيت‌ و نفخ‌ نيز توصيه‌ شده‌ است‌. در استعمال‌خارجي‌ از ضماد و برگ‌ زوفا جهت‌ التيام‌ زخم‌، ورم‌ پلك‌ و خون‌ مردگي‌، تحريكات‌پوستي‌ و لك‌ صورت‌ برروي‌ موضع‌ مي‌مالند.

كمپرس‌ دم‌ كردة‌ زوفا اثر بازدارنده‌اي‌ در رشد ويروس‌ تبخال‌ در آلت‌ تناسلي‌ ولبها دارد.

غرغره‌ دم‌ كرده‌ زوفا ورم‌ لوزه‌ها و گلودرد را برطرف‌ مي‌كند.

دم‌ كرده‌ ‌ 40 تا 50 گرم‌ سرشاخه‌هاي‌ گلدار زوفا در يك‌ ليتر آب‌ جوش‌ به‌مدت‌‌10 دقيقه‌ در موارد گلودرد و خروسك‌ و التهاب‌ لثه‌ و لرزه‌ در استعمال‌ خارجي‌به‌صورت‌ غرغره‌ و شست‌ و شوي‌ دهان‌ به‌كار مي‌رود.

در صورت‌ تورم‌ پلك‌ به‌ شكل‌ كمپرس‌ روي‌ چشم‌ قرار مي‌دهند و براي‌ شست‌و شوي‌ زخم‌ها و دملها مفيد است‌.

معمولترين‌ كاربرد زوفا از حيث‌ تقويت‌ معده‌ و خلط‌آوري‌ آن‌ در بيماريهاي‌دستگاه‌ تنفسي‌ از قبيل‌ زكام‌، برونشيت‌، گريپ‌، خروسك‌، آسم‌ مرطوب‌ و سينه‌پهلو و… است‌.

به‌عنوان‌ محرك‌ و مقوي‌ دستگاه‌ گوارشي‌ و ناراحتيهاي‌ كبد و روده‌، و عرقهاي‌شبانه‌ مسلولين‌، دردهاي‌ روده‌ و نفخ‌ و درد معده‌ و ورم‌ امعاء به‌كار مي‌رود.

دم‌ كرده‌ ‌ 20 تا 30 گرم‌ برگ‌ يا سرشاخه‌هاي‌ گلدار زوفا به‌مدت‌ نيم‌ ساعت‌ دريك‌ ليتر آب‌ جوش‌ جهت‌ درمان‌ دردهاي‌ مجاري‌ تنفسي‌، تسهيل‌ عمل‌ هضم‌ غذا ودفع‌ گازهاي‌ روده‌ ‌ 4 تا 5 فنجان‌ در روز تناول‌ مي‌شود.

منبع: گياهان دارويي- آريا فلاحتگر ليش- چاپ انتشارات لاهيجي- 1384 - چاپ دوم-تيراژ 5000