محمد پسر حسن (مهدی)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
اصول دین |
اصول خاص تشیع |
فروع دین |
فروع تشیع |
منابع اسلامی |
شخصیتها |
محمد |
مذهبها |
مذاهب فقهی |
مذاهب کلامی |
علوم اسلامی |
تاریخ اسلام |
زندگانی محمد |
جغرافیای اسلام |
مکه • مدینه |
محمد پسر حسن (مهدی) فرزند حسن پسر علی و نرجس است. به باور شیعیان وی در شهر سامرا متولد شده و در ۵ سالگی به امامت رسیدهاست. آنان عقیده دارند که او دو غیبت دارد، غیبت صغری (کوتاه) حدود هفتاد سال و غیبت کبری که هنوز ادامه دارد. بر اساس باور شیعیان، امام دوازدهم شیعیان منجی عالم است و پس از ظهور جهان را پر از عدل و داد میکند و او آخرین امام است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] دوران کودکی تا قبل از امامت
[ویرایش] دوران امامت
از دیدگاه شیعیان دوران امامت وی به سه دوره غیبت صغری، غیبت کبری و ظهور تقسیم میشود.
[ویرایش] غیبت
«غیبت» به معنای ناپیدا بودن در مقابل «ظهور» و همچنین «ناپدید بودن» در مقابل «حضور» و «جلوهکردن» است. بنا بر اعتقاد شیعیان غیبت دورهای است که امام در میان مردم ظهور ندارد و به دو دوره غیبت صغری(کوچکتر)و غیبت کبری(بزرگتر) تقسیم میشود و با ظهور امام به پایان میرسد.
هانری کربن در توضیح معنای امام غایب میگوید:«صاحب الزمان عنوان ویژه امام غایب است. کسی که برای حواس ظاهری ناپیدا، ولی حاضر در قلب مومنان است.»[1]
[ویرایش] غیبت صغری
این دوره از مرگ امام حسن پسر علی (عسکری) در سال ۲۶۰ ه.ق. آغاز شده و تا سال ۳۲۹ ه.ق. به طول انجامیدهاست. در این دوره چهار نفر نائب خاص امام زمان بودهاند و شیعیان از طریق آنها با امام در ارتباط بوده و مسائل خود را طرح میکردهاند. این چهار نائب عبارتاند از:
- ۱- عثمان بن سعید عَمری
- ۲- محمد بن عثمان عَمری
- ۳- حسین بن روح نوبختی
- ۴- علی بن محمد سیمری
در خصوص پایان غیبت صغری شیخ طوسی در کتاب «غیبت» مینویسد: علی بن محمد سیمری پیش از مرگش توقیعی که از مهدی صادر شده بود، به این عبارت برای مردم خواند:
«بسم الله الرحمن الرحیم. ای علی بن محمد سمری خداوند پاداش برادرانت را در مرگ تو بزرگ گرداند. چه که تو تا شش روز دیگر خواهی مرد. پس به هیچ کس به عنوان جانشین خود وصیت منما، که غیبت کامل واقع شدهاست. من آشکار نمیشوم، مگر پس از اجازه پروردگار عالم و این بعد از گذشت زمانها و قساوت دلها و پر شدن زمین از ستم خواهد بود. به زودی در میان شیعیان کسانی پیدا میشوند که ادعا میکنند مرا دیدهاند. دروغگوست و افترا میبندد و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم.»[2]
[ویرایش] غیبت کبری
مقاله اصلی: غیبت کبری
غیبت کبری از مرگ چهارمین نایب خاص امام مهدی در سال ۳۲۹ (قمری) آغاز میشود و تا ظهور او ادامه خواهد داشت. روایت شدهاست: مردم از امام در غیبتش همان گونه بهره مند میشوند، که از خورشید پشت ابر.(مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۳ صص ۸۴۴ تا ۸۴۶)
بنا بر اعتقاد بعضی شیعیان ٫ ارتباط شیعیان با امام غایب در دوران غیبت به خواست امام انجام میگیرد و بیشتر جنبه انفسی دارد. هرچند بسیاری بزرگان در گذشته و حال مشهور به ارتباط با او هستند؛ ولی در احادیث، شیعیان از ادعای دیدار امام زمان و تعیین وقت برای ظهور او منع و نهی شدهاند. هانری کربن میگوید:
«جلوه یا عدم جلوه امام بر اشخاص [مشاهده انفسی] به شایستگی آنان بستگی دارد. جلوه ظهور او بر مردم همان مفهوم تهذیب و تجدید عالم روحی آنان است و بالنتیجه مفهوم عمیق اندیشهای است، که شیعه از غیبت و ظهور امام دارد. مردم شایستگی خود را برای دیدن امام از میان میبرند. آنگاه خود بین امام و خویشتن حجاب میگردند. زیرا وسیله و آلت مشاهده تجلی را – یعنی معرفتی را که از قلب حاصل میشود...- از دست میدهند یا آن را فلج میکنند و از قدرت و کار میاندازند. پس تا وقتی مردم مستعد شناسایی و معرفت امام نگردند، سخن گفتن از ظهور امام غایب هیچ معنی نخواهد داشت.»[3]
[ویرایش] ظهور
[ویرایش] علائم ظهور
مقاله اصلی: آخرالزمان
علائم قطعی ظهور مهدی بر اساس روایات امامان شیعه عبارتاند از: ۱- خروج سفیانی: قیام فردی از فرزندان ابوسفیان در ناحیه شامات(اردن و سوریه). وی به سرعت حکومت تشکیل میدهد و شام وعراق را تصرف میکند و سپاهی را به سوی مکه و مدینه میفرستد تا با مهدی بجنگد. کل دوران حکومت سفیانی حداکثر نه ماهاست و در جنگ با مهدی شکست میخورد و کشته میشود.
۲- صیهه آسمانی: خروشی آسمانی که در یکی از شبهای ماه رمضان سال ماقبل ظهور- احتمالاً شب بیست و سوم- به گوش میرسد و مهدی را با نام و نام پدر و کنیه اش به تمام مردم زمین معرفی میکند.
۳- خروج یمانی: مردی از یمن قیام میکند و بعد از ظهور به مهدی میپیوندد.
۴- کشته شدن نفس زکیه:وی سیدی حسنی است که در مکه مابین رکن و مقام ابراهیم کشته میشود.
۵- فرو رفتن زمین در بیداء: زمین در ناحیهای بین مکه و مدینه سپاه سفیانی را در خود فرو میبرد.
به اعتقاد شیعیان این پنج علامت که همگی در نه ماه آخر قبل از ظهور رخ میدهد قطعی وحاکی از نزدیکی ظهور است. سایر علائم ذکر شده در روایات قطعی نیست و یا ارتباطی با ظهور ندارد.
[ویرایش] قیام
[ویرایش] تشکیل حکومت
[ویرایش] مهدی
مقاله اصلی: مهدی در لغت به معنای «هدایت شده» است و در اصطلاح مسلمانان کسی است که پیامبر وعده داده در آخرالزمان ظهور میکند و دین را دوباره احیا میکند.
چنانکه گفته شد شیعیان معتقدند «مهدی» شخصی معین است و در حال حاضر زنده و غائب میباشد. البته اکثریت «اهل سنت» نیز بر اساس احادیث پیامبر به قیام مهدی در آخرالزمان معتقدند. ولی آنها مهدی را شخص معینی نمیدانند. لذا در شمال آفریقا بخصوص پس از هجوم استعمارگران اروپایی تعداد زیادی قیام با ادعای مهدویت صورت گرفتهاست. به عبارت دقیق شیعیان معتقد به «مهدی شخصی» هستند و اهل سنت معتقد به «مهدی نوعی».
[ویرایش] مسائل مطرح درخصوص وجود امام زمان و پاسخ شیعیان
[ویرایش] ارجاعات
- ^ کربن، هانری؛ تاریخ فلسفه اسلامی؛ ترجمه:جواد طباطبایی؛ تهران:کویر،انجمن ایرانشناسی فرانسه؛ چاپ چهارم:۱۳۸۴؛ ص۱۰۳
- ^ مجلسی، محمد باقر؛ مهدی موعود (بحار الانوار، جلد ۱۳)؛ ترجمه: علی دوانی؛ناشر: دارالکتب الاسلامیه؛ چاپ بیست و ششم: ۱۳۷۳؛ ص ۶۸۸
- ^ کربن، هانری؛ تاریخ فلسفه اسلامی؛ ترجمه:اسدالله مبشری؛ تهران:موسسه انتشارات امیرکبیر،چاپ سوم:۱۳۶۱؛ صص ۹۹ و ۱۰۰
[ویرایش] منابع
- ۱- مجلسی، محمد باقر؛ مهدی موعود (بحار الانوار، جلد ۱۳)؛ ترجمه: علی دوانی؛ناشر: دارالکتب الاسلامیه؛
- ۲- کربن، هانری؛ تاریخ فلسفه اسلامی؛ ترجمه:جواد طباطبایی؛ تهران:کویر،انجمن ایرانشناسی فرانسه؛ چاپ چهارم:۱۳۸۴؛
- ۳- کربن، هانری؛ تاریخ فلسفه اسلامی؛ ترجمه:اسدالله مبشری؛ تهران:موسسه انتشارات امیرکبیر،چاپ سوم:۱۳۶۱؛