سازمان امنیت و اطلاعات کشور
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
سازمان امنیت و اطلاعات کشور که معمولاً بهطور خلاصه "ساواک" خوانده میشود، سازمان اصلی پلیس سیاسی و جاسوسی ایران در زمان سلطنت محمدرضاشاه پهلوی بود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تاریخچه
ساواک در ۱۳۳۵ تشکیل شد. مقامات و ماموران آن عمدتاً از ماموران فرمانداری نظامی و رکن دو ارتش و شهربانی تأمین شدند. سازمان سیا و سازمان موساد اسرائیل نیز از نظر انتقال تجربه و روشهای مقابله با مخالفان و بازجوئی و دیگر عملیات پلیس سیاسی با ساواک همکاری داشتند.
[ویرایش] رؤسای ساواک
- تیمور بختیار
- حسن پاکروان
- نعمتالله نصیری
- ناصر مقدم
[ویرایش] عملکرد ساواک
ساواک در سرکوبی عناصر ضد رژیم فعالیت گستردهای داشته است. این سازمان به عنوان عامل شکنجه و اعدام مخالفین به ویژه کمونیستهای ایران شناخته میشود. ساواک عملکردهای برونمرزی هم داشت.
[ویرایش] سرانجام
با اوج گیری انقلاب شاه دستور انحلال ساواک را داد و رئیس پیشین ساواک تیمسار نصیری که در آن زمان سفیر ایران در پاکستان بود به ایران فراخوانده شد و به زندان افتاد.با پیروزی انقلاب،انقلابیها او را از زندان بیرون کشیدند و دادگاهی کردند.در دادگاه که فیلم آن هم در دست است تیمسار نصیری درحالی که سخت شکنجه شده بود با حالی رنجور یه پرسشها پاسخ داد و آنگاه او را به جوخه تیرباران سپردند.پرویز ثابتی معاون او نیز به کشور اسرائیل گریخت. در سالهای اولیه انقلاب بسیاری از افرادی که حتی پستهای غیرحساس و کلیدی (نظیر ماموران اداری کمی رده بالا) در سازمان داشتند نیز اعدام شدند. بسیاری از این افراد حتی به فکر فرار از کشور نبودند و دادگاهها برایشان غیرمنتظره و غیر قابل پیش بینی بود. تصاویر برخی از اعدامها و اسامی آنها در روزنامه کیهان، عمدتاً در طول سال ۵۸، قابل مشاهده است.
ساواک در سال ۳۵ و با حمایت آمریکا به منظور تقویت موقعیت دیکتاتوری محمد رضا شاه و سرکوب مخالفان تأسیس شد و نیرو هایش توسط اسراییل تعلیم دیدند این نیرو که مرتکب شکنجهها و جنایات بسیاری شده بود در اواخر حکومت شاه و برای آرام کردن مردم با رای مجلس شورای ملی منحل شد که نتیجهای در بر نداشت پس از پیروزی انقلاب سران آن و در راس آنها تیمسار نصیری که پیش از ریاست ساواک رییس شهربانی بود و به قصاب شاه معروف شده بود به همراه برخی از عوامل سرکوبگر و شکنجه گر آن اعدام و یا زندان شدند برخی دیگر همچون تیمسار فردوست که از نزدیکان شاه و سران ساواک بود پس از انقلاب تنها به انفصال از خدمت محکوم شدند اما با این حال در تشکیل وزارت اطلاعات و سازماندهی آن با جمهوری اسلامی همکاری کردند[نیاز به ذکر منبع] منابع اسناد ساواک تاریخ انقلاب روزنامههای دوران انقلاب ودیگر منابع تاریخی و دولتی