شعوبیه
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
پس از حملهٔ اعراب به ایران و گذار از روند اشغال جنبشهای مردمی بسیاری در برابر اشغالگران سازماندهی شد. یکی از این جنبشها نهضت شعوبیه بود که از پیش از سده دوم هجری ساخته شده و تا پس از سده پنجم هجری نیز زیسته بود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] پیدایش شعوبیه
پیدایش شعوبیه آنچنان جنبشی را برانگیخت که همهء پایههای سیاسی,اجتماعی؛درسی و... عرب و اسلام را به هم ریخت. این جنبش به رهبری ایرانیان آنچنان گیرایی و کششی داشت که تودههای بزرگی از رستههای گونه گون اجتماع را به خود کشید و تبلیغات ایشان به اندازهای بود که دیگر ملل و حتا عربها نیز به جرگهء آن در آمدند. گواه این سخن گسترهء نامهای سرشناس شعوبیه در کتابهای تاریخی و ادبی است.[نیاز به ذکر منبع]
[ویرایش] علت برپایی جنبش
چرایی برپایی چنین جنبشی به رفتار عرب با ایرانیان و نژادهای ناعرب باز میگردد. نمونهای از این نگرش نژادپرستانه را از گفته نویسندهای عرب میآوریم: جاحظ مینویسد:"به عبید کلابی که مردی فقیر بود گفتم: میل داری هجین باشی(هجین=کسی که پدرش عرب و مادرش از نژاد دیگر باشد) و در مقابل هزار جریب از آن تو باشد؟ عبید گفت: هرگز زیر بار این پستی نمیروم[!] گفتم امیرالمومنین هجین و کنیز زاده بود. گفت: خدا رسوا کند کسی را اطاعت این خلیفه کند."[نیاز به ذکر منبع]
[ویرایش] نتا یج جنبش شعوبیه
شعوبیه یکی از کنشهای سرنگونی امویان و بر سر کار آمدن عباسیان بود.شعوبیه با این که نگرش و پشت گرمیشان به فرهنگ ایرانی در برابر آنچه عرب بدان میبالید بود ولی گهگاه از سلاح دین اسلام نیز سود میبرد.
برای نمونه استناد به آیههایی از قرآن مانند آیهء ده سورهء حجرات؛آیهء ۶۴ سورهء آل عمران و پیشاپیش همهء اینها گفتهء قرآنی نام آشنای «الاعراب اشد کفراً و نفاقاً»، در بین ایشان کاربرد داشته است. [نیاز به ذکر منبع]
شعوبیان در سال ۱۰۱ هجری نمایندگانی نزد امام محمد بن علی بن عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب بن هاشم فرستادند و با او به عنوان امام بیعت کردند و دست وفاداری در راه سرنگونی امویان دادند. بیشترین نهال جنبش در خراسان بزرگ کاشته شد.اینان در پی راهی برای پاسخگویی ستمهای حجاج و قتیبه و مهلب و دیگر ستمگران عرب بودند.
[ویرایش] چهرههای نامدار شعوبی
- اسماعیل نسائی(۴۰-۱۳۲ (قمری))
- زیاد عجم(۷۰-۱۲۰ (قمری))
- بشار پسر برد(۹۵-۱۶۸ (قمری))
- حسام پسر عدا(درگذشت ۲۰۹ (قمری))
- ابوالحسن علی مدائنی(۱۳۵-۲۱۵ (قمری))
- ابوحاتم سجستانی(۲۵۵ (قمری))
- ابوعبدالله محمد مرزبانی(۲۹۷-۳۷۸ (قمری))
- ابویعقوب خریمی
- ابراهیم پسر ممشاد(سده سوم هجری)
[ویرایش] منبع
- محمدرضا افتخارزاده؛شعوبیه،ناسیونالیسم ایرانی