چاشم
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] موقعیت جغرافیایی چاشم
دهستان چاشم درفاصلهٔ ۳۰ کیلومتری شمال غربی سنگسر (۲۳ کیلومتری شمال غربی شهمیرزاد) و ۳۵ کیلومتری پل سفید در شهرستان سمنان قراردارد. اطراف این روستا را کوههای بلند و مرتفع فراگرفتهاست که کوتاه ترین آن کوههای سرخ و چموزچال(۳۰۹۰ متر) و بلندترین آن کوه نیزوا با ارتفاع ۳۹۰۰ متر قرار دارد. آب و هوای آن در زمستان بسیار سرد و مرطوب و در تابستان معتدل و خشک میباشد. در این روستا محصولاتی چون آلو ، زردآلو و گردو برداشت میشود. چاشم مرتفع ترین روستای شهرستان سمنان و بخش مهدیشهر میباشد (۲۶۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا)و تمامی رودهای آن به دریای مازندران میریزد مهمترین رود آن روزیه چاشم میباشد که در محدودهٔ روستای چاشم قرارگرفتهاست.
[ویرایش] تاریخ دهستان چاشم
به جرأت میتوان گفت که دهستان چاشم یکی از مهمترین و باارزش ترین نواحی کومس و طبرستان بودهاست زیرا از طرفی بر سر راه شاهی که کومس و صددروازه را به سوادکوه و فیروزکوه وصل میکرده قرار داشت و از طرف دیگر بر سر راه شهمیرزاد(شهمار) ، هیکوه و ساری که به عنوان کلید فتح طبرستان(راه کوهستان) محسوب میشد قرار گرفته بود. همچنین وجود گردنهٔ چاشم که همانند سردره خوار برای این نواحی اهمیت نظامی داشتهاست باعث اهمیت این ناحیه شده بود.
در قرون پیش شهری در ۳ کیلومتری جنوب چاشم به نام آساران قرارداشت ، تاریخدانان نام این شهر را از دو قسمت «آسا» و «ران» میدانند که همان اسبرانان است. این شهر درهنگام حملهٔ اعراب ویران شد. نژاد مردم آساران و چاشم و پشتکوه ؛ تپوری (طبری) است که طبق اسناد تاریخی از قویترین جنگجویان و بهترین تیراندازان آریایی (مخصوصاً در دورهٔ ساسانی) بودند که در شمال سمنان سکونت داشتند.[نیاز به ذکر منبع] تپوریها به علت جنگجویی بسیار توانستند تمامی مازندران را به تصرف خود درآورند به همین دلیل زمانی طولانی نواحی شمالی ایران را تپورستان سپس طبرستان مینامیدند.
[ویرایش] حملهٔ اعراب به آساران(مرکز شهریارکوه)
هنگامی که عربها به محدودهٔ آساران رسیدند مردان و زنان شجاع به مناطق سرسخت و کمین گاههای کوهستانی رفته و سرسختانه با اعراب مقابله نمودند اما اعراب توانستند آنها راشکست دهند و پس از آن آساران را باخاک یکسان کنند. مردم غیور آساران و چاشم که در کوههای نزدیک دوآب کمین کرده بودند به سپاه عرب هجوم آورده و آنان را به طور کل از محدودهٔ خود بیرون راندند. البته این منطقه گهگاهی مورد تاخت و تاز عربها و ترکها قرار میگرفت ولی درکل هم اعراب و مخصوصاً ترکان ضربات بسیار سختی را از این ناحیه متحمل شدند. در واقع فتح نشدن مازندران توسط اعراب و ترکان بیشتر مدیون مردم نواحی کوهستانی مازندران باید باشند.
آساران پس از اسلام به عنوان پایتخت آل قارن محسوب میشد(مخصوصاً از نظر نظامی به علت تنگهها و کوههای صعب العبور) مناطق تحت سیطرهٔ آساران شامل ۷۰ دهکده بود که مهمترین آنها چشمه (چاشم) ، شهمار(شهمیرزاد) و سنگسر و پریم(فریم) در مازندران بودهاست.[نیاز به ذکر منبع] آساران و چاشم به علت زلزلهٔ شدیدی که در قرن سوم در کومس و طبرستان اتفاق افتاد ویران شد اما این دهستان به حیات خود ادامه داد تادرقرن هشتم به علت جنگ و تفرقهٔ مردم پریم و آساران (حملهٔ نظامی مردم فریم به آساران با ۲۰۰۰ سوار و غافلگیر شدن مردم آساران) این شهر از بین رفت ومردم آن درنواحی مختلف از جمله اصفهان پراکنده شدند.
[ویرایش] نسب نامهٔ آل قارن
یکی از مفاخر آل قارن ، مازیار طبرستانی است که دراین نواحی قیام کردهاست. نسب آل قارن به قارن که فرزند کاوه آهنگر است میرسد. شهریار نیز یکی از بزرگترین اسپهبدان بوده که نام تاریخی شهریارکوه منسوب به محل حکمرانی او بودهاست.
[ویرایش] ارتفاعات چاشم
مرتفعترین قلل استان سمنان در منطقهٔ چاشم واقع شدهاست که عبارتند از:
- نیزوا با ۳۹۶۵ متر ارتفاع درشمال شرق
- قدمگاه با ۳۶۵۰ متر ارتفاع در جنوب غرب و در فاصلهٔ ۱۰ کیلومتری
- چاشم(بشم) با ۳۳۰۸ متر ارتفاع در ۱۰ کیلومتری جنوب
- ارم با ۳۳۲۵ متر ارتفاع در ۴ کیلومتری جنوب غرب
- سه آب با ۳۵۰۰ متر ارتفاع در ۸ کیلومتری جنوب غرب
- کوه دکارتچال با ۳۱۰۰ متر ارتفاع در شمال(دامنه)
- کوه چموزچال با ۳۰۹۰ متر ارتفاع در شمال غرب
[ویرایش] فرهنگ مردم چاشم
گویش مردم چاشم گویش ساروی است. فرهنگ مردم چاشم مانند فرهنگ دیگرنقاط کوهستانی مازندران است اما به دلیل رفت و آمد اعراب در این منطقه ریشهٔ برخی کلمات تغییر کردهاست مثلاً «بیه» مازندرانی در کنار «بئه» چاشمی که به معنی «بیاید» است. مردم چاشم از ویژگیهایی چون سخت کوشی و خونگرمی و دلیری برخوردار هستند مردم چاشم مانند مردم مازندران نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی دید بسیار وسیعی دارند و اکثر انقلابها و تظاهراتها در دوران شاه (گاه قائم شهر-ساری-تهران-اراک-قزوین) توسط بچههای چاشم انجام میشد.[نیاز به ذکر منبع] درضمن اکثریت مردم چاشم از سادات بزرگ و جلیل النسب موسوی هستند که برای اعمه معصومین احترام خاصی قائل هستند.
[ویرایش] وجه تسمیه چاشم و آساران
- چون مردم چاشم آساران یا(آسران-آسوران)را «آس رون» تلفظ میکنند و در زبان مازندران قدیم و سنگسر آس و آسم بعنوان اسب مطرح است میتوان آنرا اسبرانان در نظر گرفت و این نظریه صحیح تر از نظریه دوم میباشد.
- گروهی مردم آسوران را مهاجر میدانند زیرا در سیبری و هم در تمدن قدیم در کنار دجله مردم آسور(آشور) زندگی میکردند که با این نام به نواحی فیروزکوه و شهریار کوه مهاجرت کردهاند.
- کلمهٔ چاشم از چشمه تشکیل شده زیرا حتی تا ۴۰ سال پیش از وسط این روستا آب بسیاری میگذشته که چندین آسیاب را میچرخانیدهاست.
[ویرایش] چاشم در قرن اخیر
چاشم همانطوری که ذکر شد ایالتی مستقل به نام طبرستان بوده که ازجنوب به سنگسر تا پریم و کیاسر رادر بر میگرفت (نواحی جنوب مازندران به نام تپورستان(منسوب به تپه و کوه)و این منطقه کانون اسپهبدان باوند وقارنوند بوده و لازم به ذکراست دودانگه امروزی ساری از دو بخش پریم و پشتکوه تشکیل میشده که درچند قرن اخیر تا۱۳۱۶ جزیی از فرمانداری سنگسر بوده که پس از جداشدن سنگسر و شهمیرزاد ازاین منطقه و پیوستن به سمنان این منطقه به استان مازندران ملحق شد و پس از انقلاب و تفکیک پشتکوه و پریم ، پشتکوه و چاشم به بخش سنگسر واستان سمنان ملحق گردید.
[ویرایش] شهدای چاشم
چاشم نسبت به جمعیت خود شهدای بسیار زیادی را به این ملت و کشور تقدیم کردهاست چاشم با جمعیت ۶۱۸ نفر که اکثریت آن سالخوردگان میباشند ، ۲۰۰ رزمنده و ۲۱ شهید داشتهاست که اگر با جمعیت ۱۴۵۰۰ نفری سنگسر(مهدیشهر) مقایسه کنیم ۵۰۰ شهید میگردد و این در حالی است که مهدیشهر ۱۱۲ شهید بیشتر ندارد و خود سنگسر(مهدیشهر) دراستان شهدای بسیاری داشتهاست که این نشان از حس وطن دوستی این مردم است.
آمار در ایران : هر ۲۵۰ نفر ۱ شهید
روستای چاشم: هر ۳۰ نفر ۱ شهید
[ویرایش] پیوند به توابع دهستان چاشم
- خطیرکوه
- هیکوه
- پرور
- کاورد
[ویرایش] منابع
- حقیقت، عبدالرفیع. تاریخ سربداران
- عمادی، سیداسدالله . افسانه مردم مازندران