بحث:ماد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

Image:Merge-arrows.svg

پیشنهاد شده است که این مقاله یا بخش با مادها ادغام گردد. (بحث).

فهرست مندرجات

[ویرایش] ماد

فرهنگ معین در مورد ماد چنین می‌گوید:

"ماد‌ها مردمانی آریایی نژاد بودند ساکن سرزمین‌های جنوبی آذربایجان و اطراف همدان که بنا به عقیده مورخان پیش از هزاره اول قبل از میلاد از راه قفقاز به ایران آمده و در آنجا ساکن شدند. این قوم در اواخر قرن ۸ قبل از میلاد یا اوایل قرن ۷ قبل از میلاد دولت ماد را تشکیل داد"...."هرودوت می‌نویسد: آشوریها در آسیا پانصد سال حکومت کردند، اول مردمی که سر از اطاعت آن‌ها پیچیدند مادها بودند اینان برای آزادگی جنگیدند،‌ رشادتها کردند و از قید بندگی رستند"...."دولت ماد را می‌توان پیشاهنگ دولت بزرگ هخامنشی دانست چه هووخشتره دولتهای نیرومند آنزمان یعنی آشور و بابل را تضعیف ساخت"..."این دولت اصول کشورداری قبایل متحد و فنون نوین جنگ را بوجود آورد،‌ چنانچه کوروش نیز پس از فتح ماد همدان که پایتخت دولت مادها بود را مرکز پادشاهی خود قرار داد."..."از زبان و خط ماد چنانچه گفته شد نشانه‌ای نیست ولی مورخان معتقدند زبان آنها با زبان پارسها اختلاف زیادی نداشته است،‌ از مذهب ماد نیز اطلاع درستی در دست نیست ولی از تصویر برجسته‌ای که در "قیزقاپان" از دوره ماد پیدا شده و آن پادشاه و روحانی را در دو طرف مشعل آتش‌ نشان می‌دهد،‌ برمی‌آید که مادها هم میتراپرست و آتش‌پرست بوده‌اند و اگر گفته تاریخ نویسان راست باشد که زردشت از کنار دریاچه "چیچست" برخاسته باید گفت مادها نیز به دو نیروی آهورامزدا و اهریمن عقیده داشتند، بنابر عقیده همین محققان مغ‌ها که طایفه روحانی مادها بودند، مذهب را با سحر و جادو آلوده ساختند و زردشت چون خواست دین را پاک گرداند مغ‌ها بر او شوریدند و وی به ناچار به باختر رفت و در آنجا دین خود را گسترد"..."تشکیل دولت ماد در تاریخ شرق قدیم از آنجا اهمیت دارد که برای اولین بار دولتی بزرگ از میان نژاد آریا برخاست، برتری نژادی سامی را پایان داد و سبب شد که دولت آریایی و بزرگ هخامنشی ایجاد شود، چنانچه پاره‌ای از محققان دولت هخامنشی را دنباله و مکمل دولت ماد می‌دانند"

شواهد مربوط به اینکه در دولت ماد زبانی نزدیک به فارسی پهلوی استفاده می‌شده، بسیار است. برای اطلاعات بیشتر به زبان مادی مراجعه کنید.

[ویرایش] ماد‌ها

سرزمین ماد به جایی گفته می ‌شده است كه در سده هشتم پیش از میلاد شخصی به نام دیوكس قبایل ایرانی را متحد كرده و دولتی را به وسیله این اتحاد به وجود آورد. ولی به طور كلی تا چه اندازه و به چه مسافتی آشوریان بر اثر حملات نظامی خود به سرزمین ماد و به طرف شرق بین‌النهرین پیشروی كرده‌اند، مورد اختلاف مورخین است.

بر اثر حملات سكیت‌ها در سال 626 پیش از میلاد مادها كمتر از آشوریان زیان و آسیب ندیدند. در سال 612 پیش از میلاد مادها به فرمانروایی كیاكسار به تخریب نینوا كمك می ‌كنند. به این ترتیب امپراطوری آشوریان به كلی از بین می ‌رود. به خاطر ناكامل بودن و ناكافی بودن اخبار و گزارش‌های جنگ آشوریان بررسی ترتیب شاهان ماد كاملا امكان‌پذیر نیست و آنچه امروز روایت می ‌شود مطمئن به نظر نمی ‌رسد. براساس جدول هرودت آنان عبارتند از دیوكس، فرااٌرتس، كیاكسارس و آستیاگس. كاملا متفاوت با جدول هرودت جدول كتسیاس است كه دیودور سیسیلی نیز از او پیروی كرده است. دكتر خنجی معتقد است [1] که مادها دارای پنج پادشاه بودند:


پادشاهان ماد

دیاکو - فرورتیش - خشتریته - هووخشتره - ایشتوویگو


امپراطوری ماد در سال 553 پیش از میلاد بر اثر حمله كوروش سقوط می ‌كند و به كلی منقرض می ‌شود. پارس‌ها متعاقب این پیروزی در سال 546 ق.م شهر سارد پای تخت لیدی و در سال 539 ق.م بابل را تسخیر می ‌كنند. دولت ماد همانند دولت پارت‌ها كه بعدها در همین سرزمین تاسیس شد، یك دولت فدراتیو و فئودال بود و كاملا با دولت داریوش كه حكومتی متمركز و مبتنی بر تصمیم‌گیری مركز توسط یك پادشاه بود، متفاوت بود. دولت ماد دارای شاهك‌های متعددی بود. این‌گونه به نظر می ‌رسد كه منابع عربی اطلاق «ملوك‌الطوایفی » را كه برای اشكانیان به كار برده‌اند، برای مادها نیز می ‌توان معتبر دانست.

درباره اساس حكومت و ساختار دولت ماد و سازمان‌های متعلق به این دولت اطلاع دقیقی در دست نیست، زیرا اسناد و مدارك لازم و كافی در اختیار پژوهشگران قرار ندارد و این عمدتا ناشی از نبودن مدارك و شواهد باستان‌شناسی متعلق به این دوره است.

مراكز حكومت مادها مانند اكباتان و نیز رگا یا «ری » نزدیك تهران كه هنوز آثاری از آن دوره در آنجا به دست نیامده حفاری نشده است مادها كه قبایل آن را هرودت در كتاب نخست خود به ما معرفی می ‌كند و قبیله مغان یكی از این قبایل بود، از نظر سیاسی دارای وجهه و امتیازات بیش‌ تری از پارسیان بودند كه در جنوب و جنوب خاوری سرزمین ماد زندگی می ‌كرده‌اند.

پارس‌ها از هر قوم و قبیله‌ای به مادها نزدیك‌ترند و بی ‌تردید از نژادی مشترك می ‌باشند، گرچه بعدها مادها پس از پیروزی پارسیان بر خود در حكومت پارس‌ها (هخامنشیان) از امتیازات سیاسی و اجتماعی و معافی ت مالیاتی مانند پارس‌ها برخوردار نبودند، ولی در دولت هخامنشیان مهم‌ترین ماموران دولتی و صاحب‌منصبان از میان مادها نیز برگزیده شده بودند. مادها در میان نیروهای حافظ جان درباریان هخامنشیان بوده و نیز برخی اعضا سپاه ده هزار نفری جاویدان را تشكیل میداده‌اند.

گوتیان، سوباریان، حوریان، میتانی ‌ها، مانناها و اورارتوییان ساكنین پیش از ورود آریایی ‌ها و طبعا پیش از مادها در فلات ایران و عمدتا در ضلع غرب و شمال غربی این فلات بوده‌اند. به روایت هرودت مادها نخستین افرادی نبوده‌اند كه در ایران سكنی گزیده بودند.

هرودت گزارش می ‌كند كه اكباتان و بقیه سرزمین مادها تشكیل ده ساتراپی را می ‌داده و ساكنان آن ملزم به پرداخت چهارصد و پنجاه تالان نقره مالیات بوده‌اند. لباس (اونیفرم) و شیوه مسلح بودن آنها به تفكیك و به دقت در نقوش تخت‌جمشید به تصویر كشیده شده است.

با توجه به نواحی تحت حكومت و سكونت مادها، نام‌های مناطق و نواحی مادی برخلاف عناوین اطلاق شده بر نواحی تحت حكومت پارسیان دقیق‌تر و آسان‌تر قابل تشخیص هستند، به ویژه این نظر را می ‌توان به روستاها و مناطق كوچك‌تر و بزرگ‌تر كرمانشاه، همدان و اصفهان تایید كرد. همه منطقه كردستان با اضافه شمال لرستان، آذربایجان و تهران و اصفهان مادی بوده است.

هرودت مغان را به عنوان یكی از قابل متعدد ماد معرفی می ‌كند. به روایت هرودت قبیله مغان طبقه روحانی را در حكومت‌های ایرانیان (مادها و پارس‌ها) تشكیل می ‌داده و آداب و عاداتی را دنبال می ‌كرده است كه بعدها به صورت وظایف و سنن دینی در آداب و رسوم ایرانیان متداول و معمول شده است.

از آن جمله است شیوه دفن و دفع مردگان با آیین تطهیر و شیوه‌های شستشو، از بین بردن جانوران زیانكار، پرستش سگ و ازدواج‌های خانوادگی . علی ‌رغم جنبش‌ها و تفكرات دینی و اعتقادات قبیله‌ای ضد مغان در شرق ایران و قدرت سیاسی در جنوب غربی ایران، مغان خیلی سریع خود را وارد امور سیاسی و مذهبی كردند و به گونه روزافزون حتی دارای قدرت سیاسی شدند. این امر در عصر مادها و بعدها در دوره حكومت ساسانی ان به روشنی قابل تشخیص و تایید است. ارتقاء مقام مغان در دولت ساسانی از 224 تا 652 میلادی آن‌چنان قابل توجه است كه تقریبا همه اركان حكومتی زیر نظر این روحانیون بود.مغان (روحانیون) عصر ساسانی آن‌چنان نیرومند بودند كه تاج را بر سر شاهان گذاشته و یا با مشاهده خطایی از او تاج را از سر او برداشته و او را از سلطنت خلع و به ضرورت وی را به زندان نیز می ‌بردند.

مغان ظاهرا حاملان و ناقلان تفكرات دینی و آداب و سنن غرب ایران هستند و به همین دلیل برخی از پژوهشگران بی ‌آنكه از اسناد و مدارك و پایگاه تحقیقاتی قابل قبولی برخوردار باشند، بیهوده می ‌كوشند مغان را گروهی بدانند كه از بین‌النهرین آمده و ریشه در اندیشه‌های كاهنان معابد آن سامان دارند.wikidoost ۰۰:۳۱, ۷ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC)

[ویرایش] پادشاهان ماد

پس از فرورتیش رهبری مادها را خشتریته در دست گرفت. به دنبال حمله مجدد اشور به مادها خشتریته برای پایان دادن به حملات اشور با ماننا و سکاها پیمان دوستی بست و عملا با اشور وارد جنگ شد. دكتر خنجی معتقد است [2] که مادها دارای پنج پادشاه دیاکو - فرورتیش - خشتریته - هووخشتره - ایشتوویگو بودند و داستان سلطنت سکاها در ماد خطا است.

اولین اطلاعات آشوری در مورد مادها بر می‌گردد به سالنامه های شلمسر سوم(پادشاه آشور) به سال 734 یا737 قبل از میلاد مسیح.

هرودوت معتقد است که مادها دارای چهار پادشاه بودند (تلفظهای یونانی میان دو کمان):

دیاکو (دیوکسفرورتیش (فرااُردس)، هووخشتره (کیاکسار) و ایشتوویگو (آستیاگس). که به گفته او به مدت 150 سال از سال 701 یا 708 قبل از میلاد مسیح حکمرانی می‌‌کردند.

اما کتزیاس که منبع او دفاتر شاهی پارسیان است، مادها را دارای 9 پادشاه و 205 سال حکومت می‌‌دانسته است:

1 - آراباکس 2- مانداکس 3- سوسارمس 4- آرتیکاس 5- آربیان 6- آرته‌ایس 7- آرتینس 8- آستیبارس 9- ايشتوویگو (آستیاکوس).

wikidoost ۲۱:۳۸, ۲۶ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC)

[ویرایش] ظهور باستانگرایی آریایی

ظهور باستانگرایی آریایی در قرن نوزدهم و گسترش آن در دوره پهلوی ارتباط تنگاتنگی با هدفهای استعماری بریتانیا در ایران داشته است. سیاستگزاران انگلستان به منظور توجیه سلطه و حضور همه‌جانبه خود در ایران موج باستانگرایی آریایی و تمركز مطالعات تاریخی بر روی 2500 سال تاریخ شاهنشاهی را گسترش داده به طوری كه تمدن 4000 ساله پیش از هخامنشیان به بوته فراموشی سپرده شد.

دست اندركاران جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی در راستای اهداف خاص خود كه به نحوی ظریف با آرمانها و اهداف صهیونیسم پیوند داشت حاضر شدند بنیاد شاهنشاهی را كه از دوره مادها در ایران سابقه داشت به كورش كه در نزد یهودیان، مسیح موعود یا مشیاه نام گرفته بود پیوند نمایند.

در مرداد ماه سال 1340 جشن 2500 ساله آزادی یهود در اسرائیل برپا شد و سومین كنگره یهود به سپاسگزاری از كورش اختصاص یافت و آهنگسازان اسرائیل آهنگی برای كورش تهیه كردند كه بعدها در جشنهای شاهنشاهی نیز مورد استفاده قرار گرفت.

اندیشه آریایی و اعتقاد به یك پادشاه مقتدر و یك دیكتاتور مصلح از اصول ایدئولوژی حكومت پهلوی بود و اشخاصی نظیر محمدعلی فروغی كه خود از دست‌پروردگان مكتب جلال‌الدین میرزا و میرزا ملكم خان و... بود به تبیین آن پرداختند و بدین سان جلوس كورش هخامنشی بر اریكه قدرت مبدأ تاریخ ایران قرار گرفت و این جریان در دو دهه پایانی حكومت پهلوی شدت گرفت. چنانچه بر اثر خودبزرگ‌بینی، برتری‌جویی و كسب وجهه بین‌المللی محمدرضا پهلوی بنا بود جشنهای 2500 ساله درسال 1340 برگزار شود و بارها به علت وضعیت بغرنج اقتصادی و مضیقه مالی دولتی به تعویق افتاد.

بالاخره محمدرضا پهلوی در مهر ماه سال 1350 به رویاهای خود جامه عمل پوشاند و یكی از عظیم‌ترین و پرهزینه‌ترین جشنهای تاریخ معاصر ایران و جهان را در تخت جمشید شیراز در كنار آثار به جا مانده از كاخهای پادشاهان هخامنشی برگزار نمود و شهرك مدرنی بنا كرد كه همه چیز آن ازساختمان گرفته تا مبلمان، غذاها و... غیرایرانی بود. در این جشن 24 پادشاه و امیر عرب، 5 ملكه، 21 شاهزاده، 16 رئیس‌جمهور، 3 نخست‌وزیر، 4 معاون رئیس‌جمهوری و 2 وزیر خارجه از 69 كشور جهان و دهها تن از شخصیتهای علمی، هنری، فرهنگی و نمایندگان رسانه‌های خبری ایران و جهان حضور داشتند.wikidoost ۰۱:۴۷, ۸ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC)

[ویرایش] =دياکوی عزيز

اين جمله صحيح نيست که: مردمی که جانشين مادها هستند کرد زبانها هستند. چون پا يتخت مادها شهر هگمتانه (همدان) بوده. ولی مردم همدان کرد زبان نيستند. اگر بنويسيم: مردم غرب ايران من فکر ميکنم که مقصود حاصل است و شامل کرد و غير کرد ميشود.و در جو فعلی بهتر است.با سلام.Shirkhan 22:37, ۲۶ نوامبر ۲۰۰۵ (UTC)

[ویرایش] شیرخان عزیز. بادرود

اصولا اینکه‌ ساکنین فعلی جایگاه هگمتانه‌ را بعد از حدود سه‌ هزار سال با توجه‌ به‌ تغییرات و تحولات عظیمی که خاورمیانه‌ به‌ خود دیده‌ منسوب به‌ مادها کنیم زیاد نمیتوان دلیل محکمی باشد. برای مثال ساکنین قسمتهایی از آدربایجان کنونی که‌ حتی از لحاظ شکل جمجمه‌ و قیافه‌ هم بیشترین شباهت را به‌ ترکان دارند تا به‌ مادهای آریایی (ویا حتی آریاییهای مخلوط با ترکان). Diyako 23:24, ۲۶ نوامبر ۲۰۰۵ (UTC)

[ویرایش] حذف اطلاعات وبگاه فرهنگسرا

حذف اطلاعات وبگاه فرهنگسرا که‌ حق تکثير ندارد و برگرداندن باقی مطلب.Masudmo ۲۰:۵۳, ۱۴ ژوئیه ۲۰۰۶ (UTC)