رباعی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

رباعی (در عربی به معنی چهارتایی) نوعی شعر ایرانی‌ (فارسی) است که معادل فارسی آن ترانه‌است. جمع رباعی را رباع نامند. وزن عروضی آن بر وزن عبارت لا حول و لا قوةً الاّ بالله است. در تواریخ رودکی را واضع این نوع شعر (به صورت امروزی) می‌دانند و گویند که وزن آن را از ترانه‌هایی که کودکان به هنگام بازی می‌خواندند اقتباس کرد.

رباعی متشکل از دو بیت (چهار مصراع) است به طوری که مصراع نخست، دوم و چهارم هم‌قافیه‌اند.

معروف‌ترین رباعی‌سرا در تاریخ ادب فارسی حکیم عمر خیام نیشابوری ‌است.

نمونه‌ای از رباعی (خیام):

گویند بهشت و حور عین خواهد بود       آنجا می‌ِ ناب و انگبین خواهد بود
گر ما می ‌و معشوق گزیدیم چه باک       چون عاقبت کار چنین خواهد بود

در بین شاعران معاصر نیز رباعی سرایانی یافت می شوند.

[ویرایش] نکته‌ای دربارهٔ وزن رباعی

چنانکه از دقت در وزن مصراعهای رباعی بر می‌آید در رباعی دو وزن نزدیک به هم توأمان به کار می‌روند. یعنی هر یک از مصرعهای رباعی می‌تواند به یکی از این دو وزن باشد:

  1. مفعول مفاعیل مفاعیل فعل
  2. مفعول مفاعلن فعولن فعلن

[ویرایش] جستارهای وابسته

زبان‌های دیگر