Pápa Eoin Pól II

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

Eoin Pól II
Ainm Karol Józef Wojtyła
Tús a Réimeas 16 Deireadh Fómhair, 1978
Deireadh a Réimeas 2 Aibreán, 2005
Réamhtheachtaí Pápa Eoin Pól I
Sraitheor Pápa Beinidict XVI
Dáta Breithe 18 Bealtaine, 1920
Áit Breithe Wadowice, An Pholainn
Dáta báis: 2 Aibreán, 2005
Áit bháis: Pálás Aspalach, Cathair na Vatacáine

Pápa Eoin Pól II (Laidin: Ioannes Paulus PP. II), rugadh Karol Józef Wojtyła (18 Bealtaine, 1920 - 2 Aibreán, 2005), rial sé mar pápa an Eaglais Chaitliceach le beagnach 27 mbliana, ón 16 Deireadh Fómhair, 1978, ag déanamh a réimeas an dara is faide (nó an tríú is faide, de réir an traidisiún Chaitliceach Rómháinigh). Ar an 13 Bealtaine, 2005, bhog Pápa Beinidict XVI, sraitheoir Eoin Pól II, an tréimhse fanachta cúig bliana don chúis beaitificeach a oscailt. Thosaigh an próiséas oifigiúil beaitificeach san Díos na Róimhe ar an 28 Meitheamh, 2005.

Ba é an chéad phápa neamh-Iodálach é, ón 16ú haois. Bhí a réimeas luath marcaithe lena fhreasúra in aghaidh an Chummannachais, agus go minic tugann isteach dó mar an phríomh-fhórsa a thosaigh an titim d'Aontas na Sóivéadach.

In áiteanna eile, a imní do na boicht, na laige agus iad a fulaing, agus a sheasamhacha ar cogaíochta, foréigean, pionós an bháis, éabhlóid, maithiúnas fiacha an domhain comhcheangailte lena thoilteanas chun dul go náisiúnaí Sóisialacha, agus a caidreamhacha láidir leis na ceannairí ar na h-eaglaisí neamh-Chaitliceach agus creideamhacha neamh-Chríostúil atá smaointe ar le a lán daoine mar cruthú go raibh sé "liobrálach".

A láidreachais ar an sean-doictrin Críostúil go bhfuil ginmhilleadh, gnéas hómaignéasach agus frithghiniúint mímhorálta, a leanúint leis an traidisiún d'oirniú do fir amháin don sagartacht, ag múineadh nach raibh cead ag daoine colscartha pósadh arís gan deimhniú ar neamhní, go bhfuil pósadh fíor saciraimintiúil idir fear amháin agus bean amháin, ag cur brú ar na leasanna as coimeád riachtanach an riailbhéas gan gnéas do na sagairt, agus a fhreasúra in aghaidh saoltachais atá smaointe ar le a lán daoine mar cruthú go raibh sé "coimeádeach".

Tá sé le feiscint anseo nach bhfuil sé éasca lipéid pholaitíochta a chur ar an bPápa sin.

I rith a réimeas, thaistil an Pápa farisingeach, thug sé cuairt ar breis is céad tír, níos mó ná duine amháin as a réamhtheachtaí. Rinne sé níos mó naomhaí ná gach pápa roimhe le chéile. Bhí sé ina Phápa i rith tréimhse ina maolú an tionchar don Eaglais i dtíortha forbartha ach mhéadaigh a thionchar sa Tríú Domhan.

Bhí an-tóir ar Phápa Eoin Pól II timpeall an domhain, ag mealladh na sluaite is mó i stair (go minic ag mealladh sluaite le breis is milliún duine in áit amháin, le breis is ceithre mhilliún duine ag Lá Domhanda na nÓg i Manila), agus bhí an-mheas ag daoine taobh amuigh don Eaglais Chaitliceach air, d'ainneoin lochtú láidir ó roinnt ceathrú. Bhí Eoin Pól II líofa i líonmhar teangacha: a Pholainais dhúchais, an Iodáilis, an Fhraincis, an Ghearmáinis, an Béarla, an Spáinnis, an Rúisis, an Phortaingéilis agus an Laidin.

Déanach sna 1990' dí, bhí sé fáthmheasaithe le Galar Parkinson. Ar an 2 Aibreán, 2005 ag 9:37in am Vatacáine, fuair Pápa Eoin Pól II bás nuair a bhí slua mór ag coimeád vigial ar Chearnóg Pheadar. Chuaigh na milliúin duine go dtí an Róimh chun a gcuid meas a léiriú don chorp agus chun dul go dtí an sochraid. Bhí na blianta deireanach dá shaol marcaithe lena throid in aghaidh na dtinnis éagsúla a bhí air, ag saighidiú roinnt imní go raibh air eirí as an bPápachas, ach ag féachaint ar ais bhí a chinnteachas feicthe mar thaispéantas inmholta do mhisneach.

Clár ábhair

[athraigh] Réamhrá

Pápa Eoin Pól II
Méadaigh
Pápa Eoin Pól II

Cuimhneofar ar an bhfear as An Pholainn mar "Phápa na nDaoine". Bhí meas ag daoine timpeall an domhain air, ag na Críostaí agus na neamh-Chríostaí freisin. Shroich lámha an Phápa Eoin Pól II timpeall an domhain.

Tá a phápachas cuimhnithe lena mhodh oibre éacúiméineach dothuirsithe chun lóistín a thabhairt do chomhlachtaí Críostúil eile agus freisin chun teagmhail níos fearr a dhéanamh leis an Domhan Ioslamach. Ag a shochraid, bhí a lán creideamhacha neamh-Chríostúil léirithe, san áireamh ionadaí ón nGiúdachas, Ioslamachas agus Búdachas.

Chuir Eoin Pól II brú ar an rud a d'ainmnigh sé "an glaoch uilíoch don naofachas" agus rinne sé iarracht chun ról an Eaglais Chaitliceach a shainiú sa domhan nua-aimseartha. Labhair sé amach in aghaidh na n-idéeolaíochtaí agus na polaitíochta don Chummanachais, feiminíochtachas, impiriúilachas, réasúntachas, éadachas, faisisteachas (san áireamh Naitsíachas), ciníochas agus caipitleachas dosrianta. In a lán bealaigh, throid sé in aghaidh leatromachas, saoltachas agus bochtannais. Cé go raibh sé ar théarmaí cairdiúla lena lán ceannairí agus príomhsaoránaigh on Domhain Iarthar, thaisc sé freasúra speisialta don rud a chreid sé mar na h-éifeachtaí creimeach spioradálta don tomhaltóireachas nua-aimseartha Iathrach agus na meabhair saoltach agus peacúil do na daonraí Iathrach.

Chuir Eoin Pól II brú arís ar theagaisc traidisiúnta Chaitcliceach mar bhí sé in aghaidh ginmhilleadh, frithghiniúint, pionóis an bháis, teagaisc cillín cosach suthach, clónáil daonna, eotanáis, agus cogadh. Chosain sé freisin teagaisc traisisiúnta ar phósadh agus róil gnéis mar bhí sé in aghaidh colscaradh, pósadh céanna-gnéis agus an ordanóich na mná. Uaireanta bhí a chuid dearcadh coimeádach cáinte mar iragúlta. Ghlaoch Eoin Pól II ar leanúnaí bheith ag vótáil de réir teagaisc Chaitliceach, agus mhol sé do shagairt an Chomaineach Naofa a shéanadh ar pholaiteoirí a chuaigh ar seachrán.

D'éirigh Eoin Pól II bheith ainmnithe mar an "Pápa Oilithreach" mar thaistil sé níos mó faide ná a réamhtheactaí le chéile. De réir Eoin Pól II, sheas na turais mar iarrachtaí droicheadanna a thógáil (ag coimeád lena teideal mar Pontifex Maximus, go litriúil Máistir na Tógálaí-Droichid) idir náisiúnaí agus creideamhacha, ag iarracht scoilteanna a scroiseadh a rinneadh tríd an stair.

Rinne sé 1,340 naomhaí, níos mó naomhaí ná aon phápa eile. Dearbhaíonn an Vatacáin go ndearna sé níos mó naomhaí ná gach pápa le chéile i rith na chúig céad bhliana seo caite, agus as saghas cultúraí níos mó. Ach níl fhios againn an ndearna sé níos mó naomhaí ná gach pápa eile le chéile, mar atá sé ráite, mar tá a lán cuntas caite, neamhiomlán nó neamhbheacht. Ach, tá fhios againn go leabharchruth a ceallaithe don oifig Promotor Fidei ("Tionscnóir don Creideamh" agus tús an téarma Cosantóir an Diabhail) an phróiséis. Cháin a lán daoine é dá bharr sin.

Fuair Pápa Eoin Pól II bás ar an 2 Aibreán, 2005 tar éis troid fhada in aghaidh Galar Parkinson agus galair eile. Díreach i ndiaidh a bháis, d'éiligh mórán dá leanúnaí go mbeadh sé árdaithe go dtí naomhachas chomh luath agus is féidir, ag scairte "Santo Subito" ("Naomh Laithreach" in Iodáilis). Seoladh L'Osservatore Romano agus Pápa Beinidict XVI, sraitheor Pápa Eoin Pól II, mar "Mór".

Bhí Eoin Pól II sraithe le Déan an Cóláiste na Cairdineáil, Cairdineál Iósaf Ratzinger as An Ghearmáin, iar-cheannaire an Phobal don Doictrin don Creideamh a bhí i gceannas ar Aifreann na Marbh do Eoin Pól II.

[athraigh] Beathaisnéis

[athraigh] Saol luath

Karol Wojtyła ag 12 bliana d'aois
Méadaigh
Karol Wojtyła ag 12 bliana d'aois

Rugadh Karol Józef Wojtyła ar an 18 Bealtaine 1920 i Wadowice i ndeisceart na Pholainne. Fuair a mháthair, Emilia Kaczorowska, bás i 1929, nuair nach raibh sé ach 9 mbliana d'aois agus thug a athair airgead dó chun staideár a dheánamh. Bhí a óige marcaithe le teangmháil rialta leis an bpobal Giúdach i Wadowice a bhí ag rafar ag an am; tá cruthú ann go raibh mathair an Karol óg bainte as an bpobal Giúdach.

Chláraigh Karol ag an Ollscoil Jagiellonian i gKraków. D'oibrigh sé mar leabharlannaí saorálach agus rinne sé traeneáil riachtanach míleata san Lígion Acadúil. Ina óige bhí sé ina lúthchleasaí, aisteoir agus scríobhneoir drámaí agus d'fhoglaim sé aon teanga déag i rith a shaoil, san áireamh an Laidin, an Ghréigis, an Spáinnis, an Fhraincís, an Iodáilis, an Ghearmáinis, Béarla agus ar ndóigh a Pholainnis dhúchais.Bhí sé ábalta an Rúisis a labhairt freisin ach ní raibh sé líofa.

I rith an Dara Cogadh Domhanda bhí scoláirí ón Ollscoil Jagiellonian gafa agus bhí an ollscoil curtha faoi chois. Bhí ar gach fear sláintiúil post a bheith aige. D'oibrigh sé mar theachtaire bialainn agus mar oibrí i gcairéal aolchloiche.

[athraigh] Saol san eaglais

I 1942 chuaigh sé isteach san cliarscoil faoi talamh reáchtaithe leis an Ard-Easpaig na Kraków, Cairdineál Sapieha. Bhí Karol Wojtyła ordanóithe mar shagairt ar an 1 Samhain, 1946. Tar éis am gearr, bhí sé seolta go dtí Ollscoil Pápach Naomh Tomáis Aquinas chun diagacht a staidéar. Fuair sé céim ann agus níos déanaí fuair sé dochtúireach i ndiagacht naofa. Bhí an dochtúireach sin, an chéad as péire, bunaithe ar an tráchtas Laidine Doctrina de fide apud S. Ioannem a Cruce (An Doictrin don Creideamh De Réir Naomh Eoin don Crois). Cé go raibh a chuid oibre don dochtúireach glactha le gach duine sa Mheitheamh i 1948, ní raibh an chéim tugtha dó mar ní raibh an t-airgead aige chun teacs a thráchtas a chló (riail na h-ollscoile). I mí na Nollag sa bhliain chéanna, chló sé a thráchtas agus bhí sé glactha i ndámh na ndiagacht san Ollscoil Jagiellonian i gKraków, agus faoi dheireadh fuair Wojtyła a chéim.