Seán O'Casey
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Ba dhrámadóir Seán O'Casey (30 Márta 1880 a rugadh é, 18 Meán Fómhair 1964 a fuair sé bás) a rugadh i dtuaisceart lár chathair Bhaile Átha Cliath, faoin ainm John Cassidy. Bhí baint mhór aige le cúiseanna náisiúnacha agus sóisialacha freisin, agus tá cuid mhór dá shaothar suite i measc lucht oibre Bhaile Átha Cliath.
Clár ábhair |
[athraigh] Blianta tosaigh a shaoil
Ba Phrotastúnaigh as Contae Chill Mhantáin a athair agus a mháthair, agus rinne a athair freastal ar an dteach ina raibh cónaí orthu in áit cíos a íoc.
Bhásaigh athair an Chathasaigh tar éis tinnis, agus bhí ar an teaghlach dul ó áit go háit ina dhiaidh sin. Bhí amharc na súl go holc ag Seán, rud a chuir isteach ar thús a chuid oideachais. D'fhág sé an scoil agus é 14 bliana d'aois, agus d'oibrigh sé i raidhse post ina dhiaidh sin. Chaith sé naoi mbliana ar an mbóthar iarainn. Ó thús na 1890í, chuir Seán agus a dheartháir Archie drámaí Dion Boucicault agus William Shakespeare i láthair ina dteach cónaithe. Ghlac Seán le páirt bheag, freisin, i ndráma Boucicault, The Shaughraun, sa Mechanics Theatre, a bhí ina sheasamh ar shuíomh Amharclann na Mainistreach.
[athraigh] An pholaitíocht
De réir mar a chuaigh cúis an náisiúnachais i réim ar an gCathasach, chuaigh sé isteach i gConradh na Gaeilge i 1906, agus d´fhoghlaim sé Ghaeilge. D´fhoghlaim sé seinm na bpíob uilleann freisin, agus ba bhunaitheoir agus Rúnaí ar Bhuíon Ceoil Naomh Labhráis Uí Thuathail é. Go gearr ina dhiaidh sin chuaigh sé isteach i mBráithreachas Poblachtach Éireann agus bhí baint aige leis an Irish Transport and General Workers Union, a thosaigh Jim Larkin le seasamh don lucht oibre gan scileanna a mhaireadh sna seanárasáin i mBaile Átha Cliath. I 1914, ceapadh ina Rúnaí Ginearálta ar an Irish Citizen Army, a bhunaigh Larkin agus Séamus Ó Conghaile, é.
[athraigh] O'Casey agus Amharclann na Mainistreach
Cuireadh The Shadow of a Gunman, an chéad cheann de dhrámaí an Chathasaigh ar glacadh leis, i láthair in Amharclann na Mainistreach i 1923. Thosaigh sé seo comhoibriú leis an Amharclann sin a d´fheidhmigh go maith dó siúd agus don amharclann, ach a chuaigh amú ar deireadh. Baineann an dráma leis an gcaoi a mbaineann an pholataíocht réabhlóideach le bochtaineacht Bhaile Átha Cliath. Lean Juno and the Paycock (1924) agus The Plough and the Stars (1926) é, agus meastar gurb iad seo togha a shaothair. Baineann an dá cheann seo leis an gcaoi a n-imríonn Cogadh Cathartha ar lucht oibre na cathrach. Bhain an lucht féachana míniú neamhnáisiúnaíoch as The Plough and the Stars, dráma a bhí i gcoinne an chogaidh, agus chuir an agóid oscailt The Playboy of the Western World le John Millington Synge i 1907 i gcuimhne don duine. D´éirigh chomh maith sin leis na drámaí gur fhéad an Cathasach éirí as a phost agus leanúint den bpeannadóreacht go lánaimseartha.
[athraigh] Sasana
I 1929, níor ghlac William Butler Yeats leis an gceathrú dráma a scríobh an Cathasach, The Silver Tassie, d'Amharclann na Mainistreach. Bhí sé tré chéile cheana féin faoin gconspóid le The Plough and the Stars, agus ní bheadh tuilleadh bainte aige leis an Amharclann. Bhí cairdeas idir é agus Lady Gregory, freisin, ar feadh tamaill, ach d'éirigh eatarthu níos déanaí. Chuaigh Seán chun cónaithe i Sasana, agus mhair sé ann go dtína bhás i Devonshire i 1964.
Bhí athrú stíle ar na drámaí a scríobh sé ina dhiaidh sin, leithéidí Within the Gates (1934), Purple Dust (1940), agus Red Roses for Me (1943), agus bhí cuma níos impriseanaíche agus níos sóisialaíche ina chuid scríbhneoireachta. Níor éirigh leo seo riamh i measc an phobail nó i measc léirmheastóirí mar a d´éirigh leis an gcéad trí dráma. I ndeireadh a shaoil, stop an Cathasach de bheith ag scríobh drámaí, agus chaith sé a chuid fuinnimh ag scríobh a bheathaisnéise, a bhfuil sé imleabhar di ann, agus atá lán spraoi agus spéise.
[athraigh] Naisc sheachtracha
- O'Casey ag an suíomh Today in Literature (i mBéarla)
- O'Casey ag an suíomh Art and Culture (i mBéarla)
- Liosta leabhar