Tábla peiriadach

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

Is éard atá i dtábla peiriadach na ndúl ceimiceacha, ar a dtugtar tábla peiriadach Meindeiléiv uaireanta, ná taispeántas táblach de na dúile ceimiceacha ar fad is eol dúinn a bheith ann. Cuirtear na dúile in ord de réir a struchtúir leictreonaigh, agus na saintréithe ceimiceacha agus fisiceacha ag athrú go rialta trasna an tábla. Liostáltar na dúile de réir a nuimhreach adamhaí agus a siombaile ceimicí.

Ba é an t-eolaí Dmítrí Meindeiléiv a chuir an chéad bhun leis an tábla peiriadach seo sa bhliain 1869. San am sin, ní raibh eolas ag na daoine go fóill ar struchtúr inmheánach an adaimh, agus mar sin, ní raibh de bhunús ag Meindeiléiv leis an tábla seo ach an meáchan adamhach. Ós rud é nach ionann i gcónaí ordú na ndúl de réir na huimhreach adamhaí agus de réir an mheáchain adamhaigh, b'éigean do mo dhuine ordú dhá dhúil i ndiaidh a chéile a athrú uaireanta. Is é an míniú a bhí aige ná nach raibh meáchain adamhacha na ndúl tomhaiste go cruinn go fóill. Cé go raibh níos mó ná cuid den cheart ann aige ansin, is é an tuiscint atá againn inniu ar an scéal seo ná gurbh é líon na bprótón i núicléas an adaimh a insíonn, cé acu dúil lena mbaineann an t-adamh sin, seachas an meáchan adamhach. Mar sin féin, bhí Meindeiléiv in ann tátail thábhachtacha a bhaint as a leagan féin de thábhla peiriadach na ndúl, nó thuar sé go raibh dúile áirithe ann, i bhfad sular tháinig na heolaithe turgnamhacha trasna orthu.

Grúpa 1 2
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Peiriad
1 1
H

2
He
2 3
Li
4
Be


5
B
6
C
7
N
8
O
9
F
10
Ne
3 11
Na
12
Mg


13
Al
14
Si
15
P
16
S
17
Cl
18
Ar
4 19
K
20
Ca

21
Sc
22
Ti
23
V
24
Cr
25
Mn
26
Fe
27
Co
28
Ni
29
Cu
30
Zn
31
Ga
32
Ge
33
As
34
Se
35
Br
36
Kr
5 37
Rb
38
Sr

39
Y
40
Zr
41
Nb
42
Mo
43
Tc
44
Ru
45
Rh
46
Pd
47
Ag
48
Cd
49
In
50
Sn
51
Sb
52
Te
53
I
54
Xe
6 55
Cs
56
Ba
*
71
Lu
72
Hf
73
Ta
74
W
75
Re
76
Os
77
Ir
78
Pt
79
Au
80
Hg
81
Tl
82
Pb
83
Bi
84
Po
85
At
86
Rn
7 87
 Fr 
88
Ra
*
*
103
Lr
104
Rf
105
Db
106
Sg
107
Bh
108
Hs
109
Mt
110
Ds
111
Rg
112
Uub
113
Uut
114
Uuq
115
Uup
116
Uuh
117
Uus
118
Uuo

* Lantainídeacha 57
La
58
Ce
59
Pr
60
Nd
61
Pm
62
Sm
63
Eu
64
Gd
65
Tb
66
Dy
67
Ho
68
Er
69
Tm
70
Yb
** Achtainídeacha 89
Ac
90
Th
91
Pa
92
U
93
Np
94
Pu
95
Am
96
Cm
97
Bk
98
Cf
99
Es
100
Fm
101
Md
102
No
Sraitheanna Ceimeiceacha an Tábla Peiriadaigh
Miotail alcaile Miotail cré-alcaileacha Lantainídeacha Achtainídeacha Miotail trasdultacha
Miotail iarthrasdultacha Miotalóidigh Neamh-mhiotail Hailiginí Triathgháis

Cód datha do na huimhreacha adamhacha:

  • Is leachtanna iad na dúile le dath gorm orthu, ag teocht agus brú caighdeánach (TBC);
  • siúd iad gáis ag TBC atá le dath uaine orthu;
  • siúd iad solaid ag TBC atá le dath dubh orthu;
  • siúd iad sintéiseacha atá le dath dearg orthu (is solaid iad go léir ag TBC);
  • agus siúd iad dúile neamhfhionnaithe fós atá le dath liath (ina theannta sin tá miondhath léirithe ar a mboscaí, a taispeánann na grúpaí is cosúil go mbaineann siad leis).




Vicipéid
Is stumpa é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.