Jéinesch
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Jéinesch (language code: YEC), och Lakersprooch oder Lakerschmus, vu Linguisten pejorativ "Geheimsprooch" genannt, war d'Sprooch vun de Jéiner, an déi bis ufanks vum 20. Joerhonnert vun den Händlerfamillen geschwat gouf, déi meeschtens zu Weimeschkierch (Stad Lëtzebuerg) gewunnt hunn an déi uechert d'Land gezu sinn, fir Kreemchen (Parzelläin, Bitzgeschir, asw.) géint Lompen an aalt Eisen ze tauschen. Den Ausdrock Lakerten kënnt vun de Lompekréimer, déi sech selwer esou genannt hunn. Dës Famille kënnen allgemeng de Jéinen zougerechent ginn, déi virun allem am südlechen däitschsproochege Raum doheem waren.
Jéinesch besteet aus Elementer vun Däitsch, westyiddesch, Romani a Routwelsch, woubäi déi ofwiesselnd géigesäiteg Aflëss net kloer sinn. Bestëmmte Wierder loossen drop schléissen datt sie aus dem Keltesche stamen.
Jéinesch ass deemno eng Zort Argot, deen awer zu Eech méi oder wéinger och vun den Net-Jéinesche verstane gouf, a wouvunner bestëmmte Wierder, wéi beim Argot vun anere Sproochen och, et iwwert Jugend- an Szenesprooch an den allgemenge Vocabualire "gepackt" hunn.
D'Lëtzebuerger Jéinesch hat sech awer mat der Zäit gréisstendeels de Flektiounen a Lauter vum Lëtzebuergeschen ugepasst.
Mam Verschwanne vun den Hauséierberuffer an der Verbesserung vun de Liewenskonditioune ass d'Jéinesch esougutt ewéi verschwonnen. Verschidde Wierder sinn awer haut an der allgemenger Ëmgangssprooch ze fannen, déi bekannst si sécherlech
- Moss fir Fra oder Mamm
- Schécks fir Meedchen
- Knëff fir e Kärel, e staarke Jong
- Qwinn fir Hond a Quinnert oder Quinnchen fir e klengen Hond
- kuff d´Schmull fir hal d'Maul
[Änneren] Literatur
- Joseph Tockert: Das Weimerskircher Jenisch, auch Lakersprache oder Lakerschmus genannt. Eine Händlergeheimsprache. Editions Emile Borschette 1989 (fir d'éischt erauskomm an de Vierteljahresblätter für luxemburgische Sprachwissenschaft, Volks- und Ortsnamenkunde 12-13 (1937/1938), dono, a revidéierter Form, an de Cahiers luxembourgeois 1949).