Өвөрхангай

Wikipedia-с

Enlarge

1931 онд байгуулагдсан. 63295 ам. дєр. км нутагтай. 111 мян. хvнтэй. Аймгийн тєв Арвайхээр нь 20 мянга хvнтэй бєгєєд 50 ам. дєр. км талбайг эзлэн Улаанбаатараас 430 км зайтай газарт д.т.д 1943 м єндєрт оршино. Євєрхангай аймгийн хойд хэсэг нь Хангайн нурууны євєрийн уулархаг, ємнєд хэсэг нь тал хєндий бєгєєд Багабогд, Арцбогд уулууд оршдог. Нутгийн тєв ба зvvн хойд хэсгээр эртний тєрмєлийн эриний элсэн чулуу, занар, баруун урд хэсгээр нь дээд цэрдийн галавын хурдас их тархжээ.Нvvрс (Баянтээг), болон барилгын материапын баялаг бий. Арвайхээр хотод агаарын дундаж дулаан нь 0,4° бєгєєд 1 сард -15,6° хvйтэн, 7 сард 15,4° дулаан болдог. Хамгийн хvйтэн болсон нь -36,6°, хамгийн дулаан болсон нь +33,2° болж байжээ. Жилд дунджаар 254 мм тунадас унана. Агаарын даралт 1 сард 813,1 гПа, 7 сард 810,3 гПа байдаг. Салхины жилийн дундаж хурд нь 3,6 м/с бєгєєд хамгийн их салхитай 4 сард сарын дундаж нь 5.0 м/с хїрдэг.Євєрхангай аймгийн нутгаар Орхон, Онги, Таац зэрэг том голууд урсах бєгєєд Найман нуур, Таацын Цагаан нуур зэрэг нууруудтай. Хужирт, Могойт, Гятруун, Хvрэмтийн гэхчлэн рашаан ус олон бий. Аймгийн нутгийн хойд хэсэгт уулын хар шороон хєрс, зvvн хэсгээр нь хээрийн хvрэн хєрс, ємнє захаар нь говийн саарал хєрс, элсэнцэр хєрс тархжээ. Нутгийн хойд хэсэгт хангайн их хєвч, тайга, зvvн хэсгээр хээрийн бvсийн, ємнє хэсгээр говийн ургамал тархжээ. Энэ аймгийн нутагт ой, тайгаас эхлээд говийн ховор амьтад амьдарна. Хангайн нуруунд оршдог Улаан цутгалан, Найман нуур нь манай орны ихээхэн vзэсгэлэнт нутгийн нэг билээ. Монгол Улсын газар зvйн хvйс-тєв цэг нь тус аймгийн Бvрд сумын Онгон хэмээх уулын євєрт байдаг. Нутгийн хойд хэсэгт хангайн нурууны салбар уулс, тєв хэсгээр нь хєндийн тал, ємнє хэсгээр нь Алтай нурууны салбар уулс, элсэрхэг тал хээрийн нутагтай. Жилийн дундаж температур +1,2 С/хэм/ бєгєєд эрс тэс уур амьсгалтай, жилд дунджаар 198,8 мм хур тундас бууна. Тус аймгийн нутаг газар зvйн 3 бvсийг хамрах тул байгалийн vлэмж баялагтай.Хангайн нурууны Хятруун, Битvvт, Монгол Алтайн нурууны Багабогд, Мянган ямаат зэрэг далайн тvвшнээс дээш 2000-3590 м єндєрт єргєгдсєн сvрлэг уул,нурууд оршдог. Мєн 24 метрийн єндрєєс буух Орхон голын "Улаан цутгалан *, далайн тvвшнээс дээш 2500 метрийн єндєрт орших байгалийн євєрмєц тогтоц бvхий vзэсгэлэнт Хvйсийн найман нуур болон "Тамчийн ёл хад" зэрэг сонин сайхнаараа гайхагдсан газар тус аймагт олон байдаг. Арвайхээр, Шагж, Долоодой, Хонгор, Гучингийн тал болон Орхоны хєндий зэрэг тэгш уудам талууд, Онги, Таац, Орхон, Ар агуй зэрэг голууд тус аймгийн нутагт бий. Анагаах эдгээх чадалтай ар, євєр Хятруун, Хамар могойт, Таац, Мєст, Хvрэн хад, Тахь, Хорхой тvрvv, Хvрэмт зэрэг халуун, хvйтэн, том, жижиг олон рашаантай. Эдгээрээс хамгийн алдартай нь Хужиртын рашаан юм. Хангайд буга, бор гєрєєс, тал хээрт vнэг, чоно, хярс, мануул, говьд аргаль, янгир, цагаан зээр, хар сvvлт, хойлог зэрэг ан амьтан элбэгтэй бєгєєд дэлхийн улаан номонд бичигдсэн дархан цаазат хулан, ирвэс ч байдаг. Геологи, хайгуулын судалгааны материалаас vзэхэд тус аймгийн нутагт сул шороон алтны 4 орд, 10 илрэл, ховор металлын 9, єнгєт болон холимог металлын 4,т ємрийн 2, эрдэс будгийн 4, барилгын материалын 12, давсны 1 орд илрээд байна. Одоо Уянга сумын Баруун сєдтэйн алтны ордод ашиглалт, нарийвчилсан хайгуул, Батєлзий сумын Зvvн Сєдтэй, Тарагт сумын Хуурай сайр, Баянєндєр сумын Хєшєєт, Зvvнбаян-Улаан сумын Шивээт зэрэг газруудад алтны эрэл, vнэлгээний хайгуулын ажил хийгдэн зарим нь vйл ажиллагаагаа эхлээд байна. Хужирт, Зvvнбаян-Улаан, Богд, Єлзийт, Тєгрєг, Баруунбаян-Улаан сумын нутагт вольфрам, молибден зэрэг ховор металлын, Сант, Гучин-ус, Баянгол сумдын нутагт зэсийн, Тєгрєг, Богд сумын нутагт тємрийн, Богд, Баруунбаян-Улаан, Уянга, Хархорин, Тарагт, Есєнзvйл сумдын нутагт гоёл чимэглэлийн чулууны, Богд, Баруунбаян-Улаан суманд хvрэн нvvрсний орд, илрэл байдаг. Мєн Богд, Хархорин суманд битум, Богд, Тєгрєг суманд эрдэс будгийн тvvхий эдийн илрэл байгаа бєгєєд барилгын бvх тєрлийн тvvхий эд нэлээд суманд тархсан нь судлагдсан байна.

[Өөрчлөх] Эдийн засгийн хєгжил

Євєрхангай аймаг 2,9 сая буюу манай орны хамгийн олон малтай аймаг юм.Нутгийн хойд хэсэгг газар тариалан хєгжvvлжээ. Барилгын материалын, хvнсний vйлдвэрvvд бий. Тус аймаг эрчим хvч, зам тээвэр, харилцаа холбоо зэрэг дэд бvтэц харьцангуй илvv хєгжсєн бєгєєд Арвайхээр-Улаанбаатар, Хархорин-Улаанбаатар хотын хооронд цардмал зам тавигдсан. Аймгийн холбооны газар Норвеги улсын тоног тєхєєрємж болох тоон дамжуулах радио релейний шугамтай бєгєєд Герман улсын тоног тєхєєрємжєєр 1700 номер бvхий тоон дамжуулах автомат телефон станц тавьж, єргєтгєл хийжээ. Тус аймгийн 16 сум тєвийн эрчим хvчний нэгдсэн сvлжээнд холбогдсон. Євєрхангай аймагт улсын vйлдвэрийн газар 3, тєрийн ємчит vйлдвэрийн газар 4, хувьцаат компани 18, хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани 130, нєхєрлєл 46, хоршоо 40, хувиараа эрхлэх аж ахуй 62 ажиллаж байна. Аж vйлдвэрийн чиглэлийн аж ахуйн нэгжvvд жилд дунджаар 6500,0-7932,1 сая. тєгрєгийн бvтээгдэхvvн vйлдвэрлэж, 7905,0 орчим сая тєгрєгийн борлуулалт хийж байна. Статистикийн мэдээлэлд хамрагдсан аж ахуйн нэгжvvд 377,1 сая.тєгрєгийн барилга угсралт, их засварын ажил гvйцэтгэж, 33,6 орчим мянган тн ачаа, 82,0 мянган хvн тээвэрлэж, худалдааны чиглэлийн аж ахуйн нэгжvvд 589,3 гаруй сая тєгрєгийн бараа борлуулалт хийж байна. Тус аймагт жилдээ 36,0 мян. тн гурил vйлдвэрлэх хvчин чадалтай Хархорины гурил тэжээлийн vйлдвэр, 150 мянган тн нvvрс гаргах чадалтай Баянтээгийн нvvрсний уурхай ажилладаг. МАА-гаас гарах бvтээгдэхvvнийг дунджаар тооцоход хонины ноос 1164,9 тн, тэмээний ноос 82,4 тн, ноолуур 255,7 тн, бодын хєєвєр 77,7 тн, бодын хялгас 44,5 тн-ыг тус тус бэлтгэх ба ингэнээс 303,8 мян. литр, гvvнээс 5149,7 мян. литр, vнээнээс 9353,4 мян. литр, эм хониноос 1452,0 мян. литр, эм ямаанаас 2164,8 мян. литр сvvг саалийн хугацаанд ашиглах бололцоотой. Байгалийн vзэсгэлэнт газар, зам харилцааны єргєн боломжийг тvшиглэн байгуулсан улсын хэмжээнд томоохонд тооцогдох Хужирт сумын амралт, рашаан сувиллын газар, Баянговь, Хархорин жуулчны баазууд ажилладаг.

[Өөрчлөх] Өвөрхангай aймгийн тєв ба сумууд

  • Арвайхээр
  • Баруунбаян-Улаан
  • Батєлзий
  • Баянгол
  • Баян-Єндєр
  • Богд
  • Бvрд
  • Гучин-ус
  • Хархорин
  • Хайрхан-дулаан
  • Хужирт
  • Нарийнтээл
  • Єлзийт
  • Сант
  • Тарагт
  • Тєгрєг
  • Уянга
  • Есєнзvйл
  • Зvvнбаян-Улаан


Монгол улсын Аймгууд Mongolian lippu
Архангай | Баян-Өлгий | Баянхонгор | Булган | Говь-Алтай | Говьсүмбэр | Дархан-Уул | Дорноговь | Дорнод | Дундговь | Завхан | Орхон | Өвөрхангай | Өмнөговь | Сүхбаатар | Сэлэнгэ | Төв | Увс | Ховд | Хөвсгөл | Хэнтий
Нийслэл хот: Улаанбаатар
Бусад хэл дээр