Stellingwarfs
Van Wikipedie
Et Stellingwarfs is een Nedersaksisch dialekt dat praot wodt in de gemientes Oost- en Weststellingwarf (saemen de Stellingwarven) in Zuudoost-Frieslaand, mit uutzundering van de Friestaelige dörpen Haulerwiek en Waskemeer (beidend Ooststellingwarf) en et gebied rond et dörp Noordwoolde, waor onder invloed van de veenkoloniën een eigen streektael ontwikkeld is (in de volksmond Veenkeloniaols nuumd).
Et Stellingwarfs het zien oorsprong in et Nedersaksisch en is daordeur verwaant an onder meer et Drents en et Sallaands. Verrassend genog is de streektael van Stienwiekerlaand en van een klein angreenzend diel van Drenthe ok Stellingwarfs. Ok in et oostelike diel van de Friese gemiente Lemsterlaand wodt Stellingwarfs praot.
De Stellingwarven beheuren saemen mit Et Bildt (Bildts), Liwwadden (Stadsfries) en de Waddeneilanen Vlielaand en Amelaand tot de gebieden in Frieslaand waor gien Fries praot wodt. Uutzunderingen bin de Stellingwarver dörpen Waskemeer en Haulerwiek.
[bewark] Kenmarken
Et Stellingwarfs is veur Nederlaanstaeligen deurgaons goed leesber. De Stellingwarfse literetuur is meestal medern en kent een raffineerd taelgebruuk. Pattie kenmarken gaon dudelik terogge op et Fries. Zo ontbrekt et reflexief zich, waor ze him of hom veur gebruukt. Et Saksische ienhiedsmeervoold op -t is vervangen deur -en (zi'j slaepen, niet zi'j slaopt), dit bin inkelde kenmarken die ok in et Veluws veurkommen.
Ok typisch Stellingwarfs is et veraanderen van de 'aa' in 'ae' (èè) in bepaolde woorden, niet in 'ao' zoas ze dat in de omkrieten dot. Men zegt bi'jveurbeeld tael [tèèl] (mar gaon, raod, staon, vraoge). In et Veluws wodt dit ok wel daon, ze gebruukt allend gien 'ae' mar 'aa' (vergeliek: taal [tael], vake [vaeke] mar waoter [waeter]). Et Stellingwarfse sjibbolet is dan ok: et waeter slaet tegen de raemen dat et klaetert.