Zaandverstuving
Van Wikipedie
Een zaandverstuving is een open plekke in de heed of de dunen waor gien enkelde begreuiing optreed en waor 't zaand deur de wiend en 't waoter (regenbujen) versteuven wonnen. Ech stuvend zaand kump in Noordwest-Europa bienao neet veur. In Nederlaand bin der nog een antal te vienen.
Inholdsopgaove |
[bewark] Ontstaon
Zaandverstuvingen ontstungen in het vleen deurdat de heedvelden te veul of-eplagd wönnen. De heedplaggen wönnen bieveurbeeld gebruuk um een plaggenhut te bouwen en in de potstal. As der teveul plaggen of-ehaold wönnen, kon de heed zich neet meer herstellen. Aandere schaodelijke activiteiten wanen 't riejen mit teveul karren, en 't laoten graozen van teveul schaopen.
De wiend zurgde der dan veur dat 't stuufzaand zich steeds veerder verspreidde waordeur de zaandverstuvingen steeds groter wönnen. In een grote zaandverstuving kunnen deur de wiend dunen ontstaon. Langs de raande van een zaandverstuving lig meestal een hoge zaandwal, waor 't zaand zich op verzaomeld. Soms wönnen hele darpen bedreigd deur 't oprukkende zaand. Zo kon ene enkelde storm vanuut de zaandverstuving een oogs deur een dunne zaandlaoge op de kwetsbaore plaantjes vernietigen.
Zaandverstuvingen bin in Europa, of-ezien van Nederlaand, zeer zeldzaom, en hadden in de 19e eeuw een areaal van 78.600 hectare. Umdat dit gebied zich (mede as gevolg van overbegraozing van weigroonden) uutbreidde, wönnen Staotsbosbeheer op-erich, dat gebieden as de Veluwe mit bos beplaantte. Tegenwoordig is nog 1400 ha over, veural in de previnsies Drenthe, Gelderlaand en Noord-Braobant. 't Grootste stuufzaandgebied in Nederlaand is 't Kodekerzaand op de Veluwe.
[bewark] Beheer
[bewark] Zaandverstuving tegengaon
Um 't verstuven van 't zaand tegen te gaon, ku-j 't gebied bebossen deur dennen te plaanten. Pioniersplaanten dee zich in een zaandverstuving vestigen bin buntgres en zaandzegge. Daornao volg ruug haormos. Daormee wonnen 't zaand enigszins vastelegd en kunnen der aandere korstmossen verschienen, en vervolgens enkelde eenjaorige plaanten, zoas 't lepeltjen (Capsella bursa-pastoris). Uuteindelijk kump de heed weerumme.
[bewark] Zaandverstuving beweren
De grootste bedreiging van stuufzaand is de toename van organisch materiaol in 't zaand, deur de atmosferische deposisie (vervuling vanuut de luch mit onder aandere ammoniak). Algen, mossen, korstmossen en hogere plaanten kunnen zo extra hard greuien in 't van neture arme zaand. Hierdeur wonnen 't zaand meer en meer vastelegd.
Maotregels kunnen wezen:
- 't Ruumte geven an de wiend deur 't kappen van bomen an de raande van een stuufzaandgebied.
- 't Veulvuldig betrejen van 't gebied. Recreasiegebieden en militaire oefenterreinen blieven vake ruum open veur meenselijke betrejing.
- 't Verwiederen van al 't organisch materiaol wanneer der ekap of eplagd wonnen.
't Losse dekzaand dat op de bojem van de zaandverstuving an-etröffen wonnen is helder geel. Dit zaand bevat gien humus. Dat is wel 't geval veur 't stuufzaand. Tussen 't dekzaand en 't stuufzaand dat bovenop lig, is soms een donkere laoge te zien, een "podzollaoge" eneumd. 't Is een restant van 't eerder oppervlak, waor 't stuufzaand overhinne is eweid.
[bewark] De zaandverstuving as biotoop
Een zaandverstuving liek enigszins op een woestien en wonnen dan oek wel een "Atlantische woestien" eneumd. In een zaandverstuving trejen grote temperetuursverschillen op. Der koemen een antal biezondere diersoorten veur, dee daorop an-epas bin, zoas de tapuut, boompieper en de boomleeuwerik. Disse voegels leven van de pioniersplaanten en insekken dee op de kaole groond lopen. Op de diepere vochiger plekken in een zaandverstuving greuien oek wel korstmossen. Soms is 't zaand diep vort-esteuven tot op 't nivo van 't groondwaoter. Ter plaotse ontsteet dan een venne.
Een biezonder insek dat in een zaandverstuving leef is de mierenleeuw.
[bewark] Veurbeelden van zaandverstuvingen
- Kodekerzaand
- Langs de Waol, in 't netuurgebied Millingerweerd (bie Millingen an de Rien), krieg 't zaand weer de kans um te gaon stuven; der ontstaon zo netuurlijke revierdunen.
- Nationaol Park De Loonse en Drunense Dunen
- Nationaol Park Drents-Friese Woold
- Sint Anthonisbos
- Zaandverstuving Rosmalen