Gregoriaanse kelender
Van Wikipedie
De Gregoriaanse kelender is een anpassing van de daorveur gebruken Juliaanse kelender. 't Wönnen veur 't eers veur-esteld deur de Napolitaanse dokter Aloisius Lilius, en wönnen over-eneumen deur 't Concilie van Trente (1545-1563). Paus Gregorius XIII kon pas in 1582 mit de bolle Inter gravissimas disse kelenderhervorming deurvoeren. Deur 't vortlaoten van 10 dagen wönnen 't begin van de lente weerummebröch tot 21 meert. De weekdagen gungen zonder onderbreking deur, op donderdag 4 oktober volgde vriedag 15 oktober 1582.
't Gemiddelde jaor in de Juliaanse kelender telde krek 365,25 dagen, mar umdat 't gemiddelde tropische jaor ongeveer 365,2422 dagen duur, loop de Juliaanse daotum elke duzend jaor ongeveer 7,8 dagen veur.
Um disse ofwieking te verbeteren wönnen 't systeem van schrikkeljaoren an-epas, zodat elk jaortal dat deelbaor wanen deur 100 van dat mement of an gien schrikkeljaor is, behalve as 't oek deur 400 te delen is. Dat beteken dat bieveurbeeld 1600, 2000 en 2400 schrikkeljaoren bin, mar 1700, 1800, 1900, 2100, 2200 en 2300 neet. 't Gemiddelde Gregoriaanse jaor duur zo'n 365,2425 dagen. Per duzend jaor wonnen der daordeur gemiddeld 7,5 dagen verbeterd.
[bewark] Invoering van de Gregoriaanse kalender
In de katholieke lanen Spanje en Portugal wönnen de Gregoriaanse kelender vriewel drek in-evoerd. Aandere katholieke lanen volgden binnen een paor jaor.
In veul protestantse contreinen wönnen de nieje kelender pas rond 1700 an-neumen. In Nederlaand han Hollaand, Zeelaand en de zudelijke gewesten de nieje kelender vriewel drek an-eneumen, mar de overigen dungen dit pas in 1700 of in 1701.
De Sovjet-Unie stapte pas in 1918 over op de Gregoriaanse kelender. 't Verschil tussen beide kelenders was intussen tot 13 dagen op-elopen, zodat op 31 jannewaori 1918 gelieke 14 febrewaori volgde. Deurdat de Russische revolutie dreje maonden veur disse hervorming plaos-evunnen had, op 25 oktober 1917, kreeg disse hervorming een vremd gevolg: de eerste herdenking van de Oktoberrevolutie, uteraord 365 dagen laoter, vul neet in oktober mar op 7 november.
As leste laand volgde Griekenlaand in 1924. Mar sommigen Oosters-Orthodoxe Karken volgden nog laoter of gebruken oek noen nog de ouwe Juliaanse kelender veur de bepaoling van feesdagen.
[bewark] Maonden
't Jaor van de Gregoriaanse kelender is onderverdeeld in 12 maonden.
Nr. | Naam | Bienaam | Duur (dagen) |
---|---|---|---|
1 | jannewaori | louwmaond | 31 |
2 | febrewaori | sprokkelmaond | 28 of 29 |
3 | meert | lentemaond | 31 |
4 | april | gresmaond | 30 |
5 | mei | bleuimaond | 31 |
6 | juni | zoemermaond | 30 |
7 | juli | heuimaond | 31 |
8 | augustus | oogsmaond | 31 |
9 | september | harfsmaond | 30 |
10 | oktober | wienmaond | 31 |
11 | november | slachmaond | 30 |
12 | december | wientermaond | 31 |