Vdekja

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Vdekja është ndërprerja e plotë e jetës së një organizmi të gjallë. Gjendja e vdekjes njerezore ka qenë gjithmonë e errët nga misteri dhe bestytnia. Përcaktimi i saj i saktë mbetet kundërshtues, duke dalluar sipas kultures dhe sistemeve ligjore.

Tabela e përmbajtjeve

[redaktoni] Vdekja trupore dhe ajo qelizore

Funksioni normal qelizor merret me prodhimin e energjise se lire te nevojshme per shkëmbimin e lëndëve, prodhimin e struktures se proteinave dhe enzimave, mirembajtjen e lendeve kimike te qelizave, dhe riprodhimin e qelizave. Gjate funksionimit normal, qelizat kane nevoje per oksigjen, fosfat, kalcium (C, H, N, O, P, S), lende ushqyese, adenine trifosfat, e cila nevojitet si burim i energjise se lire, mbrojtjen e cipes qelizore, dhe nje gjendje te vazdhueshme veprimtarie qe kerkon marrje oksigjeni. Vdekja qelizore mund te ndodhe nese ndonjeri prej ketyre funksineve nderpritet.

Biologjikisht, vdekja mund te rishikohet si nje organizem i tere ose vetem disa pjese te tij. Ne te vertete eshte e mundshme qe disa organe ose disa qeliza te vdesin por organizmi ne koklavitjen e tij te vazhdoje te jetoje. Anasjelltas, disa qeliza mund te te jetojne per nje fare kohe pas vdekjes se organizmit te cilit i perkasin (gje qe ben te mundshme marrjen e organeve dhe transplantimin). Disa biologe hamendesojne qe funksioni i vdekjes eshte te lejoje Zhvillimin (evolucionin), apo te mundesoje ushqimin e qenieve te tjera te gjalla, me shpesh te llojeve te ndryshme, nga te cilet jane grabitqare ne jete (gjahu) ose pas vdekjes (kalbja).


[redaktoni] Ndryshime trupore që shpien në vdekjen natyrore

[redaktoni] Ndryshimet pas vdekjes

[redaktoni] Vdekja për njeriun

[redaktoni] Shenjat e afrimit të vdekjes natyrore

[redaktoni] Kur është vdekja natyrore e afërt

[redaktoni] Kur ndodh vdekja natyrore

[redaktoni] Shkaqet që çojnë në vdekjen natyrore të njeriut

[redaktoni] Përshkrimi fizik i vdekjes

- Në momentin e vdekjes:
  1. Zemra pushon.
  2. Lëkura shtrëngohet dhe zbehet.
  3. Sistemi muskulor shtendoset.
  4. Bie temperatura e trupit.


- 30 minuta më vonë:
  1. Lëkura bëhet si dyll dhe merr ngjyr vjollc.
  2. Buzët, gishtat e duarve dhe të këmbëve cungohe dhe zbehen ose bëhen të bardhë pasi gjaku largohet.
  3. Gjaku tërhiqet në pikat më të ulta të trupit duke lënë njollë vjollc - të zezë.
  4. Duart dhe këmbët kalojnë në të kaltërt.
  5. Sytë fillojnë të tërhiqen në zgavra.


- 4 orë më vonë:
  1. Rigor mortis fillon të veprojë
  2. Zbehja e lëkurës dhe pozicionimi i gjakut vazhdojnë
  3. Rigor Mortis fillon t'i shtrëngojë muskujt për rreth 24 orëve të ardhshme pastaj do të riveprojë dhe trupi do të kthehet në gjendje të butë.


- 12 orë më vonë:
  1. Trupi është plotësisht nën rigor mortis.


- 24 orë më vonë:
  1. Trupi tani ka temperaturën e ambientit që e rrethon.
  2. Tek meshkujt sperma vdes.
  3. Koka dhe qafa tani kan ngjyrë gjelbërt - blu.
  4. Ngjyra e mësipërme vazhdon të shpërndahet në pjesët tjera të trupit.
  5. Ka aromë të fortë të mishit të kalbur.
  6. Fytyra e personit në të vërtetë tanimë fillon të bëhet e panjohurt.


- 3 ditë më vonë:
  1. Gazërat në inde formojnë fluska të medha në lëkurë.
  2. I tërë trupi fillon të fryhet dhe ënjet. Ky proçes përshpejtohet nëse trupi gjendet në ambient të ngorohtë ose në ujë.
  3. Lëngje rrjedhin në përmes gojës, hundës, syve, veshëve, rektumit dhe përmes uriterit.
  4. Qimet e trupit akoma rriten.


- 3 javë më vonë:
  1. Lëkura, flokët, thonjtë mundë lehtësisht të shkulen nga trupi.
  2. Lëkura zbërthehet dhe hapet në shumë vende për shkak të shtypjes së gazrave të brendshme dhe prishjes së vet lëkurës.
  3. Shkatërrimi do të vazhdojë gjersa të mbetet vetem skeleti që mund të zgjas një muaj në kohë të nxehtë dhe dy muaj në kohë të ftohtë. Dhëmbët janë shpeshë e vetmja gjë që mbetetm vite dhe shekuj më vonë sepse zmalti i dhëmbëve është substanca më e fortë në trup. Ashti i nufullës është më i ngjeshuri që e bën zakonisht edhe këtë të mbijetojë një kohë të gjatë.