Protoni

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Protoni (nga greq. πρῶτον, proton = i pari) është një grimcë e qëndrueshme nënatomike me ngarkesë elektrike pozitive që mund të jetë i lirë ose i lidhur me një bërthamë atomike, dhe me masë 1,836 herë më të madhe se e elektronit. Protonet gjenden ne berthamen e atomit se bashku me neutronet. Per çdo berthame te elemnteve kimike , numri i protoneve eshte gjthmone i njejte dhe percakton vetite e nje atomi; ky numer eshte numri atomik i elementit. Nje proton i vetem eshte berthama e nje atomi te zakonshem hidrogjeni; si i tille eshte i ngjashem me ionin e hidrogjenit (H+). Protonet dhe neutronet jane nukleone, te cilet mund te lidhen nga forca atomike ne nje berthame atomike. Kundërlënda e protonit eshte antiprotoni, i cili ka ngarkesen e njejte me protonin por shenje te kundert. Protonet mund te shnderrohen ne neutrone nga kapja e elektronit; ngaqe neutronet jane me te rende se protonet, kjo ecuri nuk ndodh vetvetiu por vetem kur ushtrohet energji.

Protonet perdoren si predha ne pershpejtimet e grimcave per te krijuar dhe studiuar reagimet e berthamave atomike. Ata jane perberesit kryesore te rrezeve paresore kozmike dhe jane nder produktet e shpërbërjes radioaktive (shih radioaktiviteti) dhe reagimeve berthamore.

Protoni ben pjese ne familjen e barioneve.

Tabela e përmbajtjeve

[redaktoni] Historia

Protoni u zbulua nga Ernest Rutherford ne vitin 1919 qe i dha edhe emrin per nder te William Prout, i cili studioi masat atomike dhe parashtroi modelin e atomit ne vitin 1815.

[redaktoni] Vetitë e protonit

[redaktoni] Antiprotoni

[redaktoni] Shiko edhe

  • Atomi
  • Barioni
  • Elektroni
  • Fermioni
  • Hadroni
  • Kuarku
  • Mezoni
  • Nukleoni
  • Neutroni

[redaktoni] Lidhje të jashtme