Çatin Saraçi

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Çatin Saraçi, (Chatin Sarachi) i biri i Paskal Saraçit, lindi më 1902Shkodër. Kishte së paku edhe tre vëllezër të tjerë me emrat Patuk, Sandër dhe Tonin. I rritur në një familje tregtare, që në moshën 10-vjeçare është rritur kolegjeve të Evropës, pjesën më të madhe në Vjenë. Me marrjen e pushtetit nga Ahmet Zogu, Çatin Saraç i bashkohet administratës së Zogut si diplomat. Aurel Plasari, që është redaktor dhe autor i parathënies së kujtimeve të Çatin Saraçit, përkthyer nga Virgjil Muçi, shkruan kështu për Çatinin; “Bashkëkohësit, si zëmadhi Paul Getty, e kanë kujtuar figurën origjinale të këtij diplomati shqiptaro-evropian në Legatën Shqiptare në Vjenë, që ai drejtonte, mbushur me sixhade persiane e argjendurina të moçme ballkanike, e cila kundërmonte vazhdimisht dyllë, temjan dhe obst schnaps, posaçërisht në sallën e vogël të pritjes me mure në kadife ngjyrë vishnje; ulur në piano me kryet përkulur mbi kraharor, ndërsa luante Rahmaninovin. Ashtu sikurse e kanë përshkruar të huaj të befasuar prej njohjeve me të nëpër sallonet londineze të pritjeve diplomatike, në kohën kur përfaqësonte ShqipërinëMbretërinë e Bashkuar: kryelartë e paksa të hutuar, gjithë good manners, veshur në tweed skocez ngjyrë gri të mbyllët, qepur me siguri prej ndonjë rrobaqepësi të Vjenës, me jakën e lartë të kollarisur, kravatën flutur, dorashkat prej filli, me formulën gati-shpotitëse “very kind of you” në majë të gjuhës dhe një kumb befasues zëri mes tingëllimës së filxhanëve prej porcelani. Me siguri që fort pak syresh kanë ditur që brenda asaj “figure” mondane gjallonte një fuqi shpirtërore e pazakonte, ndërsa mbrapa syve të tij bënte punën e vet dhuntia e aftësisë për të depërtuar edhe në skutat më të errëta të shpirtit njerëzor; fjala vjen: deri në ferrin e një pushtetari. Ishte padyshim një lëçitës i mirë i Machiavellit, sikurse lexuesit do ta dallojnë dhe, ndoshta, edhe i Guiçiardinit...”.

Pushtimi i Shqipërisë nga Italia1939 e gjeti Çatin Saraçin në Legatën Shqiptare në Londër e paskësaj si piktor. Emri i tij në historinë e pikturës angleze figuron si përfaqësues i impresionizmit anglez si koleg dhe mik i Oscar Kokoschkas...Ekspozitën e parë ai e hapi në “Redfern Gallery”. Në vitet 1950-1960 ai hapi dhe dy ekspozita të tjera. Vdiq më 1974Londër dhe në vitin 1975 në përkujtim të tij u hap një ekspozitë përkujtimore me 50 punime. Lordi Drogheda e përshkruan në kujtimet e veta si “pushtues” grash, ndërsa dr. Hodini si njeri mondan i veshur me urtësi. Çatin Saraçi la të shkruar dëshminë e tij për Zogun, apo “njeriun e lig”, siç e quante ai në një daktiloshkrim me titull të pastabilizuar; historia e një njeriu të lig, apo Zogu i shqiptarëve. Sipas Plasarit, edhe këto shënime historike mund të quhen “libër i pambaruar”, sipas planit fillestar të autorit, i cili flet për një vepër madhore, gati me karakter enciklopedik për të gjitha etapat e Zogut. (Dorëshkrimi i Chatin Sarachi (Çatin Saraçit), diplomat në kohën e Zogut, i ruajtur në një bankë të Londrës i është dorëzuar Bibliotekës Kombëtare, nga albanologu Robert Elsie).

[redaktoni] Referenca

  • Panorama, data 13 nëntor 2006: Botohet libri “Zogu i Shqiptarëve”, me jetën ndryshe të mbretit: “Ju rrëfej krimet, vjedhjet dhe injorancën e Ahmet Zogut”. Rrëfimet e Çatin Saraçit, që thotë se ka qenë miku i ngushtë i tij.
  • Panorama, data 14 nëntor 2006: Fakte dhe histori të treguara nga Fritz Radovani: Ja e vërteta e vrasësit dhe pazaret e bëra... “Luigj Gurakuqin e vrau Çatini” Kushëriri i rilindësit i shkruan shefit të Oborrit Mbretëror