อาณาจักรอยุธยา

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ประวัติศาสตร์ไทย
บ้านเชียง ประมาณ 5000 ปีที่แล้ว
อาณาจักรทวารวดี ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 5 ถึง 15
อาณาจักรศรีวิชัย ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 5 ถึง 18
ละโว้ พ.ศ. ?
แคว้นเชียงแสน พ.ศ. 1088-พ.ศ. 1181
แคว้นเงินยางเชียงแสน พ.ศ. 1181-พ.ศ. 1805
อาณาจักรหริภุญชัย พ.ศ. 1206-พ.ศ. 1836
อาณาจักรสุโขทัย พ.ศ. 1781-พ.ศ. 1981
อาณาจักรล้านนา พ.ศ. 1802-พ.ศ. 2482
อาณาจักรอยุธยา พ.ศ. 1893-พ.ศ. 2310
กรุงธนบุรี พ.ศ. 2310-พ.ศ. 2325
กรุงรัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2325-ปัจจุบัน
ปฏิรูปการปกครอง พ.ศ. 2475
แผนที่อยุธยา วาดโดยศิลปินชาวยุโรป
ขยาย
แผนที่อยุธยา วาดโดยศิลปินชาวยุโรป

อาณาจักรอยุธยา เป็นอาณาจักรของไทยในอดีต มีหลักฐานของการเป็นเมืองในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งแต่ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๘ โดยมีร่องรอยของที่ตั้งเมือง โบราณสถาน โบราณวัตถุ และเรื่องราวเหตุการณ์ในลักษณะตำนาน พงศาวดารไปจนถึงศิลาจารึก ซึ่งถือว่าเป็นหลักฐานร่วมสมัยที่ใกล้เคียงเหตุการณ์มากที่สุด ว่าก่อนการสถาปนากรุงศรีอยุธยา ใน พ.ศ. ๑๘๙๓ นั้น ได้มีบ้านเมืองตั้งอยู่ก่อนแล้ว มีชื่อเรียกว่า เมืองอโยธยา หรือ อโยธยาศรีรามเทพนคร หรือ เมืองพระราม มีที่ตั้งอยู่บริเวณด้านตะวันออกของเกาะ เมืองอยุธยาเป็นเมืองที่มีความเจริญทางการเมืองการปกครอง และมีวัฒนธรรมที่รุ่งเรืองแห่งหนึ่ง มีการใช้กฎหมายในการปกครอง ๓ ฉบับ คือ พระอัยการลักษณะเบ็ดเสร็จ พระอัยการลักษณะทาส และพระอัยการลักษณะกู้หนี้

[แก้] ประวัติศาสตร์

สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ หรือ พระเจ้าอู่ทอง ทรงสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีเมื่อ วันที่ ๓ เมษายน พ.ศ. ๑๘๙๓ เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรสยาม มีชื่อตามพงศาวดารว่า กรุงเทพทวาราวดี ศรีอยุธยา มหาดิลกภพนพรัตนราชธานีบุรีรมย์ ดำรงมั่นคงสืบต่อยาวนานถึง ๔๑๗ ปี จนถึงวันที่ ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๓๑๐ มีประวัติในการปกครอง การกอบกู้อิสรภาพ วีรกรรม และขนบธรรมเนียมประเพณีมากมาย เป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ด้วยพืชพันธ์ธัญญาหาร ดังคำกล่าวว่า "ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว" ทั่วทั้งจังหวัดพระนครศรีอยุธยายังมากไปด้วย วัดวาอาราม ปราสาท พระราชวัง ปูชนียสถาน และปูชนียวัตถุมากมาย

อาณาจักรอยุธยามีพระมหากษัตริย์ปกครองสืบต่อกันมาถึง ๓๓ พระองค์ [1] และมีพระราชวงศ์ผลัดเปลี่ยนกันครองรวม ๕ ราชวงศ์

  1. ราชวงศ์อู่ทอง มี ๓ พระองค์
  2. ราชวงศ์สุพรรณภูมิ มี ๑๓ พระองค์
  3. ราชวงศ์สุโขทัย มี ๗ พระองค์
  4. ราชวงศ์ปราสาททอง มี ๔ พระองค์
  5. ราชวงศ์บ้านพลูหลวง มี ๖ องค์

กรุงศรีอยุธยาสูญเสียเอกราชแก่พม่า ๒ ครั้ง ครั้งแรกใน พ.ศ. ๒๑๑๒ สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงกู้เอกราชคืนมาได้ใน พ.ศ. ๒๑๒๗ และเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ ๒ ใน พ.ศ. ๒๓๑๐ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงกอบกู้เอกราชได้ในปลายปีเดียวกัน แล้วทรงสถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานีแห่งใหม่ กวาดต้อนผู้คนจากกรุงศรีอยุธยาไปยังกรุงธนบุรีเพื่อสร้างบ้านเมืองแห่งใหม่ให้มั่นคง แต่กรุงศรีอยุธยาก็ไม่ได้กลายเป็นเมืองร้าง ยังมีคนที่รักถิ่นฐานบ้านเดิมอาศัยอยู่ และมีราษฎรที่หลบหนี้ไปอยู่ตามป่ากลับเข้ามาอาศัยอยู่รอบ ๆ เมือง รวมกันเข้าเป็นเมืองจนทางการยกเป็นเมืองจัตวาเรียกว่า "เมืองกรุงเก่า"

[แก้] พระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์ในสมัยกรุงศรีอยุธยา

ลำดับ พระนาม ปีที่ครองราชย์ พระราชวงศ์
สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจ้าอู่ทอง) ๑๘๙๓ - ๑๙๑๒ (๑๙ ปี) อู่ทอง
สมเด็จพระราเมศวร (โอรสพระเจ้าอู่ทอง) ครองราชย์ครั้งที่ ๑ ๑๙๑๒ - ๑๙๑๓ (๑ ปี ) อู่ทอง
สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๑ (ขุนหลวงพะงั่ว) ๑๙๑๓ - ๑๙๓๑ (๑๘ ปี) สุพรรณภูมิ
สมเด็จพระเจ้าทองลัน (โอรสขุนหลวงพะงั่ว) ๑๙๓๑ - ๑๙๓๑ (๗ วัน) สุพรรณภูมิ
สมเด็จพระราเมศวร ครองราชย์ครั้งที่ ๒ ๑๙๓๑ - ๑๙๓๘ (๗ ปี)
สมเด็จพระราชาธิราช (โอรสพระราเมศวร) ๑๙๓๘ - ๑๙๕๒ (๑๔ ปี ) อู่ทอง
สมเด็จพระอินราชาธิราช (เจ้านครอินทร์) โอรสพระอนุชาของขุนหลวงพระงั่ว ๑๙๕๒ - ๑๙๖๗ (๑๖ ปี) สุพรรณภูมิ
สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๒ (เจ้าสามพระยา) โอรสเจ้านครอินทร์ ๑๙๖๗ - ๑๙๙๑ (๑๖ ปี) สุพรรณภูมิ
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (โอรสเจ้าสามพระยา) ๑๙๙๑ - ๒๐๓๑ (๔๐ ปี) สุพรรณภูมิ
สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๓ (โอรสพระบรมไตรโลกนาถ) ๒๐๓๑ - ๒๐๓๔ (๓ ปี) สุพรรณถูมิ
๑๐ สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ (โอรสพระบรมไตรโลกนาถ) ๒๐๓๔ - ๒๐๗๒ (๓๘ ปี) สุพรรณภูมิ
๑๑ สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๔ (พระอนุชาต่างมารดาพระรามาธิบดีที่ ๒) ๒๐๗๒ - ๒๐๗๖ (๔ ปี) สุพรรณภูมิ
๑๒ พระรัษฎาธิราช (โอรสพระบรมราชาธิราชที่ ๔) ๒๐๗๖ - ๒๐๗๗ (๑ ปี) สุพรรณภูมิ
๑๓ สมเด็จพระไชยราชาธิราช (โอรสพระรามาธิบดีที่ ๒) ๒๐๗๗ - ๒๐๘๙ (๑๒ ปี) สุพรรณภูมิ
๑๔ พระแก้วฟ้า (พระยอดฟ้า) (โอรสพระไชยราชาธิราช) ๒๐๘๙ - ๒๐๙๑ (๒ ปี) สุพรรณภูมิ
ขุนวรวงศาธิราช (สำนักประวัติศาสตร์บางแห่งไม่ยอมรับว่าเป็นกษัตริย์) ๒๐๙๑ (๔๒ วัน)
๑๕ สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ (พระเฑียรราชา) ๒๐๙๑ - ๒๑๑๑ (๒๐ ปี) สุพรรณภูมิ
๑๖ สมเด็จพระมหินทราธิราช (โอรสพระมหาจักรพรรดิ) ๒๑๑๑ - ๒๑๑๒ (๑ ปี) สุพรรณภูมิ
๑๗ สมเด็จพระมหาธรรมราชา ๒๑๑๒ - ๒๑๓๓ (๒๑ ปี) สุโขทัย
๑๘ สมเด็จพระนเรศวรมหาราช (โอรสพระมหาธรรมราชา) ๒๑๓๓ - ๒๑๔๘ (๑๕ ปี) สุโขทัย
๑๙ สมเด็จพระเอกาทศรถ (โอรสพระมหาธรรมราชา) ๒๑๔๘ - ๒๑๕๓ (๕ ปี) สุโขทัย
๒๐ พระศรีเสาวภาคย์ (โอรสพระเอกาทศรถ) ๒๑๕๓ - ๒๑๕๓ (๑ ปี) สุโขทัย
๒๑ สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม (โอรสพระเอกาทศรถ) ๒๑๕๓ - ๒๑๗๑ (๑๗ ปี) สุโขทัย
๒๒ สมเด็จพระเชษฐาธิราช (โอรสพระเจ้าทรงธรรม) ๒๑๗๒ - ๒๑๗๒ (๘ เดือน) สุโขทัย
๒๓ สมเด็จพระอาทิตยวงศ์ (โอรสพระเจ้าทรงธรรม) ๒๑๗๒ - ๒๑๗๒ (๒๘ วัน) สุโขทัย
๒๔ สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง (ออกญากลาโหมสุริยวงค์) ๒๑๗๒ - ๒๑๙๙ (๒๗ ปี) ปราสาททอง
๒๕ สมเด็จเจ้าฟ้าไชย (โอรสพระเจ้าปราสาททอง) ๒๑๙๙ - ๒๑๙๙ (๓ - ๔ วัน) ปราสาททอง
๒๖ พระศรีสุธรรมราชา (อนุชาพระเจ้าปราสาททอง) ๒๑๙๙ - ๒๑๙๙ (๓ เดือน) ปราสาททอง
๒๗ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช (โอรสพระเจ้าปราสาททอง) ๒๑๙๙ - ๒๒๓๑ (๓๒ ปี) ปราสาททอง
๒๘ สมเด็จพระเพทราชา ๒๒๓๑ - ๒๒๔๖ (๑๕ ปี) บ้านพลูหลวง
๒๙ สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ ๘ (พระเจ้าเสือ) ๒๒๔๖ - ๒๒๗๕ (๖ ปี) บ้านพลูหลวง
๓๐ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ (โอรสพระเจ้าเสือ) ๒๒๗๕ - ๒๓๐๑ (๒๔ ปี) บ้านพลูหลวง
๓๑ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ (โอรสพระเจ้าเสือ) ๒๒๗๕ - ๒๓๐๑ (๒๖ ปี) บ้านพลูหลวง
๓๒ สมเด็จพระเจ้าอุทุมพร (โอรสพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ) ๒๓๐๑ - ๒๓๐๑ (๒ เดือน) บ้านพลูหลวง
๓๓ สมเด็จพระที่นั่งสุริยาสน์อมรินทร์ (พระเจ้าเอกทัศน์) (โอรสพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ) ๒๓๐๑ - ๒๓๑๐ (๙ ปี) บ้านพลูหลวง

[แก้] วีรกษัตรีแห่งกรุงศรีอยุธยา

^  ในประวัติศาสตร์เดิม นับว่ามี ๓๔ พระองค์ เนื่องจากในปี พ.ศ. ๒๐๙๑ ในสมัยระหว่าง พระยอดฟ้า และ พระมหาจักรพรรดิ มีกษัตริย์พระองค์หนึ่งพระนามว่า ขุนวรวงศาธิราช ขึ้นครองราชย์ แต่ไม่นับเพราะชิงราชบัลลังก์ของพระยอดฟ้า สวรรคตเพราะถูกจับประหารชีวิต ครองราชย์ได้ 42 วัน



  อาณาจักรอยุธยา เป็นบทความเกี่ยวกับ ประวัติศาสตร์ ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น
ข้อมูลเกี่ยวกับ อาณาจักรอยุธยา ในภาษาอื่น สามารถหาอ่านได้จากเมนู ภาษาอื่น ๆ ด้านซ้ายมือ
สถานีย่อย:ประเทศไทย