สังโยชน์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สังโยชน์ คือ กิเลสที่ผูกมัดใจสัตว์, ธรรมที่มัดสัตว์ไว้กับทุกข์ หรือกิเลสเครื่องร้อยรัดจิตใจให้จมในวัฏฏะ มี ๑๐ อย่าง คือ

  • ก. โอรัมภาคิยสังโยชน์ สังโยชน์เบื้องต่ำ ๕ ได้แก่
    • ๑. สักกายทิฏฐิ - มีความเห็นว่าร่างกายนี้เป็นของเรา
    • ๒. วิจิกิจฉา - สงสัยในคุณของพระรัตนตรัย คือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
    • ๓. สีลัพพตปรามาส - ความถือมั่นศีลพรต โดยสักว่าทำตามๆ กันไปอย่างงมงาย เห็นว่าจะบริสุทธิ์หลุดพ้นได้เพียงด้วยศีลและวัตร หรือนำศีลและพรตไปใช้เพื่อเหตุผลอื่น ไม่ใช่เพื่อเป็นปัจจัยแก่การสิ้นกิเลส เช่นการถือศีลเพื่อเอาไว้ข่มไว้ด่าคนอื่น การถือศีลเพราะอยากได้ลาภสักการะเป็นต้น
    • ๔. กามราคะ - ความติดใจในกามคุณ
    • ๕. ปฏิฆะ - ความกระทบกระทั่งในใจ
  • ข. อุทธัมภาคิยสังโยชน์ สังโยชน์เบื้องสูง ๕ ได้แก่
    • ๖. รูปราคะ - ความติดใจในวัตถุหรือรูปฌาน
    • ๗. อรูปราคะ - ความติดใจในอรูปฌานหรือความพอใจในนามธรรมทั้งหลาย
    • ๘. มานะ - ความถือว่าตัวเป็นนั่นเป็นนี่
    • ๙. อุทธัจจะ - ความฟุ้งซ่าน
    • ๑๐. อวิชชา - ความไม่รู้จริง

พระโสดาบัน ละสังโยชน์ ๓ ข้อต้นได้

พระสกิทาคามี ทำสังโยชน์ข้อ ๔ และ ๕ ให้เบาบางลงด้วย

พระอนาคามี ละสังโยชน์ ๕ ข้อต้นได้หมด

พระอรหันต์ ละสังโยชน์ทั้ง ๑๐ ข้อ

[แก้] อ้างอิง