สมเด็จพระนเรศวรมหาราช

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

พระนเรศวร รับบทโดย ร.อ.วันชนะ สวัสดี จากภาพยนตร์เรื่อง ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช (พ.ศ. 2549)
ขยาย
พระนเรศวร รับบทโดย ร.อ.วันชนะ สวัสดี จากภาพยนตร์เรื่อง ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช (พ.ศ. 2549)
สถานีย่อย:ประเทศไทย

สมเด็จพระนเรศวรมหาราช (พ.ศ. 2098-25 เมษายน พ.ศ. 2148) พระนามเดิมว่า พระองค์ดำ โอรสของ พระมหาธรรมราชา และ พระวิสุทธิกษัตริย์ (ราชธิดาของพระสุริโยทัย) พระราชสมภพที่เมืองพิษณุโลก

สารบัญ

[แก้] พระราชประวัติโดยสังเขป

สมเด็จพระนเรศวรมหาราช หรือสมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ ๒ เป็นพระราชโอรสสมเด็จพระมหาธรรมราชา เสด็จพระราชสมภพที่เมืองพิษณุโลก เมื่อปีเถาะ พ.ศ.๒๐๙๘ พระวิสุทธิกษัตรีเป็นพระราชชนนี

ปีมะแม พ.ศ.๒๑๒๖ พระเจ้าอังวะคิดแข็งเมือง พระเจ้าหงสาวดีนันทบุเรงสั่งให้พระเจ้าแปร พระเจ้าตองอู พระเจ้าเชียงใหม่ พระเจ้าล้านช้างและพระเจ้ากรุงศรีอยุธยายกกองทัพไปสมทบทัพหลวง พระมหาธรรมราชาฯ ให้สมเด็จพระนเรศวรไปแทนพระองค์ แต่กองทัพไทยไปถึงช้ากว่ากำหนด พระเจ้านันทบุเรงคิดระแวงว่าสมเด็จพระนเรศวรจะไปเข้ากับพระเจ้าอังวะ จึงตรัสสั่งพระมหาอุปราชาให้อยู่รักษาเมืองหงสาวดี เมื่อสมเด็จพระนเรศวรไปถึงก็ให้หาทางกำจัดเสีย พระมหาอุปราชจึงให้พระยาเกียรติ์กับพระยาราม (บางแห่งเรียกพระยาพระราม) มาเป็นข้าหลวงคอยรับสมเด็จพระนเรศวรที่เมืองแครง พระยาทั้งสองได้เล่าความลับให้พระมหาเถรคันฉ่องผู้เป็นอาจารย์ฟัง พระมหาเถรคันฉ่องไม่ชอบใจจึงให้พระยาทั้งสองมาเฝ้าทูลความจริงให้สมเด็จพระนเรศวรทรงทราบ สมเด็จพระนเรศวรจึงมีรับสั่งให้เรียกนายทัพนายกองมาประชุมแล้วดำรัสเล่าเรื่องที่พระเจ้าหงสาวดีล่อลวงไปทำร้ายให้ฟัง และทรงหลั่งน้ำลงเหนือแผ่นดินด้วยสุวรรณภิงคารประกาศแก่เทพยดาต่อหน้าที่ประชุมว่า ตั้งแต่วันนี้กรุงศรีอยุธยาขาดทางไมตรีกับกรุงหงสาวดีมิได้เป็นมิตรกันดังแต่ก่อน เมื่อพระองค์ทรงประกาศอิสระภาพนั้น พระชันษาได้ ๒๙ ปี

นับตั้งแต่สมเด็จพระนเรศวรประกาศอิสระภาพเป็นต้นมา พม่าได้เพียรส่งกองทัพเข้ามาหลายครั้ง แต่ก็ถูกกองทัพไทยตีแตกพ่ายไปทุกครั้ง จนเมื่อสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชประชวรสวรรคต สมเด็จพระนเรศวรเสด็จขึ้นครองราชสมบัติ พ.ศ.๒๑๓๓ เมื่อพระชันษาได้ ๓๕ ปี ต่อมาเมื่อปีมะโรง พ.ศ.๒๑๓๕ พระเจ้านันทบุเรงให้พระมหาอุปราชามาตีเมืองไทยอีกครั้งหนึ่งและได้เสียทีถูกสมเด็จพระนเรศวรฟันด้วยพระแสงของ้าวถูกที่ไหล่สิ้นพระชนม์อยู่กับคอช้าง

อนุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรที่อยุธยา
ขยาย
อนุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรที่อยุธยา

พ.ศ.๒๑๓๗ พระเจ้าหงสาวดีนันทบุเรงก็ให้พระเจ้าแปรมาตีกรุงศรีอยุธยาแต่ก็แตกทัพกลับไป พ.ศ.๒๑๔๒ เสด็จออกไปตีกรุงหงสาวดี พระเจ้าหงสาวดีหนีไปเมืองตองอู กองทัพไทยตามไปถึงเมืองตองอูแต่ขาดเสบียง พ.ศ.๒๑๔๗ ยกกองทัพไปกรุงหงสาวดีอีกครั้งถึงเมืองหาง (ในพงศาวดารบางฉบับว่าเมืองห้างหลวง) อันเป็นเมืองอยู่ชายพระราชอาณาเขตในสมัยนั้น เมื่อปายเดือน ๕ ปีมะเส็ง พ.ศ.๒๑๔๘ ได้เสด็จประทับแรมอยู่ ณ ตำบลทุ่งแก้ว เกิดประชวรเป็นหัวระลอกขึ้น (บ้างว่าถูกตัวสัตว์พวกแมลงมีพิษต่อย) ที่พระพักตร์แล้วเลยเป็นบาดพิษจนเสด็จสวรรคตที่เมืองหาง เมื่อวันจันทร์ เดือน ๖ ขึ้น ๘ ค่ำ พ.ศ.๒๑๔๘ เรื่องวันสวรรคตนี้มีรายละเอียดกล่าวต่างกัน พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขากล่าวว่า เสด็จสวรรคตวันจันทร์ ขึ้น ๘ ค่ำ เดือน ๖ เพลาชายแล้ว ๒ บาท ปีมะเส็ง ในหนังสือ A History of Siam ของ W.A.R. Wood กล่าวว่าสวรรคตวันที่ ๑๖ พฤษภาคม ค.ศ.๑๖๐๕ (พ.ศ.๒๑๔๘) พระชันษาได้ ๕๐ ปี เสวยราชสมบัติได้ ๑๕ ปี

[แก้] พระราชกรณียกิจ

  • พ.ศ. 2113 เสด็จออกร่วมรบกับทหารโดยขับไล่กองทัพเขมรได้สำเร็จ
  • พ.ศ. 2114 ได้รับสถาปนาให้ปกครองเมืองพิษณุโลก เมื่อพระชนมายุ ๑๖ พรรษา
  • พ.ศ. 2117 เสด็จไปรบที่เวียงจันทน์ เผอิญทรงประชวรเป็นไข้ทรพิษจึงเสด็จกลับ
  • พ.ศ. 2121 ทรงทำสงครามขับไล่พระยาจีนจันตุออกไปจากกรุงศรีอยุธยา
  • พ.ศ. 2127 ทรงประกาศอิสรภาพที่เมืองแครง และกวาดต้อนคนไทยกลับพระนคร
  • พ.ศ. 2127-พ.ศ. 2130 พม่ายกกองทัพมาตีไทยถึง ๔ ครั้ง แต่ถูกไทยตีแตกพ่ายกลับไป
  • พ.ศ. 2133 ทรงเสด็จครองราชย์ ณ กรุงศรีอยุธยาเมื่อพระชนมายุ ๓๕ พรรษา
  • พ.ศ. 2135 ทรงทำสงครามยุทธหัตถี และมังกะยอชะวา สิ้นพระชนม์
  • พ.ศ. 2136 ทรงยกกองทัพไปตีเขมรและจับพระยาละแวกทำพิธีปฐมกรรม
  • พ.ศ. 2138 และ พ.ศ. 2141 ทรงกรีฑาทัพไปตีกรุงหงสาวดี ครั้งที่ ๑ และครั้งที่ ๒
  • พ.ศ. 2148 ทรงกรีฑาทัพไปตีกรุงหงสาวดี เมื่อไปถึงเมืองหางหรือเมืองห้างหลวง ทรงพระประชวร เป็นหัวระลอกขึ้นที่พระพักตร์ เสด็จสวรรคต ณ ทุ่งแก้ว เมืองห้างหลวง ตรงกับวันขึ้น ๘ ค่ำ เดือน ๖ ปีมะเส็ง พระชนมายุ ๕๐ พรรษา ครองราชย์สมบัติได้ ๑๕ ปี

[แก้] ดูเพิ่ม

[แก้] ลิงก์ภายนอก


รัชสมัยก่อนหน้า:
สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช
ราชวงศ์สุโขทัย (เสียกรุงครั้งที่ ๑)
พระมหากษัตริย์ไทย
อาณาจักรอยุธยา

ราชวงศ์สุโขทัย ๒๑๓๓๒๑๔๘
รัชสมัยถัดไป:
สมเด็จพระเอกาทศรถ
ราชวงศ์สุโขทัย


ภาษาอื่น