ไตรยางศ์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

อักษรไทย
รูปพยัญชนะ
รูปสระ
-ั -ํ -ิ ' "
-ุ -ู -็
ฤๅ ฦๅ
รูปวรรณยุกต์
-่ -้ -๊ -๋
เครื่องหมายอื่น ๆ
-์ -๎ -ฺ
เครื่องหมายวรรคตอน
ฯลฯ

ไตรยางศ์ หรือ อักษรสามหมู่ คือระบบการจัดหมวดหมู่อักษรไทย (เฉพาะรูปพยัญชนะ) ตามลักษณะการผันวรรณยุกต์ ของพยัญชนะแต่ละหมวด เนื่องจากพยัญชนะไทย เมื่อกำกับด้วยวรรณยุกต์หนึ่งๆ แล้วจะมีเสียงวรรณยุกต์ที่แตกต่างกัน การจัดหมวดพยัญชนะ ทำให้การเรียนภาษาไทยง่ายขึ้น ด้วยเหตุนี้ จึงเชื่อว่า ในชั้นแรกนั้น การแบ่งหมวดหมู่พยัญชนะน่าจะทำขึ้นเพื่อประโยชน์ในการแต่งตำราสอนภาษาไทยแก่นักเรียน

อนึ่ง คำว่า ไตรยางศ์ มาจากคำศัพท์ในภาษาสันสกฤตว่า "ตฺรยฺ" (สาม) + "อํศ" (ส่วน) หมายถึง สามส่วน นั่นเอง

[แก้] ไตรยางศ์มีดังนี้

ในจำนวนนี้ ยังมีอักษรสูงและอักษรต่ำจำนวนหนึ่ง ที่มีลักษณะเสียงอย่างเดียวกัน แต่ในพื้นเสียงต่างกัน นั่นคือ พวกหนึ่งมีพื้นเสียงสูง อีกพวกหนึ่งมีพื้นเสียงเป็นเสียงต่ำ จัดเป็นคู่ได้ 7 คู่ด้วยกัน เรียกว่า "อักษรคู่"

[แก้] อักษรคู่

อักษรสูง อักษรต่ำ
ข, ฃ ค, ฅ, ฆ
ช, ฌ
ฐ, ถ ฑ, ฒ, ท, ธ
พ, ภ
ศ, ษ, ส

อักษรคู่เหล่านี้ สามารถนำมาใช้ร่วมกัน เพื่อผันเสียงวรรณยุกต์ได้ครบ 5 เสียง เช่นเดียวกับอักษรกลาง ดังนี้

  • คา ข่า ข้า ค้า ขา
  • ฮา ห่า ห้า ฮ้า หา

การจัดหมวดหมู่ไตรยางศ์นั้น มีหลักฐานปรากฏครั้งแรกในหนังสือจินดามณี เมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยา เข้าใจว่าเป็นผลงานของพระโหราธิบดี แต่งถวายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช แต่ยังไม่ปรากฏหลักฐานชัดเจนในเรื่องนี้

[แก้] อ่านเพิ่มเติม