กระบวนการสลาย
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

กระบวนการสลายหรือแคแทบอลิซึม (อังกฤษ:Catabolism) เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการสร้างและสลาย ที่ทำให้สารประกอบโมเลกุลใหญ่และซับซ้อน กลายเป็นสารประกอบโมเลกุลเล็กและไม่ซับซ้อน แคแทบอลิซึมเป็นปฏิกิริยาเคมีย่อยสะลายเพื่อให้เกิดพลังงานในเซลล์ของสิ่งมีชีวิต ซึ่งสารโมเลกุลใหญ่ (polymeric molecules) จะถูกย่อยเป็นโมเลกุลเล็กลง เช่น
- พอลิแซกชาไรด์ (polysaccharide)--->โมโนแซกชาไรด์ (monosaccharide)
- กรดนิวคลีอิก (nucleic acid)--->นิวคลีโอไทด์ (nucleotide)
- โปรตีน (protein)---> กรดอะมิโน (amino acid)
เซลล์จะใช้โมเลกุลเดี่ยว (monomers) สร้างเป็นโมเลกุลเชิงซ้อน (polymeric molecules) แล้วแยกสะลายเป็นโมเลกุลเล็กในเซลล์ (cellular metabolites ) เช่น กรดแลคติก กรดอะซิติก คาร์บอนไดออกไซด์ แอมโมเนีย ยูเรีย เป็ยต้น การสร้างเมตาโบไลต์ในเซลล์เป็นกระบวนการออกซิเดชัน ที่เกี่ยวข้องกับการปล่อยพลังงานเคมีอิสระ พลังงานทั้งหมดไม่ได้สูญเสียเป็นความร้อน แต่บางส่วนของพลังงานจะถูกเปลี่ยนไปเป็นพลังงานควบเพื่อการสังเคราะห์ อะดีโนซีน ไตรฟอสเฟต (ATP) การไฮโดรไลสิส ATP จะเป็นการสร้างพลังงานต้นทางเพื่อการขับเคลื่อนปฏิกิริยาเคมีอื่นๆภายในเซลล์ ดังนั้นจึงกล่าวได้ว่า กระบวนการสลาย คือการทำให้ได้พลังงานเคมีมาเพื่อการดำรงชีวิตของเซลล์ ตัวอย่างของ กระบวนการสลาย เช่น การย่อยสะลายโปรตีนกล้ามเนื้อเพื่อให้ได้ กรดอะมิโน มาเป็นซับสเตรต (substrate) สำหรับกระบวนการ กลูโคนีโอเจนิสิส (gluconeogenesis) และการย่อยสะลายไขมันไปเป็นกรดไขมัน
การควบคุมกระบวนการสลาย และ กระบวนการสร้าง ว่าช่วงไหนควรเป็น กระบวนการสลาย หรือ กระบวนการสร้าง ร่างกายจะใช้ ฮอร์โมน เป็นตัวกำหนดสัญญาณ
- ฮอร์โมนที่กำหนดสัญญาณ กระบวนการสลาย แบบเก่าได้แก่
- คอร์ติโซน (Cortisol)
- กลูคากอน (Glucagon)
- อะดรีนารีน และ catecholamine
- ไซโตคีน (Cytokine)
- ฮอร์โมนไหม่ที่เกี่ยวข้องกับความสมดุลย์ระหว่างกระบวนการสร้าง และ กระบวนการสลาย มีดังนี้
- โอรีซิน (Orexin)
- ไฮโปครีติน (Hypocretin-a hormone pair)
- เมลาโทนิน (Melatonin)
![]() |
กระบวนการสลาย เป็นบทความเกี่ยวกับ ชีวเคมี อินทรีย์เคมีและชีวโมเลกุล ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น |