จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
โคลงสี่สุภาพเป็นคำประพันธ์ประเภท "ร้อยกรอง" ชนิดหนึ่ง ซึ่งมีปรากฏในวรรณคดีไทยมานานแล้ว วรรณคดีไทยฉบับที่เก่าและมีชื่อเสียงมากฉบับหนึ่งคือ "ลิลิตพระลอ" มีโคลงสี่สุภาพบทหนึ่งถูกยกมาเป็นบทต้นแบบที่แต่งได้ถูกต้องตามลักษณะบังคับของโคลงสี่สุภาพ คือนอกจากจะมีบังคับสัมผัสตามที่ต่าง ๆ แล้ว ยังบังคับให้มีวรรณยุกต์เอกโทในบางตำแหน่งด้วย กล่าวคือ มีเอก ๗ แห่ง และโท ๔ แห่ง เรียกว่า เอกเจ็ดโทสี่ คณะของโคลงสี่สุภาพ คือ บทหนึ่ง มี ๔ บาท (เขียนเป็น ๔ บรรทัด) ๑ บาทแบ่งออกเป็น ๒ วรรค โดยวรรคแรกกำหนดจำนวนคำไว้ ๕ คำ ส่วนวรรคหลัง ในบาทที่ ๑,๒ และ ๓ จะมี ๒ คำ (แต่บาทที่ ๑ และ ๓ อาจเพิ่มสร้อยได้อีกแห่งละ ๒ คำ) ส่วนบาทที่ ๔ วรรคที่ ๒ จะมี ๔ คำ รวมทั้งบท มี ๓๐ คำ และเมื่อรวมสร้อยทั้งหมดอาจเพิ่มเป็น ๓๔ คำ ส่วนที่บังคับ เอก โท (เอก ๗ โท ๔) ดังนี้ บาทที่ ๑ วรรคแรก คำที่ ๔ เอก และคำที่ ๕ โท บาทที่ ๒ วรรคแรก คำที่ ๒ เอก วรรคหลัง คำแรก เอก คำที่ ๒ โท บาทที่ ๓ วรรคแรก คำที่ ๓ เอก วรรคหลัง คำที่ ๒ เอก บาทที่ ๔ วรรคแรก คำที่ ๒ เอก คำที่ ๕ โท วรรคหลัง คำแรก เอก คำที่ ๒ โท สัมผัส ที่บังคับเป็นสัมผัสสระ ดังนี้ บาทแรก คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ สัมผัสกับ คำสุดท้ายของวรรคแรก ในบาทที่ ๒ และ ๓ บาทที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ สัมผัสกับ คำสุดท้ายของวรรคแรก ในบาทที่ ๔ นอกนั้น อาจมีสัมผัสอักษรภายในแต่ละวรรคได้ตามความเหมาะสม ซึ่งจะมีส่วนเพิ่มความไพเราะขึ้นอีก ดังตัวอย่างต่อไปนี้
เสียงลือเสียงเล่าอ้าง |
อันใด พี่เอย |
เสียงย่อมยอยศใคร |
ทั่วหล้า |
สองเขือพี่หลับใหล |
ลืมตื่น ฤๅพี่ |
สองพี่คิดเองอ้า |
อย่าได้ถามเผือ |
|
(ลิลิตพระลอ) |
ข้อมูลเกี่ยวกับ โคลงสี่สุภาพ ในภาษาอื่น สามารถหาอ่านได้จากเมนู ภาษาอื่น ๆ ด้านซ้ายมือ