ธนบัตร
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ธนบัตร เป็นสิ่งที่เป็นตัวแทนในการแลกเปลี่ยน ซึ่งสามารถใช้ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย ธนบัตรจะใช้ควบคู่ไปกับเหรียญกษาปณ์ แต่โดยทั่วไปแล้วธนบัตรมักใช้สำหรับเงินจำนวนมาก ส่วนเหรียญกษาปณ์ใช้กับเงินจำนวนน้อย หรือเศษสตางค์
ในสมัยก่อน ค่าของเงินจะวัดโดยวัตถุที่นำมาใช้เป็นเงิน เช่น เบี้ย, เงิน หรือ ทอง แต่การถือวัตถุมีค่าเหล่านี้ออกไปจำนวนมากย่อมเป็นสิ่งที่ไม่สะดวกและเป็นอันตราย จึงใช้ธนบัตรเพื่อเป็นสื่อแลกเปลี่ยนแทน ธนบัตรเป็นเหมือนสัญญาว่าจะให้เงินไปจำนวนหนึ่ง ซึ่งภายหลังสามารถนำไปแลกคืนเป็นเงินหรือทองได้ ภายหลังจึงเป็นการแลกเปลี่ยนเพื่อสิ่งของและบริการแทน ไม่ต้องแลกเป็นเงินหรือทองอีก
[แก้] ธนบัตรไทย
ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการใช้ "เงินกระดาษ" เป็นครั้งแรก แต่ยังไม่ได้เรียกว่า "ธนบัตร" ใช้คำว่า "หมาย" เรียกแทน โดยออกใช้เมื่อ พ.ศ. 2396 เป็นครั้งแรก และคงใช้ต่อมาทั้งสิ้น 3 รุ่น และเมื่อวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2417 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ประกาศใช้ "ตั๋วกระดาษ" ราคา 1 อัฐ เพื่อใช้แทนเงินเหรียญกษาปณ์ที่ไม่เพียงพอต่อการใช้งาน ซึ่งเป็นที่มาของคำว่า "อัฐกระดาษ" ที่ใช้เรียกขานกันในหมู่ประชาชน
ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงอนุญาตให้ธนาคารต่างประเทศที่เข้ามาเปิดสาขาดำเนินงานในประเทศไทย ให้สามารถออกธนบัตรของตัวเองได้ ในขณะนั้นมี ธนาคารฮ่องกงและเซี่ยงไฮ้, ธนาคารชาเตอรด์แห่งอินเดีย ออสเตรเลีย และจีน ที่ได้ดำเนินการออกธนบัตรมาใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2432 จนถึง วันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2445 จึงทรงให้ยกเลิก ซึ่งเป็นวันแรกที่ประกาศใช้ "ธนบัตร" แบบแรกของประเทศไทยอย่างเป็นทางการ
ประเภทธนบัตรไทย
1. ธนบัตรใช้หมุนเวียน เป็นธนบัตรที่ใช้แลกเปลี่ยนประจำวันทั่วไป มีมูลค่าแลกเปลี่ยนตามราคาปรากฏในธนบัตร เมื่อมีการชำรุดเสียหายก็จะมีการพิมพ์ทดแทน
2. ธนบัตรที่ระลึกและบัตรธนาคาร เป็นธนบัตรที่ออกเนื่องในวาระสำคัญต่าง ๆ เช่น ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสฉลองสิริราชสมบัติ ครบ 60 ปี เป็นต้น มูลค่าแลกเปลี่ยนมักจะสูงกว่าราคาที่กำหนด ธนบัตรชนิดนี้จะพิมพ์ออกมาเพียงครั้งเดียวไม่มีการพิมพ์ทดแทน ส่วนบัตรธนาคารก็จะคล้ายกับธนบัตรที่ระลึก จะต่างกันที่่การออกบัตรธนาคารกระทำโดยธนาคารแห่งประเทศไทย ไม่ใช่ออกโดยรัฐบาลไทย ซึ่งก็มีเพียงแบบเดียวที่ออกมาในรัชกาลปัจจุบัน คือ บัตรธนาคาร ชนิดราคา 60 บาท ที่ออกใช้เมื่อวันที่ 5 ธันวาคม 2530 (ประกาศใช้ 3 มิถุนายน 2530)
ธนบัตรใช้หมุนเวียน
ธนบัตรไทยที่ออกใช้ตั้งแต่แบบแรกเมื่อวันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2445 จนถึงปัจจุบัน (พ.ศ. 2549) มีออกมาใช้ทั้งหมด 15 แบบ ได้แก่
แบบที่ | ใช้ครั้งแรก | ชนิดธนบัตรที่มี | หมายเหตุ |
1 | 7 ก.ย. 2445 | 1,5,10,20,50,100,1000 บาท | เป็นธนบัตรมีหน้าเดียว |
2 | 21 ก.ค. 2468 | 1,5,10,20,100,1000 บาท | มีเส้นนูน |
3 | 22 มิ.ย. 2477 | 1,5,10,20 บาท | มีพระบรมฉายาลักษณ์ของรัชกาลที่ 7 |
4 | 5 ธ.ค. 2481 | 1,5,10,20,100,1000 บาท | ได้เริ่มใช้คำว่า "รัฐบาลไทย" แทนคำว่า "รัฐบาลสยาม" |
5 | 8 ธ.ค. 2484 | 50 สตางค์ และ 1,5,10,20,100,1000 บาท | พิมพ์ที่ประเทศญี่ปุ่น |
6 | 21 ก.พ. 2488 | 20,100 บาท | พิมพ์โดย กรมแผนที่ทหารบก และ กรมอุทกศาสตร์ทหารเรือ |
7 | 21 ก.พ. 2488 | 1,5,10,50 บาท | พิมพ์โดย ธนาคารแห่งประเทศไทย |
8 | 14 พ.ย. 2489 | 1,5,10,20,100 บาท | ไม่มีเส้นนูนและลายน้ำ ในสมัยนั้นมีการปลอมแปลงธนบัตรกันมาก |
9 | 26 ม.ค. 2491 | 50 สตางค์ และ 1,5,10,20,100 บาท | พิมพ์โดย บ.โทมัสเดอลารู |
10 | 16 พ.ค. 2510 | 100 บาท | มีเส้นนูน มีหลายสี มีลายไทย เนื่องจากมีการปลอมแบบ 9 ราคา 100 บาท อย่างมากมาย |
11 | 18 มิ.ย. 2512 | 5,10,20,100,500 บาท | |
12 | 6 เม.ย. 2521 | 10,20,100 บาท | |
13 | ... | 50,500 บาท | |
14 | ... | 100,500,1000 บาท | |
15 | ... | 20,50,100,500,1000 บาท | แบบที่ใช้ในปัจจุบัน |
ธนบัตรแบบพิเศษ
เป็นธนบัตรที่ออกใช้หมุนเวียนนอกเหนือจากแบบที่ใช้อย่างเป็นทางการข้างต้น ธนบัตรแบบพิเศษนี้ใช้งานระหว่างวันที่ 25 มกราคม 2485 ถึง 3 มิถุนายน 2489 ซึ่งเป็นช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2
ราคา 1 บาท ประกาศใช้ 25 มกราคม 2485
ราคา 1,000 บาท ประกาศใช้ 25 สิงหาคม 2486 (รุ่น 1)
ราคา 1,000 บาท ประกาศใช้ 1 มีนาคม 2487 (รุ่น 2)
ราคา 50 บาท ประกาศใช้ 8 กุมภาพันธ์ 2488 (รุ่น 1)
ราคา 50 บาท ประกาศใช้ 13 กุมภาพันธ์ 2488 (รุ่น 2)
ราคา 50 บาท ประกาศใช้ 21 กุมภาพันธ์ 2488 (รุ่น 3)
ราคา 50 สตางค์ ประกาศใช้ 30 มีนาคม 2489
ราคา 1 บาท ประกาศใช้ 3 มิถุนายน 2489
ธนบัตรที่ระลึกและบัตรธนาคาร
แบบ | ชนิดราคา | ใช้ครั้งแรก |
บัตรธนาคาร | 60 บาท | 5 ธันวาคม 2530 |
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในโอกาสที่ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงเจริญพระชนมายุ 90 พรรษา | 50,500 บาท | 21 ตุลาคม 2533 |
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ | 1000 บาท | 12 สิงหาคม 2535 |
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในโอกาสครบรอบ 120 ปี กระทรวงการคลัง | 10 บาท | 14 เมษายน 2538 |
ธนบัตรที่ระลึกเพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ฉลองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี | 50,500,500 บาท แบบพิเศษ | 3 เมษายน 2539 |
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542 | 1000 บาท | 1 พฤศจิกายน 2542 |
ธนบัตรที่ระลึกวันราชาภิเษกสมรสครบ 50 ปี | 50,500000 บาท | 8 พฤษภาคม 2543 |
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในโอกาสครบรอบ 100 ปี ธนบัตรไทย | 100 บาท | 2 กันยายน 2545 |
ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๔๗ | 100 บาท | 22 เมษายน 2547 |
ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสฉลองสิริราชสมบัติ ครบ 60 ปี | 60 บาท | 9 มิถุนายน 2549 |
[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น
![]() |
ธนบัตร เป็นบทความเกี่ยวกับ เศรษฐศาสตร์ การเงิน ธุรกิจ หรือ การค้า ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น |