วิกิ
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
วิกิ หรือ วิกี้ (อังกฤษ: Wiki) คือ เว็บไซต์ที่อนุญาตให้ผู้ใช้ เพิ่มและแก้ไขเนื้อหาได้โดยง่าย เหมือนกับการเขียนบทความร่วมกัน. คำว่า "วิกิ" นี้ ยังสามารถใช้หมายถึงซอฟต์แวร์ที่ใช้เพื่อสร้างเว็บไซต์ดังกล่าวอีกด้วย
ในภาษาอังกฤษ ทั้งคำว่า Wiki (เขียนด้วยดับเบิลยูตัวใหญ่) และ WikiWikiWeb มีความหมายเฉพาะเจาะจงถึง Portland Pattern Repository ซึ่งเป็นวิกิแห่งแรก การใช้เช่นนี้เท่ากับเป็นการแนะนำให้ใช้คำว่า wiki ซึ่งเขียนด้วยดับเบิลยูตัวเล็กเมื่อกล่าวถึงวิกิโดยทั่วไป คำว่าวิกิมีที่มาจากคำในภาษาฮาวาย wiki wiki (วิกี้วิกี้) ซึ่งแปลว่า "เร็ว", "ไว", "ด่วน" หรือ "รีบเร่ง" บางครั้งเราอาจใช้คำว่า วิกิวิกิ (wikiwiki หรือ WikiWiki) แทนคำว่า วิกิ ได้
คำว่า "วิกิ" ยังหมายถึงซอฟต์แวร์วิกิ (wiki engine) ซึ่งเป็นซอฟต์แวร์สำหรับใช้ในการร่วมมือกันทำงาน โดยแก่นแท้แล้ว วิกิคือระบบที่ทำให้กระบวนการสร้างและแก้ไขหน้าเว็บ HTML ง่ายขึ้น พร้อมด้วยระบบบันทึกการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นทุกครั้ง ดั้งนั้นในการแก้ไขแต่ละครั้ง ผู้ใช้สามารถทำให้หน้าเว็บกลับสู่สถาพก่อนหน้า (ได้หลายชั้น) ระบบวิกิยังประกอบไปด้วยอุปกรณ์หลายชนิด ซึ่งทำให้ผู้ใช้สามารถดูการเปลี่ยนแปลงสถาพของหน้าเว็บวิกิได้อย่างสม่ำเสมอ และมีที่ให้สำหรับถกปัญหาเพื่อการตัดสินใจในประเด็นที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ซึ่งสืบเนื่องมาจากความคิดเห็นที่ไม่ตรงกันเกี่ยวกับเนื้อหาของเว็บวิกิ เนื้อหาของวิกิอาจจะถูกชักนำไปในทางที่ผิดได้เนื่องจากผู้ใช้เพิ่มเนื้อหาที่ผิดลงในหน้าเว็บวิกิ
วิกิส่วนมากอนุญาตให้เข้าได้อย่างไม่มีข้อจำกัด ดังนั้นคนที่จะช่วยงานในวิกิจึงไม่ต้องยุ่งยากกับการลงทะเบียนที่มักจะจำเป็นในการใช้งานเว็บไซต์ที่มีการโต้ตอบกันเช่น กระดานสนทนาออนไลน์ หรือเว็บสำหรับคุย
วิกิตัวแรก WikiWikiWeb ตั้งชื่อรถประจำทางสาย "Wiki Wiki" ของ Chance RT-52 ใน ท่ากาศยานนานาชาติฮอโนลูลูในรัฐฮาวาย WikiWikiWeb สร้างขึ้นเมื่อพ.ศ. 2537และได้นำมาติดตั้งบนเว็บเมื่อพ.ศ. 2538 โดย วอร์ด คันนิงแฮม ซึ่งเป็นผู้สร้าง Portland Pattern Repository
สารบัญ |
[แก้] ลักษณะสำคัญ
วิกิทำให้เขียนเอกสารร่วมกันด้วยภาษามาร์คอัพอย่างง่ายโดยผ่านโปรแกรมค้นดูเว็บ หน้าเว็บหนึ่งหน้าในวิกิเรียกว่า "หน้าวิกิ" ขณะที่เนื้อหาส่วนมากของหน้าต่างมักจะเต็มไปด้วยการเชื่อมต่อกันโดยไฮเปอร์ลิงก์คือ "วิกิ" ซึ่งได้ผลคือวิกิเป็นฐานข้อมูลสำหรับจัดเก็บและค้นหาข้อมูลต่างๆ ที่ใช้ง่ายและเนื้อหาดูแลโดยผู้ใช้
นิยามลักษณะของวิกิเทคโนโลยีคือความง่ายในการสร้างและแก้ไขแต่หน้าเว็บ โดยทั่วไปแล้วไม่มีการตรวจสอบก่อนยอมรับการแก้ไข วิกิส่วนมากเปิดให้ใช้เป็นสาธารณะโดยไม่จำเป็นต้องมีการลงทะเบียน บางครั้งวิกิก็ร้องขอการลงบันทึกเข้าเซสชันเพื่อให้ได้คุกกี้ "ลายเซ็นวิกิ" เพื่อการเซ็นการแก้ไขอัตโนมัติ เครื่องแม่ข่ายวิกิที่เป็นส่วนตัวมากกว่าปกติ เครื่องแม่ข่ายวิกินั้นต้องการการพิสูจน์ตัวจริงของผู้ใช้ อย่างไรก็ตามผลการแก้ไขก็ถูกแสดงออกมาทันทีหลังการแก้ไขซึ่งมักจะนำไปสู่การใช้ระบบในทางที่ผิด
[แก้] หน้าวิกิและการแก้ไข
ในวิกิดั้งเดิมมีการแทนแต่ละหน้าวิกิ 3 แบบ ได้แก่:
- รหัสต้นฉบับ รหัสแก้ไขโดยผู้ใช้ เป็นรูปแบบข้อมูลที่จัดเก็บอยู่ในเครื่องแม่ข่าย ซึ่งมักเป็นข้อความธรรมดาซึ่งแสดงให้ผู้ใช้เห็นเฉพาะในกระบวนการแก้ไข ระบบแสดงรหัสต้นฉบับให้ผู้ใช้เห็นในฟอร์มของโปรแกรมค้นดูเว็บ
- แม่แบบ (เป็นไปได้ว่าสร้างไว้ใช้ในการภายใน) ใช้กำหนดการวางผังและส่วนประกอบที่ใช้ร่วมกันให้หน้าต่างๆ
- รหัส HTML ที่แปลมาแล้ว สร้างจากรหัสต้นฉบับโดยเครื่องแม่ข่ายเมื่อต้องการแสดงผลหน้าวิกินั้น
รูปแบบรหัสต้นฉบับบางครั้งก็รู้จักกันในชื่อ "ข้อความวิกิ" ซึ่งประกอบไปด้วยข้อความธรรมดารวมกับภาษามาร์คอัพอย่างง่ายซึ่งใช้ในการกำหนดโครงสร้างของเอกสารและรูปลักษณ์ในการแสดงผล ตัวอย่างที่มักยกบ่อยได้แก่ การใช้เครื่องหมายดอกจัน ("*") ขึ้นต้นบรรทัด เพื่อเป็นสัญลักษณ์บอกว่าบรรทัดนั้นเป็นรายการหนึ่งในรายการแบบจุดนำ รูปแบบและวากยสัมพันธ์สามารถแตกต่างกันออกไปได้หลายแบบขึ้นอยู่กับการนำไปใช้ ในบางระบบอนุญาตให้ใช้แท็ก HTML ได้
การออกแบบข้อความวิกิมีเหตุผลมากจาก HTML ซึ่งแท็กหลายแท็กมีความคลุมเครือ ทำให้จากรหัสต้นฉบับ HTML ผู้ใช้สร้างจินตนาภาพถึงผลลัพธ์ได้ยาก สำหรับผู้ใช้ส่วนมากการอ่านและการแก้ไขเนื้อหาบนรหัสต้นฉบับ HTML โดยตรงเป็นสิ่งที่ทำได้ยากมาก ดังนั้นการส่งเสริมให้แก้ไขบนข้อความธรรมดากับข้อตกลงอีกนิดหน่อยเพื่อการกำหนดโครงสร้างและรูปแบบจึงเป็นสิ่งที่ดีกว่า
นอกจากนั้นการที่ผู้ใช้ไม่สามารถใช้ความสามารถบางอย่างของภาษา HTML เช่น จาวาสคริปต์ และ Cascading Style Sheet ได้โดยตรง ทำให้ได้ประโยชน์คือรูปลักษณ์และความรู้สึก (Look and Feel) ในการใช้งานวิกิมีความสอดคล้องกัน เนื่องจากผู้ใช้แก้ไขรูปแบบได้อย่างจำกัด พร้อมทั้งความปลอดภัยที่เพิ่มขึ้น ในการนำวิกิไปใช้หลายระบบแสดงให้เห็นไฮเปอร์ลิงก์ที่ใช้งานได้เสมอ ไม่เหมือนในการใช้ HTML ซึ่งข้อความที่ไม่สามารถมองเห็นจากการแสดงผลว่าเป็นไฮเปอร์ลิงก์ก็อาจจะเป็นไฮเปอร์ลิงก์ได้
[แก้] การควบคุมความเปลี่ยนแปลง
โดยทั่วไปแล้ววิกิออกมาบนปรัชญาที่ว่าทำการแก้ไขสิ่งที่ผิดให้ง่ายมากกว่าทำให้การสร้างสรรค์ยาก ดังนั้นเมื่อวิกิเป็นระบบเปิดจึงจัดสิ่งที่มีความสำคัญในการยืนยันความถูกต้องของการแก้ไขเนื้อหาของหน้าวิกิล่าสุด สิ่งที่โดดเด่นที่สุดของวิกิทุกตัวก็คือหน้า "ปรับปรุงล่าสุด" ซึ่งเป็นรายการที่เรียงลำดับการเปลี่ยนแปลงจากล่าสุดจำนวนหนึ่งหรือเป็นรายการการเปลี่ยนแปลงที่ทำในช่วงเวลาหนึ่ง วิกิบางตัวสามารถเลือกกรองโดยเพื่อที่จะไม่แสดงเอาการเปลี่ยนแปลงเพียงเล็กน้อยและไม่แสดงการแปลงที่ทำโดยสคริปต์อัตโนมัติ ("บอต")
จากปูมบันทึกการเปลี่ยนแปลง ความสามารถอื่นของวิกิส่วนมากคือ "ประวัติการแก้ไขปรับปรุง" ซึ่งแสดงหน้าวิกิรุ่นก่อนและยังมีลักษณะพิเศษในการ "ดิฟฟ์" ที่เน้นให้เห็นความเปลี่ยนแปลงระหว่างการแก้ไขปรับปรุง 2 ครั้ง ด้วยการใช้ประวัติการแก้ไขปรับปรุง บรรณาธิการสามารถดูหรือนำหน้าวิกิรุ่นก่อนหน้ากลับคืนมาได้ลักษณะเด่นดิฟฟ์สามารถใช้ในการตัดสินใจว่ามีความจำเป็นในการนำหน้าวิกิรุ่นก่อนกลับคืนมาหรือไม่ ผู้ใช้วิกิธรรมดาสามารถดูดิฟฟ์ของรายการหน้าที่ถูกแก้ไขจากหน้า "ปรับปรุงล่าสุด" ถ้าหากว่ามีการแก้ไขที่ไม่เป็นที่ยอมรับโดยดูจากประวัติก็สามารถนำหน้าวิกิรุ่นก่อนหน้ากลับคืนมาได้ การนำหน้าวิกิรุ่นก่อนกลับคืนมามีความสะดวกระดับที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับซอฟต์แวร์วิกิที่ใช้
[แก้] พัฒนาการ
การสร้างเอกสาร WYSIWYG ก็มีทางเป็นไปได้โดยการเพิ่มโมดูลพิเศษให้โปรแกรมค้นดูเว็บ หรือใช้วิธีที่ง่ายกว่าโดยใช้จาวาสคริปต์ในหน้าเว็บทำให้หน้าเว็บมีการเปลี่ยนแปลงโต้ตอบได้ มากไปกว่านั้นยังมีวิธีที่ผ่อนปรนระหว่างการใช้ภาษามาร์คอัพกับ WYSIWYG เช่น การเพิ่มปุ่มช่วยจดจำภาษามาร์คอัพ เช่น ปุ่มเพิ่มรูปที่ช่วยเพิ่มข้อความในภาษามาร์คอัพแต่ไม่ได้แสดงผลลัพธ์ให้เห็นในทันที ที่พบได้ในมีเดียวิกิ การเพิ่มปุ่มช่วยจดจำภาษามาร์คอัพสามารถอำนวยความสำดวกให้กับผู้ใช้ได้โดยไม่ต้องเพิ่มโปรแกรมพิเศษมากเท่าการทำให้แก้ไขหน้าเว็บแบบ WYSIWYG มากไปกว่านั้นในหลายกรณี การสร้างแก้ไขเอกสารแบบ WYSIWYG ก็ไม่ส่งเสริมให้ผู้ใช้จัดการโครงสร้างของเอกสาร เช่น การเพิ่มขนาดตัวอักษร แทนการกำหนดหัวข้อ ซึ่งทำให้การประมวลผลเอกสารเช่นการเปลี่ยนรูปแบบเอกสารตามแม่แบบเป็นไปได้ยากขึ้น
อย่างไรก็ตามสิ่งที่สำคัญที่สุดคือการรักษาฐานผู้ใช้ขนาดใหญ่ทั้งที่เป็นผู้อ่านและผู้เขียนไว้ โดยทำให้หน้าวิกิใช้งานได้ทั่วถึงที่สุด ซึ่งขึ้นอยู่กับความสามารถของโปรแกรมค้นดูเว็บของผู้ใช้วิกิ
![]() |
วิกิ เป็นบทความเกี่ยวกับ คอมพิวเตอร์ อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ หรือ เครือข่าย ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น |