พระราชพิธีสิบสองเดือน

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ภาพ:Lineart roof.jpg
พระราชพิธีสิบสองเดือน
กวี : พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ประเภท : สารคดี
คำประพันธ์ : ความเรียง ร้อยแก้ว
ความยาว : 700 หน้า
สมัย : รัตนโกสินทร์
ปีที่แต่ง : พ.ศ. 2431
ชื่ออื่น :
ลิขสิทธิ์ :
ภาพ:Lineart threshold.jpg

พระราชพิธีสิบสองเดือน เป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เพื่อพิมพ์แจกสมาชิกหนังสือวชิรญาณ ของหอพระสมุดวชิรญาณ เมื่อ พ.ศ. 2431 ซึ่งในเวลานั้นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ ทรงได้รับเลือกเป็นสภานายกประจำปี พระราชนิพนธ์เล่มนี้นับเป็นวรรณคดีชิ้นเอกเล่มหนึ่งของไทย

สารบัญ

[แก้] ความเป็นมา

พระราชพิธีสิบสองเดือนเป็นความเรียง อธิบายถึงพระราชพิธีต่าง ๆ ที่ทำเป็นประจำในแต่ละเดือน โดยทรงค้นคว้าและแต่งขึ้นทีละเรื่อง จนได้พระราชพิธีทั้งหมด 11 เดือน ขาดแต่เดือน 11 (ทรงเริ่มต้นที่เดือน 12 ก่อน) เนื่องจากติดพระราชธุระจนไม่ได้แต่งต่อจวบสิ้นรัชสมัย

[แก้] เนื้อหา

เนื้อหาในพระราชนิพนธ์เล่มนี้ว่าด้วยพระราชพิธีต่าง ๆ ที่จัดขึ้นทั้งในสมัยโบราณ และในสมัยที่ทรงแต่ง รวมหลายสิบพระราชพิธีด้วยกัน ทรงเล่าถึงพระราชพิธีต่าง ๆ ด้วยสำนวนภาษาที่ไม่เคร่งครัดอย่างตำรา ในสมัยใหม่อาจเรียกได้ว่าสารคดี

พระราชพิธีสิบสองเดือนเป็นหนังสือที่อ่านได้ไม่ยาก มีรายละเอียดของพระราชพิธีในส่วนต่าง ๆ อย่างครบถ้วน นอกจากทรงเล่าถึงพระราชพิธีตามตำรับโบราณแล้ว ยังทรงมีพระราชวินิจฉัยในเรื่องต่าง ๆ ได้อย่างแยบยล

[แก้] คุณค่าทางวรรณศิลป์

พระราชนิพนธ์เล่มนี้นับเป็นแบบอย่างทั้งการเขียนความเรียง และตำราอ้างอิงที่สำคัญเกี่ยวกับพระราชพิธีของไทย ครั้นเมื่อ สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งวรรณคดีสโมสรขึ้น พระราชนิพนธ์ พระราชพิธีสิบสองเดือน ก็ได้รับการยกย่อง ว่าเป็น "ยอดของความเรียงอธิบาย" นอกจากนี้ยังได้รับการจัดเป็นหนึ่งใน หนังสือดี 100 เล่มที่คนไทยควรอ่าน ด้วย

[แก้] รายชื่อพระราชพิธีในเรื่อง

  • เดือน 12
    • พระราชพิธีจองเปรียง
    • พระราชพิธีกะติเกยา
    • พระราชพิธีลอยพระประทีป
    • พระราชพิธีฉัตรมงคล
  • เดือน 1
    • พระราชพิธีไล่เรือ
  • เดือน 2
    • พระราชพิธีบุษยาภิเษก
    • พระราชพิธีตรียัมพวาย ตรีปวาย
  • เดือน 3
    • พิธีธานยเทาะห์
    • พิธีศิวาราตรี
  • เดือน 4
    • พิธีรดเจตร
    • พระราชพิธีสัมพัจฉรฉินท์
  • เดือน 5
    • พระราชพิธีศรีสัจจปานกาล (ถือน้ำ)
    • พระราชพิธีคเชนทรัศวสนาน
    • พิธีทอดเชือก
    • พิธีสงกรานต์
  • เดือน 6
    • พระราชพิธีพืชมงคล
    • พระราชพิธีจรดพระนังคัล
    • พระราชพิธีวิศาขบูชา
  • เดือน 7
    • พระราชพิธีเคณฑะทิ้งข่าง
    • พระราชพิธีทูลน้ำล้างพระบาท
  • เดือน 8
    • พระราชพิธีเข้าพรรษา
  • เดือน 9
    • พิธีตุลาภาร
    • พระราชพิธีพรุณศาสตร์
  • เดือน 10
    • พระราชพิธีสารท
    • พิธีกวนข้าวทิพย์
    • พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา