ธนบัตร

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ธนบัตร เป็นสิ่งที่เป็นตัวแทนในการแลกเปลี่ยน ซึ่งสามารถใช้ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย ธนบัตรจะใช้ควบคู่ไปกับเหรียญกษาปณ์ แต่โดยทั่วไปแล้วธนบัตรมักใช้สำหรับเงินจำนวนมาก ส่วนเหรียญกษาปณ์ใช้กับเงินจำนวนน้อย หรือเศษสตางค์

ในสมัยก่อน ค่าของเงินจะวัดโดยวัตถุที่นำมาใช้เป็นเงิน เช่น เบี้ย, เงิน หรือ ทอง แต่การถือวัตถุมีค่าเหล่านี้ออกไปจำนวนมากย่อมเป็นสิ่งที่ไม่สะดวกและเป็นอันตราย จึงใช้ธนบัตรเพื่อเป็นสื่อแลกเปลี่ยนแทน ธนบัตรเป็นเหมือนสัญญาว่าจะให้เงินไปจำนวนหนึ่ง ซึ่งภายหลังสามารถนำไปแลกคืนเป็นเงินหรือทองได้ ภายหลังจึงเป็นการแลกเปลี่ยนเพื่อสิ่งของและบริการแทน ไม่ต้องแลกเป็นเงินหรือทองอีก

[แก้] ธนบัตรไทย

ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการใช้ "เงินกระดาษ" เป็นครั้งแรก แต่ยังไม่ได้เรียกว่า "ธนบัตร" ใช้คำว่า "หมาย" เรียกแทน โดยออกใช้เมื่อ พ.ศ. 2396 เป็นครั้งแรก และคงใช้ต่อมาทั้งสิ้น 3 รุ่น และเมื่อวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2417 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ประกาศใช้ "ตั๋วกระดาษ" ราคา 1 อัฐ เพื่อใช้แทนเงินเหรียญกษาปณ์ที่ไม่เพียงพอต่อการใช้งาน ซึ่งเป็นที่มาของคำว่า "อัฐกระดาษ" ที่ใช้เรียกขานกันในหมู่ประชาชน

ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงอนุญาตให้ธนาคารต่างประเทศที่เข้ามาเปิดสาขาดำเนินงานในประเทศไทย ให้สามารถออกธนบัตรของตัวเองได้ ในขณะนั้นมี ธนาคารฮ่องกงและเซี่ยงไฮ้, ธนาคารชาเตอรด์แห่งอินเดีย ออสเตรเลีย และจีน ที่ได้ดำเนินการออกธนบัตรมาใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2432 จนถึง วันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2445 จึงทรงให้ยกเลิก ซึ่งเป็นวันแรกที่ประกาศใช้ "ธนบัตร" แบบแรกของประเทศไทยอย่างเป็นทางการ

ประเภทธนบัตรไทย

1. ธนบัตรใช้หมุนเวียน เป็นธนบัตรที่ใช้แลกเปลี่ยนประจำวันทั่วไป มีมูลค่าแลกเปลี่ยนตามราคาปรากฏในธนบัตร เมื่อมีการชำรุดเสียหายก็จะมีการพิมพ์ทดแทน

2. ธนบัตรที่ระลึกและบัตรธนาคาร เป็นธนบัตรที่ออกเนื่องในวาระสำคัญต่าง ๆ เช่น ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสฉลองสิริราชสมบัติ ครบ 60 ปี เป็นต้น มูลค่าแลกเปลี่ยนมักจะสูงกว่าราคาที่กำหนด ธนบัตรชนิดนี้จะพิมพ์ออกมาเพียงครั้งเดียวไม่มีการพิมพ์ทดแทน ส่วนบัตรธนาคารก็จะคล้ายกับธนบัตรที่ระลึก จะต่างกันที่่การออกบัตรธนาคารกระทำโดยธนาคารแห่งประเทศไทย ไม่ใช่ออกโดยรัฐบาลไทย ซึ่งก็มีเพียงแบบเดียวที่ออกมาในรัชกาลปัจจุบัน คือ บัตรธนาคาร ชนิดราคา 60 บาท ที่ออกใช้เมื่อวันที่ 5 ธันวาคม 2530 (ประกาศใช้ 3 มิถุนายน 2530)

ธนบัตรใช้หมุนเวียน

ธนบัตรไทยที่ออกใช้ตั้งแต่แบบแรกเมื่อวันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2445 จนถึงปัจจุบัน (พ.ศ. 2549) มีออกมาใช้ทั้งหมด 15 แบบ ได้แก่

แบบที่ ใช้ครั้งแรก ชนิดธนบัตรที่มี หมายเหตุ
1 7 ก.ย. 2445 1,5,10,20,50,100,1000 บาท เป็นธนบัตรมีหน้าเดียว
2 21 ก.ค. 2468 1,5,10,20,100,1000 บาท มีเส้นนูน
3 22 มิ.ย. 2477 1,5,10,20 บาท มีพระบรมฉายาลักษณ์ของรัชกาลที่ 7
4 5 ธ.ค. 2481 1,5,10,20,100,1000 บาท ได้เริ่มใช้คำว่า "รัฐบาลไทย" แทนคำว่า "รัฐบาลสยาม"
5 8 ธ.ค. 2484 50 สตางค์ และ 1,5,10,20,100,1000 บาท พิมพ์ที่ประเทศญี่ปุ่น
6 21 ก.พ. 2488 20,100 บาท พิมพ์โดย กรมแผนที่ทหารบก และ กรมอุทกศาสตร์ทหารเรือ
7 21 ก.พ. 2488 1,5,10,50 บาท พิมพ์โดย ธนาคารแห่งประเทศไทย
8 14 พ.ย. 2489 1,5,10,20,100 บาท ไม่มีเส้นนูนและลายน้ำ ในสมัยนั้นมีการปลอมแปลงธนบัตรกันมาก
9 26 ม.ค. 2491 50 สตางค์ และ 1,5,10,20,100 บาท พิมพ์โดย บ.โทมัสเดอลารู
10 16 พ.ค. 2510 100 บาท มีเส้นนูน มีหลายสี มีลายไทย เนื่องจากมีการปลอมแบบ 9 ราคา 100 บาท อย่างมากมาย
11 18 มิ.ย. 2512 5,10,20,100,500 บาท
12 6 เม.ย. 2521 10,20,100 บาท
13 ... 50,500 บาท
14 ... 100,500,1000 บาท
15 ... 20,50,100,500,1000 บาท แบบที่ใช้ในปัจจุบัน

ธนบัตรแบบพิเศษ

เป็นธนบัตรที่ออกใช้หมุนเวียนนอกเหนือจากแบบที่ใช้อย่างเป็นทางการข้างต้น ธนบัตรแบบพิเศษนี้ใช้งานระหว่างวันที่ 25 มกราคม 2485 ถึง 3 มิถุนายน 2489 ซึ่งเป็นช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2

ราคา 1 บาท ประกาศใช้ 25 มกราคม 2485

ราคา 1,000 บาท ประกาศใช้ 25 สิงหาคม 2486 (รุ่น 1)

ราคา 1,000 บาท ประกาศใช้ 1 มีนาคม 2487 (รุ่น 2)

ราคา 50 บาท ประกาศใช้ 8 กุมภาพันธ์ 2488 (รุ่น 1)

ราคา 50 บาท ประกาศใช้ 13 กุมภาพันธ์ 2488 (รุ่น 2)

ราคา 50 บาท ประกาศใช้ 21 กุมภาพันธ์ 2488 (รุ่น 3)

ราคา 50 สตางค์ ประกาศใช้ 30 มีนาคม 2489

ราคา 1 บาท ประกาศใช้ 3 มิถุนายน 2489

ธนบัตรที่ระลึกและบัตรธนาคาร

แบบ ชนิดราคา ใช้ครั้งแรก
บัตรธนาคาร 60 บาท 5 ธันวาคม 2530
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในโอกาสที่ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงเจริญพระชนมายุ 90 พรรษา 50,500 บาท 21 ตุลาคม 2533
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ 1000 บาท 12 สิงหาคม 2535
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในโอกาสครบรอบ 120 ปี กระทรวงการคลัง 10 บาท 14 เมษายน 2538
ธนบัตรที่ระลึกเพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ฉลองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี 50,500,500 บาท แบบพิเศษ 3 เมษายน 2539
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542 1000 บาท 1 พฤศจิกายน 2542
ธนบัตรที่ระลึกวันราชาภิเษกสมรสครบ 50 ปี 50,500000 บาท 8 พฤษภาคม 2543
ธนบัตรที่ระลึกเนื่องในโอกาสครบรอบ 100 ปี ธนบัตรไทย 100 บาท 2 กันยายน 2545
ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๔๗ 100 บาท 22 เมษายน 2547
ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสฉลองสิริราชสมบัติ ครบ 60 ปี 60 บาท 9 มิถุนายน 2549

[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น



  ธนบัตร เป็นบทความเกี่ยวกับ เศรษฐศาสตร์ การเงิน ธุรกิจ หรือ การค้า ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น
ข้อมูลเกี่ยวกับ ธนบัตร ในภาษาอื่น สามารถหาอ่านได้จากเมนู ภาษาอื่น ๆ ด้านซ้ายมือ