ภาษาเอสเปรันโต
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ภาษาเอสเปรันโต (Esperanto) | ||
---|---|---|
ธง: | ||
การออกเสียง (IPA): | ˌɛspəˈrɑntəʊ | |
คิดค้นโดย: | แอล. แอล. ซาเมนโฮฟ | ค.ศ. 1887 |
การใช้งาน: | ภาษาช่วยสื่อสาร | |
จำนวนคนพูดทั้งหมด: | ภาษาหลัก 1-2 พันคน ภาษาที่สอง 1แสน ถึง 2 ล้าน |
|
หมวดหมู่ (เป้าหมาย): | ภาษาประดิษฐ์ ภาษาช่วยสื่อสาร ภาษาเอสเปรันโต |
|
Category (sources): | คำศัพท์จากภาษากลุ่มโรมานซ์ และ ภาษากลุ่มเจอร์เมนิก เสียงอ่านจาก ภาษาสลาวิก | |
องค์กรควบคุม: | Akademio de Esperanto | |
รหัสภาษา | ||
ISO 639-1: | eo | |
ISO 639-2: | epo | |
ISO/DIS 639-3: | epo | |
หมายเหตุ: หน้านี้อาจจะมีตัวอักษรหรือสัญลักษณ์ IPA ในลักษณะยูนิโคด |
ภาษาเอสเปรันโต เป็นภาษาประดิษฐ์ที่ใช้กันมากที่สุดในโลก คิดค้นโดย แอล. แอล. ซาเมนโฮฟ นามปากกาของจักษุแพทย์ชาวรัสเซีย (ในช่วงที่รัสเซียปกครองโปแลนด์ โดยมีพ่อแม่เป็นชาวยิว) โดยต้องการให้ภาษาเอสเปรันโตเป็นภาษาที่เรียนง่าย และเป็นภาษาที่สองสำหรับนานาประเทศ ชื่อเอสเปรันโตมาจากชื่อแฝงเรียก ดร. เอสเปรันโต ในช่วงที่เขียนหนังสือเรื่องภาษานานาชาติ
ถึงแม้ว่า ภาษาเอสเปรันโตยังไม่มีประเทศใดนำไปเป็นภาษาราชการ ในปัจจุบัน (พ.ศ. 2549) มีผู้ใช้งานประมาณ 1 แสนถึง 2 ล้านคน ซึ่งมีให้เห็นในคู่มือท่องเที่ยว คู่มือการเรียนการสอน ทางโทรทัศน์ วรรณกรรม การแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม และในบางโรงเรียนมีการเรียนวิชาเลือกเป็นภาษาเอสเปรันโต
วันที่ 15 ธันวาคม ของทุกปี เป็นวันฉลองของภาษาเอสเปรันโต ซึ่งเป็นวันคล้ายวันเกิดของซาเมนโฮฟ ซึ่งในวันนี้ผู้ใช้ภาษาเอสเปรันโตจะรวมตัวกันในฤดูหนาว และเลี้ยงฉลองกัน โดยบางคนจะซื้อหนังสือภาษาเอสเปรันโตเล่มใหม่ ในวันนี้
สารบัญ |
[แก้] ประวัติ
เอสเปรันโตคิดค้นขึ้นช่วงปลาย คริสต์ทศวรรษ 1870 และต้น คริสต์ทศวรรษ 1880 โดย แอล. แอล. ซาเมนโฮฟ ในช่วงเวลาพัฒนา 10 ปีนั้น ซาเมนโฮฟได้ใช้เวลาในการแปลวรรณกรรมต่างๆ มาเป็นภาษาเอสเปรันโต รวมทั้งการเขียนและพัฒนาหลักไวยกรณ์ต่างๆของภาษา โดยหนังสือไวยกรณ์เล่มแรกในภาษาเอสเปรันโต ชื่อ อูนูอาลิโบร (Unua Libro ความหมายในภาษาเอสเปรันโตว่า หนังสือเล่มแรก) ตีพิมพ์ที่ วอร์ซอว์ ในเดือน กรกฎาคม ค.ศ. 1887 ซึ่งหลังจากนั้นจำนวนผู้ใช้ภาษาเติบโตขึ้นอย่างรวเร็วภายใน 20 ปีต่อมา โดยเริ่มต้นจากจักวรรดิรัสเซีย และ ยุโรปตะวันออก และได้เข้าสู่ ยุโรปตะวันตก อเมริกา ประเทศจีน และ ประเทศญี่ปุ่น ต่อมาในปี ค.ศ. 1905 การประชุมเอสเปรันโตโลก ได้จัดตั้งขึ้น โดยจัดครั้งแรกที่เมือง บูลอน ซู แมร์ (Boulogne-sur-Mer) ในประเทศฝรั่งเศส และหลังจากนั้นมีการจัดประชุมกันทุกปี (ยกเว้นช่วงสงครามโลก) โดยเปลี่ยนสถานที่จัดไปทั่วโลก
ในปัจจุบันภาษาเอสเปรันโตไม่ได้เป็นภาษาราชการของประเทศใด แต่ได้มีการเรียนการสอนในหลายประเทศ อย่างไรก็ตามในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 บริเวณฉนวนโมเรสเนต (Neutral Moresnet, 1816-1919) ได้ถือว่าเป็นรัฐแรกที่ใช้ภาษาเอสเปรันโตเป็นภาษาราชการ ในปี ค.ศ. 1968 สาธารณรัฐโรสไอส์แลนด์ ซึ่งอยู่ห่างจากชายฝั่งอิตาลี ประมาณ 11 กม. ได้ประกาศตั้งตัวเป็นประเทศเอกราช และได้ใช้ภาษาเอสเปรันโตเป็นภาษาราชการเช่นกัน อย่างไรก็ตาม โรสไอแลนด์ ไม่ถือว่าเป็นประเทศจากชาติอื่น ในปี ค.ศ. 1911 ระหว่างช่วงการปฏิวัติซินไฮ้ ในประเทศจีน ได้มีนโยบายในการเปลี่ยนภาษาราชการจากภาษาจีน เป็นภาษาเอสเปรันโต ด้วยเหตุผลที่ว่าให้ประเทศเป็นสากล แต่ได้ถูกยกเลิกไป ในปี ค.ศ. 1924 ในสหรัฐอเมริกา เริ่มมีการใช้ภาษาเอสเปรันโตสำหรับวิทยุสื่อสาร โดยคาดหวังว่าจะใช้เป็นภาษาหลักในการสื่อสาร แต่สุดท้ายไม่ได้รับการนิยมและได้ยกเลิกไป
[แก้] การศึกษา ภาษาเอสเปรันโต
ในปัจจุบันมีอยู่บางโรงเรียนที่มีการสอนภาษาเอสเปรันโต มีมากใน จีน ฮังการี และ บัลแกเรีย นอกจากนี้คนส่วนมากเรียนรู้ภาษา โดยการเรียนรู้ด้วยตัวเอง และมีการสอนโดยอาสาสมัครต่างๆ ผ่านทางอินเทอร์เน็ต เช่นเว็บไซต์ lernu!
นักวิจัยหลายท่านได้ศึกษาว่าการเรียนรู้ภาษาเอสเปรันโต ช่วยให้ผู้ที่ใช้ภาษาในภาษากลุ่มอินโดยูโรเปียน (เช่น ภาษาอังกฤษ ภาษาเยอรมัน) เรียนภาษาอื่นๆ ได้ง่ายยิ่งขึ้น อาจเนื่องมาจาก รูปแบบของภาษา ไวยกรณ์ และคำศัพท์ต่างๆ [1] การวิจัยพบว่า เปรียบเทียบกลุ่มนักเรียน 2 กลุ่ม โดย กลุ่มแรก เรียนภาษาเอสเปรันโต 1 ปี และภาษาฝรั่งเศส 3 ปี กับกลุ่มที่สอง เรียนภาษาฝรั่งเศส 4 ปี ผลออกมาว่า กลุ่มแรกสามารถใช้ภาษาฝรั่งเศสได้ดีกว่ากลุ่มที่สอง ที่เรียนภาษาฝรั่งเศสมากกว่าหนึ่งปี
[แก้] ตัวอักษร
ภาษาเอสเปรันโตใช้ตัวอักษรละติน โดยประกอบด้วยตัวอักษร 28 ตัว ตัวพิมพ์ใหญ่และตัวพิมพ์เล็ก โดย 22 ตัวเหมือนตัวอักษรในภาษาอังกฤษ โดยไม่มี (q, w, x และ y) และหัวตัวอักษมีเครื่องหมายพิเศษ โดยตัวอักษรทั้งหมดมีดังนี้
A | B | C | Ĉ | D | E | F | G | Ĝ | H | Ĥ | I | J | Ĵ | K | L | M | N | O | P | R | S | Ŝ | T | U | Ŭ | V | Z |
a | b | c | ĉ | d | e | f | g | ĝ | h | ĥ | i | j | ĵ | k | l | m | n | o | p | r | s | ŝ | t | u | ŭ | v | z |
[แก้] ไวยกรณ์
- คำนามลงท้ายด้วย -o และถ้าต้องการเป็นรูปพหูพจน์ เติม -j ต่อท้าย เช่น patro แปลว่า พ่อ และ patroj พ่อ(ในรูปพหูพจน์)
- คำที่หน้าที่เป็นกรรม เติม -n ต่อท้าย เช่น
- mi amas vin - ฉันรักคุณ (mi แปลว่า ฉัน และ vi แปลว่า คุณ)
- vi amas min - คุณรักฉัน
- คำกริยาลงท้ายด้วย -as สำหรับรูปปัจจุบัน -is สำหรับอดีต และ -os สำหรับอนาคต ส่วนอาการนาม หรือคำกริยาในรูปคำนาม ลงท้ายด้วย -i เช่น
- ami - ความรัก
- amas - รัก (เช่น ฉันรักคุณ mi amas vin)
- li kuris - เขาวิ่ง (ในอดีต)
- mi kuros - ฉันจะวิ่ง
- คำคุณศัพท์ ลงท้ายด้วย -a และ คำวิเศษณ์ ลงท้ายด้วย -e เช่น rapide แปลว่า เร็ว, granda แปลว่า ใหญ่, bona แปลว่า ดี (สิ่งดี) และ bone แปลว่า ดี (ทำดี)
- คำตรงข้าม เติมคำว่า mal ไว้ด้านหน้าคำ เช่น bona แปลว่า ดี malbona แปลว่า เลว, granda แปลว่า ใหญ่ malgranda แปลว่า เล็ก
[แก้] ตัวเลข
ตัวเลข | ภาษาเอสเปรันโต | คำอ่านไทย |
---|---|---|
0 | nul | นูล |
1 | unu | อูนู |
2 | du | ดู |
3 | tri | ตรี |
4 | kvar | ควาร์ |
5 | kvin | ควิน |
6 | ses | เสส |
7 | sep | เสป |
8 | ok | โอก |
9 | naŭ | นาว |
10 | dek | เดก |
100 | cent | เซนต์ |
1000 | mil | มิล |
[แก้] การออกเสียง
ซาเมนโฮฟ ได้แนะนำว่า การออกเสียงภาษาเอสเปรันโต ใช้หลักการณ์ใกล้เคียงกับภาษาอิตาลี โดยอักษรเอสเปรันโตมีลักษณะใกล้เคียงกับสัทอักษรสากล (IPA) ซึ่งการออกเสียงจะใกล้เคียงเช่นเดียวกัน
พยัญชนะ | สระ และ สระผสม | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
ตัวอักษร | ภาษาไทย | IPA | ตัวอักษร | ภาษาไทย | IPA | |
b | บ | [b] | a | อา | [a, ɑ] | |
c | ซ เสียงควบ(เสียงเดียว) ของ ต กับ ซ | [t͡s] | e | เอ | [e, ɛ] | |
ĉ | ใกล้เคยงกับ ช | [t͡ʃ , t͡ʂ] | i | อี | [i] | |
d | ด | [d] | o | โอ | [o, ɔ] | |
f | ฟ | [f] | u | อู | [u] | |
g | ก | [g] | ||||
ĝ | เสียงระหว่าง จ และ ย | [d͡ʒ, d͡ʐ] | aj | อาย | [ai̯, ɑi̯] | |
h | ห , ฮ | [h] | aŭ | อาว | [au̯, ɑu̯] | |
ĥ | ใกล้เคียงกับ x ในภาษาอังกฤษ | [x] | ej | เอย์ | [ei̯, ɛi̯] | |
j | ย | [j] | eŭ | [eu̯, ɛu̯] | ||
ĵ | ใกล้เคียงกับ zh | [ʒ, ʐ] | oj | ออย | [oi̯, ɔi̯] | |
k | ค | [k] | uj | อุย | [ui̯, ʊi̯] | |
l | ใกล้เคียงกับ L ในภาษาอังกฤษ | [l] | ŭ | อัว | ||
m | ม | [m] | ||||
n | น | [n, ŋ] | ||||
p | ป | [p] | ||||
r | ใกล้เคียงกับ r ในภาษาอังกฤษ | [ɾ, r] | ||||
s | ส | [s] | ||||
ŝ | ช | [ʃ, ʂ] | ||||
t | ต | [t] | ||||
v | ใกล้เคียงกับ v ในภาษาอังกฤษ | [v, ʋ] | ||||
z | ใกล้เคียงกับ z ในภาษาอังกฤษ | [z] |
[แก้] ตัวอย่างประโยค
ตัวอย่างประโยคสนทนาในภาษาเอสเปรันโต
ความหมาย | ภาษาเอสเปรันโต | คำอ่าน (IPA และ คำอ่านไทย) |
---|---|---|
สวัสดี | Saluton | [sa.ˈlu.ton] ซาลุโทน |
คุณชื่ออะไร | Kiel vi nomiĝas? Kio estas via nomo? |
[ˈki.el vi no.ˈmi.ʤas] [ˈki.o ˈes.tas ˈvi.a ˈno.mo] |
ฉันชื่อ ... | Mi nomiĝas Mia nomo estas ... |
[mi no.ˈmi.ʤas ...] [ˈmi.a ˈno.mo ˈes.tas ...] |
ราคาเท่าไร | Kiom? | [ˈki.om] คิโอม |
คุณพูดภาษาเอสเปรันโตหรือไม่ | Ĉu vi parolas Esperanton? | [ˈʧu vi pa.ˈro.las es.pe.ˈran.ton] |
ฉันไม่เข้าใจคุณ | Mi ne komprenas vin | [mi ˈne kom.ˈpre.nas vin] |
ฉันชอบอันนี้ | Mi ŝatas tiun ĉi Ĉi tiu plaĉas al mi |
[mi ˈʃat.as ˈti.un ˈʧi] [ʧi ˈti.u ˈpla.ʧas al ˈmi] |
ขอบคุณ | Dankon | [ˈdaŋ.kon] ดังโคน |
กรุณา | Bonvolu | [bon.ˈvo.lu] |
ตกลง | Bone | [ˈbo.ne] โบเน |
ฉันรักคุณ | Mi amas vin | [mi ˈamas vin] มี อามาส วีน |
ลาก่อน | Ĝis (la) revido Ĝis (la)! |
[ˈʤis (la) re.ˈvid.o] [ˈʤis (la)] |
[แก้] ภาษาเอสเปรันโตในภาพยนตร์
รายชื่อภาพยนตร์บางส่วนที่มีภาษาเอสเปรันโต
- ค.ศ. 1940 เดอะเกตรดิกเตเตอร์ (The Great Dictator) โดยชาร์ลี แช็ปลิน
- ค.ศ. 1994 ภาพยนตร์สตรีตไฟเตอร์ (Street Fighter) และองค์กรชาโดลู ใช้ภาษาเอสเปรันโต รวมถึงป้ายต่างๆภายในเรื่อง
- ค.ศ. 1997 กัตตาก้า (Gattaca) ของแอนดรูว์ นิคโคล (Andrew Niccol) มีการอ่านคำประกาศต่าง ๆ เป็นภาษาเอสเปรันโตคู่กับภาษาอังกฤษ
- ค.ศ. 2004 เบลด: ไตรนิตี (Blade: Trinity)
- ค.ศ. 2004 ไนต์ออนเดอะกาแล็กติกเรลโรด (Night on the Galactic Railroad)
ภาพยนตร์ญี่ปุ่น เรื่องราวของประเทศในยุโรป
[แก้] อ้างอิง
- ↑ Williams, N. (1965) 'A language teaching experiment', Canadian Modern Language Review 22.1: 26-28
[แก้] ลิงก์ภายนอก
- เอสเปรันโต ประเทศไทย
- ((อังกฤษ)) ข้อมูลล่าสุดเกี่ยวกับภาษาเอสเปรันโต โดย องค์กรเอสเปรันโต
- ((อังกฤษ)) Esperanto.net ข้อมูลเอสเปรันโตใน 57 ภาษา
- ((อังกฤษ)) Lernu.net เว็บสอนภาษาเอสเปรันโต ดูเพิ่มที่ Lernu!