ליל הסדר
פֿון װיקיפּעדיע
- איז די מאלצייט מיט אלע מצוׁת אין מנהגים פון די ערשטע - און פאר אידן אינדרויסן פון ארץ ישראל ווי מען האלט מער ווי איין טאג יום טוב אויך די צווייטע נאכט - פין פסח.
- וויבאלד פסח איז א יום טוב בעיקר אלס אנדעקעניש צו יציאת מצרים, זענען אסאך מנהגים אלס אנדעקעניש צו פרייהייט.
אינהאַלט |
[בעאַרבעטן] סדר
- עס ווערט אנגערופען סדר צוליב דעם וואס אלעס איז אויסגעשטעלט אין א סדר פונקטלעך וואס מען זאל טאן. ווי למשל טאן אלע מצוׁת פון די נאכט, עסן א סעודה, און אזוי ווייטער.
[בעאַרבעטן] מצוׁת און מנהגים פון דער נאכט
[בעאַרבעטן] קיטל
- מען פירט זיך אנציטאן א קיטל פסח צום סדר. דער עיקר טעם איז כדי אויסציקוקען ווי א מלך.
- דאס איז א מנהג.
[בעאַרבעטן] שנעל מאכן קידוש
- מען פירט זיך צו מאכען גלייך ווי מען קומט אהיים פון שול קידוש, כדי די קינדער זאלן נישט מיד ווערן און איינשלאפן.
- דאס איז א מנהג.
[בעאַרבעטן] קערה
- מען פירט זיך אויסצישטעלן אלע מאכלים און סימנים פון די סדר (חוץ די סעודה) אויף א קערה.
- דאס איז א מנהג.
[בעאַרבעטן] סימנים
- מען פירט זיך צו מאכן סימנים אויפן קערה, מען לייגט ארויף א שטיקל מרור, חזרת, כרפס, חרוסת, געבראטענע אייער, און געבראטענע זרוע.
- דאס איז א מנהג.
[בעאַרבעטן] קידוש
- אזוי ווי אלע ימים טובים דארף מען פסח אויפדערנאכט אויך מאכן קידוש אויף א כוס וויין. די כוס פון קידוש ווערט גערעכנט פאר איינס פון די פיר כוסות.
- דאס איז א מצוה.
[בעאַרבעטן] פיר כוסות
[בעאַרבעטן] מה נשתנה
[בעאַרבעטן] דערציילן די ניסים פון יציאת מצרים/הגדה
- מען דארף דערציילן די ניסים וואס איז געשען צו די אידן ווען זיי זענען ארויס פון מצרים.
- דאס איז א מצוה. און איינע פון די עיקר מצות פון די נאכט, אויב מען טוט דאס נישט האט מען נישט יוצא געווען די ענין פון די סדר.
[בעאַרבעטן] עסן מצה
- מען דארף עסן כאטש א שטיקעל מצה אזוי גרויס ווי אן אייער, ווייל מען זאל ווערן זייט דערפון.
- דאס איז א מצוה.
[בעאַרבעטן] עסן מרור
- מען דארף עסן מרור אלס אנדענקעניש צו די ביטערקייט.
- דאס איז א מצוה.
[בעאַרבעטן] עסן כורך
- מען עסט מצה מיט מרור אין א סענדוויטש.
- דאס איז אן אנדענקעניש צו ווי אזוי מען האט געטאן די מצוה ווען די בית המקדש איז נאך געשטאנען.
[בעאַרבעטן] עסן א סעודה
- מען עסט א געהעריג יום טוב סעודה. אסאך פירן זיך נישט צו עסן צופיל כדי די אפיקומן זאל נאך האבן פלאץ.
- דאס איז א מצוה.
[בעאַרבעטן] עסן הארט אפגעקאטע אייער
- מען עסט הארטע אייער, אלס אן אנדעקעניש צום בית המקדש ווייל אייער איז א עסנווארג פון אן אבל.
- דאס איז א מנהג.
[בעאַרבעטן] עסן אפיקומן
- מען עסט די לעצטע שטיקל מצה פאר די נאכט, אלס אן אנדענקעניש צום קרבן פסח און קרבן חגיגה.
- דאס איז א מצוה.
[בעאַרבעטן] ברכת המזון
- מען בענטשט ברכת המזון.
- דאס איז א מצוה.
[בעאַרבעטן] זאגן הלל
[בעאַרבעטן] סימני הסדר
- עס זענען דא 15 סימנים פאר די סדר פון די פסח סדר, געווענליך זאגן עס די קינדער:
[בעאַרבעטן] קַדֵׁש
קדש - ווען דער טאטע קומט אהיים פון שוהל טוט ער זיך אן די קיטל און מאכט שנעל קידוש כדי די קליינע קינדער זאלן נישט איינשלאפן.
[בעאַרבעטן] וּרחַץ
ורחץ - מען וואשט זיך די הענט און מען מאכט נישט די ברכה על נטילת ידים.
[בעאַרבעטן] כּרפַּס
כרפס - מען נעמט א שטיקל גרינצייג ווייניגער ווי א כזית מען טינקט דאס איין און זאלץ וואסער מען מאכט א ברכה בורא פרי האדמה און מען האט אינזין צו פטרן די מרור.
[בעאַרבעטן] יַחַץ
יחץ - מען צעטיילט די מיטעלסטע מצה וואס הייסט לוי, די גרעסערע העלפט לייגט מען אוועק פאר אפיקומן און די קלענערע העלפט לייגט מען צוריק צעווישן די מצות.
[בעאַרבעטן] מַגיִד
מגיד - מען הייבט אויף די דריי מצות און מען זאגט די הגדה פון הא לחמא עניא ביז גאל ישראל.
[בעאַרבעטן] רָחצָה
רחצה - מען וואשט זיך די הענט און מען מאכט יא די ברכה על נטילת ידים.
[בעאַרבעטן] מוׁציִא
מוציא - מען הייבט אויף אלע דריי מצות און מען מאכט א ברכה המוציא לחם מן הארץ.
[בעאַרבעטן] מַצָה
מען לאזט אויס די אינטערשטע מצה און מען מאכט א ברכה על אכילת מצה, און מען עסט עס אנגעלאנטערהייט.
[בעאַרבעטן] מַרוׁר
מרור - מען עסט א כזית מרור, און מען מאכט נישט א ברכה.
[בעאַרבעטן] כּוׁרֵך
כורך - מען נעמט א שטיקעל מרור און מען וויקעלט דאס איין צעווישען צוויי שטיקלעך מצה מען זאגט זכר למקדש כהלל און מען עסט עס אנגעלאנט.
[בעאַרבעטן] שׁלחָן עֹרֵך
שלחן ערך - מען גרייט אן א סעודה לכבוד יום טוב און מען לאזט זיך וויאל גיין, מען פירט זיך צו עסן אייער.
[בעאַרבעטן] צָפוׁן
צפון - מען נעמט אפיר די באהאלטענע אפיקומן און מען עסט דאס.
[בעאַרבעטן] בֵּרַך
ברך - מען גיסט אהן דעם דריטן כוס און מען בענטשט.
[בעאַרבעטן] הַלֵל
הלל - מען גיסט אן די פערטע כוס און מען זאגט הלל.
[בעאַרבעטן] נִרצָה
נרצה - ווער עס האט געטאן די אלע זאכן איז באוויליגט פארן אויבירשטען.
[בעאַרבעטן] פסח לידער
עס זענען דא אסאך באקאנטע פסח לידער, פאלגענד איז א טיילווייזע ליסטע: