דער איד
פֿון װיקיפּעדיע
אכטונג: יעדע ארטיקל פון וויקיפעדיע ווערט געשריבן נייטראל. |
דער איד איז א יידיש שפראך סאטמאר - זאליס - חסידים צייטונג, ארגינעל געגרינדעט דורך ר' אהרן ראזמארין ז"ל.
סאטמאר חסידים האבן דאס פון אים אפּגעקויפט אין תשט"ו. אין די אנהייב יארן איז עס ארויסגעקומען איינמאל אין צוויי וואכן. שעפעטער האט חיים משה שטויבער עס ארויפגעארבעט פאר א צייטונג מיט אלערליי וועלטס נייעס, און אנגעהויבן צו ערשיינען וועכנטליך.
דער ערשטער רעדאקטאר איז געווען דער דענקער און שריפטשטעלער ר' אוריאל ציממער, ארויסגעבער א השפקה ביכל קעגן ציוניזם.
שפעטער האט דער סאטמארער רבי ר' יואל טייטלבוים געשטעלט ר' בערל פרידמאן זון פון ר' ליפא פרידמאן אלס רעדאקטאר.
דער איד איז יאר לאנג געווארן געדרוקט דורך דייטש פרינטינג, וואס איז אנגעפירט געווארן דורך ר' סענדר דייטש. ר' סענדער איז אויך געווען איר לאנג יעריגער רעדאקטאר.
אין די אנהייב 80'ער יארן האט משה גבאי אינוועסטירט טויזענטער דאלארס, און איבערגענומען, לויט די ארונים, דאס גאנצע ווירטשאפט דערפון. ממילא דינט דאס די אינטערעסן פון די זאליס אנטקעגען ר' אהרן טייטלבוים, נאכדעם וואס דער איד האט אים געבויט פאר די פארטייאישע ליינער יארן לאנג.
דער איד איז פאר 40 יאר געווען די איינציגסטע "אידישע צייטונג" פאר חרד'שידע אידן אין אמעריקע. אין 1986 האט ר' אברהם פרידמאן זון פון ליפא פרידמאן איבערגעלאזט דער איד און האט זיך געעפנט אן אייגענעם צייטונג מיט'ן נאמען די צייטונג.
אין 2000 האבן די אהרונים געעפנט אן אייגענעם צייטונג דער בלאט, וואס האט געפירט קאמפעטאציע מיט דער איד. דער איד האט ארויסגעריקט עטליכע איסורים און חרמות קעגן דער בלאט.
איר היינטיגער רעדאקאטאר איז ר' אהרן פרידמאן אבער די עדיטאריעל ווערט געשריבן דורך ר' משה לייב דייטש.
פון אירע שרייבער איז ר' וואלף דייטש און זיין טאטע ר' דייטש וואס ער איז א שון פון איר לאנג יעריגער רעדאקטאר, ר' סענדער דייטש.
אויך לויפן וועכענטליך ארטיקלן פון דעם באקאנטן חרדישען שריפטשטעלער ר' הערשל פרידמאן וואס איז א ברודע פון איר רעדאקטאר ר' אהרן פרידמאן, אונטערן פענע נאמען פ הירש און באבד און נאך נעמען.