Aardbewing
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
'n Aardbewing is 'n bewing of skudding van die aarde se oppervlakte. Aardbewings ontstaan gewoonlik as gevolg van die beweging van rotsmassas wat teen mekaar skuur by geologiese breuke in die boonste lae van die aardkors. Die soliede dele van die aarde beweeg stadig, dog voortdurend en aardbewings kom voor waar die resulterende spanning te hoog word vir die materiale.
Aardbewings kan egter ook veroorsaak word deur mynbedrywighede, soos in 2005 by Stilfontein en Klerksdorp in Noordwes. Gewoonlik is die werklike beweging baie klein, bv. 'n paar millimeter of selfs minder, maar dit gebeur so skielik dat die uitwerking op die oppervlakte chaoties kan wees. Hierdie beginsel kan geïllustreer word deur 'n albaster op 'n tafel neer te sit en die blad van onder af met 'n hamer te slaan. Die tafelblad sal baie min beweeg, maar die albaster sal 'n hele ent in die lug opspring.
Wanneer 'n aardbewing aan 'n kuslyn of onder die see plaasvind, kan daar 'n reuse getygolf, of Tsunami, ontstaan. Hierdie golwe kan ontsaglike skade aan laagliggende kuslyne veroorsaak. Aardbewings kom in sommige dele van die aarde meer dikwels voor as in ander. Die gebiede wat die meeste geraak word lê oor 'n ontsaglike gordel wat feitlik oor die hele aarde strek. Hierdie gevaargebiede kan gevolg word vanaf die weskus van Suid-Amerika, oor Sentraal-Amerika en die Karibiese eilande en verder noordwaarts met die Stille Oseaan langs die weskus van Noord-Amerika. Daarna swaai dit weg deur die Aleutiese eilande na Asië en dek die hele oos- en suidoos Asië en nabygeleë eilande, om daarna weswaarts te strek na die Meditereënse streke en na Suid-Europa.
Aardbewings wek gewoonlik wye openbare belangstelling as gevolg van die verwoesting en lewensverlies wat normaalweg daarmee gepaard gaan. Die meeste skade word gewoonlik aangerig deur vallende geboue en brande wat ontstaan. Brandwaterpype word gewoonlik beskadig en daarom woed die brande onverstoord voort. Grondverskuiwings en sneeustortings kan in sommige gebiede deur aardbewings veroorsaak word en groot skade kan aan ondersese kabels aangerig word, asook groot visvrektes agv. ondersese aardbewings.
![]()
Skade in Fourth Avenue, Anchorage, veroorsaak deur die groot Alaska aardbewing van 27 Maart.
|
![]()
Kobehawe, Japan port gedenkpark.
|
![]()
Stille Oseaan vuurring, Vulkaan boëe en oseaantrôe wat die Stille Oseaan gedeeltelik omring, 'n gebied met gereelde aardbewings en vulkaanuitbarstings. Die trôe is in blou-groen. Die vulkaan boë is altyd parallel aan die troe, die eilandboog Aleutiese Trog word verteenwoordig deur die lang kettang van vulkane waaruit die Aleutiese Eilande bestaan.
|
[wysig] Eksterne skakels
- EQNET: Earthquake Information Network
- The U.S. National Earthquake Information Center
- USGS Earthquake FAQs
- Environmental Geology - GEOL 406/506 (Earthquakes)
- Geowall- 'n Interessante 3d voorstellingstelsel vir bestuudering van aardbewingdata
- Virtual Earthquake Opvoedkundige werf wat verduidelik hoe episentra en sterkte bepaal word.
- Tsunami Experiment
- PBS NewsHour - Predicting Earthquakes
- Southern California Earthquake Data Center
- European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC)
- Global Seismic Monitor at GFZ Potsdam
- Global Earthquake Report – chart updated with each new earthquake or aftershock
- Earthquakes in Iceland during the last 48 hours, outomaties elke twee minute opgedteer
- Recent earthquakes in California and Nevada
- USGS – Largest earthquakes in the world since 1900
- The Destruction of Earthquakes - and a List of the Worst ever recorded