Caledon
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Caledon is 'n dorp in die Wes-Kaap aan die voet van die Swartberg, 125 km oos-suidoos van Kaapstad en 72 km noordwes van Bredasdorp. Die dorp is 244 meter bo seespieël aan die nasionale pad tussen Kaapstad en Port Elizabeth geleë in 'n distrik, algemeen bekend as die Overberg, wat bekend is om sy pragtige natuurtonele en die staalfontein. Dit is wêreldberoemd om sy groot verskeidenheid heide, protea en ander veldblomtipes. Daar is ook 'n casinokompleks op die dorp.
Inhoud |
[wysig] Geskiedenis
Die eerste vestiging deur blankes het in omstreeks 1715 begin. Mettertyd het die dorp 'n gewilde gesondheidsoord geword na aanleiding van die warm staalfontein. Dit het eers bekend gestaan as Zwarte Berg of Zwartebergbad, maar is op 13 Desember 1813 hernoem na die graaf van Caledon (Du Pré Alexander, graaf van Caledon), goewerneur van die Kaap van 1807 tot 1811. 'n Dorpsbestuursraad is in 1840 ingestel en munisipale status op 1 Januarie 1884 toegeken.
[wysig] Staalfontein
Sewe fontein met staalwater bereik die oppervlak op min of meer dieselfde plek. Ses se temperatuur is sowat 50 grade Celcius, terwyl die sesde se water koud is. Die fontein lewer 900 000 liter water per dag. Die water is ysterdraend en bevat ook nog ander opgeloste minerale en bevat volgens oorlewering genesende kragte.
In 1709 het die eerste wit nedersetter, Ferdinand Appel, 'n huisie vir die siekes by die fontein gebou. Dit was die oorsprong van die fraai dorp. In 1946 is 'n sanatorium en ontspanningkompleks by die bron deur 'n brand in puin gelê. Dit is nooit herbou nie, hoewel daar 'n woonwapark en 'n swembad op die plek staan.
[wysig] Botaniese tuin
Caledon is ook beroemd om sy botaniese tuin. Dit is in 1927 gestig en beslaan meer as 10 hektaar vallei en berghang. Hier word jaarliks in September 'n veldblommeskou gehou.
[wysig] NG gemeente
Die gemeente is in 1811 as agtste gemeente van die NG Kerk gestig.
Godsdienstige ingesetenes van die streek wat destyds "het Zartberg" of "het warme Bad" genoem is, kon weens die verre afstand en gevaarlike pad net een keer per jaar na Swellendam gaan – die gemeente waaronder Caledon toe nog geval het - en daarom rig W. WEssels, P.L. de Bruyn, J.R. Maree en H.J. Swart 'n versoek aan die regering en vra verlof om 'n kerk te bou waartoe hulle na vermoë soveel moontlik sal help bydra. Die regering het op 21 Desember [[1810 die plaas waar die warmbad is, van J. Rademan vir 10 000 rds. aangekoop en erwe verkoop. Op 27 Mei 1811 is die eerste kerkraadslede deur die adjunk-landdros benoem en deur die regering goedgekeur.
Ds. C.M. de Vos, een van die eerste Afrikaners wat predikant geword het en in Europa, Afrika en Asië gearbei het, is as predikant benoem. Toe hy in Mei 1811 sy dienswerk aanvaar, was daar nog geen kerkgebou of pastorie nie. Hy het sy intrek in 'n boerewoning geneem en die wynkelder in 'n voorlopige kerkgebou verander. Later is die pastorie (wat in 1818 afgebrand het) en die kerk gebou. Laasgenoemde is op 1 Januarie 1813 ingewy. In daardie jaar het sir John Cradock die naam Caledon aan die dorp gegee. Die huidige kerkgebou is in 1876 ingewy tydens die dienstydperk van ds. P.J.G. de Vos.
Die Wes-gemeente is in 1973 afgestig. Saam het die twee gemeentes in 1979 sowat 1 850 belydende (volwasse) lidmate gehad, dog in 2007 het dit tot 1 600 afgeneem. Die NG Sendingmeente Caledon is in 1908 gestig.
[wysig] Opvoeding
Die voormalige model C-skool, Hoërskool Overberg, het in 2007 552 leerders gehad, en die gelyknamige laerskool 444. Vir die bruin gemeenskap is daar die Laer- en Hoërskool Swartberg, met onderskeidelik 753 en 696 leerders in 2007. Op die dorp en in die omgewing is altesaam 15 skole, waarvan twee hoërskole en drie privaat voorskole is.
[wysig] Bronne
- Olivier, ds. P.J., Ons gemeentelike feesalbum, N.G. Kerk-uitgewers, Kaapstad en Pretoria, 1952.
- Raper, P.E., Dictionary of South African Place Names, Lowry Publishers, Johannesburg, 1987.
- Scannell, J.P., Die Afrikaanse Kernensiklopedie, Nasionale Boekhandel Beperk, Kaapstad (et. al.), 1965.
- Kelly, Maureen, Amptelike Suid-Afrikaanse Munisipale Jaarboek, HELM Publikasies, Johannesburg, 1986..
- Mayhew, Vic (red.), ‘’Reader’s Digest Illustrated Guide to Southern Africa’’, The Reader’s Digest Association South Africa (Pty.) Limited, Kaapstad, 1980.
![]() |
Provinsie Wes-Kaap |
---|---|
Hoofstad: | |
Streke: |
Kaapse Skiereiland | Kaapse Wynlande | Tuinroete | Klein Karoo | Overberg | Weskus |
Grootste stede en dorpe: |
Kaapstad | George | Knysna | Oudtshoorn | Paarl | Robertson | Stellenbosch | Swellendam | Vredenburg | Worcester |
Munisipaliteite: |
Beaufort-Wes | Bergrivier | Breederivier | Breederivier/Wynlande | Breedevallei | Kaap Agulhas | Cederberg | Sentraal-Karoo | Kaapstad | Drakenstein | George | Kannaland | Knysna | Laingsburg | Langeberg | Matzikama | Mosselbaai | Oudtshoorn | Overberg | Overstrand | Plettenbergbaai | Prins Albert | Saldanhabaai | Suid-Kaap | Stellenbosch | Swartland | Swellendam | Theewaterskloof | Weskus | Witzenberg | |