Tweede Wêreldoorlog

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Tweede Wêreldoorlog

Kloksgewys van bo: Die geallieerde landing op die strande van Normandië op D-dag; die hek van 'n Nazi-konsentrasiekamp by Auschwitz; soldate van die Rooileër hys die vlag van die Sowjetunie oor die Reichstag-gebou in Berlyn; die atoombom van Nagasaki; die Duitse polisie vaar Oostenryk in.
Datum 3 September 19392 September 1945
Ligging Europa, Stille Oseaan, Suidoos-Asië, Midde-Ooste, Mediterrene en Afrika.
Resultaat Oorwinning deur die Geallieerdes. Skepping van die Verenigde Nasies. Opkoms van die Verenigde State en Sowjetunie as wêreldmagte. (lees meer...)
Strydende partye
Geallieerdes:

Vlag van die Volksrepubliek van Sjina Sjina
Vlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk
Vlag van Frankryk Frankryk
Vlag van Pole Pole
Vlag van Australië Australië
Vlag van Nieu-Seeland Nieu-Seeland
Vlag van Suid-Afrika Suid-Afrika
Vlag van Kanada Kanada
Vlag van Noorweë Noorweë
Vlag van België België
Vlag van Nederland Nederland
Vlag van Griekeland Griekeland
Vlag van Joego-Slawië Joego-Slawië
Vlag van Sowjetunie Sowjetunie
Vlag van Verenigde State Verenigde State
...et al.

Spilmoonthede:

Vlag van Duitsland Duitsland
Vlag van Japan Japan
Vlag van Italië Italië
Vlag van Slowakye Slowakye
Vlag van Kroasië Kroasië
Vlag van Bulgarye Bulgarye
Vlag van Hongarye Hongarye
Vlag van Roemenië Roemenië
...et al.

Bevelvoerders
 Josef Stalin

 Franklin Roosevelt
 Winston Churchill
 Tsjiang Kai-shek
 Charles de Gaulle
...en ander.

 Adolf Hitler

 Hirohito
 Benito Mussolini
...en ander.

Ongevalle
Militêre sterfgetal:
Meer as 14,000,000

Burgerlike sterfgetal:
Meer as 36,000,000
Totaal:
Meer as 50,000,000

Militêre sterfgetal:
Meer as 8,000,000

Burgerlike sterfgetal:
Meer as 4,000,000
Totaal
Meer as 12,000,000

Die Tweede Wêreldoorlog was 'n wêreldwye militêre konflik wat geduur het van 1939 tot 1945. Die oorlog was 'n samesmelting van twee konflikte: een wat in Asië begin het as die Tweede Sjinees-Japannese Oorlog en die ander wat in Europa begin het met die Inval van Pole. Die oorlog is veroorsaak deur die onbevredigende besleg van die Eerste Wêreldoorlog en die ekspansionistiese ambisies van die drie hoof spilmoondhede (Duitsland, Italië en Japan).

Hierdie globale konflik het meeste van die wêreld se nasies in twee kampe verdeel: die Geallieerdes en die Spilmoondhede. As gevolg van die groot skaal waarop die oorlog plaasgevind het, het meer as 60 miljoen mense omgekom, wat beteken dat dié konflik ook die dodelikste in die geskiedenis van die mens was.[1]

Die Tweede Wêreldoorlog was dan ook die verreikendste oorlog in die geskiedenis en die betrokke lande het saam meer as 100 miljoen militêre personeel gehad wat aan die oorlog deelgeneem het. Totale oorlog het die onderskeiding tussen burgerlike en militêre hulpmiddels tot niet gemaak en was ook die toneel vir een nasie se mobilisering van sy ekonomiese, industriële en wetenskaplike vermoëns tot inspanning van die oorlog. Amper twee derdes van die gestorwenes was siviele burgers. Die Sjoa (Engels: Holocaust), wat grotendeels in Oos-Europa plaasgevind het, was verantwoordelik vir die stelselmatige uitmoor van ongeveer ses miljoen Jode en ander sosiale en politieke minderhede (Sigeuners, Kommuniste, ens.) deur die Spilmoonthede.

Die konflik het geëindig met 'n oorwinning deur die Geallieerdes. In die nasleep daarvan het die Verenigde State van Amerika en die Sowjetunie ontwaak as die twee voorste wêreldmoondhede. Selfdeterminasie het tot dekolonisasie- en onafhanklikheidswordingbewegings in Afrika en Asië gelei, terwyl Europa self die pad na integrasie begin loop het.

Inhoud

[wysig] Agtergrond

Die onmiddelike oorsaak van die Tweede Wêreldoorlog word algemeen beskou as die Duitse inval van Pole en die Japannese aanvalle op Sjina die VSA en die Britse en Nederlandse kolonies in Asië. In elkeen van die gevalle was die aanvalle die resultaat van besluite wat deur outoritêre heersende elites in Duitsland en Japan gemaak is. Die Tweede Wêreldoorlog het begin nadat die agressie met amptelike oorlogsverklarings of gewapende weerstand teëgestaan is.

In Duitsland het die ekonomiese teëspoed wat gevolg het op die Eerste Wêreldoorlog, en die strawwe vredesmaatreëls waarmee dit gepaardgegaan het, dit vir die Nazi party moontlik gemaak om aan die bewind te kom en 'n nasionalistiese en ekspansionistiese beleid in plek te stel wat sou lei tot die inval van Pole en die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog.

Japan is in die 1930's grootliks deur 'n 'n militaristiese kliek van Leër en Vloot leiers regeer wat daarop ingestel was om Japan tot 'n koloniale mag te ontwikkel, onder andere om op te maak vir die land se geringe natuurlike hulpbronne. Japan het Mantsjoerye in 1931 ingeval en Sjina in 1937. Die VSA en die Verenigde Koninkryk het gereageer met lenings aan Sjina en koverte militêre hulpverlening aan Sjina asook boikotte van roumatriaal en olie teen Japan. Die maatreëls sou Japan moontlik tot die onderhnadelingstafel gedwing het, maar Japan se geloof dat die Franse, Nederlandse en Britse regrings meer begaan was oor die oorlog in Europa en die swak posisie waarin die Sowjetunie verkeer het, het Japan laat besluit om oor te gaan tot aanval op Nederlands-Indië, Maleie en die Filippyne as deel van "Groot Oos-Asiëoorlog in die Stille Oseaan".

[wysig] Oorsaak van die oorlog in Europa

Duitsland en Frankryk het reeds vir 80 jaar om oorheersing oor kontinentale Europa geworstel en het twee vroeëre oorloë geveg: die Frans-Duitse Oorlog en die Eerste Wêreldoorlog. Intussen het die mag van die Sowjetunie gegroei en gedreig om dié van die Duitsland en Frankryk te oorskry soos die nywerheid ook na dié land toe uitgebrei het. Die Eerste Wêreldoorlog was 'n voorbehoedende oorlog deur Duitsland teen die voorganger van die Sowjetunie, die Russiese Keiserryk,[2] maar dit het vir Duitsland rampspoedig geëindig, met miljoene dood, die verlies van gebiede en ekonomiese ontberings. Van die meer omsterde bepalings van die Vrede van Versailles was dat Duistalnd en sy bondgenote algehele skuld vir die Eerste Wêreldoorlog moes aanvaar, en dat dit aansienlike gebiedstoegewings sou moes maak en skadevergoeding aan die Geallieerdes moes maak. Die verdrag is reeds so vroeg as 1922 ondermyn en teen die middel-dertigs openlik verontagsaam.

In die ses jaar voor die Tweede Wêreldoorlog het Adolf Hitler, die leier van die Nazi-party, die mag in Duitsland oorgeneem na hy die demokratiese regering, die Weimar Republiek, uitgeskakel het. In Mein Kampf, 'n outobiografiese boek geskryf deur Hitler toe hy in die tronk was, noem hy dat hy bedoel het om die lande om Duitsland in te val en te verower en hulle sodoende Duits te maak. Hy het teen die Kommuniste en etniese minderhede, soos Jode, uitgevaar. Na hy aan bewind gekom het, het hy Duitsland voorberei vir nog 'n oorlog deur groot politieke byeenkomste en toesprake te hou. Tydens die Groot Depressie het baie sakeondernemings bankrot gespeel en selfmoordsyfers het gestyg. Hitler en Benito Mussolini van Italië het 'n ekonomiese verbetering belowe, iets wat baie ondersteuners gelok het.

Adolf Hitler Josef Stalin
Winston Churchill Franklin D. Roosevelt
Kloksgewys van links-bo: Adolf Hitler, Josef Stalin, Franklin D. Roosevelt en Winston Churchill.

Tydens die Spaanse Burgeroorlog van 1936 tot 1939 was die Spaanse demokratiese regering, wat grotendeels deur die Sowjetunie en ander lede van die Volkebond ondersteun is, omvergegooi deur 'n fascistiese politieke party onder leiding van Francisco Franco, 'n Nazi-ondersteuner.

In die laat 1930's het Hitler die Verdrag van Versailles verbreek: dié verdrag was verantwoordelik vir die vrede na die Eerste Wêreldoorlog en het vereis dat Duitsland, onder andere, die land sal ontwapen en sy leër beperk tot 100 000 man. Hitler het egter die Rynland hermilitariseer en die Duitse leër, die marine en die lugmag groter gemaak.

Die Britse en Franse regerings het 'n paaibeleid gevolg in die hoop om 'n nuwe Europese oorlog te vermy: hul bevolkings was steeds vermoeid na die reuse sterfgetalle van die Eerste Wêreldoorlog. Dié beleid het sy klimaks bereik in die Ooreenkoms van München in 1939, waardeur die skynbaar onvermydelike uitbreek van die oorlog voorkom is toe die Verenigde Koninkryk en Frankryk ingestem het tot Duitsland se anneksering en onmiddelike besetting van die Duits-sprekende streke van Tsjeggoslowakye. In ruil hiervoor het Hitler sy woord gegee dat Duitsland geen verdere aansprake op terrein in Europa sou maak nie.[3][4] Neville Chamberlain het verklaar dat die ooreenkoms "vrede vir ons tyd" teenwoordig het. In Maart 1939 het Duitsland egter die res van Tsjeggoslowakye ingeval en 'n effektiewe einde aan enige pogings van konsiliasie gemaak.

Wjatsjeslaw Molotow onderteken die Molotow-Ribbentrop-verdrag in Moskou.
Wjatsjeslaw Molotow onderteken die Molotow-Ribbentrop-verdrag in Moskou.

Die mislukking van die Ooreenkoms van München het bewys dat Hitler nie betroubaar was wat onderhandelings aanbetref nie en dat sy aspirasies vir oorheersing van Europa verder gestrek het as wat die Verenigde Koninkryk en Frankryk kon duld. Pole en Frankryk het op 19 Mei 1939 amptelik belowe om mekaar van militêre ondersteuning te voorsien sou een van die lande aangeval word. Die Britte het reeds in Maart van dié jaar hul ondersteuning aan Pole aangebied.

Op 23 Augustus 1939 het Duitsland en die Sowjetunie die Molotow-Ribbentrop-verdrag onderteken. Die verdrag het 'n geheime protokol ingesluit wat Sentraal-Europa in Duitse en Sowjetse areas van belangstelling ingedeel het, insluitende 'n voorwaarde wat Pole opgedeel het. Elke land het die ander beloof dat hy vry sou wees om sy dele te regeer soos hy dit goeddink, selfs al het dit militêre besetting ingesluit. Die ooreenkoms het voorsiening gemaak vir die verkoop van olie en kos deur die Sowjetunie aan Duitsland; dít het die gevaar van 'n Britse blokkade verminder (so 'n blokkade het veroorsaak dat Duitsland amper uitgehonger het tydens die Eerste Wêreldoorlog). Hitler was bereid om oorlog teen Pole te verklaar en ook teen die Verenigde Koninkryk en Frankryk, indien nodig. Hy het beweer dat daar Duitse griewe was rakende die kwessies omtrent die Vrye Stad Danzig en die Poolse Korridor. In werklikheid was hy egter van plan om alle Poolse terrein te verower en dit deel van die "Deutches Reich" te maak.[5] Die ondertekening van 'n nuwe alliansie tussen die Verenigde Koninkryk en Pole op 25 Augustus het nie sy planne aansienlik verander nie.

Op 1 September 1939 het Duitsland Pole binnegeval, wat veroorsaak het dat Frankryk en die Verenigde Koninkryk oorlog teen Duitsland verklaar het. Die Verenigde Koninkryk het saam met hom die reuse Britse Ryk gebring en die meeste lede van die Britse Statebond het kort daarna by hulle aangesluit.

[wysig] Oorsaak van die oorlog in Asië

Hideki Tojo, die Eerste Minister van die Japannese Keiserryk.
Hideki Tojo, die Eerste Minister van die Japannese Keiserryk.

Westerse lande het, volgens die beleid van die Verdrag van Versailles, begin om Japan as 'n koloniese mag te erken en sommige politieke en militêre leiers het daarop aangedring dat Japan daarop geregtig was om, onder die heerskappy van Keiser Hirohito, Asië te verower en te herenig.

Japan het Mantsjoerye in 1931 ingeval en Sjina in 1937 om sodoende die land se karige stapels natuurlike bronne te vermeerder: Japan het gely aan oorbevolking en wou die land se koloniale ryk uitbrei. Die Japannese het aanvanklike aantogte gemaak, maar was vertraag en tydelik teëgesit in die Slag van Sjanghai. Die stad is egter in Desember 1937 deur die Japannese verower, saam met die destydse hoofstad Nanking (ook gespel "Nanjing"). As gevolg hiervan het die Sjinese Nasionaliste-regering hul setel verskuif na Wuhan en daarna na Tsjoengking tot aan die einde van die oorlog. Verowerde gebiede van Sjina is blootgestel aan wreedaardige besettings, met baie wreedaardige dade teen die Sjinese burgers, waaronder die Bloedbad van Nanking en wydverspreide gebruik van chemiese wapens. Japan en Sjina het nooit amptelik oorlog verklaar nie: beide het gevrees dat 'n oorlogsverklaring Europa en die Verenigde State sou vervreemd.

In die lente van 1939 het die Sowjetse en Japannese magte in Mongolië gebots. Die groeiende Japannese teenwoordigheid in die Verre Ooste is as 'n groot strategiese bedreiging deur die Sowjetunie gesien en die Sowjetse vrees vir 'n oorlog wat op twee verskillende geografiese plekke geveg moes word, was die primêre rede vir die Molotow-Ribbentrop-verdrag met die Nazi's, alhoewel sommige geskiedkundiges glo dat die Ooreenkoms van München die primêre oorsaak van die verdrag was. Die Japannese inval van Mongolië het gefaal, aangesien hul magte deur die Sowjetse eenhede, onder leiding van Generaal Georgi Zjoekow, afgeslaan is. Na dié mislukte inval het daar vrede tussen die Sowjetunie en Japan geheers tot en met 1945. Japan het daarin belanggestel om sy reik uit te brei, wat tot konflik gelei het met die Verenigde State oor die Filippyne en die beheer van die seeroetes na die Nederlandse Oos-Indië. Die Sowjetunie het op die weste gekonsentreer en het slegs die minimum troepe agtergelaat om die grens teen Japan te bewaak.

Vliegtuie van die Flying Tigers met hul opmerklike haai-agtige dekorasies.
Vliegtuie van die Flying Tigers met hul opmerklike haai-agtige dekorasies.

Japannese magte het die Franse kolonie Frans-Indosjina op 22 September 1940 binnegeval. Die Verenigde State van Amerika (na hulle die V.S.-Japannese handelsverdrag van 1911 opgesê het), die Verenigde Koninkryk, Australië en Nederland (wat die olie van die Nederlandse Oos-Indië beheer het) het in 1941 gereageer deur boikotte in te stel op die uitvoer van natuurlike hulpbronne na Japan. Die westerse magte het ook begin om lenings aan Sjina te voorsien en geheime militêre ondersteuning, bekend as die Flying Tigers ("Vlieënde Tiere").

Japan moes kies tussen die onttrekking uit Sjina en Indosjina, die onderhandeling van 'n middeweg, om hulpbronne elders te koop of om oorlog te verklaar of lande te verower wat olie, ystererts, bauxiet en ander grondstowwe bevat. Japan se leiers het geglo dat die Geallieerdes te besig was met die oorlog teen Duitsland en hul nie aan Japan sou kon steur nie en dat die Verenigde State steeds nie gereed vir oorlog was nie en eerder 'n middeweg sou wou vind, eerder as om 'n volskaalse oorlog te voer. Japan het dus voortgegaan met hul planne vir 'n oorlog in die Stille Oseaan, deur byna-gelyktydige aanvalle te loods teen Maleie, Thailand, Hong Kong, Hawaii, die Filippyne en Wake-eiland.

Vir propaganda doeleindes het Japan se leiers verklaar dat die doel van hul militêre veldtogte die skepping van 'n "Groot Oos-Asiese welstandsfeer" is. Dié sfeer, het hulle beweer, sou 'n samewerkende genootskap van Asiese nasies wees, wat deur Japan van Europese keiserlike dominasie bevry is en dus selfstandig en selfgedetermineerd sou kon bestaan. In die praktyk was besette lande en hul bevolkings egter geheel en al ondergeskik aan Japannese gesag.

[wysig] Verloop van die oorlog

Sien gerus ook die Tydlyn van die Tweede Wêreldoorlog.
Die Tweede Wêreldoorlog in Europa. Rooi lande is lede van die Geallieerdes of word deur die Geallieerdse beheer. Blou lande is deel van die Spilmoondhede of word deur die Spilmoondhede beheer en die Sowjetunie is groen (hulle het eers in 1941 by die Geallieerdes aangesluit.
Die Tweede Wêreldoorlog in Europa. Rooi lande is lede van die Geallieerdes of word deur die Geallieerdse beheer. Blou lande is deel van die Spilmoondhede of word deur die Spilmoondhede beheer en die Sowjetunie is groen (hulle het eers in 1941 by die Geallieerdes aangesluit.

Vir meer as ses jaar was die oorlog gevul met slagvelde en militêre konflik, met die Spilmoondhede as die dominante magte vir die eerste paar jaar. Kontinentale Europa is vinnig deur Duitsland oorgeneem en Groot Brittanje het alleen gestaan tot die Duitse inval van die Sowjetunie in 1941. Die Verenigde State, wat Groot Brittanje voorsien het van hulpmiddels, het in 1941 tot die oorlog toegetree en saam met hulle hulle kapasiteit vir vervaardiging en mannekrag gebring, wat gehelp het om Duitsland en Japan te oorweldig. 1942 was veelbeduidend: Duitsland en Italië het nederlae gely in die Sowjetunie en Noord-Afrika waarvan hulle nooit werklik herstel het nie. Met die Geallieerde inval in Italië in 1943 en Frankryk (sien die Slag van Normandië) in 1944, is die finale fases van die oorlog in beweging gesit. Sowjetse troepe het tegelykertyd deur Oos-Europa gemars en het 'n klimaks bereik in die Slag van Berlyn en die vernietiging van die Derde Ryk.

Op die Asiese oorlogstoneel het Japan dele van Sjina vir ses jaar beset voor veldslae en gevegte in 1937 op 'n groot skaal uitgebreek het as gevolg van die Marco Polo-brug-insident. Sjinese magte was teen 1941 in staat om die Japannese vooruitgang te stuit, maar geen een van die nasies kon die oorhand kry nie: Japan het wel die digbevolkste en ekonomies produktiewe dele van die land beheer, maar Sjina was in beheer van die enorme binneland. Op die 7de en 8ste Desember 1941 het Japan tegelykertyd aanvalle op Hong Kong, Sjanghai, die Filippyne, Thailand en Hawaii geloods en in 'n kort periode hulle ryk van die sentrale Stille Oseaan tot by Nieu-Guinee en verder tot by Mianmar uitgebrei. As 'n gevolg is die "American-British-Dutch-Australian Command" (in Afrikaans: "Amerikaanse-Britse-Nederlandse-Australiese Kommando") gevorm (ook genoem die "ABDACOM" of slegs die "ABDA"). Die vereniging was die voorloper van die Verenigde Nasies. Die vorming het gelei tot die deurslaggewende Slag van die Koraalsee, Slag van Guadalcanal en die Slag van Midway in Junie 1942. Matige sukses deur beide kante het die konflik uitgerek tot 1944, toe die Geallieerdes die oorhand gekry het in die Slag van Saipan in die Filippyne. Hulle het daarna ook begin met bombarderings van die Japannese tuiseilande wat 'n klimaks behaal het met die werp van twee atoombomme en die oorgawe van Japan.

[wysig] Oorlog breek uit in Europa

Op 1 September 1939 het Duitsland Pole ingeval, onder die valse voorwendsel van 'n "Poolse aanval" op 'n Duitse grenspos. Die Verenigde Koninkryk en Frankryk het Duitsland twee dae gegee om van Pole te onttrek. Op die derde dag, 3 September 1939, het die Verenigde Koninkryk, Australië en Nieu-Seeland oorlog teen Duitsland verklaar en het die Tweede Wêreldoorlog begin. Hul voorbeeld is gou gevolg deur Frankryk, Suid-Afrika, Kanada en Nepal. Brittanje het onmiddelik begin om Duitse skepe gevange te neem en 'n blokkade op te rig.

Ondanks die Franse en Britse verdragsverpligtings teen Pole, was beide Frankryk en Groot Brittanje polities onwillig om 'n landinval van Duitsland te loods. Die Franse se bewapeningsproses het traag verloop en het slegs 'n klein offensiewe aanval in die Saarland geloods. Nog die Franse, nog die Britte het betyds landmagte gestuur om Pole te ondersteun. Intussen het die Duitsers Warskou bereik, na hulle deur die Poolse verdedigingsmagte gesny het.

Op 17 September het die Sowjetunie, in ooreenkoms met hulle geheime ooreenkoms met Duitsland, Pole uit die ooste ingeval. Die Poolse verdediging het in chaos verval, siende dat hulle skielik van twee kante af aangeval is. 'n Dag later het die Poolse president en opperbevelvoerder na Roemenië gevlug. Op 1 Oktober 1939 het die vyandige magte, na 'n maand-lange aanval op Warskou, die stad ingevaar. Die laaste Poolse eenhede het op 6 Oktober, tydens die Slag van Kock, oorgegee. Pole het self egter nooit amptelik teen die Duitsers oorgegee nie en sommige troepe het dit reggekry om na van buurlande te onttrek. In die nasleep van die inval het 'n besette Pole dit reggekry om 'n magtige Poolse Geheime Staat te skep as versettingsbeweging en het dit steeds ondersteuning aan die Geallieerdes gelewer vir die duur van die Tweede Wêreldoorlog.[6]

'n Finse troep met 'n masjiengeweer tydens die Winteroorlog.
'n Finse troep met 'n masjiengeweer tydens die Winteroorlog.

Na die val van Pole het Duitsland veredere aanval gestop om te hergroepeer tydens die winter van 1939-1940 tot April 1940, terwyl die Britse en Franse troepe op die verdediging gebly het. Daar is ook, deur joernaliste, na hierdie periode verwys as die "Skemeroorlog" of "Sitzkrieg", omdat so min werklike gevegsaksie plaasgevind het. Tydens hierdie periode het die Sowjetunie Finland op 30 November 1939 aangeval, wat die begin van die Winteroorlog aandui het. Ten spyte van die feit dat die Sowjetse troepe vier teen een in die meerderheid was, het die Rooileër die aanval beskaamd moeilik gevind en die Finse verdediging 'n volskaalse inval verhoed. Die Sowjetse troepe het egter volgehou en in die einde het die Vredesverdrag van Moskou tussen die Sowjetunie en Finland veroorsaak dat Finland strategies belangrike grensgebiede naby Leningrad aan die Sowjetunie moes oordra.

Duitsland het Denemarke en Noorweë op 9 April 1940 ingeval (sien Operasie Weserübung). Denemarke het die inval nie teëgesit nie, maar Noorweë het wel teenaanvalle geloods. Die Noorweegse verdediging is egter ondermyn deur President Vidkun Quisling wat sy land bedrieg het deur met die Sowjetunie saam te werk. Die Verenigde Koninkryk het troepe gehad wat gereed was om Noorweë te ondersteun en dié het in die noorde van die land geland.[7] Teen laat Junie is die Geallieerdes verslaan en het hulle onttrek, Duitsland het die grootste deel van Noorweë beheer en die Noorweegse leër het oorgegee, terwyl die Noorweegse Koninklike Familie na Londen ontsnap het. Duitsland het Noorweë gebruik as 'n basis vir lug- en see-aanvalle op Arktiese konvooie wat op pad na die Sowjetunie was. Noorweegse guerillastryders sou egter regdeur die oorlog teen die Duitse besetting aanhou veg.

[wysig] Duitsland se Atlantiese muur

Die ontwikkeling van die Duitsers se Fall Gelb, die inval van die Lae Lande, kloksgewys van regs-bo.
Die ontwikkeling van die Duitsers se Fall Gelb, die inval van die Lae Lande, kloksgewys van regs-bo.

Die Duitsers het die Skemeroorlog op 10 Mei 1940 beëindig toe hulle Luxemburg, België, Nederland en Frankryk ingeval het. Die Nederlanders is gou oorweldig en die Nederlandse stad, Rotterdam, is vernietig tydens 'n bomaanval. Die "British Expeditionary Force" (BEF) en die Franse Leër het Vlaandere bereik en het beplan om 'n voortdurend bewegende oorlog in die noorde te veg, terwyl hulle 'n voortdurend stilstaande front langs die Maginot-linie verder suid instand sou hou. Die Geallieerdes se planne is egter gou tot niet gemaak deur die klassiekste voorbeeld in die geskiedenis van Blitzkrieg.

In die eerste fase van die inval, Fall Gelb, het die Wehrmacht se Panzergruppe von Kleist deur die Ardenne gejaag; die Ardenne is 'n swaar beboste streek en die Geallieerdes het geglo dat dit onmoontlik vir 'n moderne, gemeganiseerde leër sou wees om deur hierdie gebied te beweeg. Die Duitsers het deur die Franse verdedigingslyn by Sedan, wat uit reserwetroepe bestaan het, gebreek en het verder wes beweeg deur Noord-Frankryk tot by die Engelse Kanaal, wat die Geallieerdes in twee gedeel het.

Die BEF en die Franse magte is in die noorde omsingel en is tydens Operasie Dynamo uit Dunkirk, Frankryk, ontruim. Die operasie was een van die grootste militêre ontruimings in die geskiedenis, siende dat 338 000 Britse en Franse troepe oor die Engelse Kanaal vervoer is in oorlogskepe en siviele bote.

Duitse offisiere ry langs die verlate Avenue Foch, in Parys in Junie 1940.
Duitse offisiere ry langs die verlate Avenue Foch, in Parys in Junie 1940.

Op 10 Junie het Italië by die oorlog aangesluit en Frankryk in die suide aangeval. Duitse magte het aangehou met hul verowering van Frankryk met Fall Rot ("Geval Rooi"). Frankryk het 'n wapenstilstandsverdrag met Duitsland onderteken, met die gevolg dat Duitsland Parys en twee derdes van Frankryk beset het, asook die stigting van 'n Duitse vasalstaat wat bekendgestaan het as Vichy-Frankryk. Die setel van die staat was dan ook in die stad, Vichy, geleë.

Duitsland het in die somer van 1940 begin met voorbereidings vir die inval van die Verenigde Koninkryk tydens Operasie Seeleeu (Unternehmen Seelöwe in Duits). Meeste van die Britse Leër se swaar wapens en voorraad het verlore gegaan in Dunkirk. Die Duitsers sou nie daarin slaag om die Royal Navy ("Koninklike Marine") te verslaan nie, maar het gedink dat hulle wel sukses met die inval sou kon behaal indien hulle die oorhand oor die lugweë kon verkry. Ten einde dit reg te kry moes hulle eers die Royal Air Force (RAF, "Koninklike Lugmag") verslaan. Die volgende kragmeting tussen die twee lugmagte in die laat-somer van 1940 sou later bekendstaan as die Slag van Brittanje (ook soms die "Slag van Engeland" genoem). Die Luftwaffe het aanvanklik die RAF Fighter Command se vliegvelde en radarstasies geteiken. Die RAF het reageer deur bomaanvalle teen Berlyn te loods. 'n Woedende Hitler het sy aandag na die bombardering van Londen verskuif, in 'n operasie wat bekend staan as Die Blitz. Die Luftwaffe is uiteindelik teruggeforseer deur "Hawker Hurricane"- en "Supermarine Spitfire"-vegvliegtuie, terwyl die Royal Navy in beheer van die Engelse Kanaal gebly het. Die Duitsers se planne om Brittanje in te val is daarna vir 'n onbepaalde periode uitgestel.

"Heinkel He 111"-bombarderingsvliegtuig vlieg oor Londen op 7 September 1940.
"Heinkel He 111"-bombarderingsvliegtuig vlieg oor Londen op 7 September 1940.

Na die val van Frankryk in 1940 was die Verenigde Koninkryk in 'n finansiële krisis. Franklin Roosevelt het die Amerikaanse Kongres oorreed om die "Lend-Lease"-akte op 11 Maart 1941 goed te keur, wat die Verenigde Koninkryk en 37 ander lande van $50,1 biljoen in militêre toerusting en ander voorraad voorsien het. $31,4 Biljoen daarvan het na die Verenigde Koninkryk en die Statebond gegaan. Kanada het 'n soortgelyke dog kleiner program opgestel, wat $4,7 biljoen in voorraad na die Verenigde Koninkryk gestuur het.

Buiten Italië, het Wes-Europa bitter min werklike gevegte gesien tussen September 1940 tot Junie 1944. Britse en Kanadese magte het op 19 Augustus 1942 'n klein aanval op die besette Franse hawe in Dieppe geloods. Die doel van die aanval was die toets en invordering van inligting vir 'n inval van Europa wat later in die oorlog sou plaasvind. Die aanval was 'n totale mislukking, maar het Brittanje en Kanada van noodsaaklike inligting rakende amfibiese taktieke voorsien: die inligting sou later van nut wees tydens die Operasie Torch en die Slag van Normandië (kodenaam "Operasie Overlord").

Na die Japannese Aanval op Pearl Harbour op 7 Desember 1941, het die Verenigde State ook by die oorlog aangesluit en het Winston Churchill en Franklin D. Roosevelt mekaar ontmoet by die Arcadia-konferensie, waartydens hulle besluit het dat die verslaan van Duitsland aandag moet geniet bo die verslaan van Japan. Om die druk wat deur die Duitsers op die Sowjetunie uitgeoefen is, te verlig, het die Verenigde State in 1942 'n inval van (besette) Frankryk voorgestel, wat van oor die kanaal sou plaasvind. Die Britte was hierteen gekant en het voorgestel dat 'n klein inval vanuiut Noorweë of landings in die Franse kolonies in Noord-Afrika 'n beter strategie sou wees. Die Verklaring van Verenigde Nasies is uitgereik en die Westerse Geallieerdes het Noord-Afrika eerste ingeval.

Die oorblyfsels van die Duitse dorp, Wesel, na die intensiewe Geallieerde bombarderings in die area 97% van al die geboue vernietig het.
Die oorblyfsels van die Duitse dorp, Wesel, na die intensiewe Geallieerde bombarderings in die area 97% van al die geboue vernietig het.

Met die intrede van die Verenigde State tot die oorlog, het die lugoorlog teen laat 1942 tot die Geallieerdes se voordeel gedraai. Die Amerikaanse lugmag het begin met die eerste dagbombarderings van Duitsland, wat toegelaat het dat die aanvallers hul teikens beter kon sien, maar dit het ook die aanvallers aan meer gevare blootgestel as die waaraan hulle tydens nagbombarderings blootgestel sou wees. Die poging is georganiseer deur die lugopperhoofmaarskalk, Arthur Travers Harris, wat later bekend sou staan as "Bommer Harris". Winston Churchill het ook "terreuraanvalle" beveel wat hele stede in een klap sou uitvee, deur middel van brandstigtende apparate wat vuurstorms sou veroorsaak en sodoende die Duitse werkers van hulle huise sou ontneem. Massa aanvalle, insluitende meer as 500 tot 1000 van die grootste bombarderingsvliegtuie, is op 'n slag geloods teen vliegvelde, nywerheidsentrums, U-bootbasisse, spoorrangeerterreine, oliereservoirs en, in latere stadiums van die oorlog, op lanseerplatforms vir wapens soos die V-1-missiel, die V-2-vuurpyl en 'n spuitenjinvliegtuig, die Messerschmitt Me 262. Die Luftwaffe is oorweldig en teen 1945 was al die grootste Duitse stede uitgebrande ruïnes.

Die Geallieerdes het ook begin met sabotasiesendings teen Duitsland, soos Operasie Anthropoid, waartydens 'n sluipmoord op Reinhard Heydrich, die argitek van die Finale Oplossing, in Mei 1942 deur Tsjeggiese versettingsagente gepleeg is. Die agente is in Kanada opgelei en ingevlieg vanaf die Verenigde Koninkryk. As vergelding het Hitler brutale vergeldingsmaatreëls op die nabye Tsjeggoslowakiese dorpie, Ludice, toegepas. Die Geallieerdes het egter nooit opgehou om hulle magte in die Verenigde Koninkryk op te bou en uit te brei nie en het 'n uiteindelike inval van Wes-Europa in die laat lente of vroeë somer van 1944 beplan.

[wysig] Slag van die Atlantiese Oseaan

'n Duitse U-boot in die Birkenhead-hawe, in Merseyside, Engeland.
'n Duitse U-boot in die Birkenhead-hawe, in Merseyside, Engeland.

In die Noord-Atlantiese Oseaan het Duitse duikbote, bekend as "U-bote", gepoog om die weë van die voorraadskepe na die Verenigde Koninkryk af te sny deur groothandelaarskepe te sink. In die eerste vier maande van die oorlog het hulle meer as 110 vaartuie gesink. Die U-bote het ook af en toe Britse en Kanadese oorlogskepe aangeval. Een duikboot het die Britse vliegdekskip, HMS Courageous, gesink terwyl 'n ander een dit reggekry het om die slagskip, HMS Royal Oak, te sink terwyl sy geanker was by Scapa Flow.

Die Duitsers het ook slagskepe gehad wat 'n bedreiging vir die Geallieerde skeepvaart ingehou het. In die Suid-Atlantiese Oseaan het die Duitse slagskip, "Admiral Graf Spee", nege Britse koopvaardyskepe gesink. Die slagskip is egter langs die kus van Suid-Amerika opgespoor en deur die kruisers HMS Ajax, HMS Exeter en HMNZS Achilles aangeval tydens die slag van Rio de la Plata. Die kruisers het begin om die Duitse slagskip binne-in die hawe van Montevideo in te dwing. Die kaptein van die Duitse skip, Hans Langsdorff, het egter sy skip weg van die hawe af gestuur en dit daar in die diep water self laat sink, eerder as om gevangene geneem te word.

Op 24 Mei 1941 het die Duitse slagskip, "Bismark", die hawe in die Straat van Denemarke verlaat en gedreig om ongesiens die Atlantiese Oseaan in te vaar. Die skip het die HMS Hood, een van die beste slagkruisers van die Royal Navy, gesink. 'n Massiewe jagtog het uitgebreek, waartydens die Britte het agt slagskepe en slagkruisers, twee vliegdekskepe, 11 kruisers, 21 torpedojaers en ses duikbote in aksie gestel om die Duitse slagskip op te spoor. Na 'n 2 700km agtervolging is die Bismarck gesink: Fairey Swordfish-torpedobomwerpers van die vliegdekskip HMS Ark Royal het die Bismark getref en haar roer gestrem, wat die eskaders van die Royal Navy toegelaat het om haar te sink.

In die somer van 1941 het die Sowjetunie by die oorlog aangesluit en hulle aan die Geallieerdes se kant geskaar. Die Sowjetunie het wel enorme reserwes met betrekking tot mannekrag gehad, maar het baie van hul toerusting en vervaardigingsbasisse verloor in die eerste weke na die inval deur Duitsland. Die Westerse Geallieerdes het probeer om hulle te help deur Arktiese konvooie te stuur, wat van die Verenigde Koninkryk en die Sowjetunie na die noordelike dele van die Sowjetunie, Arkhangelsk en Murmansk, gevaar het. Die verraderlike roete om die Noord-Kaap was die ligging van baie gevegte, siende dat die Duitsers aanhoudend probeer het om die konvooie se roetes deur middel van U-bote, bomwerpers en ander slagskepe te onderbreek.

'n Enigma-masjien. Die Duitsers het sulke masjiene gebruik om hulle radiokommunikasies te kodeer en dekodeer.
'n Enigma-masjien. Die Duitsers het sulke masjiene gebruik om hulle radiokommunikasies te kodeer en dekodeer.

Na die Verenigde State in Desember 1941 tot die oorlog toegetree het, het die U-bote ook die skeepvaart langs die ooskus van die Verenigde State, Kanada en die water rondom Newfoundland, die Karibiese See en die Golf van Meksiko aangeval en meerdere skepe gesink. Hulle was aanvanklik uiters suksesvol, maar later het die instelling van verdonkerings en 'n gekonnekteerde konvooistelsel 'n daling in die aantal aanvalle tot gevolg gehad en het die U-bote hul fokus terug na die middel van die Atlantiese Oseaan verskuif.

Op 9 Mei 1942 het die torpedojaer, HMS Bulldog, 'n U-boot gevange geneem en 'n ongeskonde Enigma-masjien, 'n versleutelings- of ontsyferingsapparaat, van die Duitse boot afgeneem. Die masjien is na Bletchley Park in Engeland geneem, waar dit gebruik is om die Duitse kodestel te ontsyfer. Die Geallieerdes het daarna die voordeel gehad dat hulle van die Duitse radiokommunikasies wat hulle onderskep het, kon verstaan en sodoende skeepsmagte kon stuur na plekke waar hulle die effektiefste sou wees.

Die keerpunt van die Slag van die Atlantiese Oseaan het plaasgevind vroeg in 1943 soos die Geallieerdes hulle skeepstaktieke verfyn het en effektiewe gebruik gemaak het van nuwe tegnologie om teenaanvalle teen die U-bote te loods. Die Geallieerdes het ook begin om skepe vinniger te vervaardig as wat die oues gesink is en het naderhand minder skepe verloor nadat hulle die konvooistelsel in gebruik geneem het. Verbeterde "anti-duikboot"-oorlogvoering het beteken dat die lewensverwagting van 'n tipiese U-bootbemanning in maande gereken kon word. Die enorm verbeterde Tipe 12 U-boot het verskyn soos die oorlog ten einde geloop het, maar was te laat om die uitkoms te beïnvloed.

In Desember 1943 het die laaste groot seeslag tussen die Royal Navy en die Kriegsmarine (die Duitse marine) plaasgevind. In die Slag van Noord-Kaap is Duitsland se laaste slagkruiser, die "Scharnhorst", gesink deur die HMS Duke of York, die HMS Belfast en 'n aantal ander torpedojaers.

[wysig] Oorlogstoneel in Afrika

Die Suez-kanaal was 'n belangrike skeepshandelweg vir die Britse Ryk. Die verlies van die kanaal sou 'n ompad van duisende kilometers beteken.
Die Suez-kanaal was 'n belangrike skeepshandelweg vir die Britse Ryk. Die verlies van die kanaal sou 'n ompad van duisende kilometers beteken.

Beheer van Suid-Europa, die Middellandse See en Noord-Afrika was belangrik omdat die Britse Ryk afhanklik was van die skeepshandelweg deur die Suez-kanaal. Indien die kanaal in die Spilmoonthede se hande sou val, of indien die Royal Navy die beheer van die Middellandse See sou verloor, sou vervoer na die Verenigde Koninkryk, Indië en Australië om die Kaap de Goede Hoop moes gaan, wat 'n roete van duisende kilometers langer sou beteken het.

Na die oorgawe van die Franse, het die Britte die Franse Marine in Julie 1940 aangeval, terwyl dit in Noord-Afrika geanker was. Die aanval is geloods omdat die Britte gevrees het dat die Marine in die Duitsers se hande sou val, maar het die verhouding tussen Brittanje en Frankryk vir die volgende paar jaar versuur. Nadat hulle die Franse vloot vernietig het, het die Royal Navy teen die Italiaanse vloot geveg om heerskappy van die Middelandse See, vanaf hulle sterk basisse by Gibraltar, Malta en Alexandrië in Egipte.

Italiaanse troepe het Egipte vanaf Libië binnegedring om die Britse basisse wat daar geleë was in September 1940 aan te val. Dit het die begin van die Noord-Afrika-veldtog aangedui, waartydens beide kante gepoog het om heerskappy oor die Suez-kanaal te kry. Die Britse, Indiese en Australiese magte het teenaanvalle geloods in Operasie Compass, maar die operasie is stopgesit in 1941 na vele Australiese en Nieu-Seelandse troepe na Griekeland verplaas is om die land teen Duitse aanvalle te beskerm. Die Duitse magte (wat later as "Das Afrika Korps" bekend sou staan), onder leiding van Generaal Erwin Romme, het in Februarie 1941 in Libië geland en die aanval op Egipte hernu.

'n Britse Crusader-tenk ry verby 'n brandende Duitse "Pzkw Mk IV"-tenk tydens die bevryding van Tobruk (Operasie Crusader).
'n Britse Crusader-tenk ry verby 'n brandende Duitse "Pzkw Mk IV"-tenk tydens die bevryding van Tobruk (Operasie Crusader).

Rommel se troepe het spoedig na die Ooste vooruitgegaan en het die belangrike hawe van Tobruk beleër. Die Geallieerdes het twee pogings aangewend om Tobruk te bevry, maar hulle is altwee keer verslaan. 'n Groter offensief aan die einde van daardie jaar (Operation Crusader) het egter daarin geslaag om Rommel se magte na 'n hewige geveg te verdring.

In April en Mei 1941 was daar ook 'n kort oorlog in Irak wat geëindig het in die hernuwing van Britse besetting in Irak. In Junie het die Geallieerde magte Sirië en Libanon ingeval en op 17 Junie het hulle Damaskus ingeneem. Later daardie jaar, in Augustus, het Britse troepe, en troepe van die Rooi Leër neutrale Iran beset en die land se olie, sowel as 'n suidelike voorraadweg na die Sowjetunie, verseker.

Aan die begin van 1942 is die Geallieerde magte in Noord-Afrika verswak as gevolg van troepe wat na die Verre-Ooste verplaas is. Rommel het dit weereens reggekry om Benhazi in te neem. Sy troepe het dit daarna ook reggekry om die Geallieerdes in die Slag van Gazala te verslaan en het Tobruk ingeneem saam met duisende gevangenes en het groot aantalle voorraad in beslag geneem, voor hy dieper in Egipte in gevaar het.

Veldmaarskalk Bernard Law Montgomery, die bevelvoerder van die Britse 8ste Leër.
Veldmaarskalk Bernard Law Montgomery, die bevelvoerder van die Britse 8ste Leër.

Die Eerste Slag van El Alamein het in Julie 1942 plaasgevind. Die Geallieerde magte het hulself teruggetrek na die laaste verdedigbare punt voor Alexandrië en die Suez-kanaal. Die "Afrika Korps" het egter teen hierdie tyd al hulle voorraad opgebruik en die verdedigers het opgehou met hul teenaanvalle. Die Tweede Slag van El Alamein het tussen 23 Oktober en 3 November plaasgevind. Luitenantgeneraal Bernard Montgomery was in bevel van die Geallieerde magte wat as die Britse 8ste Leër bekend gestaan het. Die Geallieerdes het die offensief geneem en, ten spyte van aanvanklik sterk Duitse opposisie, het hulle uiteindelik geseëvier. Na die Duitse nederlaag by El Alamein het die Spilmoondhede se troepe suksesvol na Tunisië teruggetrek.

Die Verenigde State, Brittanje en die Vrye Franse troepe het op 8 November 1942 Operasie Torch geloods, met die hoop om beheer oor Noord-Afrika te verkry deur gelyktydige landings in Casablanca, Oran en Algiers te maak, met 'n landing in Bône, die ingang tot Tunisië, 'n paar dae later. Die plaaslike magte van Vichy-Frankryk het minimale weerstand gegee voor hulle hulself aan die Vrye Franse magte en die gesag van Generaal Henri Giraud oorgegee het. Ter wedervergelding het Hitler Vichy-Frankryk ingeval en beset. Die Duitse en Italiaanse troepe in Tunisië het die Geallieerdes op hul hakke gehad vanuit Algerië in die weste en Libië in die ooste. Rommel se taktiese oorwinning oor die onervare Amerikaanse troepe in die Slag van Kasserinepas het slegs die uiteindelike oorgawe van die Spilmoondhede in Noord-Afrika uitgestel tot Mei 1943.

Lede van die 9de Australiese Infanterie Afdeling poseer vir 'n foto tydens die Tweede Slagveld van El Alamein.
Lede van die 9de Australiese Infanterie Afdeling poseer vir 'n foto tydens die Tweede Slagveld van El Alamein.

Italië het beheer oor Eritrea en Italiaans-Somaliland tydens die koloniale Wedloop om Afrika verower en het Ethiopië ingeneem voor die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog tydens die Tweede Italiaanse-Abessiniese Oorlog (1935-1936). Hierdie drie kolonies is herorganiseer in die domein van Italiaans Oos-Afrika. Tydens die oorlog het hulle teen Britse magte geveg van Brits-Somaliland, Kenia en Soedan.[8] [9] Na Italië se aanvanklike sukses het die Geallieerdes egter die oorhand gekry en die Italianers het naderhand 'n guerrilla-oorlog in Ethiopië gevoer tot hul oorgawe in September 1943, waarna hulle, hulle by die Geallieerdes aangesluit het.

Die Geallieerde magte het in September gepoog om die hoofstad van Senegal te bevry van die Vichy-Franse troepe wat die stad verdedig het: hulle het egter misluk en Frans-Wes-Afrika het onder die beheer van Vichy-Frankryk gebly tot en met die landings van Operasie Torch in Noord-Afrika in November 1942. Die Geallieerdes was egter suksesvol in die Slag van Gaboen en kon hulle beheer oor Frans-Ekwatoriaal-Afrika vir die Vrye Franse Magte verseker.

Troepe van Operasie Torch land op die strande by Algiers. Hulle skuil agter 'n Amerikaanse vlag (links) in die hoop dat die Franse troepe nie op hulle sal vuur nie.
Troepe van Operasie Torch land op die strande by Algiers. Hulle skuil agter 'n Amerikaanse vlag (links) in die hoop dat die Franse troepe nie op hulle sal vuur nie.

Na die skepping van die marionetteregering, Vichy-Frankryk, deur die Duitsers, het die Britte ook Madagaskar, 'n Franse kolonie, as 'n vyandelike gebied beskou. Daar is ook deur die Duitsers voorgestel dat Europese Jode na Madagaskar gedeporteer sou word, aldus die "Madagaskar-plan". Terwyl die Britte steeds in beheer van Egipte en die Suez-kanaal was, was sulke deporteringsplanne egter ontmoontlik en is die plan later laat vaar ten gunste van 'n volksmoordveldtog, die "Finale Oplossing". Met Japan se toetrede tot die oorlog in Desember 1941 en die oorgawe van Singapoer in Februarie 1942, was die Geallieerdes bekommerd dat die Spilmoonthede ook beheer van Madagaskar sou verkry en het hulle 'n inval in Mei 1942 geloods. Die geveg teen die Vichy-Franse verdedigers het aangehou tot November, met 'n aantal Japannese duikbote wat die Vichy-Franse ondersteun het. In Desember het die Britte ook Frans-Somaliland ingeneem.

Na die landings van Operasie Torch het die oorblywende Vichy-gebiedsdele in Afrika onder die beheer van die Geallieerdes geval. Aangesien die suidelike deel van die kontinent oor die algemeen sekuur was, buiten die Italiaanse opstandigheid in Ethiopië, het die Geallieerdes hulle aandag na ander oorlogstonele verskuif.

[wysig] Veldtogte in die Balkan- en Middellandse See

Italië het Griekeland op 28 Oktober 1940, vanaf 'n Italiaans-besette Albanië aangeval, maar is gou afgeslaan. Teen die middel van Desember het die Griekse leër tot in Suid-Albanië beweeg en het hulle 530 000 Italiaanse troepe vasgetrek. Brittanje het hulle waarborg aan Griekeland nagekom en die Royal Navy het die Italiaanse vloot op 11 November 1940 aangeval in die Slag van Taranto. Torpedojaers van die Britse vliegtuigvragskepe het die Italiaanse vloot aangeval in die suidelike hawe van Taranto. Een slagskip is gesink en 'n aantal ander skepe is tydelik buite aksie geplaas. Daar is met belangstelling na die sukses van die lugtorpedo's opgelet deur Japan se marine-opperhoof, Yamamoto, wat maniere oorweeg het waarop hy die Verenigde State se vloot in die Stille Oseaan kon neutraliseer. Die Griekse vasteland het egter uiteindelik in die hande van die Duitsers geval na 'n Duitse inval uit die Ooste, vanuit Bulgarye.

Duitse valskermtroepe spring uit vliegtuie in die lug bo Kreta.
Duitse valskermtroepe spring uit vliegtuie in die lug bo Kreta.

Duitsland het ook Kreta op 20 Mei 1941 binnegeval, 'n inval wat opmerklik is vanweë die grootskaalse gebruik van Duitse valskermtroepe. Kreta is verdedig deur ongeveer 11 000 Griekse troepe en 28 000 Australiese en Nieu-Seelandse troepe, wat nouliks uit Griekeland ontsnap het sonder hulle artillerie of voertuie. Die Duitsers het die drie hoof vliegvelde op die eilande Maleme, Rethimnon en Heraklion aangeval. Na een dag se geveg het die Duitsers geen van hul doelstellings bereik nie en het hulle reeds verbysterende verliese gely. Die Duitsers se planne was in wanorde en hulle bevelvoerder, Generaal Kurt Student, het dit oorweeg om selfmoord te pleeg. Tydens die volgende dag het die Duitsers egter Maleme-vliegveld in Wes-Kreta kon inneem, danksy wankommunikasie en die Geallieerde bevelvoerders se onvermoë om die situasie te begryp. Die Duitsers se verowering van die vliegveld het hulle in staat gestel om versterkings in te vlieg en het hulle in staat gestel om die Geallieerde magte op die eiland oorweldig. As gevolg van die reeds hoë verliese van die valskermtroepe het Hitler enige verdere luglandingsoperasies verbied.

'n Plakkaat wat 'n losprys op die bevelvoerder van die Tsjetniks, Draža Mihailovic, instel. Die opskrif lees: Die persoon wat die bandietleier Draža Mihailovic terug bring (lewendig of dood) sal goud ter waarde van 100 000 Reich Mark kry. (Kliek op die beeld om die vertaling van die res van die teks te lees.)
'n Plakkaat wat 'n losprys op die bevelvoerder van die Tsjetniks, Draža Mihailovic, instel. Die opskrif lees: Die persoon wat die bandietleier Draža Mihailovic terug bring (lewendig of dood) sal goud ter waarde van 100 000 Reich Mark kry. (Kliek op die beeld om die vertaling van die res van die teks te lees.)

Die oorlog tussen die Geallieerde en Italiaanse marines het op 29 Maart 1941 tot die voordeel van die Geallieerdes gedraai, toe Admiraal Cunningham se skepe die hoof-Italiaanse vloot ontmoet het, suid van Kaap Matapan, by die mees suidelike punt van die Griekse vasteland. Alhoewel hulle self 'n aantal vliegtuie verloor het, het die Geallieerdes daarin geslaag om vyf Italiaanse kruisers en drie torpedojaers te sink, asook om die moderne slagskip, "Vittorio Veneto", te beskadig. Die Italiaanse Marine, die Regia Marina, het hul vegkrag verloor en die Geallieerdes se taak - om troepe oor die Middelandse See na Griekland te vervoer - is vergemaklik.

Op 6 April 1941 het Duitse, Italiaanse, Hongaarse en Bulgaarse magte Joego-Slawië binnegeval, wat die oorgawe van die Joegoe-Slaafse leër op 17 April tot gevolg gehad het, as ook die skepping van ondergeskikte state in Kroasië en Serwië. Duitsland het op dieselfde dag ook Griekeland vanuit Bulgarye ingeval. Die Griekse leër wat die Metaxas-linie verdedig het was in die minderheid en ook in lokke geval wat deur die snelbewegende Duitse troepe gestel is en is gou verslaan. Athene het op 27 April in die Duitsers se hande geval, maar die Verenigde Koninkryk het wel daarin geslag om meer as 50 000 troepe te ontruim.

Verset het in Joego-Slawië in die middel van 1941 uitgebreek en twee versettingbewegings het deelgeneem aan wat effektiewelik 'n burgeroorlog was. Die bewegings was die Kommunisties-geleide Partisane, onder bevel van Tito en die koningsgesinde Tsjetniks, onder bevel van Draža Mihailovic. Die twee paramilitêre groepe het vir 'n kort tydeperk in 1941 saamgewerk, maar het gou 'n uitval gehad en die Tsjetniks het 'n dubbelsinnige rol aangeneem en dikwels saam met die besettende magte teen die kommuniste gestaan.

Daar was sewe groot anti-Partisaanse offensiewe wat daarop gemik was om alle Partisane in Joego-Slawië te verwyder, asook talle kleiner offensiewe. Die groot offensiewe was tipies gekombineerde pogings deur die Duitse Wehrmacht, Die Duitse SS, die Italianers, die Ustaše, die Kroasiese tuisleër, die Serwiese vrywilligerskorps, die Serwiese staatsleër, die Bulgare en die Hongare. Met tye het die Tsjetniks ingestem om teen die partisane te veg. Die groter offensiewe het twee belangrike pogings ingesluit: Fall Weiss ("Geval Wit") en Operasie Schwarz. In Joego-Slawië staan dit bekend as die 4de Offensief (Slag van Neretva) en die 5de Offensief (Slag van Sutjeska).

[wysig] Duitsland val die Sowjetunie in

Die oosterse front tydens die inval van die Sowjetunie: ██ Aanvanklike verspreiding van die Wehrmacht - tot 9 Julie 1941 ██ Opvolgende verspreidings - tot 1 September 1941 ██ Omsingeling en slag van Kiev - tot 9 September 1941 ██ Finale Wehrmacht verspreiding - tot 5 Desember 1941
Die oosterse front tydens die inval van die Sowjetunie: ██ Aanvanklike verspreiding van die Wehrmacht - tot 9 Julie 1941 ██ Opvolgende verspreidings - tot 1 September 1941 ██ Omsingeling en slag van Kiev - tot 9 September 1941 ██ Finale Wehrmacht verspreiding - tot 5 Desember 1941
   
Tweede Wêreldoorlog
Ons hoef slegs die deur in te skop, dan sal die hele verrotte struktuur neerstort.
   
Tweede Wêreldoorlog
- Adolf Hitler.[10]

Die Slag van Griekeland en die Inval van Joego-Slawië het die Duitse inval van die Sowjetunie met ses kritieke weke uitgestel.

Die inval is op 22 Junie 1941 uitgevoer deur 4,3 miljoen man: 3,3 miljoen was van die 3 eenhede van die Duitse leër afkomstig en 1 miljoen was van verskeie ander Spilmoondhede se militêre eenhede. Die inval staan bekend as Operasie Barbarossa. Die een Duitse eenheid, "Heeresgruppe Nord" is vanuit Oos-Pruise gestuur. Die eenheid se hoofdoelwitte was om die Baltiese state te beveilig en Leningrad in te neem. Teenoor dié eenheid was twee Sowjetse leërmagte. Die Duitsers het hulle 600 tenks na die knooppunt van die twee Sowjetse leërmagte gestuur. Die "4de Panzer-Armee" ("vierde gepantserde leër"), wat deel was van die Heeresgruppe Nord, se doel was om die Neman-rivier en die Dvina-rivier oor te steek: dié twee riviere was die twee grootste hindernisse onderweg na Leningrad. Op die eerste dag het die eenheid se tenks die Neman-rivier oorgesteek en sowat 80km gevorder. Naby Rasienai het die eenheid se 300 gepantserde tenks ("Panzers" in Duits) 'n teenaanval teen die 300 Sowjetse tenks afgeweer. Dit het die Duitsers vier dae geneem om die Sowjetse tenks te omsingel en te vernietig. Die Duitse weermag het die Dvina-rivier hierna oorgesteek en Leningrad genader.

Tenks soos hierdie Panzer III is deur die Duitsers in hul aanval op die Sowjetunie gebruik.
Tenks soos hierdie Panzer III is deur die Duitsers in hul aanval op die Sowjetunie gebruik.

Die tweede Duitse eenheid: "Heeresgruppe Mitte" het vanuit Pole aangeval. Hulle doelwit was om Moskou in te neem, maar moes eers deur vier Sowjetse leërsmagte deurdring. Die Sowjetse magte het 'n uitgekeepte frontlinie gehad, wat binne-in Duitse gebied ingesteek het met die middelpunt by Bialystok. Nie ver van Bialystok, was Minsk geleë, wat 'n belangrike spoorwegkruising en voog van die hoofweg na Moskou was. Die 3de Panzer-Armee het deur die verbinding van die twee Sowjetse leërs in die Noorde en die ook die Neman-rivier oorgesteek; die Tweede Panzer-Armee het die Bug-rivier van die suide oorgesteek. Terwyl die Panzers aangeval het, het die infanterie die uitkeping in die frontlinie aangeval en die Sowjetse troepe by Bialystok omsingel. Die Panzers se doel was om by Minsk byeen te kom en die onttrekking van enige Sowjetse eenhede te voorkom. Op 27 Junie het die 2de en 3de Tenkeenhede by Minsk ontmoet na hulle ongeveer 320km ver in Sowjetse gebied gevorder het. In die groot gaping tussen Minsk en die Poolse grens is 32 Sowjetse Infanterie en 8 Tenkafdelings omsingel en verslaan. Ongeveer 290 000 Sowjetse soldate is gevange geneem, terwyl 250 000 daarin geslaag het om te ontsnap.

"Heeresgruppe Süd" was in Suid-Pole en Romenië gestasioneer en het ook twee Romeense leërmagte en verskeie Italiaanse, Slowaakse en Hongaarse eenhede ingesluit. Die groep se doel was om die olievelde van die Koukusse te verower. In die suide het die Sowjetse bevelvoerder gou op die Duitse aanval gereageer; hulle was in bevel van veel meer tenks as wat tot die Duitse groep beskikbaar was. Die Duitsers het teen drie Sowjetse leërmagte te staan gekom. Die Duitsers het by hulle knooppunt aangeval, maar een van die eenhede, die Eerste Panzer-Armee het deur die range van die Sowjetse troepe gebreek met die hoop om die stad, Brody, in te neem. Op 26 Junie het vyf Sowjetse Gemeganiseerde Korpse met meer as 'n duisend tenks 'n massiewe teenanval op die Eerste Panzer-Armee geloods. Die Slag van Brody was een van die verwoedste aanvalle tydens die inval van die Sowjetunie. Op die ou einde het die Duitsers geseëvier, maar die Sowjetse troepe het hulle swaar verliese laat ly. Met die mislukking van die Sowjetste se geharnasde offensief was daar nie meer 'n behoorlike Sowjetse tenkeenheid in die suide beskikbaar nie.

Op 3 Julie het Hitler uiteindelik toestemming gegee dat die Panzers hul tog na die ooste mag hervat, na die infanterie met hul opgevang het. Die volgende doel van die Heeresgruppe Mitte was die stad, Smolensk, wat die weg na Moskou beheer het. Die Duitsers se teenstanders in hierdie sending was 'n ou Russiese verdedigingslyn waar daar 6 Sowjetse leërs geplaas is. Op 7 Julie het dié leërs 'n aanval teen die 3de Panzer-Armee geloods met 700 tenks. Die Duitsers het hul superioriteit oor die lugweë benut en die Sowjetse tenks tot niet gemaak. Die 2de Panzer-Armee het die Dneiper-rivier oorgesteek en Smolensk van die suide benader, terwyl die 3de Panzer Armee, ná hulle die Sowjetse tenks van kant gemaak het, die stad uit die noorde benader het. Tussen hulle was drie Sowjetse leërs vasgekeer. Op 26 Julie het die twee Panzer-eenhede die gaping tussen hulle toegemaak tydens die Slag van Molensk. Die Duitsers het 300 000 Sowjetse soldate gevange geneem, maar 'n verdere 200 000 het daarin geslaag om te ontsnap. Hitler het besluit dat die strategie van omsingeling vóór aanval nie meer voldoende was nie en wou die Sowjetunie oorwin deur erge ekonomiese skade aan die land en die bevolking aan te bring. Ten einde die doel te behaal, sou die olievelde in die suide en Leningrad in die noorde ingeneem moes word. Tenks van Heeresgruppe Mitte is omgelei en na Heeresgruppe Nord en Heeresgruppe Sud gestuur om hulle by te staan. Hitler se generale was sterk hierteen gekant, siende dat Heeresgruppe Mitte slegs 320km weg van Moskou was, waar die grootste deel van die Rooi Leër gestasioneer was en 'n aanval daar was die Duitsers se enigste hoop op 'n vinnige einde tot die oorlog. Hitler was egter beslis en die tenks van Heeresgruppe Mitte het by die 4de Panzer-Armee aangesluit in die noorde. Hulle bystand het op 8 Augustus 'n deurbraak deur die Sowjetse verdedigingslyne moontlik gemaak en teen die einde van Augustus was die troep slegs 50km van Leningrad. In die tussentyd het die Finse troepe na die suidooste marsjeer, aan beide kante van Ladoga-meer, en het hulle die Finse-Sowjetse grensgebied bereik.

Teen die middel van Julie was die Duitse troepe in die suide slegs 'n paar kilometer vanaf Kiev. Die 1ste Panzer-Armee het verder suid beweeg, terwyl die 17de Leër, wat op die suidelike flank van die 1ste Panzer-Armee was, oos beweeg het. Sodoende het hulle daarin geslaag om drie Sowjetse leërs naby Uman vas te keer. Die Duitsers het die Sowjetse soldate oorwin en die tenks het na die noorde gekeer en die Dneiper-rivier oorgesteek. Terselfdertyd het die 2de Panzer-Armee, wat (op bevel van Hitler), van die Heeresgruppe Mitte geskei was, die Desna-rivier oorgesteek saam met die Duitse Tweede Leër aan sy regterflank. Die twee Panzer-Armees het nou vier Sowjetse leërs en twee gedeeltelike leërs vasgekeer gehad. Die omsingeling van die Sowjetse magte in Kiev is op 16 September behaal. Die omsingelde Sowjetse magte het egter nie maklik oorgegee nie, 'n woeste slagveld het plaasgevind wat vir tien dae aangehou het. Na hierdie tien dae het die Duitsers meer as 600 000 Sowjetse soldate gevange geneem; Hitler het dit die grootste slagveld in die geskiedenis genoem. Na die Slag van Kiev het die Duitse magte die meerderheid gevorm en het die Rooi Leër nie meer reserwes gehad nie. Stalin het slegs 800 000 soldate oorgehad om Moskou te verdedig.

Met slegs grawe tot hulle beskikking, grawe 'n groep Moskouse vrouens en ou mans 'n groot valstrik om die naderende Duitse tenks te probeer keer. In 'n koorsagtige poging om die stad te red, het meer as 100 000 burgers vanaf mid-Oktober tot November slote gegrawe en ander hindernisse gebou. Na voltooiing het die slote meer as as 160km gestrek.
Met slegs grawe tot hulle beskikking, grawe 'n groep Moskouse vrouens en ou mans 'n groot valstrik om die naderende Duitse tenks te probeer keer. In 'n koorsagtige poging om die stad te red, het meer as 100 000 burgers vanaf mid-Oktober tot November slote gegrawe en ander hindernisse gebou. Na voltooiing het die slote meer as as 160km gestrek.

Op 9 September het die Heeresgruppe Nord 'n afstand van ongeveer 11km vanaf Leningrad bereik, maar Hitler het beveel dat Leningrad omsingel word. Die Sowjetse magte het 'n toenemende aantal aanvalle teen die Heeresgruppe Mitte geloods, maar siende dat hulle nie die tenks gehad het waaroor die Duitsers beskik het het nie, was hulle nie in 'n posisie om tot aanval oor te gaan nie. Hitler het van gedagte verander en het besluit dat die ander tenks ook na Heersgruppe Mitte teruggestuur sou word vir 'n aanval op Moskou. Die beweging na Moskou het op 2 Oktober begin, wat ook die begin van Slag van Moskou aagedui het. Heersgruppe Mitte het 'n reeks uitgebreide verdedigingslinies by Moskou in die gesig gestaar. Die Duitsers het maklik deur die eerste verdedigingsline deurgedring. Tergelykeryd het die 2. Panzer Armee van die suide teruggekeer en het die dorpie, Orel, oorgeneem, wat ongeveer 120km agter die eerste Sowjetse verdedigingslinie was. Die Duitsers het vorentoe gebeur en het 'n totaal van 663 000 Sowjetse soldate gevange geneem. Die Sowjetse magte het nou slegs 90 000 man en 150 tenks oorgehad om Moskou mee te verdedig.

Deel van die Sowjetse offensief naby Moskou. Desember 1941.
Deel van die Sowjetse offensief naby Moskou. Desember 1941.

Sedert byna die begin van die Slag van Moskou het die weer stadigaan vererger en die Duitse vorderings na Moskou tot so min as 3km per dag beperk, as gevolg van die baie koue weer. Op 31 Oktober het die Duitse bevelvoerder 'n halte aan hul toenadering beveel, sodat die troepe geherorganiseer kon word. Die tussenpose het die Sowjetse magte tyd gegee om nuwe leërs op te bou en ander Sowjetse troepe vanuit die Ooste te bring. Die Sowjetse-Japannese Neutraliteitsverdrag, wat op 13 April 1941 deur die Sowjetunie en Japan onderteken is, het Stalin verseker dat Japan nie meer 'n bedreiging vir die Sowjetunie ingehou het nie en dat sy troepe elders benodig is.

Op 15 November het die Duitsers weereens begin om Moskou aan te val. Hulle is teëgesit deur ses Sowjetse Leërs. Die Duitsers het beplan om die 3de en 4de Panzer Armees die Moskou-kanaal te laat oorsteek en Moskou uit die noorde en die ooste aan te val. Die 2de Panzer Armee sou Tula aanval en daarna Moskou vanuit die suide binnedring en die 4de Panzer Armee sou in die middel deurbreek. Op 22 November het Sowjetse Siberiese Troepe die 2de Panzer Armee in die suide aangeval en die Duitsers het 'n skokkende nederlaag gely. Die 4de Panzer Armee het dit reggekry om die Moskou-kanaal oor te steek en het 'n afstand van 24km vanaf die Kremlin bereik.

'n Sowjetse soldaat in sy winterkamoeflering.
'n Sowjetse soldaat in sy winterkamoeflering.

Teen hierdie tyd het die eerste blizzards van die winter egter reeds begin en die Duitse Wehrmacht was nie uitgerus vir winterse oorlogvoering nie. Vriesbrand en siektes het meer slagoffers as die gevegte veroorsaak: binne drie weke was daar 'n totaal van 155 000 soldate wat dood of buite aksie was. Die afdelings het nou slegs 50% van hulle oorspronklike krag oorgehad en die bitter koue het ernstige probleme vir hulle gewere en uitrusting veroorsaak. Die weersomstandighede het ook die Luftwaffe buite aksie gestel. Hitler se planne het dus misluk nog voor die winter weer getref het: hy was so seker van 'n blitsige oorwinning, dat hy nooit voorberei het vir selfs die moontlikheid van winterse oorlogvoering in die Sowjetunie nie. Sy oosterse troepe het meer as 734 000 slagoffers gehad in die eerste vyf maande: ongeveer 23% van die afgeronde totaal van 3 200 000 soldate. Op 27 November 1941 het Generaal Eduard Wagner gerapporteer: "Ons is aan die einde van ons personeel- en materiële hulpmiddels. Ons gaan binnekort gekonfronteer word met die gevare van diep winter.".[11] Nuwe Sowjetse troepe het 'n totaal van meer as 500 000 man gehad en op 5 Desember het die Sowjetse Maarskalk, Georgi Sjhukow, 'n massiewe teenaanval geloods wat die Duitsers meer as 320km teruggedwing het, alhoewel geen deurslaggewende deurbraak behaal is nie. Die inval van die Sowjetunie het die Duitsers tot op die stadium 250 000 dood, 500 000 gewond en die meeste van hul tenks gekos.

[wysig] Die Sowjetunie veg terug

Operasie Blau: Duitse vordering van 7 Mei 1942 tot 18 November 1942: ██ tot 7 Julie 1942 ██ tot 22 Julie 1942 ██ tot 1 Augustus 1942 ██ tot 18 November 1942
Operasie Blau: Duitse vordering van 7 Mei 1942 tot 18 November 1942: ██ tot 7 Julie 1942 ██ tot 22 Julie 1942 ██ tot 1 Augustus 1942 ██ tot 18 November 1942

Op 26 Januarie 1942 het Stalin, nou selfversekerd na sy eerdere oorwinning, 'n algemene teenoffensief beveel. Die aanvalle het oorspronklik goeie vordering gemaak, soos die Sowjetse magte die areas om Demyans en Vyazma oorgeneem het en dreigende aanvalle is in die rigting van Smolens en Bryansk gemaak. Ten spyte van hulle vroeë suksesse het die Sowjetse offensief gou uit stoom geraak. Teen Maart 1942 het die Duitsers herstel van hulle en hulle linie gestabiliseer. Hulle het ook daarin geslaag om die toegang tot die omgewing om Vyazma te sekuur. Dit was slegs naby Demyansk wat die oorwinning deur Sowjetse magte werklik 'n bedreiging was. Hier het die Sowjetse magte daarin geslaag om 'n groot deel van die Duitse 16de Leër te omsingel. Hitler het nie 'n onttreking beveel nie en die 92 000 soldate moes die gebied verdedig terwyl hulle deur middel van vliegtuie van die nodige voorraad voorsien is. Die situasie het vir tien weke geduur, totdat die Sowjetunie toegestem het dat 'n roete na die weste oopgemaak kon word om voorraad aan die Duitse soldate te verskaf. Die Duitse magte het hul posisie by Demyansk gehou tot hulle toegelaat is om te onttrek in Februarie 1943.

In Mei het die Sowjetunie gepoog om die stad, Kharkow, in Oos-Oekraïne, van die Duitsers oor te neem. Hulle het met konsentriese aanvalle geopen aan weerskante van die stad en het aan beide kante dit reggekry om deur die Duitse linies te breek: 'n ernstige bedreiging vir die Duitse behoud van die stad. Die Duitsers het gereageer deur die planne vir hul eie offensief te versnel en het dit vyf dae later geloods. Die Duitse 6de Leër het by 'n inkeping van die vyand se terrein van die suide af ingeval en het daarin geslaag om die hele Sowjetse leër te omsingel. In die laaste dae van Mei het die Duitsers die Sowjetse magte in die area vernietig: van die Sowjetse magte in die omgewing is 70 000 gedood, 200 000 gevange geneem en slegs 22 000 het dit reggekry om te ontsnap.

Hitler het teen hierdie tyd besef dat sy troepe te swak was om 'n offensief in al die dele van die Oosterse Front uit te voer, maar as die Duitsers die olie en vrugbare gebiede van die Suidelike Sowjetunie in beslag kon neem, sou dit die Duitsers die nodige hupstoot kon gee om die oorlog voort te sit. Operasie Blau het gepoog om die suidelike front van die Rooi Leër te vernietig, die dele van Oekraïne wes van die Volga-rivier te sekuur en die olievelde van die Koukusse in beslag te neem. Die Duitsers het Heeresgruppe Süd versterk deur afdelings van ander sektors na hulle oor te plaas en ook nog troepe van die Spilmoonthede se geallieerdes te verkry. Teen die einde van Junie het Hitler 72 afdelings gehad wat gereed was om tot die offensief oor te gaan: van hierdie 74 was 51 Duits.

Die Sowjetunie het nie geweet waar die hoof Duitse offensief van 1942 vandaan sou kom nie. Stalin was oortuig dat die Duitsers se doelstelling vir 1942 die inname van Moskou sou wees en het 50% van die Rooi Leër se troepe in die Moskou-omgewing gestasioneer. Slegs 10% van die Sowjetse troepe is na die Suidelike Sowjetunie uitgestuur.

Die Duitse offensief het op 28 Junie 1942 begin. Oral het Sowjetse magte teruggeval soos die Duitsers deur hul verdedigings gesny het. Teen 5 Julie het die voorste dele van die 4de Panzer Armee die Don-rivier naby Woronesj bereik en betrokke geraak in 'n bitter geveg vir beheer van die stad. Aangesien die Sowjetse magte daarin geslaag het om die 4de Panzer Armee vir 'n ruk besig te hou, het dit hulle kosbare tyd gegee om hulle verdedigingslyne te versterk. Dit is ook die eerste keer in die oorlog dat die Sowjetse nie probeer het om gebiede wat totaal en al blootgestel is te verdedig nie, maar wat hulle op 'n georganiseerde manier teruggetrek het. Die vertragings het Hitler vererg en hy het die Heersgruppe Süd geherorganiseer in twee kleiner groepe: Heersgruppe A en Heeresgruppe B. Die oorgrote meerderheid van die gepantserde magte is gekonsentreerd in Heeresgruppe A: dié groep is beveel om aanvalle te loods soos hulle die olievelde van die Koukusse nader, terwyl Heeresgruppe B beveel is om Stalingrad in te neem en te waak teen enige Sowjetse teenaanvalle.

Teen 23 Julie het die Duitse 6de Leër Rostov ingeneem, maar die Sowjetse troepe het 'n bedrewige agterhoedegeveg gebesig, wat die Duitsers by stedelike gevegte ingetrek het in hul poging om die stad in te neem. Die Sowjetse troepe se taktiek het ook verhoed dat hulle formasies deur die Duitsers omsingel kon word. Aangesien die Duitsers die kruispunt van die Don-rivier beveilig het, het Hitler die 4de Panzer Armee gestuur om die 6de Leër se verswakte vooruitgang te versterk. Teen die einde van Julie het die 6de Leër hulle offensief kon hervat en teen 10 Augustus het die 6de Leër enige Sowjetse aanwesigheid aan die wesbank van die Don-rivier verwyder. Sowjetse troepe het egter in ander gebiede uitgehou, wat die 6de Leër se mars na die ooste verder vertraag het. In kontras het die nuwe Heeresgruppe A, ná hulle die Don-rivier op 25 Julie oorgesteek het, tot 'n wye frontlinie versprei. Die Duitse 17de Leër het wes na die Swartsee uitgeswaai en die 1ste Panzer Armee het na die suide en ooste aangeval en met min moeite deur gebiede beweeg wat grootendeels deur Sowjetse troepe verlaat is. Op 9 Augustus het die 1ste Panzer Armee die voetheuwels van die Koukusse-gebergte bereik, 'n vooruitgang van meer as 480km.

Sowjetsoldate wat in die ruïnes van Stalingrad veg, 1942.
Sowjetsoldate wat in die ruïnes van Stalingrad veg, 1942.

Om hulle magte in die Koukusse te beskerm, het die Duitsers gepoog om Stalingrad op hulle noordoostelike flak in te neem deur die Donrivier te kruis en na die stad op te mars. Duitse bomwerpers het meer as 40 000 gedood en groot dele van die stad in puin gelê. Die Sowjetleierskap het besef dat die Duitsers van plan was om die olievelde te buit en het begin om 'n groot aantal troepe vanuit die Moskou sektor te stuur om hulle troepe in die Suide te versterk. Sjoekow, een van Stalin se vertroueling-generaals, het bevel van die Stalingradfront oorgeneem aan die begin van September en 'n reeks aanvalle uit die Noorde van stapel gestuur wat die Duitse 6de Leër se poging om Stalingrad te buit verder belemmer het. Op 13 September het die Duitsers deur die suidelike voorstede gevorder en teen 23 September 1942 is die hooffabriekskompleks omsingel en was die Duitse artillerie binne trefafstand van die rivierkaaie waaroor die Sowjette gewondes ontruim het en vars versterking ingebring het. Verwoede straatgevegte, die brutaalste soort hand-tot-hand konflik, het in die ruïnes van die stad gevolg. Uitputting en blootstelling het geleidelik die manskappe se krag uigeput. Hitler, wat 'n obsessie met die Slag van Stalingrad ontwikkel het, het geweier om 'n terugval enigsins te oorweeg. Generaal Paulus het uit wanhoop in die begin van November nog 'n geveg van stapel gestuur. Teen hierdie tyd het die Duitsers daarin geslaag om 90% van die stad in te neem. Die Sowjetunie het egter intussen reuse magte aan die flanke van Stalingrad opgebou. Die flanke is op die tydstip uit 'n Duitse oogpunt sleg onderbeman, aangesien die meerderheid van die Duitse troepe se fokus op die stad as buit was, wat slegs satelliet spiltroepe gelaat het om die flanke te beskerm. Die Sowjette het Operasie Uranus op 19 November 1942 geloods met gelyktydige aanvalle wat by die stad Kalach vir vier dae byeengekom het en die 6de Leër in Stalingrad omsingel het.

Die Oosterse front tydens Operasie Uranus: ██ tot 12 Desember 1942 ██ tot 18 Februarie 1943 ██ tot Maart 1942 (slegs Sowjetse vooruitgang)
Die Oosterse front tydens Operasie Uranus: ██ tot 12 Desember 1942 ██ tot 18 Februarie 1943 ██ tot Maart 1942 (slegs Sowjetse vooruitgang)

Die Duitsers het toestemming gevra om 'n losbreek te poog, maar Hitler het geweier en het die Duitse 6de Leër beveel om in Stalingrad te bly. Hy het belowe dat hulle deur vliegtuie van die nodige voorsien sou word tot en met hul ontsetting. Die Sowjette het op ongeveer dieselfde tyd Operasie Mars in 'n spitshoek naby die omgewing van Mouskou geloods. Die doel van die operasie was om die Heersgruppe Mitte besig te hou, sodat hulle nie Heeresgruppe Süd by Stalingrad kon versterk nie.

In die tussentyd het Heeresgruppe A se aantog binne-in die Koukusse vasgehaak: die Sowjetse troepe het al die olieproduksiefasiliteite vernietig en dit sou 'n jaar se werk kos om hulle weer in 'n werkende toestand te kry. Die res van die olievelde het aan die suide van die Koukusse-gebergtes gelê. Deur Augustus en September het Duitse bergtroepe gepoog om 'n weg deur die berge te vind, maar teen die koms van winter in Oktober, was hulle geensins nader aan hul doelwit nie. Met Duitse troepe omsingeld in Stalingrad en die Sowjetse leërs wat hul terugtrekkingslinies bedreig, het Heeresgruppe A begin om terug te val.

Teen Desember het Veldmaarskalk Erich von Manstein haastig 'n Duitse aflossingsmag bymekaar gesit wat bestaan het uit eenhede van Heeresgruppe A. Die mag se doelwit was om die vasgevangde 6de Leër af te los. Die aflossingsmag het nie versterkings vanaf Heeresgruppe Mitte kon kry nie en het slegs daarin geslaag om 'n afstand van 50km van hul doelwit af te bereik voor die Sowjette hulle gedwing het om terug te keer. Teen die einde van 1942 was die 6de Leër in 'n wanhopige toestand, aangesien die Luftwaffe slegs 'n sesde van die nodige voorsienings kon verskaf.

Kort voor hul oorgawe aan die Rooi Leër op 22 Februarie 1943, was Friedrich Paulus tot Veldmaarskalk bevorder. Dit was 'n duidelike boodskap van Hitler, aangesien geen Duitse Veldmaarskalk nog ooit sy troepe oorgegee het of lewendig gevange geneem is nie. Na die Slag van Stalingrad het slegs 91 000 van die 6de Leër se 300 000 soldate oorleef om gevange geneem te word. Die getal het 22 generaals ingesluit en slegs 5000 van dié gevangenes sou ooit weer na die oorlog na Duitsland terugkeer. Hierdie slag sou die grootste en duurste (in terme van menselewens) slag in die geskiedenis wees. Ongeveer 2 miljoen man was aan beide kant gedood, waaronder ook siviele burgers. Die Spilmoonthede se sterfgetal het ongeveer 850 000 beloop, terwyl die Sowjette 'n verlies van 750 000 man gely het.

[wysig] Hergroepering

Na die oorgawe van die Duitse 6de Leër by Stalingrad op 2 Februarie 1943 het die Rooi Leër agt offensiewe gedurende die winter geloods. Baie van die offensiewe was langs die Don-rivier gekonsentreer, in die nabyheid van Stalingrad. Die aanvalle het aanvanklike winnings van gebied tot gevolg gehad, tot die Duitse magte daarin geslaag het om die uitgebreide en verswakte toestand van die Rooi Leër uit te buit en 'n teenaanvaal te loods om die stad van Kharkow en die omliggende gebiede weer in te neem. Dit sou die laaste groot strategiese oorwinning vir Duitsers in die Tweede Wêreldoorlog wees.

Die reëns wat die lente gebring het, het effektiewe veldtogte in die Sowjetunie verhinder, maar beide kante het die tussenpose gebruik om hul troepe te versterk met die oog op die onvermydelike veldslag wat in die somer sou plaasvind. Die aanvangsdatum vir die offensief is verskeie kere uitgestel, soos vertragings in die voorbereiding die Duitsers gedwing het om te wag voordat hulle kan aanval. Na die Wehrmacht uiteindelik hulle grootste konsentrasie vuurkrag van die hele Tweede Wêreldoorlog versamel het, het hulle op 4 Julie 1943 hulle offensief teen die Sowjetunie by die Kursk-uitsprong geloods. Die Sowjetunie het geweet wat die Duitsers beoog het en het in alle haas gejaag om die uitsprong te verdedig met 'n enorme stelsel van walverdedigingspunte. Die Duitsers het van beide die noorde en die suide aangeval, met die hoop om in die middel te ontmoet en sodoende die uitsprong af te sny en die 60 Sowjetse afdelings vas te keer. Die Duitse offensief in die noordelike sektor was tot niet gemaak na bitter min vooruitgang deur die Sowjetse verdedigings bereik is. Daar was egter 'n bedreiging van 'n Duitse deurbraak in die suide en die Sowjetse troepe het hul reserwes opgeroep om die Duitse aanslag in die suide te beteuel. Die daaropvolgende Slag van Kursk het die grootste tenkgeveg van die oorlog geword. Die Duitsers het nie 'n groot aantal reserwe troepe gehad nie en hulle gepantserde magte was uitgeput. Die Sowjetse teenoffensief het daarin geslaag om die Duitsers terug na hul beginposisies te dwing.

Sowjetse vooruitgang van Augustus 1943 tot Desember 1944. ██ tot 1 Desember 1943 ██ tot 30 April 1944 ██ tot 19 Augustus 1944 ██ tot 31 Desember 1944
Sowjetse vooruitgang van Augustus 1943 tot Desember 1944. ██ tot 1 Desember 1943 ██ tot 30 April 1944 ██ tot 19 Augustus 1944 ██ tot 31 Desember 1944

Die Sowjetse oorwinning in die Slag van Kursk het ook beteken dat hulle die stad, Kursk, ingeneem het. Met die dreigend herfsreën het Hitler ingestem dat die Duitsers in Augustus tot by die Dnieper-lyn kon terugtrek. Met die loop van die maande het die Duitsers dit naas onmoontlik gevind om die Dnieper-lyn te bly verdedig, aangesien die Sowjetse brughoofde gegroei het. Belangrike dorpe langs die Dnieper-lyn het in Sowjetse hande geval, met Saporisja as die eerste, gevolg deur Dnipropetrowsk. Vroeg in November 1943 het die Sowjetse troepe uit hul brughoofde aan weerskante van Kiew uitgebreek en die Oekraïense hoofstad ingeneem. Die 1ste Oekraïense Front het Korosten op Oukersaand aangeval en die Sowjetse vooruitgang het langs die spoorweë aangehou tot hulle die 1939 Sowjets-Poolse grens bereik het.

[wysig] Duitsland se kwesbare punt

Die oorgawe van die Spilmoonthede se troepe in Tunisië op 13 Mei 1943 het 'n opbrings van ongeveer 250,000 gevangenes gehad. Die oorlog in Noord-Afrika het rampspoedige gevolge vir Italië gehad en toe die Geallieerdes Sisilië op 10 Julie ingevaar het tydens Operasie Husky (waartydens hulle die eiland binne net meer as 'n maand ingeneem het), het die regime van Benito Mussolini ineengestort. Op 25 Julie is hy deur die koning van Italië Victor Emanuel III van sy amp ontneem en gearresteer met die instemming van Italië se Groot Fascistiese Raad. 'n Nuwe regering, onder leiding van Pietro Badoglio, het aan bewind gekom en verklaar dat Italië steeds aan die oorlog sou deelneem. Badoglio het teen die tyd reeds geheime vredesonderhandelings met die Geallieerdes begin. Na die Geallieerdes die Italiaanse vasteland op 3 September 1943 ingeval het, het Italië binne vyf dae van hul opmarsing oorgegee. Die koninklike familie en Badoglio en sy regering het na die suide onstnap, wat die Italiaanse leër sonder bevele gelaat het. Die Duitsers het die geveg oorgeneem en die Geallieerdes tot stilstand gebring by die sogenaamde Gustav-linie (wat deur die Spilmoondhede verdedig was) tydens die winter van 1943-44 net suid van Rome.

In die noorde het Mussolini, met ondersteuning van die Nazi's, 'n effektiewelike vasalstaat gestig: Die Italiaanse Sosiale Republiek. Die staat het informeel bekend gestaan as die Republiek van Salò; vernoem na die nuut aangewysde hoofstad, Salò, by die Garda-meer.

Monte Cassino is vernietig na hewige bombardering.
Monte Cassino is vernietig na hewige bombardering.

In Mei en Junie van 1943 was die hoofkorps van die Joegoe-Slawiese Partisane omsingel en byna deur die Duitsers uitgeroei in die Sutjeska-offensief in die ooste van Bosnië. Die magte naby die stigter van die Partisaanse beweging en toekomstige president van Joegoe-Slawië, Josip Broz Tito, het egter daarin geslaag om deur die omsingelende troepe te breek, wat aan die Partisane die nodige deurslag gegee het. Na die voorwaardelike oorgawe van Italië het die guerrilla-vegters talle eilande in die Adriatiese See ingeneem, waaronder ook Vis-eiland, wat daarna 'n lugmagbasis vir die Geallieerde magte geword. Tydens die Teheran-konferensie het die Geallieerdes die Partisane as die wettige krygsmag van Joegoe-Slawië erken.

Na hulle mislukte poging om deur die Gustav-linie te breek, het die Geallieerdes nog 'n poging aangewend tydens die Slag van Monte Cassino. Op 15 Februarie was die klooster van Monte Cassino, wat in 524 deur Sint Benedictus gestig was, deur Amerikaanse bomwerpers vernietig. Duitse valskermtroepe het na die area beweeg om die ruïnes van die klooster, asook die nuwe opening in die Gustav-line teen die Geallieerdes te verdedig. Die area was tussen 12 Januarie en 18 Mei 1944 vier keer deur die Geallieerdes aangeval, met 'n totale verlies van meer as 54,000 Geallieerde en 20,000 Duitse soldate.

Duitse verdedigingslinies in Noord-Italië in 1944. (Kliek op die beeld vir 'n groter weergawe.)
Duitse verdedigingslinies in Noord-Italië in 1944. (Kliek op die beeld vir 'n groter weergawe.)

Die Gustav-linie was na maande van aanvalle uiteindelik gebreek en die Geallieerdes het na die noorde gemars. Op 4 Junie het die Geallieerdes Rome bevry en het hulle Florence in Augustus bereik. Hulle is daarna by die Gotiese linie by die Toskaanse Appeninne-gebergtes tot stilstand gebring. Die Gotiese linie was die laaste groot verdedigingslinie, net suid van Bologna en alhoewel die Geallieerdes die linie tydens die herfs van 1944 binnegedring het, het hulle eers in April 1945 'n beslissende deurbraak gemaak. Churchill het gehoop dat 'n deurbraak in die herfs van 1944 'n weg sou oopmaak waardeur die Geallieerde magte noord kon mars, vanaf Wene tot by Hongarye, om sodoende die Sowjetse opmarsing na Oos-Europa te verhinder. Ironies genoeg was die grootste impak van Duitse verdediging in die herfs en winter van 1944 die bevordering van die Sowjetse besetting van Oos-Europa. In die winter en lente van 1944-45 het uitgebreide partisaanse aktiwiteit in Noord-Italië plaasgevind.

Die Geallieerdes se vordering deur die Italiaanse skiereiland in die winter van 1944-45 was baie stadig, aangesien die gebied baie bergagtig was en sommige troepe na Frankryk gestuur was. Op 9 April het die 15de Army Group, wat uit Britse en Amerikaanse soldate saamgestel was, daarin geslaag om deur die Gotiese lyn te breek en het die hoof Duitse magte te omring. Milan is teen die einde van April ingeneem. Die Amerikaanse 5th Army het voortdurend wes beweeg en met by die Franse troepe ingeskakel, terwyl die Britse troepe Trieste binnegegaan het en by die Joegoe-Slawiese partisane ingeskakel het. 'n Paar dae voor die Duitse troepe in Italië oorgegee het, het Italiaanse partisane daarin geslaag om Mussolini te vang tydens sy poging om na Switserland te ontsnap. Hy is saam met sy minnares, Clara Petacci, om die lewe gebring. Hulle liggame was na Milan geneem en onderstebo gehang waar die publiek hulle kon aanskou. Generaal Heinrich von Vietinghoff, wat in beheer was van die Spilmoonthede se magte in Italië, het die verklaring van oorgawe namens die Duitse troepe in Italië onderteken. Die ondertekening het op 2 Mei 1945 'n amptelike einde aan die geveg in Italië gebring.[12]

[wysig] Inval van Europa

Troepe van die Amerikaanse Leër se Eerste Divisie word uit 'n landingsvaartuig ontplooi by Omaha-strand in Normandië op 6 Junie 1944.
Troepe van die Amerikaanse Leër se Eerste Divisie word uit 'n landingsvaartuig ontplooi by Omaha-strand in Normandië op 6 Junie 1944.
   
Tweede Wêreldoorlog
Julle is op pad om die Groot Kruistog aan te pak, waarna julle hierdie baie maande gestrewe het. Die oë van die wêreld is op julle. Die hoop en die gebede van die liefhebbers van vryheid oral oor mars saam met julle. Saam met ons dapper Geallieerdes en ons strydgenote by ander Fronte, sal julle die vernietiging van die Duitse oorlogmasjien bewerkstellig, asook die verwydering van die Nazi-tirannie oor die onderdrukte volke van Europa en die veiligheid vir onsself in 'n vrye wêreld.[13]
   
Tweede Wêreldoorlog

- Dwight D. Eisenhower

Teen die lente van 1944 was die Geallieerdes se voorbereiding vir die inval van Frankryk en die aanvanklike fases vir die bevryding van Europa (Operasie Overlord) voltooi. Hulle het ongeveer 120 Divisies met meer as 2 miljoen soldate bymekaargebring. Van dié 2 miljoen soldate was 1,3 miljoen Amerikaners, 600 000 Brits en die res was Kanadese, Vrye Franse en Poolse eenhede. Die inval, kodenaam Operasie Neptune, algemeen bekend as D-dag, was beplan vir 5 Junie 1944, maar slegte weer het die inval tot 6 Junie uitgestel. Die oorgrote meerderheid van die Duitse troepe was by die Oosterse Front ontplooi en slegs 'n gesamentlike totaal van 400 000 Duitse soldate vanuit die Duitse Sewende Leër en die nuut-geskepde 5de Panzer Armee, was beskikbaar om die Geallieerde inval teen te sit. Die Duitsers het ook 'n ingewikkelde reeks versterkings langs die kus gebou, wat bekend gestaan het as die Atlantiese Muur. Die "muur" was bedoel om invalle te verhinder, maar daar was in sommige plekke gapings. Die Geallieerde magte, onder die oppergesag van Dwight D. Eisenhower, het 'n ingewikkelde misleidingsveldtog geloods, tenslotte die Duitsers te oortuig dat die inval in die area van Calais sou plaasvind. Die veldtog was suksesvol en die Duitsers het groot dele van hulle troepe na daardie sektor ontplooi, sodat daar slegs 50 000 Duitsers in die area van Normandië was tydens die aanvang van die inval.

'n Kaart van Normandië en die Geallieerde Front. Die kaart dui ook bocage-terrein aan: 'n mengsel van woude en weivelde, met martelende kantpaadjies en lanings wat aan beide kante begrens was met walle waarop daar dik plantheinings was wat die gesigsveld beperk het.
'n Kaart van Normandië en die Geallieerde Front. Die kaart dui ook bocage-terrein aan: 'n mengsel van woude en weivelde, met martelende kantpaadjies en lanings wat aan beide kante begrens was met walle waarop daar dik plantheinings was wat die gesigsveld beperk het.

Die inval het begin met 17,000 lugtransporttroepe wat in Normandië laat val is as skermtroepe, om sodoende die Duitsers van die strande te weerhou. Vroeg die oggend het 'n massiewe flottielje gepoog om die Duitse verdedigingstrukture op die strande te bombardeer, maar, as gevolg van 'n gebrek aan sigbaarheid, het die meeste skote hul teikens gemis. Meeste van die Geallieerde troepe se vervoerskepe (met personeel, trokke en voorraad) was ook van koers af - sommige so veel as duisende meters vanaf hul respektiewelike landingsones tussen die vyf kusgebiede (Utah, Omaha, Sword, Juno en Gold). Die Amerikaners het in besonder swaar verliese gely op Omaha-strand, as gevolg van Duitse verdedigingstrukture wat ongeskonde gebly het. Teen die einde van die dag het die Geallieerdes die meeste van hulle doelwitte behaal, alhoewel Britse en Kanadese troepe nie daarin geslaag het om Caen in te neem nie, soos oorspronklik beplan was. Hitler was oortuig daarvan dat die landings by Normandië 'n valstrik was en die Duitsers het geen opmerklike teenaanval geloods nie. Slegs drie dae later het die Duitse Opperbevel besef dat die slag by Normandië die werklike inval was, maar teen daardie tyd het die Geallieerdes reeds hulle strandhowe versterk.

'n Lugfoto van die hawestad, Cherbourg, in 1944.
'n Lugfoto van die hawestad, Cherbourg, in 1944.

Die terrein van Normandië waar die Amerikaners geland het, was ideaal vir grondse oorlogvoering: die area het bestaan uit 'n mengsel van woude en weivelde, met martelende kantpaadjies en lanings wat aan beide kante begrens was met walle waarop daar dik plantheinings was wat die gesigsveld beperk het. Die Amerikaners het stadig maar seker vooruitgang behaal en het op 26 Junie daarin geslaag om die hawestad, Cherbourg, in te neem, tydens die Slag van Cherbourg. Dit was een van die primêre doelwitte van die inval, maar die Duitsers het egter die water om die hawe vol seemyne geplant en het die meeste van die hawe se fasiliteite vernietig voor hulle oorgegee het. Dit sou nog 'n maand duur voor die hawe van beperkte nut kon wees. Die Britte het op 13 Junie nog 'n aanval geloods om die stad, Caen, in te neem (sien die Slag van Villers-Bocage), maar was teruggehou nadat die Duitsers 'n groot aantal troepe na die stad beweeg het om dit te verdedig. Die stad sou vir 'n verder ses weke aan die Duitsers behoort, voor dit uiteindelik op 9 Julie deur Britse en Kanadese magte ingeneem is.

Die vuurkrag van die Geallieerdes, gepaard met hulle verbeterde taktieke en groot aantal troepe het uiteindelik 'n deurbraak vir die Geallieerdes besorg: Amerikaanse gemeganiseerde troepe het op 23 Julie uit die westerse punt van die Normandiese weerstandskol gebreek tydens Operasie Cobra. Toe Hitler van hierdie deurbraak geleer het, het hy die Duitse troepe in Normandië beveel om 'n onmiddelike teen-offensief te loods. Dit het egter veroorsaak dat die Duitse magte nou maklike teikens vir Geallieerde lugvaartuie was: waar hulle vroeër in gekamoefleerde skuilings weggekruip het, moes hulle nou deur die oop platteland beweeg om die Geallieerdes te konfronteer.

'n Kaart wat die weerstandskol van Falaise uitlig.
'n Kaart wat die weerstandskol van Falaise uitlig.

Die Amerikaners het sterk formasies op hulle flanke geplaas wat die Duitse teenoffensief afgeweer het en hulle het daarna begin om die Duitse 7de Leër en groot dele van die Duitse 5de Panzer Armee in die weerstandskol van Falaise te omsingel. Ongeveer 50 000 Duitsers is gevange geneem, maar 100 000 het daarin geslaag om uit die area te ontsnap. Die Britse en Kanadese troepe het ook begin om deur die Duitse linies te breek: enige hoop wat die Duitsers gekoester het om die Geallieerdes se ingang in Frankryk met behulp van nuwe verdedigingslinies te keer, was tot niet. Die Geallieerdes het vinnig deur Frankryk beweeg, in sommige gevalle met 'n vooruitgang van meer as 900 km in twee weke[14]. Die Duitse troepe het na Noord-Frankryk, Belgium en Nederland teruggetrek. Teen Augustus 1944 het die Geallieerde magte wat in Corsica gevestig was Operasie Dragoon geloods en met die 6de Army Group, onder leiding van Luitenantgeneraal Jacob Devers, het hulle die Franse Riviera op 15 Augustus ingeval en by die troepe van Normandië ingeskakel. Op 25 Augustus, 07:00, beweeg die Franse 2de Gepantserde Divisie Parys binne vanuit die Suidweste, en die Amerikaanse 4de Divisie volg hulle voorbeeld 'n halfuur later vanuit die Suide. Hitler het aan die Duitse bevelvoerder in Parys, Generaal Deitrich von Cholotitz bevele gegee om die publieke geboue, museums en brûe van Parys te bemyn. Generaal von Cholotitz wou egter nie die stad vernietig nie en het die bevele nie gehoorsaam nie: in plaas van 'n uitgestrekte, hulpelose weerstand het hy teen 15:15 van dieselfde dag aan Generaal Le Clerc van die Franse Divisie oorgegee.

Die Duitsers het die wêreld se eerste kruismissiel, die V-1-missiel, gelanseer om teikens in Engeland en België aan te val. Later sou hulle die V-2-vuurpyl gebruik: 'n ballistiese missiel wat van vloeibare brandstof gebruik gemaak het. Hierdie wapens was uiters inakkuraat en kon slegs groot areas, soos stede, teiken. Die missiele het nie werklik 'n militêre effek gehad nie, maar was eerder bedoel om die Geallieerde burgers te demoraliseer.

Vlae van valskermsoldate land in Nederland tydens Operasie Market Garden in September 1944.
Vlae van valskermsoldate land in Nederland tydens Operasie Market Garden in September 1944.

Soos die Geallieerdes oor Frankryk en die Lae Lande versprei het en nader aan die Duitse grens beweeg het, het logistiese probleme begin om hulle te teister. Hul voorsienings was steeds vanuit Normandië afkomstig en hulle het kritiese tekortkominge gehad rakende brandstof en ander voorsienings al langs die voorste front. Die Geallieerdes het hul opmars verstadig en die beskikbare voorraad aan 'n klein deel van die front gestuur wat dan teen die normale spoed sou kon voortbeweeg. Geallieerde valskermsoldate en gepantserde voertuie het gepoog om die nodige vordering deur Nederland en oor die Ryn-rivier te maak tydens Operasie Market Garden in September van 1944. Die plan was om valskermsoldate naby die brûe van die Ryn-rivier te laat land, waar hulle die posisie sou hou, totdat die gepantserde tenks deur die vyand se linies kon breuk en by die valskermsoldate kon inskakel en dan saam na Duitsland beweeg. Die plan was bedink en gelei deur Britse Generaal Montgomery en het Britse, Amerikaanse, Poolse en Kanadese magte ingesluit. Alhoewel die plan aanvanklike sukses gebring het, was baie van die brûe opgeblaas en die tenks se opmars was vertraag. Gevolglik was die Britse 1ste Airborne Division, wat hul posisie by die laaste brug gehou het, byna uitgeroei. Die Duitsers het daarin geslaag om 'n verdedigingslinie langs die hele front op te stel en die oorlog het deur die winter voortgeduur.

In 'n poging om die voorraadsituasie te verbeter, was die Kanadese Eerste Leër die taak gegee om die ingang na die hawe van Antwerpen te bevry by die Scheldt-mond. Die leër het die taak in November 1944 suksesvol voltooi, met die gevolg dat Kanada die enigste land was om al hulle D-Dag-doelwitte suksesvol voltooi het. In Oktober het die Amerikaanse troepe Aachen ingeneem: dit was die eerste groot Duitse stad wat ingeneem was.

Hitler het al sedert die middel van September 1944 'n groot teenoffensief teen die Geallieerdes beplan. Die doel van die aanval was om Antwerpen in te neem. Die inname of vernietiging van Antwerpen sou nie slegs die verspreiding van voorraad aan die Geallieerdes verhoed nie, maar sou ook die Geallieerde magte in twee verdeel. Hitler het gehoop dat so 'n verdeling die magte sou demoraliseer en hul leiers sou forseer om te onderhandel. Vir die aanval het Hitler 'n konsentrasie van die beste van sy oorblywende mage gebruik en die aanval vanf die Ardenne in die suide van België geloods: die area was bergagtig en in sommige plekke dig bewoud; dit was ook die plek waar Hitler in 1940 'n sege behaal het tydens Fall Gelb. Digte wolke het beteken dat die Amerikaners nie hul verkenningsvliegtuie en vliegtuie wat grondteikens geteiken het kon gebruik nie.

Dele van die aanval het daarin geslaag om deur die dun Amerikaanse linies te breek en het voortgebeur in die rigting van die Meuse-rivier. Die noordelike deel van die linie het egter behou gebly en die Duitsers se vooruitgang was beperk tot 'n nou korridor. Die Duitse opmarsing was ook vertraag by St. Vith, wat etlike dae deur die Amerikaners verdedig was. Bastogne was die ligging van 'n belangrike padknooppunt en die Amerikaanse troepe het dit suksesvol verdedig tydens die Slag van Bastogne (mid-Desember 1944 tot Januarie 1945). Hulle was egter steeds omsingel van die Duitsers en Generaal George S. Patton se 3de Leër, wat oorspronklik suidwaarts gemars het, het 'n 90-grade ommeswaai gemaak en die Duitsers se suidelike flank aangeval, wat die deurslag gegee het.

Teen hierdie tyd het die weer begin opklaar en die Geallieerdes se lug magte is op die Duitsers ontketen en die Duitse aanval is by Dinant stopgesit. In 'n poging om hulle offensief voort te sit, het die Duitse 'n massiewe lugaanval geloods op die Geallieerdes se vliegvelde in die Lae Lande op 1 Januarie 1945, tydens Operasie Bodenplatte. Die Duitsers het 465 Geallieerde vliegtuie vernietig, maar het self 277 van hulle eie vliegtuie verloor. Alhoewel die Geallieerdes daarin geslaag het om hulle verliese in slegs dae te herwin, sou die Luftwaffe nooit weer daartoe in staat wees om 'n groot lugaanval te loods nie.[15]

Geallieerde magte van die noorde en suide het by Houffalize ontmoet en teen die einde van Januarie het hulle die Duitsers terug tot hulle beginposisies gedruk. Baie Duitsers was vasgevang in die weerstandskol wat deur die uitbulting van die Geallieerde linies geskep is en was geforseer om hulself oor te gee of om sonder hulle swaar toerusting te ontsnap. Maande van die Reich se oorlogproduksie het verlore gegaan en Duitse magte op die Oosterse front was uitgehonger vir voorraad op dieselfde oomblik as wat die Rooi Leër sy grootskaalse teenoffensief teen Duitsland voorberei het. Die Geallieerdes se laaste hindernis was die Ryn-rivier: hulle het in Maart 1945 daarin geslaag om dié rivier oor te steek, gedeelteliks te danke aan die inname van die Ludendroff-brug by Remagen. Tydens Operasie Varsity, 'n valskermaanval in laat-Maart, het die Geallieerdes ook 'n vastrapplek gekry aan die oostelike oewer van die Ryn. Na die Geallieerdes die rivier oorgesteek het, het die Britse troepe na die noordooste uitgesprei in die rigting van Hamburg, die Elbe-rivier oorgesteek en aanbeweeg na Denemarke en die Baltiese See.

Generaal Omar Bradley het die opmars na Duitsland gelei.
Generaal Omar Bradley het die opmars na Duitsland gelei.

Die Amerikaanse 9de Leër het suid beweeg en die Amerikaans 1ste Leër het noord beweeg in 'n poging om die Duitse Heeresgruppe B te omsingel by die Ruhr-area in Duitsland. Die Amerikaanse troepe was gelei deur Generaal Omar Bradley, wat meer as 1 300 000 soldate in sy beheer gehad het. Op 4 April 1945 was die omsingeling voltooi en die Duitse magte, onder leiding van Veldmaarskalk Walther Model was vasgevang in die weerstandskol by die Ruhr. Ongeveer 300 000 Duitse soldate is as krygsgevangenes geneem. Die 1ste en 9de Amerikaanse leërs het na die ooste gedraai. Hulle het by die Elbe-rivier gehalt, waar hulle Sowjetse troepe in mid-April ontmoet het.

[wysig] Sowjetse teenaanval en die verowering van Duitsland

Die Sowjette het hulle winteroffensief in Januarie 1944 in die Noordelike sektor geloods en die brutale beleg van Leningrad afgelos. Die Duitsers het 'n ordelike terugval uit die Leningrad-gebied onderneem na 'n korter linie gebaseer op die mere na die suide. Teen Maart het die Sowjette Roemenië vanuit die Oekraïne aangeval. Die Sowjetse magte het die Eerste Panzerleër noord van die Dniestr-rivier omsingel. Die Duitsers het in April daarin geslaag om uit die weerstandskol te ontsnap en meeste van hulle manskappe te red, maar hulle swaar toerusting het in die proses verlore gegaan. Gedurende April het die Rooi Leër 'n reeks aanvalle naby die stad Iaşi, Roemenië, geloods, wat daarop gemik was om dié strategies belangrike sektor te buit. Indien suksesvol sou die area gebruik kon word as 'n basis om Roemenië in 'n someroffensief in te val. Na die Sowjetse magte die aanval vanuit die woud Târgul Frumos geloods het, is hulle deur die Duitse en Roemeense magte teruggehou en het die Spilmoonthede se magte daarin geslaag om die sektor dwars deur April te verdedig.

Soos wat Sowjetse troepe nader aan Hongarye beweeg het, het Duite magte Hongarye op 20 Maart beset. Hitler het gemeen dat die Hongaarse leier, Admiraal Miklós Horthy, moontlik nie meer 'n betroubare bondgenoot kon wees nie. Finland, wat as deel van die Voortsettingsoorlog ook teen die Sowjetunie geveg het, het in Februarie vrede met Stalin versoek, maar wou nie die aanvanklike voorwaardes wat aangebied is aanvaar nie. Op 9 Junie, het die Sowjetunie die Vierde strategiese offensief op die Kareliese Landengte geloods, wat Finland na drie maande gedwing het om 'n vredesverdrag te aanvaar.

Voor die Sowjetunie se someroffensief kon begin met 'n aanval op Belarus, moes hulle die eers die Krimskiereiland van die Spilmoonhede se troepe bevry. Die oorblywende dele van die Duitse Sewentiende Leër en die Heeresgruppe Süd en sommige Roemeense magte was afgesny en op die skiereiland agtergelaat toe die Duitsers uit Oekraïne onttrek het. Vroeg in Mei het die Rooi Leër se 3de Oekraïnse Front die Duitsers aangeval en die daaropvolgende veldslag het geëindig 'n totale oorwinning vir die Sowjetunie. Die Duitsers se poging om oor die Swart See te ontsnap, het misluk.

Noudat die Krimskiereiland oop was, is die lang-verwagte Sowjetse someroffensief op 22 Junie 1944 geloods. Die offensief, met die kodenaam Operasie Bagration, het 2,5 miljoen man en 6 000 tenks ingesluit. Die doel van die offensief was om die Duitse troepe uit Belarus te verwyder en die Duitse Heersgruppe Mitte, wat die sektor verdedig het, te vernietig. Dit was beplan dat die offensief terselfdertyd as die Geallieerde landings in Normandië sou plaasvind, maar vertragings het veroorsaak dat die offensief met 'n paar weke uitgestel is. Die daaropvolgende veldslae het die vernietiging van die Heeresgruppe Mitte tot gevolg gehad en het gelei tot 800 000 Duitse sterfgevalle. Dit was dan ook die grootste nederlaag vir die Duitse Wehrmacht gedurende die Tweede Wêreldoorlog. Die Sowjetse magte het voorwaarts beweeg en die buitewyke van Warskou op 31 Julie bereik.

Die nabyheid van die Rooi Leër het die Pole in Warskou laat glo dat hulle binnekort bevry sou word. Op 1 Augustus het inwoners van die stad in opstand gekom tydens die Warskou-opstand, wat deel gevorm het van die groter Operasie Storm. Nagenoeg 40 000 versetstryders het beheer van die stad oorgeneem. Die Rooi Leër het egter gehalt met hul opmarsing.[16] Die enigste bystand wat aan die Pole verleen was, was artillerievuur en Duitse troepe het na die stad beweeg op die opstand stop te sit. Die opstand het op 2 Oktober geëindig en die Duitse magte het dit wat van die stad oorgebly het, vernietig.

In Joego-Slawië is die Partisane uiteindelik met sukses begroet. Op 16 Junie 1944 is die Verdrag van Vis deur die Partisane en die Koninklike Regering onderteken: hierdie verdrag het die Partisane as die leër van Joego-Slawië bevestig. Teen die einde van Augustus is Josep Tito aangestel as personeelshoof van die Tsjetniks, alhoewel sy koningsgesinde teenstander, Draža Mihailovic, en ander Tsjetniks voortgehou het met hulle eie versettingsbeweging. Dié aparte versettingsbeweging is egter uiteindelik verslaan tydens die Slag van Lijevca-veld (30 Maart - 8 April) deur 'n Kroasiese alliansie.

[wysig] Verwysings

Hierdie artikel is grotendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia artikel, "World War II".
  1. "World War II: Combatants and Casualties (1937 - 45)." URL besoek op 20 April 2007.
  2. Fromkin, David. 2005. Europe's Last Summer: Who Started the Great War in 1914? (Sagteband) Vintage; Herdrukte weergawe (8 Maart, 2005) ISBN 978-0375725753
  3. Neville Chamberlain se radio-uitsending, 27 September 1938
  4. Churchill, Winston S. The Second World War. (6 volumes). (1948-1953). ISBN 978-0395416853
  5. Die naam "Deutches Reich" (in Afrikaans "Duitse Ryk") was die amptelike benaming van Duitsland van 1871 tot 1945 in die Duitse taal.
  6. The Polish Underground State and Home Army deur Marek Ney-Krwawicz. Laaste besoek op 29 Julie 2007.
  7. The Campaign in Norway deur T.K. Derry. Hoofstuk 4: British Countermeasures by Sea and Air. Laaste besoek op 29 Julie 2007.
  8. "Comando Supremo: Events of 1940." URL besoek op 27 Februarie 2007.
  9. "World War II in Africa Timeline: July 1940." URL besoek op 27 Februarie 2007.
  10. http://ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=121 In die oorspronklik Duits: "Wir brauchen nur die Tuer einzutreten (in Russland), und der ganze morsche Bau bricht zusammen", van http://www.koopiworld.de/pub/udssr41.htm.
  11. Die Engelse vertaling: "We are at the end of our resources in both personnel and materiel. We are about to be confronted with the dangers of deep winter." Verkry vanaf worldshistory.informbank.com. Laaste besoek op 23 Julie 2007.
  12. Blaxland, bl.277
  13. CBC News Indepth: D-Day 1944 Front Page. Oorspronklike aanhaling: "You are about to embark upon the Great Crusade, toward which we have striven these many months. The eyes of the world are upon you. The hopes and prayers of liberty-loving people everywhere march with you. In company with our brave Allies and brothers-in-arms on other Fronts, you will bring about the destruction of the German war machine, the elimination of Nazi tyranny over the oppressed peoples of Europe, and security for ourselves in a free world."
  14. Generaal Patton se troepe het 600 myl (ongeveer 960 km) in twee weke gevorder: [1].
  15. A World At Arms, bl 769, Gerhard Weinberg.
  16. The Warsaw Rising: Its Causes, Course, and Capitulation. deur Gen. Leopold Okulicki. Laaste besoek op 6 September 2007.

[wysig] Bronnelys

  • Arthur, Max, Forgotten Voices of the Second World War, Ebury Press (2005) ISBN 9780091897352
  • Bauer, E. Lt-Colonel The History of World War II, Orbis (2000) General Editor: Brigadier Peter Young; Consultants: Brigadier General James L. Collins Jr., Correli Barnet. (1,024 pages) ISBN 1-85605-552-3
  • Churchill, Winston S. The Second World War. (6 volumes). (1948-1953). ISBN 978-0395416853
  • I.C.B. Dear and M.R.D. Foot, eds. The Oxford Companion to World War II (1995), 1300 page encyclopedia covering all topics
  • Ellis, John. Brute Force: Allied Strategy and Tactics in the Second World War (1999)
  • Gilbert, Martin Second World War (1995)
  • Mark Harrison. "Resource Mobilization for World War II: The U.S.A., UK, U.S.S.R., and Germany, 1938–1945" in The Economic History Review, Vol. 41, No. 2. (May, 1988), pp. 171–192. in JSTOR
  • Keegan, John. The Second World War (1989)
  • Jon Latimer, Burma: The Forgotten War, London: John Murray, (2004)
  • Liddell Hart, Sir Basil History of the Second World War (1970)
  • Murray, Williamson and Millett, Allan R. A War to Be Won: Fighting the Second World War (2000)
  • Overy, Richard. Why the Allies Won (1995)
  • Shirer, William L. The Rise and Fall of the Third Reich, Simon & Schuster. (1959). ISBN 0-671-62420-2.
  • Smith, J. Douglas and Richard Jensen (2003). World War II on the Web: A Guide to the Very Best Sites. ISBN 0-8420-5020-5.
  • Weinberg, Gerhard L.A World at Arms: A Global History of World War II (2005) ISBN 0-521-44317-2
  • Cesare Salmaggi & Alfredo Pallavisini (1977). 2194 Days of War. Windward: Londen.

[wysig] Eksterne skakels en verdere leesstof

Algemeen
Media
Verhalende webwerwe
Dokumentêre programme
  • The World at War (1974) is 'n 26-delige reeks deur Thames Television wat die meeste aspekte van die Tweede Wêreldoorlog vanuit verskillende perspektiewe dek. Dit bevat onderhoude met baie sleutelfigure, soos Karl Dönitz, Albert Speer, Anthony Eden, ens. (Imdb-skakel)
  • The Second World War in Colour (1999) is 'n dokumentêre reeks wat drie episodes beloop het en unieke beeldmateriaal in kleur wys. (Imdb-skakel)