Castellán d'a Rioxa meyebal

De Biquipedia

A Rioxa pertenexió primero á o Reino de Nabarra. O romanze local en a Edat Meya yera una forma d'o nabarro-aragonés representata por as Glosas Emilianenses. Cuan Castiella conquista A Rioxa á Nabarra empezipia una lenta castellanizazión.

En A Rioxa se rechistran castellanismos foneticos ya en o sieglo XI:

  • Aspiración de a F- inicial
  • -it- > ch, en peggare (pechar).
  • -ll- > -j- en kallega (calleja), castegon (castejón).

O castellán meyebal d'a Rioxa teneba afinidaz foneticas con o castellán de Cantabria en contraposizión á o burgalés, porque teneba:

  • Grupo -MB- (palombiella).
  • Grupo -mn- (nomne, semnar), que en castellán güei ye -mbr-.
  • Emplego de contraczión preposizión-articlo como de ena, cona.

Sin dembargo esistiban bellas particularidaz:

  • S'alzaba l'emplego de –iello, l'achiquidor -iello no se fazió -illo dica mitá de o sieglo XIII.
  • Articlo lo, o. Se rechistra encara en o libro bezerro de Balbanera, de o sieglo XI:
    • lo espino, lo prato, lo laco, lo abatte, lo Caluo.
    • Ennos folos, ennos posateros, ennas eras, enna Guardia, enna plana, ennos foios. As formas o, os, a, as nomás se troban que dezaga de a preposizión en.
  • A conchunzión plus que coesistiba con mays.

Entre os sieglos XIII y XIV a Rioxa ye entre os zaguers puestos on os testos notarials encara tienen perduga de bocal final: siet, -ment, Torr, recibient. Este carauter eba entrato en castellán septentrional por o camín de San Chaime. En estos tiempo que este carauter yera en decadenzia por a normatiba Alfonsí basata en o toledano.