Грек теле
Википедия – ирекле энциклопедия
Грек теле – индоевропа телдәре араһында иң оҙаҡ йәшәүсе тел – документтар буйынса, уның ғүмер оҙонлоғо – 3,500 йыл тирәһе. Шулай уҡ ул индоевропа телдәре араһында иң боронғо тел булып һанала, Микен яҙмалары фрагменттары беҙҙең эраға тиклемге 15-се йәки 14-се быуаттарға ҡарай. Бөгөнгө көндә был телдә Грецияла, Кипрҙа, Албанияла, Австралияла, Болгарияла, Македонияла, Италияла, Турцияла, Арменияла, Грузияла, Украинала, Молдавияла, Румынияла , Египетта һәм эмигранттар берекмәләрендә яҡынса 12-15 миллион кеше һөйләшә. Грек теле беҙҙең эраға тиклемге 9-сы быуаттан алып Грецияла һәм беҙҙең эраға тиклемге 4-се быуаттан алып Кипрҙа грек алфавиты ярҙамында яҙыла. Грек әҙәбиәте тарихы үҙ эсенә яҡынса өс мең йыллыҡ дәүерҙе һыйҙыра.
Грек теленең тарихы шартлы рәүештә һанап үтелгән осорҙарға бүленә:
- Микен грек теле: Микен цивилизацияһының теле.
- Классик грек теле (шулай уҡ боронғо грек теле исеме аҫында билдәле): Был телдең төрлө диалекттары -- грек цивилизацияһының архаик һәм классик осорҙарының телдәре. Боронғо грек теле Рим империяһында киң билдәле булған.
- Эллинистик грек теле: төрлө боронғо грек теле диалекттарының аттик диалектҡа (Афина диалекты) ҡушылыуы. Шулай итеп, уртаҡ грек диалекты барлыҡҡа килә. Эллинистик грек теле иң тәүҙә Александр Македонскийҙың ғәскәрендә һәм ул буйһондорған территорияларҙа ҡулланыла, әммә Эллинистик колонизация дәүеренән һуң Египеттан алып Индия сиктәренә тиклем таралыу ала.
- Урта быуат грек теле: Эллинистик грек теленең Урта быуат дәүерендә Византия империяһының рәсми һәм аралашыу теле булараҡ үҫешеүе. Был тел Византия империяһының 15-се быуатта юҡҡа сығыуына тиклем ҡулланыла.
- Яңы грек теле: грек теленең Византия дәүеренән һуңғы үҫешеүе.
Урта быуат аҙағынан грек теленең ике төп формаһы ҡулланыла: аралашыу теле һәм 19-сы быуат, 20-се быуат башында әҙәби, юридик, административ һәм ғилми өлкәләрҙә ҡулланылған классик грек теле. 1976 йылда аралашыу теле Грецияның рәсми теле итеп иғлан ителә.