Міндоўг

From Вікіпедыя

Міндоўг (~120012 верасня [1] 1263), першы вялікі князь літоўскі (кан. 12481253), першы i апошні [2] кароль літоўскі (12531260).

Упершыню згадваецца ў канцы 1219 г.[3] пад імем Мидогъ разам з братам Даўспрунгам, як адзін з пяці старэйшых літоўскіх князёў, якія разам з іншымі шаснадцаццю літоўскімі князямі — жамойцкімі, дзяволцкімі, Рушкавічамі і Булевічамі заключылі мір з галiцка-валынскiмi князямi Данілам і Васількам Раманавічамі.

«Бж҃иимъ повелениемь . прислаша кнѧзи Литовьскии . к великои кнѧгини Романовѣ . и Данилови и Василкови . миръ дающе бѧхоу же имена Литовьскихъ кнѧзеи се старѣшеи . Живинъбоудъ . Давъѧтъ . Довъспроункъ . братъ его Мидогъ . братъ . Довъӕловъ . Виликаилъ . а Жемотьскъıи кнѧз̑ Ерьдивилъ . Въıкъıнтъ . а Роушьковичевъ . Кинтибоуть . Вонибоут̑ . Боутовить . Вижѣикъ . и сн҃ъ его Вишлии . Китении . Пликосова . а се Боулевичи . Вишимоут̑ егоже оуби Миндого тъ . и женоу его поѧлъ . и братью его побилъ . Едивила . Спроудѣика . а се кнѧзи . из Дѧвол̑твъı . Юдьки . Поукѣикъ . Бикши . Ликиикъ си же вси миръ даша . кн҃зю Данилови . и Василкоу . и бѣ землѧ покоина . Лѧхом же не престающимъ . пакостѧщимъ . и приведе на нѧ Литвоу И воеваща Лѧхъı . и много оубиства створиша в нихъ ❥» [4]

Наступным разам Міндоўг трапляе на старонкі таго ж летапісу ўвясну 1238 г.,[5] разам з Ізяславам Новагародскім, калі Даніла Раманавіч паслаў іх ваяваць супраць Конрада Мазавецкага.

У сярэдзіне ліпеня 1245 г. Даніла пасылае да Міндоўга каб той даў яму дапамогу супраць венграў, Міндоўг паслаў войска, але яно не паспела да вырашальный бітвы пры Яраславе 17 ліпеня 1245 г.

У канцы 1248 г.[6] Міндоўг выганяе з Літвы сваіх пляменнікаў Таўцівіла і Едзівіда з-за даўняй іх варожасці да яго, нібыта нават пасылае на іх забойцаў, захоплівае іх уладанні і з гэтага часу становіцца адзінаўладцам ва ўсёй Літоўскай зямлі. Таўцівіл з Едзівідам бягуць да Данілы, іх сястра - яго жонка. У 1249 г.[6] Даніла пачынае рыхтавацца да вайны з Міндоўгам, стварае супраць яго вялікую кааліцыю з жамойтаў, ятвягаў, рыцараў Лівонскага ордэна, атрадаў полаўцаў. Узімку 1249—1250 гг.[6] Даніла ідзе вайной супраць Міндоўга да Новагародка. Таўцівіл з Данілавай дапамогай ваюе з Міндоўгам увесь 1250 год,[6] каб разбурыць небяспечную для сябе кааліцыю Міндоўг у пачатку 1251 г.[6] прымае каталіцкае хрышчэнне, цяпер ужо ён з дапамогай рыцараў Інфлянцкага ордэна ваюе з сваімі пляменнікамі, ідзе ў Жамойць да Цверамета, горада Вікінта - дзядзькі і саюзніка Таўцівіла і Едзівіда. Цверамет ён узяць не здолеў, у сутычцы быў паранены ў сцягно і адступіў з Жамойці ў Літоўскую зямлю. Цяпер Таўцівіл пераследуе яго і Міндоўг зачыняецца ад пагоні ў замку Варуце,[7] пасля сутычцы пад Варутай Таўцівіл адступае і звяртаецца да Данілы па дапамогу. Тым часам Міндоўг другім шлюбам ажаніўся з Марфай.

Узімку 1251—1252 гг.[6] Даніла пасылае вялікае войска, якое спусташае ўсе ўладанні Міндоўга. І хоць Міндоўг пасылае свайго сына, магчыма Войшалка, ваяваць у адказ ваколіцы Турыйска, але змушаны пайсці на перамовы, Таўцівліл жа прыехаў да Даніла, відаць, каб пераконваць не заключаць міру. Ці то умовы прапанаваныя Міндоўгам не задавальняюць Данілу, ці то аргументы Таўцівіла былі пераканаўчыя, але мір паміж не быў заключаны і ў канцы 1252 г.[8] Даніла з вялікім войскам зноў ідзе супраць Міндоўга да Новагагародка.

У 1253 г. Міндоўг карануецца ад iмя папы рымскага на караля Літвы, магчыма каранацыя адбылася ў Новагародку. У 1254 г.[8] сын Міндоўга - Войшалк, заключае мір з Данілам, выдае сваю сястру за яго сына Шварна і перадае Новагародак, Ваўкавыск і Слонім іншаму яго сыну - Раману.

У 1260 годзе Міндоўг адмаўляецца ад хрысціянства, пасля чаго фармальна губляе правы на каралеўскi тытул, і пачынае разам з жамойтамі вайну з Iнфлянцкiм (Лівонскім) ордэнам, уступіўшы для гэтага ў саюз з наўгародскім князем Аляксандрам Яраславічам і іншымі рускімі князямі.

Увосень 1263 г.[9] Міндоўг разам з двума малодшымі сынамі быў забіты ў выніку змовы.

[правіць] Гістарыяграфія

Міндоўг
Міндоўг

[правіць] Сучаснасць

Помнік Міндоўгу ў Вільнюсе
Помнік Міндоўгу ў Вільнюсе

  1. Паводле звестак Т. Нарбута.
  2. Літоўцы таксама час ад часу называюць некаранаваным каралём ВКЛ Вітаўта, таксама ў пач. 20 ст. была спроба пераўтварыць Літву ў каралеўства на чале з Міндаўгасам II.
  3. Грушевський М. Хронологія подій Галицько-Волинського літопису // Записки Наукового товариства ім. Шевченка. Львів, 1901. Т.41. с.1-72., С.16.
  4. ПСРЛ. Т. 2. Ипатьевская летопись. СПб., 1908. стлб. 736.
  5. Грушевський М. Цыт. арт. С.27-28.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Грушевський М. Цыт. арт. С.35.
  7. Дакладная лакалізацыя гэтага горада пакуль не вызначаная.
  8. 8,0 8,1 Грушевський М. Цыт. арт. С.37.
  9. Грушевський М. Цыт. арт. С.43.

[правіць] У Сеціве

 Міндоўгсховішча мультымедыйных матэрыялаў

[правіць] Літаратура


Наяўнасць гэтага шаблону звычайна азначае артыкулы недастатковага, пачатковага зместу. Калі можаце, то дапоўніце гэты артыкул.