Польская мова

From Вікіпедыя

Польская (Język polski)
Ужываецца ў: Польшчы, Беларусі, Германіі, Украіне і іншых краінах
Рэгіён:
Колькасць носьбітаў: 50 мільёнаў
Класіфікацыя: Індаеўрапейская

 Славянская
  Заходнеславянская
    Польская

Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў: Польшчы, Еўрасаюз
Рэгулюецца: Рада польскай мовы
Код мовы
ISO 639-1 pl
ISO 639-2(B) pol
ISO 639-2(T) pol
SIL POL

По́льская мо́ва (па-польску: język polski) — адна з заходнеславянскіх моваў індаеўрапейскай моўнай сям'і.

На польскай мове гавораць прыблізна 50 мільёнаў чалавек, яна з'яўляецца дзяржаўнай мовай Польшчы, а таксама прызнанай мовай нацыянальнай меншасці ў Літве. Носбіты жывуць таксама ў Германіі, Украіне i Беларусі.

Змест

[правіць] Асаблівасці

[правіць] Арфаграфія

  • Польскі алфавіт: a, ą, b, c, ć, d, e, ę, f, g, h, i, j, k, l, ł, m, n, ń, o, ó,

p, q, r, s, ś, t, u, v, w, x, y, z, ź, ż.

  • Апрача таго, пэўныя гукі перадаюцца на пісьме дзвюма літарамі: rz — вымаўляецца як 'ж',

ch — як 'х', dz — як 'дз', dź — як 'дзь', dż — 'дж', sz — як 'ш', cz — як 'ч'.

  • Некаторыя гукі перадаюцца некалькімі літарамі: 'u' i 'ó', 'h' i 'ch', 'ż' i 'rz'.
  • Літары v, x, q выкарыстоўваюцца пераважна ў запазычаных словах.

[правіць] Фанетыка

  • Гукі ą [οη] і ę [eη] — насавыя.
  • Націск у польскіх словах прыпадае на другі ад канца склад.
  • Замена ўласцівых іншым славянскім мовам мяккіх або цвёрдых зычных t, d, r на ć, , rz («ж»): ciasto, dzień, rzeka.
  • Чаргаванне е перад пярэднеязычнымі цвёрдымі зычнымі, у залежнасці ад паходжання, з а ці о: wierzyć «верыць» — wiara «вера», nieść «несці» — niosę «нясу»;
  • Чаргаванне спалучэння -er- пасля мяккіх перад пярэднеязычнымі цвёрдымі зычных з -аr-: twierdzić «цвердзіць» — twardy «цвёрды»;
  • Чаргаванне перад канцавымі звонкімі зычнымі ó («у») з о, ą з ę: bób «боб» — bobu «бобу», błąd «памылка» — błędu «памылкі».

[правіць] Гісторыя

Літаратурная мова фармуецца на базе вялікапольскіх, малапольскіх і мазавецкіх гаворак. Паводле перыядызацыі літаратурная мова падзяляецца на наступныя этапы:

  • Старажытнапольская мова — да 1500 году;
  • Сярэдняпольская мова — з XVI стагоддзя па другую палову XVIII стагоддзя.
  • Навапольская мова — з другой паловы XVIII стагоддзя.

Пісьмовасць на базе лацінскага алфавіта. Найстаражытнейшы пісьмовы помнік – Свэнтакшышскія пропаведзі (сярэдзіна XIV стагоддзя).

[правіць] Спасылкі

 Польская мовасховішча мультымедыйных матэрыялаў


Славянскія мовы
Усходнія: • старажытнаўсходнеславянская †
русінская † | старажытнанаўгародская † | стараруская †
беларуская | руская | руснацкая | украінская
Заходнія: • кашубская | лужыцкія: верхняя - ніжняя | палабская † | польская | славацкая | чэшская
Паўднёвыя: царкоўнаславянская
• балгарская | македонская | сербахарвацкія: баснійская - сербская - харвацкая - чорнагорская | славенская
Іншыя: • праславянская †
змешаныя: суржык | трасянка
піджыны: русэнорск † | кяхцінская †
штучныя: словіа
† - мёртвыя мовы

Шаблон:МовыЭЗ