Брачыслаў Ізяславіч
From Вікіпедыя
Брачыслаў Ізяславіч (990-я — 1044), князь полацкі (1003 — 1044).
Заняў княскі сталец малалетнім. Да 1020 года аб яго дзейнасці нічога не вядома, і, відаць, яна не выходзіла за межы Полацкай зямлі. У 1020 годзе Яраслаў Уладзіміравіч, канчаткова уладкаваўшыся на стальцы вялікага князя кіеўскага, запатрабаваў ад Брачыслава перадачы нейкіх памежных воласцяў. Паводле рады Эймунда, правадыра варажскай дружыны, якая была на Полацкай службе, Брачыслаў, не чакаючы нападу Яраслава, пайшоў на Ноўгарад, разрабаваў яго і вывеў у Полацак шмат палонных.
Гістарычныя крыніцы не згаджаюцца адносна таго, што адбылося далей. У Аповесці мінулых гадоў напісана, што Брачыслаў разрабаваў Ноўгарад і з палоннымі вярнуўся ў Полацк, а далей напісана, што Яраслаў сустрэў Брачыслава на шляху з Ноўгарада на неідэнтыфікаванай раце Судаміры[1] (прытым трапіў туды з Кіева за сем дзён), разбіў у бітве, адабраў здабычу, а потым аддаў Брачыславу два гарады - Віцебск і Усвят.
Паводле "Сагі аб Эймундзе", ніякай бітвы не было. Полацкія і кіеўскія войскі сышліся каля нейкай ракі, прытым праз значны час пасля нападу Брачыслава на Ноўгарад, і прастаялі, адно проці другога, сем дзён. Брачыслаў імкнуўся пачаць бітву, але Эймунд радзіў не спяшацца, бо задумаў хітрасць – з некалькімі таварышамі ноччу зрабіў засаду ў лесе на сцежцы, па якой, на яго думку, жонка Яраслава Інгегерд звычайна ездзіла аднекуль (верагодна, з нейкага блізкага горада) да кіеўскага войска. Эймунду пашанцавала, і ён захапіў Інгегерд ў палон. Пры пасярэдніцтве Інгегерд паміж Яраславам і Брачыславам быў заключаны мір, паводле якога Яраслаў атрымліваў Наўгародскую зямлю, а Брачыслаў атрымліваў у дадатак да Полацкай зямі столькі земляў — Віцебк, Усвят і, як лічаць некаторыя даследчыкі, Менск, — што яго ўладанні пабольшалі амаль удвая. Астатняй часткай Русі яны дамовіліся уладаць разам, а сваім намеснікам ў астатняй частцы Русі, з цэнтрам у Кіеве, яны прызначалі Эймунда.
Супольнае ўладанне Руссю, магчыма, пацвярджаецца тым, што Яраслаў з 1020 года жыў ў Ноўгарадзе, а не ў Кіеве. У гэты час у Кіеве існавалі "Брачыславаў двор" і "двор мужоў Яраслававых". Таксама верагодна пацверджвае супольнае ўладаранне знаходка пайцы (біркі) ў Даўгмале з выявамі двух "Трызубаў", адзін з якіх, як мяркуюць, належаў Яраславу, а другі — Брачыславу.
Аднак, гэты двуумвірат цягнуўся нядоўга, верагодна, да 1024/1025, калі Мсціслаў Уладзіміравіч атрымаў землі на левым беразе Дняпра. З таго часу Яраслаў пачаў жыць у Кіеве, але цалкам верагодна, што Брачыслаў атрымаў ад яго нейкую кампенсацыю, бо яны захоўвалі свой саюз да канца жыцця Брачыслава.
У часы Брачыслава Полацкая зямля значна пашырыла сваю тэрыторыю, і не толькі за кошт дароў Яраслава, але і за кошт балцкіх земляў латгалаў і літоўцаў. Было пабудавана шмат новых гарадоў. Значна пашырыўся і сам Полацак, дасягаючы да 40 гектараў агульнай плошчы; прыблізна ў 1030-я гады тут быў пабудаваны вялікі вакольны горад, сцяна якога была знойдзена ў час археалагічных раскопак.
- ↑ Атаясамліваецца з р. Судома.
Папярэднік |
Князь полацкі 1003 – 1044 |
Наступнік |
[правіць] Літаратура
- Алексеев Л.В. Полоцкая земля // Древнерусские княжества Х-XIII вв. -М., 1975.
- Загарульскі Э.М. Заходняя Русь: ІХ–ХІІІ ст.: Вучэб. дапам. Мн., 1998, -260с.