Гісторыя герба Расіі

From Вікіпедыя

Змест

[правіць] Храналогія

[правіць] 1261, Візантыя

Герб Візантыі, 1261 год
Герб Візантыі, 1261 год

Арол быў знакам позняй Рымскай імперыі (Усходняй і Заходняй), а пасля падзення Захаду стаў знакам Візантыйскай імперыі. Двухгаловы арол быў намаляваны на родавым гербе дынастыі Палеолагаў — апошняй імператарскай дынастыі Візантыі (12611453).

[правіць] 1497

Пячатка Івана III, 1497 год
Пячатка Івана III, 1497 год

На пячатцы Івна III першапачаткова быў намаляваны «ездзец» — знак Масквы і ўсяго Маскоўскага княства. Двухгаловы арол быў прыняты дзяржаўным гербам пасля яго шлюбу з Соф'яй (Зояй) Палеолаг, пляменніцай апошняга імператара Візантыі Канстанціна Палеолага, у 1472 годзе, як знак перадачы спадчыны загінуўшай Візантыі Рускай дзяржаве.

Пасля канчатковай ліквідацыі залежнасці ад Залатой Арды упершыню з'яўляецца вялікакняжацкая пячатка Івана III, замацаваўшая ў 1497 году яго грамату на зямельныя ўладанні ўдзельных князёў. Тады жа выявы пазалочанага двухгаловага арла на чырвоным полі з'явіліся на сценах Гранавітай палаты у Крамлі.

[правіць] 1582

Пячатка Івана IV, 1582 год
Пячатка Івана IV, 1582 год
Пячатка цара Фёдара Іванавіча (1589 г.)
Пячатка цара Фёдара Іванавіча (1589 г.)

Пры Іване IV, першым рускім цары, герб Рускай дзяржавы дапаўняецца ў цэнтры спачатку аднарогам, а затым — замест яго [1] — традыцыйным маскоўскім знакам — вершнікам-змеяборцам. Таксама з'яўляецца праваслаўная сімволіка, якая адлюстроўвае ролю афіцыйнай рэлігіі.


[правіць] 1605

Пячатка Лжэдзмітрыя I (1605 г.)
Пячатка Лжэдзмітрыя I (1605 г.)

У час смуты рускі дзяржаўны знак актыўна выкарыстоўваўся Ілжэдзмітрыямі (I,II,III) [2].

У адрозненне ад візантыйскага ўзору і, магчыма, пад уплывам герба Свяшчэннай Рымскай імперыі двухгаловы арол стаў паказвацца з паднятымі крыламі. [3]

[правіць] 1625

Пячатка цара Аляксея Міхайлавіча (1645 г.)
Пячатка цара Аляксея Міхайлавіча (1645 г.)

Пасля 1625-га года двухгаловы арол паказваецца з трыма каронамі. Паводле розных версій, тры кароны маглі азначаць заваяваныя Казанскае, Астраханскае і Сібірскае царствы, або саюз Вялікай Русі, Малой Русі і Белай Русі.

У часы цара Аляксея Міхайлавіча арол атрымоўвае знакі ўлады: скіпетр і дзяржаву.

[правіць] 1699

Герб Расіі ў дзённіку Корба (1699 г., з кнігі А. Б. Лакіера)
Герб Расіі ў дзённіку Корба (1699 г., з кнігі А. Б. Лакіера)

У часы кіравання Пятра I сакратар аўстрыйскага пасла ў Расіі І.-Г. Корб вядзе «Дзённік падарожжа ў Масковію», у якім апісвае прыбліжаных Пятра і расправу над стральцамі. Дзённік цікавы як чарговы погляд на Расію вачамі замежніка, у тым ліку ўтрымоўвае падрабязную выяву герба Расіі.

Пасля 1699-га года герб паказваецца з элементамі Андрэеўскага ордэна, уведзенага Пятром. Арол становіцца чорным пад уплывам заходнееўрапейскіх гербаў. «Ездзец» на гербе часам імянуецца «гасударам» (указ 1704 года), але па сутнасці паказваецца Георгій Пераможца, што зафіксавана ў пазнейшых дакументах 1730-х гадоў.

[правіць] 1730

Герб Расіі, 1730 год
Герб Расіі, 1730 год

У 1730-х-1740-х гадах герб атрымоўвае надоўга замацаваную форму. У 1736 году імператрыца Анна Іаанаўна запрашае швейцарца па паходжанні, швецкага гравёра І. К. Гедлингера, які выгравіраваў да 1740 года Дзяржаўную пячаць, якая выкарыстоўвалася з невялікімі зменамі да 1856 года.

[правіць] 1800

Герб Расіі з Мальтыйскім крыжом, 1800 год
Герб Расіі з Мальтыйскім крыжом, 1800 год

Пасля заваёвы Мальты Напалеонам, імператар Павел I становіцца главой Мальтыйскага Ордэна. У 1799 году Павел I падпісвае «Указ аб уключэнні ў расійскі герб Мальтыйскага крыжа пад каронай». Крыж размясціўся на грудзі арла, пад маскоўскім гербам (які быў названы «карэнным гербам Расіі»). Таксама імператар прадпрымае спробу распрацаваць і ўвесці поўны герб Расійскай імперыі. У 1800 году ён прапанаваў складаны герб, на якім у шматпольным шчыце і на дзевяці малых шчытах было размешчана сорак тры герба. Аднак, прыняць гэты герб да смерці Паўла не паспяваюць. [4]


[правіць] 1830

Герб Расіі, 1825 год
Герб Расіі, 1825 год
Герб Расіі, 1830 год
Герб Расіі, 1830 год

Да гэтага часу з'яўляюцца розныя варыянты герба: напрыклад, арол мог мець адну карону і трымаць вянок, маланкі («пяруны») або паходня. Імператар Мікалай I прымае два афіцыйных тыпу гербаў: на адным, спрошчаным, у арла толькі асноўныя элементы. На другім, афіцыйным варыянце герба, на крылах арла з'яўляюцца тытульныя гербы: на правым — Казанскі, Астраханскі, Сібірскі, на левым — Польскі, Таўрычаскі, Фінляндскі.

[правіць] 1857

Вялікі дзяржаўны герб Расіі, 1882 год
Вялікі дзяржаўны герб Расіі, 1882 год
Вялікі дзяржаўны герб Расіі, 1857 год
Вялікі дзяржаўны герб Расіі, 1857 год

Пры імператары Аляксандры II, пад кіраўніцтвам геральдмейсцера барона Кене была праведзена геральдычная рэформа. Арол на малюнку атрымаў новыя рысы, запазычаныя ў заходняй Еўропы — напрыклад, герб з Георгіем Пераможцам быў звернуты налева. Малы дзяржаўны герб быў зацверджаны 8 снежня 1856 года. На ім таксама дадаліся новыя шчыты з гербамі тэрыторый у складзе Расійскай Імперыі.

Усяго жа да 11 красавіка 1857 года быў створаны і прыняты цэлы камплект з гербаў, уключаючы Вялікі, Сярэдні і Малы дзяржаўныя гербы, і іншыя — у агульнай складанасці сто дзесяць малюнкаў. Герб застанецца практычна нязменным аж да самой лютаўскай рэвалюцыі, будуць уносіцца толькі невялікія змены: напрыклад, пры імператары Аляксандры III дадасца герб Туркестана — яшчэ адной правінцыі Расійскай Імперыі.

[правіць] 1917

Герб Расіі пры Часовым урадзе, 1917 год
Герб Расіі пры Часовым урадзе, 1917 год
Герб Расіі на грашах Часовага ўрада
Герб Расіі на грашах Часовага ўрада

Пасля лютаўскай рэвалюцыі і прыходу да ўлады Часовага ўрада герб губляе абсалютна ўсё атрыбуты; застаецца адзін арол, перарысаваны з пячаткі Івана III. У такім выглядзе герб праіснаваў да прыняцця герба РСФСР 24 ліпеня 1918 года і герба СССР 6 ліпеня 1923 года.


[правіць] 1993

Сучасны дзяржаўны герб Расіі
Сучасны дзяржаўны герб Расіі

Сучасны дзяржаўны герб быў прыняты ў 1993 году. Ён замяніў герб РСФСР (а да таго герб СССР) у якасці дзяржаўнага. Сучасны герб утрымоўвае асноўныя гістарычныя элементы герба Расійскай Імперыі акрамя Андрэеўскага ордэна.

У 2000 году быў прыняты закон «Аб Дзяржаўным Гербе Расійскай Федэрацыі» [5], які ўсталёўвае апісанне і парадак выкарыстання герба.

[правіць] Гл. таксама

[правіць] Спасылкі

На іншых мовах