Горад Ліда
From Вікіпедыя
|
ЛІДА — горад абласнога падпарадкавання ў Гродзенскай вобласці, адміністрацыйны цэнтр Лідскага раёна. Размешчаны на рацэ Лідзея (басейн Нёмана). Вузел чыгунак на Вільнюс, Баранавічы, Гродна, Маладзечна.
Змест |
[правіць] Герб
Ліда атрымала гарадскі герб у 1590. У левай частцы шчыта - выява льва на чырвоным, у правай - два скрыжаваных ключы на блакітным фоне.
Леў - папулярная геральдычная жывёла, ён асацыіруецца з сілай, магутнасцю, велікадушнасцю, высакароднай адвагай. Лідскі леў стаіць у звычайнай геральдычнай позе, на задніх лапах, пярэднімі атакоўвае, разгорнуты ў профіль, язык высунуты з пасткі, хвост узняты і загнуты; але ў адрозненні ад тыповых ільвоў на лідскім гербе выява разгорнута ўлева. Чырвонае поле - сімвалічнае поле, якое прамочана крывёю ваяроў. Толькі тры беларускія гарады маюць выяву ільва на сваіх гербах: Ліда, Слонім і Гарадок Віцебскай вобласці. Скрыжаваныя залатыя ключы адзіныя на беларускіх гербах. Блакітны колер азначае паветра, ключы на блакітным - магчыма ключы ад рая, калі жыццё пражыў мужна. Шчыт французскага тыпу - прадаўгаваты, чатырохвугольны, з закругленымі ніжнімі краямі, якія сыходзяцца пад вуглом. Лідсік герб - адзін з самых старажытных на Беларусі, пэўна толькі 11 гарадоў маюць больш старажытныя гербы.
[правіць] Гісторыя
Датай узнікнення Ліды лічаць 1323 год - пачатак узвядзення Лідскага замка, вакол якога паступова вырас горад.
У 15-16 ст. горад быў значным цэнтрам рамяства і гандлю, звязаны з Вільняй, Навагрудкам, Менскам, Полацкам. У гэты час горад складаўся з рыначнай плошчы і 4 вуліц, да яго прымыкала прадмесце Зарэчча. З 1568 цэнтр Лідскага павета Віленскага ваяводства. У 1590 Ліда атрымала магдэбургскае права. З другой паловы 17 ст. ў выніку войн Ліда прыйшла ў заняпад, але з сярэдзіны 18 ст. пачалося гаспадарчае ажыўленне. З 1795 Ліда ў Расійскай імперыі; цэнтр павета Гродзенскай губерні з 1801, з 1842 - у Віленскай губерні. У канцы 19 ст. дзейнічалі бровары, гарбарныя і іншыя прадпрыемствы, пракладзена першая чыгуначная лінія. У 1897 г. у Лідзе было 8,6 тыс. жыхароў, а ў 1914 - ужо 18 тысяч.
У І сусветную вайну Ліда акупіравана германскімі войскамі. 30 верасня 1920 ў Ліду ўступілі часткі Войска Польскага. З 1921 па 1939 Ліда ў складзе Польшчы, цэнтр павета ў Навагрудскім ваяводстве. Найвялiкшым прамысловым прадпрыемствам у Лiдзе, маючым значэнне як вытворца гумовага абутку на цэлую Польшчу, была фабрыка "Ардаль", заснаваная ў 1929. Працавалі таксама іншыя прадпрыемствы: па вытворчасці сельскагаспадарчых прылад, вырабаў з дроту, гумы, вытворчасці піва і алею, дзейнічалі кафлярні, тартакі, пякарні.
У 1939 Ліда разам з Заходняй Беларуссю далучана да БССР.
З 15 студзеня 1940 Ліда цэнтр раёна ў складзе Баранавіцкай вобласці. З 27 чэрвеня 1941 па 9 ліпеня 1944 горад акупіраваны нямецка-фашысцкімі войскамі.
З 20 верасня 1944 Ліда цэнтр раёна ў складзе Гродзенскай вобласці. У пасляваенныя дзесяцігоддзі ў Лідзе пабудаваны новыя вялікія прамысловыя прадпрыемствы, з'явіліся новыя ўстановы адукацыі і аховы здароўя, ішло інтэнсіўнае жыллёвае будаўніцтва.
[правіць] Прамысловасьць
Галоўныя галіны прамысловасці: машынабудаванне ("Лідсельмаш"), хімічная ("Лакафарба"), лёгкая, харчовая (піўзавод і інш.). Буйнейшыя прамысловыя прадпрыемствы ў Лідзе:
- ААТ "Лакафарба"
- ААТ "Лідскае піва"
- ААТ "Лідская абутковая фабрыка"
- Завод "Оптык"
- Лідскі завод электратэхнічных вырабаў
- Лідская мэблявая фабрыка
- Ліцейна-механічны завод
- "Лідаграпраммаш"
- ААТ "Лідсельмаш"
- ААТ "Лідкон"
- ААТ "Лідабудматэрыялы"
- ААТ "Лідахлебапродукт"
- "Лідскі малочнакансервны камбінат"
- "Белтэкс-Оптык"
- ЗАТ "Белеўратара"
[правіць] Помнікі
- Крыжаўзвіжанскі касцёл (1765-70)
- Іосіфаўскі касцёл піяраў (1797-1824, цяпер праваслаўная царква)
- Курган Славы
- Помнікі савецкім воінам, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну
- Помнік Францыску Скарыне
[правіць] Знешнія спасылкі
Шаблон:Лідскі раён