Таўцівіл Даўспрунгавіч

From Вікіпедыя

Таўцівіл Даўспрунгавіч (? – 1264), адзін з літоўскіх князёў, князь полацкі (1256 — 1264).

Старэйшы сын Даўспрунга, т.б. пляменнік Міндоўга, а таксама жамойцкіх князёў Ердзівіла і Выкінта, стрыечны брат Траняты. Каля 1245 году Міндаўг забраў ўладанні Таўцівіла і яго малодшага брата Едзівіда, а саміх паслаў шукаць шчасця ў вайне з Смаленскай зямлёй - прапануючы ім там здабыць сабе новыя ўладаньні, пры гэтым паслаўшы за імі забойцаў. Таўцівіл з Едзівідам, даведаўшыся пра намеры Міндаўга, замест прапанаванай выправы на Смаленск уцяклі ў Галіцка-Валынскае княства шукаць падтрымкі, бо іх сястра была замужам за Данілам Галіцкім. Даніла паслаў Таўцівіла ў Яцвезь, Жамойць і Рыгу, каб стварыць вайсковы саюз супраць Міндаўга. У Рызе Таўцівіл быў ахрышчаны ў каталіцтва (па дадзеных Мацея Стрыйкоўскага пад імем Готліб).

Даніла Галіцкі, Лівонскі ордэн, рыжскі арцыбіскуп і Выкінтава палова Жамойці падтрымалі Таўцівіла, але нанесці паразу Міндаўгу не атрымалася, бо пасля хрышчэння Міндаўга (1253) у каталіцтва Лівонскі ордэн перайшоў на яго бок. Пэўны час Таўцівіл жыў у Галіцка-Валынскім княстве і ў 1253 разам з братам Едзівідам удзельнічаў у паходзе Данілы Галіцкага ў Чэхію. Але пасля пасварыўся з ім, бо той памірыўся з Міндаўгам.

Пасля гэтага Таўцівіл перабраўся ў Полацк, бо быў жанаты з дачкой полацкага князя Брачыслава. Невядома, калі адбыўся гэты шлюб – да 1245 ці пасля 1253 году. Першае больш верагодна, але прамых сведчанняў няма. Пасля смерці свайго цесця Таўцівіл сеў на полацкі сталец, магчыма абыходзячы прамых нашчадкаў Брачыслава. Таўцівіл хоць і быў выгнаны Міндаўгам з Літвы, але захоўваў там даволі значны ўплыў. Магчыма, што ў 1258 годзе ўжо як полацкі князь удзельнічаў з аддзелам літоўцаў у паходзе палачан на Смаленскую зямлю і Таржок, але яго імя ў сувязі з гэтай выправай не згадваецца. Зімой 1258 – 1259 гадоў у час татарскай выправы на Літву Таўцівіл аб’яднаўшыся са сваім стрыечным братам Войшалкам дзейнічаў супраць Рамана Данілавіча, быў датычны да яго забойства. Толькі ў 1262 годзе Таўцівіл прама згадваецца як полацкі князь. Па сведчаннях наўгародскага летапісца Таўцівіл быў «добры князь Полацкі».

Пасля забойства Міндаўга (1263), як адзін з законных нашчадкаў быў запрошаны Транятам для падзелу спадчыны. Задумаў забіць Траняту і цалкам завалодаць спадчынай Міндаўга, але з-за здрады полацкага баярына Пракопа сам быў забіты, а астатнія полацкія баяры з яго атачэння трапілі у палон да Траняты. Пасля забойства Таўцівіла Транята, відаць, пагражаючы забойствам палонных полацкіх баяраў патрабаваў выдачы яму Таўцівілавага сына Івана. Палачане не выдалі Івана дапамогшы яму збегчы ў Ноўгарад, дзе ён пасля пастрыгся ў манастыр. Аднак, Полацку давялося узяць князем вылучэнца Траняты – Канстанціна, магчыма сына Брачыслава, але ён быў на стальцы не вялікі час.

[правіць] Літаратура