Другая сусветная вайна/1941

From Вікіпедыя

Змест

[правіць] Міжземнамор'е, Блізкі Усход і Усходняя Афрыка

Няўдача італьянцаў у Грэцыі ўвосень 1940 стварала небяспеку ўмяшання Германіі. Са студзеня 1941 брытанскія кіраўнікі разглядалі магчымасць ваеннага ўмяшання ў Грэцыі. Такое ўмяшанне было палітычна прывабным для брытанцаў, якія далі Грэцыі ў свой час гарантыі бяспекі, і стварала тэарэтычныя магчымасці для ажыццяўлення чэрчылеўскага плану балканскай антынямецкай кааліцыі (Турцыя, Грэцыя, Югаславія).

Войскі і авіяцыю дзеля высадкі ў Грэцыі брытанцы забралі з Паўночнай Афрыкі, пакідаючы там мінімум сіл, а свой паспяховы наступ у Афрыцы спынілі, не давёўшы да канца (сяр. лютага 1941). Высадка ў Грэцыі пачалася 7.3.1941[1].

Пасля таго, як пачатковыя нямецкія планы перадачы Салонікаў ад Грэцыі да Балгарыі былі адкінуты, і пасля таго, як Грэцыя адмовілася ад пасрэдніцтва Германіі ў перагаворах між ёй і Італіяй (снежань 1940), быў укладзены план акупацыі ўсёй Грэцыі[2]. У гэтым Германія разлічвала на дапамогу Балгарыі. Са студзеня 1941 на Балгарыю чыніўся ціск, і краіна ўвайшла ў Траісты пакт. Германскія войскі ўвайшлі на тэрыторыю Балгарыі 1.3.1941[3].

Таксама на Балканах Германія разлічвала на спрыяльны нейтралітэт Югаславіі, якую, пасля моцнага нямецкага дыпламатычнага ціску ў сакавіку 1941, удалося схіліць да ўваходжання ў склад краін Восі (25.3.1941), і атрымаць магчымасць пропуску войскаў праз яе тэрыторыю, хоць і не праз югаслаўскую чыгунку[4].

Тымчасам, нямецкая вайсковая групіроўка пад кам. Ромеля былі скіраваны ў Афрыку, авіяцыя ― на Сіцылію.

[правіць] Югаславія

Хутка пасля падпісання Югаславіяй Траістага пакту, югаслаўскія вайскоўцы, незадаволеныя гэтым, учынілі вайсковы пераварот (27.3.1941). Новы ўрад выйшаў з пакту (гл.таксама: Сімавіч). Германскія войскі, якія рыхтаваліся да нападу на СССР, былі павернуты на Югаславію, і Германія пачала сваю балканскую кампанію адначасным нападам на Грэцыю і Югаславію (6.4.1941)[5].

[правіць] Паўночная Афрыка

У Паўночнай Афрыцы, у гэты ж час нямецка-італьянскія сілы перайшлі ў наступ і выбілі аслабленых брытанцаў з Кірэнаікі (31.3—11.4.1941)[6].

[правіць] Ірак

У той самы час адбываліся і антыбрытанскія ваенныя выступленні ў Іраку, інспіраваныя Германіяй, якія, аднак, скончыліся паразай пранямецкіх сіл (канец сакавіка―1.6.1941)[7].

[правіць] Югаславія і Грэцыя

Югаслаўскія войскі супраціўляліся да 17.4.1941. Падзенне Югаславіі пагоршыла і стратэгічную сітуацыю ў Грэцыі. Грэчаскія войскі ў Эпіры здаліся 21.4.1941, нямецкія войскі ўступілі ў Афіны 27.4.1941. Брытанскі экспедыцыйны корпус быў эвакуіраваны 26―28.4.1941, значная яго частка ― на востраў Крыт (заняты брытанцам з 1.11.1940).

[правіць] Усходняя Афрыка

Ва Усходняй Афрыцы італьянцы былі разбітыя, іх апошнія войскі там здаліся 19.5.1941. Урад ЗША зняў статус ваеннай зоны з Чырвонага мора, і амерыканскія судны пачалі давозіць грузы да Суэцкага канала[8].

[правіць] Крыт

Нямецкія войскі правялі дэсантную аперацыю і захапілі Крыт (20.5―1.6.1941).

[правіць] Сірыя

Каб прадухіліць магчымае ўступленне ў вайну Турцыі, брытанскія войскі разам з сіламі Свабоднай Францыі захапілі падкантрольную ўраду Вішы Сірыю (8.6―14.7.1941), устанавілі там саюзніцкі акупацынйы рэжым[9].

Германія і Турцыя падпісалі дагавор аб узаемадапамозе 18.6.1941.

[правіць] СССР

Германія напала на СССР 22.6.1941. У святле ранейшых поспехаў Германіі ў Еўропе, большая частка ваенных экспертаў, як нямецкіх, так і брытанскіх, амерыканскіх, лічылі, што СССР не пратрымаецца і двух, найбольш трох месяцаў. У ЗША меркавалі, што ўжо ўвосень спатрэбяцца 300 амерыканскіх дывізій, каб абараняць Брытанію і ЗША. Гітлер выказваў ўпэўненасць у тым, што армія СССР небаяздольная, што эканамічная сістэма СССР існуе ў стане хаасу, што палітычная сістэма нетрывалая[10].


  1. Лідзел-Харт, С.143.
  2. Тэйлар, С.442.
  3. Фулер, С.138,139.
  4. Фулер, С.139. Тэйлар, С.442.
  5. Фулер, С.139.
  6. Лідзел-Харт, С.144,145. Фулер, С.146―148.
  7. Фулер, С.148.
  8. Тэйлар, С.443,444.
  9. Фулер, С.152.
  10. Тэйлар, С.449,450.

[правіць]

  • (Другая сусветная вайна) Вторая мировая война 1939―1945 гг. Военно-исторический очерк. ― М.:Воениздат, 1958. ― 931 с.
  • (Лідзел-Харт) Sir Basil Liddel Hart. The Second World War.
У выданні: Лиддел Гарт Б., Вторая мировая война. ― М., 1976.
  • (Тэйлар) Taylor A.J.P. The Second World War. — London: Hamish Hamilton, 1975.
У выданні: Вторая мировая война: Два взгляда. — М.: Мысль, 1995.
  • (Уткін) Уткин А. И. Вторая мировая война. — М.: Алгоритм, 2002. — 864 с.
  • (Фулер) Fuller J.F.C. The Second World War 1939-1945. A Strategical and Tactical History. — London, 1948.
У выданні: Фуллер Дж.Ф.Ч., Вторая мировая война 1939-1945 гг. Стратегический и тактический обзор. — М.: Иностранная литература, 1956.