Герб Літвы

From Вікіпедыя

«Віціс» - Герб Літоўскай Рэспублікі
«Віціс» - Герб Літоўскай Рэспублікі

Віціс (літ.: Vytis – вершнік) — дзяржаўны герб Літоўскай Рэспублікі.

У 1918 незалежная літоўская дзяржава ўзяла сабе за герб варыянт гербу ВКЛ «Пагоня», з назвай «Віціс». У 1940, калі краіна ўвайшла ў склад Савецкага Саюзу, «Віціс» быў забаронены для ужытку.

Напярэдадні распаду СССР, «Віціс» разам з іншымі гістарычнымі сімваламі стаўся сімвалам нацыянальнага адраджэння ЛР.

У 1988 «Віціс» атрымаў статус нацыянальнага сімвала ў ЛітССР, а з 11 сакавіка 1990 стаў дзяржаўным сімвалам ЛітССР, 10 красавіка 1990 афіцыйны статус гербу быў зацверджаны Вярхоўным Саветам ЛітССР.

[правіць] Гісторыя назвы

Пошук літоўскага слова для азначэння герба ВКЛ – «Пагоня» пачаўся ужо ў XVII ст. У той час Канстанцінас Сірвідас для азначэння «Пагоні» прапаноўваў два словы – waykitoias (прыблізны пераклад з літ.: «чалавек ганяючы каго-небудзь») і waykimas (прыблізны пераклад з літ.: «праследаванне»).

У літоўскамоўнай літаратуры кан. XVIII – пач. XIX стст. «Пагоню» звычайна звалі Vaikymas (Праследванне). У сяр. XIX ст. Сымонас Даўкантас (Simonas Daukantas) прапанаваў новаўтворанае ім слова výtis (з малой літары і з націскам на першым складзе), але не для азначэння «Пагоні» цалкам, а толькі для азначэння яе вершніка – рыцара. Для азначэння ж «Пагоні» цалкам слова «Vytís» (ужо з вялікай літары і з націскам на другім складзе) упершыню выкарыстаў Мікалоюс Акелаітіс (Mikalojus Akelaitis) у 1884 г.

Да кан. XIX ст. слова «Vytis» стала агульнапрынятым у ЛР для азначэння «Пагоні». Аднак, яшчэ доўгі час ішлі спрэчкі аб тым на якім складзе трэба рабіць націск – на першым ці на другім. Толькі ў 1930-я гг. з гэтым канчаткова вызначыліся – спыніліся на «Výtis».

[правіць] Літаратура

  • Rimša E. Heraldika. Iš praeities į dabartį. Vilnius, Versus Aureus, 2004. - 192 p.:iliustr. tekste. P.61-63.