އެއިޑްސް ބަލި
ވިކިޕީޑިއާ އިން
އޭޑްސް (އިނގިރޭސި ބަހުން: AIDS) ބައްޔަކީ އެޗް އައި ވީ ވައިރަސް ގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ނުރައްކާތެރި ބައްޔެކެވެ. މިބައްޔަށް އަދި މިހާތަނަށްވަނީ ފަރުވާއެއް ނުހޯދިފައެވެ. އިންސާނީ ތާރީޚް މިހާތަނަށް ދުށް އެންމެ ނުރައްކާތެރި ވަބާގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރެވޭ މިބަލީގެ އާޚިރު ނަތީޖާ އަކީ މަރުވުމެވެ.
- A - އެކްއަރޑް (އިނގިރޭސި ބަހުން: Acquired): އަމިއްލަ އަށް ލިބިގަންނަ
- I - އިމިއުން (އިނގިރޭސި ބަހުން: Immune): ދިފާއީ ބާރު
- D - ޑެފިސިއެންސީ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Deficiency): ނެތިކޮށްލާ/ދަށް ކޮށްލާ
- S - ސިންޑްރޯމް (އިނގިރޭސި ބަހުން: Syndrome): އެތައް ބައްޔެއް އެކުލެވިގެންވާ
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބަލީގެ ތާރީޚް
އެއިޑްސް ބަލީގެ ވާހަކަ ފުރަތަމަ ފެންމަތިވެގެން އައީ 1981 ވަނަ އަހަރު އެވެ. އެއީ އެމެރިކާގައި އެއް ޖިންސުން ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގި ބަޔަކަށް މިބަލި ޖެހިފައިވާކަން އެގުމުންނެވެ. ފުރަތަމަ އޭޑްސް ބަލި ފާޅުވެފައިވަނީ އެފްރިކާގެ ގައުމެއް ކަމުގައިވާ ޒަޔަރ އިން ކަމަށް ވެސް ބުނެވެއެވެ. އެއަށްފަހު ހެއިޓީ އަށް މިބަލި ވާޞިލްވީ ހެއިޓީގައި ދިރިއުޅޭ ބައެއް ޒަޔަރ މީހުންގެ ފުށުންނެވެ.
ހެއިޓީ އިން ދެން ބަލި ދަތުރުކުރީ އެމެރިކާ އަށެވެ. އެއީ ހެއިޓީ އަށް ދިޔަ އެއް ޖިންސުން ގުޅުން ހިންގާ އެމެރިކާ މީހުން ތަކެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. ހެއިޓީ އަކީ އެދުވަސްވަރު ހުރިހާ ވައްތަރެއްގެ ޖިންސީ ގުޅުން ހުއްދަ ކުރެވިފައި އޮތް ގައުމެއް ކަމުން އެމެރިކާގެ ވަރަށް ގިނަބަޔަކު އެދުވަސްވަރު ހެއިޓީ އަށް ޗުއްޓީ ހަދަން ދިޔަ ކަމުގައި ބުނެވެއެވެ.
1983 ވަނަ އަހަރު ޢިލްމުވެރިންގެ މަސައްކަތުން އޭޑްސް ބަލި ޖައްސާ ވައިރަސް ހޯދިއެވެ. މިހޯދުމުން އެގުނު ގޮތުގައި އޭޑްސް ބަލި ޖައްސަނީ ހިއުމަން އިމިއުނޯ ޑެފިޝެންސީ ވައިރަސް ނުވަތަ އެޗް އައި ވީ އެވެ. ލޭގެ ތަޙްލީލު ތަކުގެ އެހީގައި ބަލިޖެހިފައިވާ މީހުންގެ ލޭގައި ބައްޔާއި ގުޅިގެން އުފެދޭ ހަށި ދަމަނަ ، ނުވަތަ އެންޓިބޮޑީޒް ހުރިކަން އިލްމު ވެރިން ހޯދިއެވެ. އޭގެ ފަހުން ވައިރަސް އޭޑްސް ބަލި ޖެހިފައި ތިބޭމީހުންގެ ލޭގައި ހުންނަކަން ވަނީ ހޯދިފައެވެ.
އޭޑްސް ބައްޔަށް އަދިއަދާ ހަމައަށް ވެސް އެކަށޭނަ ފަރުވާއެއް ހޯދިފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެން ކަމުން ބަލި ޖެހުމުގެ ކުރިން ބަލިން ރައްކާތެރިވެ ހުރުމަކީ ބަލިން މިންޖުވުމަށް އޮތް އެންމެ ރަގަޅު ގޮތް ކަމުގައި ބުނެވެއެވެ. ބަލިޖެހޭތާ 10-2 އަހަރާއި ދެމެދުގެ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި މަރުވެދާކަން ވަނީ އެގިފައެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބަލި ޖެހޭގޮތް
- ބަލި ޖެހިފައި ހުރި މީހަކާ އެކު ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގުން
- ބަލި ޖައްސާ ވައިރަސްއާ ތަޣައްޔަރުވެފައިހުރި ލޭ އެޅުން
- ބަލިޖެހިފައިވާ މީހަކު ބޭނުންކުރި އިންޖެކްޝަންކަށި، ސިރިންޖް، ކުރަފަތް، ރޭޒަރުތިލަ ފަދަ ތަކެތި ބޭނުންކުރުން
- ބަލިޖެހިފައިވާ މައިމީހާގެ ފުށުން ބަނޑުގައިވާ ދަރިފުޅަށް ބަލި ވާޞިލްވުން
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބަލީގެ ޖަރާސީމް ހަށިގަނޑަށް ވަންނަގޮތް
އޭޑްސް ބަލީގެ ޖަރާސީމް ހަށިގަނޑަށް ވަންނަނީ ހަންގަނޑާއި، ތެތް ދުލިފަށް އަދި މާބަނޑު މީހާގެ ބަނޑުގައިވާ މަސް ހުރަސް ކޮށެވެ. ބަލި ޖައްސާ ވައިރަސް އަންހެނާގެ ކުރިމަތި ފަރާތުން ބޭރުވާ ދިޔަ، މަނި، ކުޅު، ލޭ، ކަރުނަ، ކުޑަކަމުދާ ތަކެތި، ކިރު އަދި ހަށިގަނޑުން ބޭރުވާ އެހެން ދިޔައިގެ ތެރޭގައި ވެސް ހުރެއެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި މިބަލި ފެތުރެނީ އަންހެނާގެ ކުރިމަތި ފަރާތުން ބޭރުވާ ދިޔަ، މަނި، އަދި ލޭގެ ޒަރީޢާ އިންނެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބަލި ނުޖެހޭނެ ގޮތްތައް
- ކެއްސާ ކިބިހި އެޅުން، އާދައިގެ ދޮންދިނުން، ބެއްދުން، އުރުން
- މެހި، މަދިރި ފަދަ ސޫފާ ސޫފި ހެފުން
- ސަލާމްކުރުން، ފޯނުން ވާހަކަ ދެއްކުން
- ލޭހަދިޔާކުރުން
- ބަލިޖެހިފައިވާ މީހަކާ އެކު އުޅުން
- ބަލިޖެހިފައިވާ މީހާ ނިދާއެދެއްގައި ނިދުން ނުވަތަ ފާޚާނާ ބޭނުންކުރުން
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބަލި ޖެހުމުގެ ފުރުޞަތު އޮތް މީހުން
- އިސްލާމީ ހަމަތަކާ އުސޫލްތަކާ ޚިލާފަށް ނަހަމަ ގޮތުގައި ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގާމީހުން
- ލޭގެ ތެރެއަށް މަސްތުވާ ތަކެތި ފޮނުވައިގެން ބޭނުންކުރާ މީޙުން
- ލޭގަނޑުވުން ކުރިމަތިކުރުވާ ބައްޔެއް ޖެހިފައިވާ މީހުން
- ގުނަވަން ބަދަލުކުރަން ޖެހިފައިވާ މީހުން
- ބަލީގެ ވައިރަސް އާ އެކުވެފައިވާ ލޭ ހަށިގަނޑަށް އަޅާފައިވާ މީހުން
- ބަލިޖެހިފައިވާ މާބަނޑު މީހާގެ ބަނޑުގައިވާ ކުޑަ ދަރިފުޅަށް
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބަލި ދިފާޢީ ނިޒާމްގެ ބާރު ދަށްކޮށްލުން
އެޗްއައިވީ ވައިރަސް ހަމަލާދެނީ ލޭގެ ހުދު ސެލް ގެ ވައްތަރެއް ކަމުގައިވާ ޓީ ލިމްފަސައިޓް، ގެ ވަކިވައްތަރު ތަކުގެ ތެރެއިން ހެލްޕަރ ޓީ ސެލް، އަށެވެ. މިބުނި ސެލްއާއި މެދު ބެލެވިފައިވަނީ ދިފާޢީ ނިޒާމްގެ ގިނަ ސެލްތަކެއްގެ ވަޒީފާ ކޮންޓްރޯލްކުރާ މޭސްތިރި ކަމުގައެވެ. އެޗްއައިވީ ވައިރަސް ތަތްވަނީ މިބުނި ސެލްގެ ސަތަޙައިގައިވާ ސީޑީ4 އޭ ކިޔޭ މޮލިކިއުލް ތަކާއެވެ. މިމޮލިކިއުލް ތަކަކީ ވައިރަސްގައި އެކުލެވޭ ގްލައިކޯ ޕްރޮޓީން ތަކަށް ހުންނަ ރިސެޕްޓަރ ތަކެކެވެ. މިބުނި ސެލް ވައިރަސް އާއި ތަޣައްޔަރުވުމުން އެތައް ގްލައިކޯ ޕްރޮޓީން ތަކެއް ސެލްއާއި ތަތްވެ، އެސެލްގެ ވަށައިގެންވާ ސެލްތައް ވައިރަސް އާއި ތަޣައްޔަރު ކުރުވައި، ސެލްތައް އެއްވެގެން ދެއެވެ.
އެއަށްފަހު އެއްވެގެންދިޔަ ސެލްތައް ބައިބައިވެ ފުނޑުފުނޑުވެގެން ދެއެވެ. އެއާއި ގުޅިގެން ހެލްޕަރ ޓީ ސެލް ތަކުގެ މިންވަރު މަދުވެ، ދިފާޢީ ބާރު ވެސް ކުޑަކޮށްލައެވެ. މިގޮތަށް ހަށިގަނޑުގެ ދިފާޢީ ބާރު ދަށްވެގެންދާ ހިނދު ބައެއް ކަހަލަ ބަލިތަކާއި، އިންފެކްޝަންތަކަށް، އަދި ކެންސަރުގެ ބާވަތްތަކަށް ހަށިގަނޑު ހުށަހެޅި އާޚިރު ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މަރުވެދެއެވެ.
އެޗްއައިވީ ވައިރަސް އަށް ހިމޭންކަމާއެކު ދެމިހުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ލިބިގެން ވެއެވެ. މިގޮތުން މިވައިރަސް ހިމޭންކަންމަތީ ލޭގެ ހުދު ސެލް ގެ ވައްތަރު ތަކުގެ ތެރެއިން ލިމްފަސައިޓް އަދި މޮނަސައިޓް ތަކުގެ ތެރޭގައި ދެމިހުރެއެވެ. ބަލީގެ ނުރައްކާތެރި ޢަލާމާތްތައް ފެންނަނީ ފުރަތަމަ ވައިރަސް ހަށިގަނޑަށް ވަންނަތާ 7 އަހަރު ވަރު ފަހުންނެވެ. އެއީ ކުރިން ބަޔާންކުރެވުނު ހިމޭންކަންމަތީ ހުރި ވައިރަސްތައް މުރާލިވެ، ހަރަކާތްތެރިވާން ފެށުމުންނެވެ. މިބުނިގޮތަށް ވައިރަސް މުރާލިވެ ހަރަކާތްތެރިވާން ފަށަނީ ބައެއް ކަހަލަ އިންފެކްޝަންތަކަށް ހަށިގަނޑު ހުށަހެޅޭ ހިނދުގައެވެ. މިސާލަކަށް އެޕްސްޓޭންބަރ ވައިރަސް، ހެޕަޓައިޓިސްބީ ވައިރަސް، ހާރޕީޒް ސިމްޕްލެކްސް ވައިރަސް، ސައިޓޯމެގާލޯ ވައިރަސް، ސިފިލިސް، ކިހުނުވުން އަދި މިނޫނަސް ތަފާތު އިންފެކްޝަންތަކަށް ހަށިގަނޑު ހުށަހެޅޭ ހިނދުގައެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބަލި ޖެހުމުން ފެންނާނެ ޢަލާމާތްތައް
މިބަލީގައި ފެންނަ އަލާމާތްތައް 3 މަރުޙަލާ އަކަށް ބަހާލެވިދާނެ އެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ފުރަތަމަ މަރުހަލާ
ހުންއައުން، ގައިގައި ރިހުން، ބޮލުގައި ރިހުން، ހޮނޑުލުން، ބޭރަށް ހިންގުން، ކަރުތެރެ ފާރުވުން، އަދި ގޮށްލުމާއި ބިހިނެގުން ފަދަ ކަންތައް ފެންމަތިވާނެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ހިމޭން މަރުހަލާ
ދިގު މުއްދަތަކަށް ދެމިގެންދާ ގާތްގަނޑަށް 2 މަހުން ފެށިގެން 7 އަހަރު ދުވަހުގެ މުއްދަތާއި ދެމެދުގެ މިންވަރަކަށް ދެމިގެން ގޮސްދާނެ މިމަރުހަލާގައި އެއްވެސް ޢަލާމާތެއް ނުފެންނާނެ އެވެ. އެއީ ހަށިގަނޑުގައި އިންފެކްޝަން އާއި، ދިފާޢީ ނިޒާމް އެއް ހަމައެއްގައި ހިފެހެއްޓިފައި ހުންނާތީ އެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] މުޅިހަށިގަނޑުގައި ގޮށްލުން
މިއީ ދިފާޢީ ނިޒާމަށް ކޮންޓްރޯލް ނުކުރެވޭ ވަރަށް ހަށިގަނޑުގައި ވައިރަސްތައް ގިނަވެ އިތުރުވުމުން ކުރިމަތިވާ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން އުކުޅުވަޅާއި، ކިހިލިފަތްދޮށް ފަދަ ހިސާބުތަކުގައި ގޮށްލުން ކުރިމަތި ކުރުވައެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ފަހު މަރުހަލާ
މިމަރުހަލާގައި ދިފާޢީ ނިޒާމްގެ މަސައްކަތް ފޭލްވެ، އެކި ބަލިތަކާއި، ކެންސަރުގެ ބާވަތްތަކަށް މަގުފަހިވެ، ހަށިގަނޑު ހުށަހެޅިގެން ދެއެވެ. މިގޮތުން ކެއްސުން، ހުންއައުން، ދިގުމުއްދަތަކަށް ބޭރަށް ހިންގުން، އާދައިގެ ބަލިތައް ކުރިމަތިވެ، ރަގަޅުނުވެ ގިނަ ދުވަސްވުން، ހަށިގަނޑުގައި އުފެދޭ ފާރުކޮޅު ރަގަޅުނުވެ ގިނަ ދުވަސްވުން، ހަށިގަނޑުގެ ބަރުދަން ލުއިވެ، އަނަރޫފަވުން، އަދި ހުން ކޮއްޓާއި، މޭގަނޑު ބޮޑުވުން ފަދަ ކަންތައްތައް ކުރިމަތި ކުރުވައެވެ.
ހަށިގަނޑުގެ ދިފާޢީ ނިޒާމްގެ ބާރު ދަށްވުމުން ކުރިމަތިވެދާނެ ބަލިތަކުގެ ތެރޭގައި، އެކި ވައްތަރުގެ ބޭރަށް ހިންގުން، ކެއްސުން ބަލި، ހޯއްގޮއްވާ ކެއްސުން، އަރިދަފުސް ރޯގާ، ޝިގެއްލާޖެހުން، ފުރަމޭ ދުޅަވުން، އަދި ގޮހޮރު ހަލާކުވުން، އަދި ހަމުގެ ބަލިތަކާއި މިނޫނަސް އެތައް ބަލިތަކެއް ހިމެނެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ހަށިގަނޑަށް ތަޙައްމަލު ކުރަން އުދަގޫ އެތައް ކަމެއް ފެންމަތިވެގެން ދެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް އާއި ގުޅިގެން ކުރިމަތިވާ ބަލިތައް
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ނޭވާލާ ނިޒާމްއަށް ކުރިމަތިވާ ބަލިތައް
- ނިއުމޯސިސްޓިސް ނިއުމޯނިޔާ: އެއިޑްސް ބަލީގެ އަހުލުވެރިންގެ ތެރޭގައި ޢާންމު މިބައްޔަކީ ނިއުމޯސިސްޓިސް ޖިރަވެސި ކިޔާ ޕަރަސައިޓެއްގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. ކުރިއަރަމުން އަންނަ ގައުމުތަކުގައި އެއިޑްސް އަށް ކުރިން ޓެސްޓް ނުކޮށްތިބޭ މީހުންނަށް އެއިޑްސް ޖެހިފައިކަން އަންގައިދޭ ފުރަތަމަ ނިޝާނަކަށް މިބައްޔަށް އެމީހާ ހުށަހެޅިފައިވާކަން އެގުން ހިމެނެއެވެ.
- ކެއްސުން ބަލި: އެއިޑްސް ބަލީގެ އަހުލުވެރިންނަށް ކެއްސުން ބަލި ޖެހެނީ އެއިޑްސް ބަލީގެ ވައިރަސް ހަށިގަނޑަށް ވަންނަތާ ކުރީކޮޅު އެވެ. މިބައްޔަކީ ބޭހުގެ އެހީގައި ފަރުވާހޯދި މުޅިން މިންޖުވެވޭނެ ބައްޔެކެވެ. ކެއްސުން ބައްޔަކީ ނޭވާލާ ނިޒާމްއަށް ޖެހޭ މައިގަނޑު ބައްޔެއް ކަމަށް ބެލިފައިވިޔަސް ހަށިގަނޑު އެހެން ބައިތަކަށް ވެސް ކެއްސުން ބަލި ޖެހެއެވެ. އެގޮތުން ކެއްސުން ބަލި ނުވަތަ ޓީބީ ކަށީގެ މަދު، ކަށި، ފުރަމޭ، އަދި ހަޖަމުކުރާ ނިޒާމްގެ ބައިތަކާއި މިނޫން ހަށިގަނޑުގެ ޓިޝޫ ތަކަށް ވެސް ޖެހެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ހަޖަމުކުރާ ނިޒާމްއަށް ކުރިމަތިވާ ބަލިތައް
- ކާތަކެތި ހިގާ ހޮޅި ދުޅަވުން: ކާތަކެތި ހިގާ ހޮޅި ދުޅަވުމޭ ބުނެވެނީ ކާތަކެތި ހިގާ ހޮޅީގެ ތިރީބައި ގައި އިންފްލެމޭޝަން އުފެދި ފުއްޕުމަށް ނިސްބަތް ކޮށެވެ. އެއިޑްސް ބަލީގެ އަހުލުވެރިންނަށް މިމައްސަލަ ކުރިމަތިވަނީ ފަންގަސް، ނުވަތަ ވައިރަސް އެއްގެ ސަބަބުންކަން ފާހަގަ ކުރެވިފައި ވެއެވެ.
- އާދަޔާ ޚިލާފަށް ބޭރަށް ހިންގުން: މިއީ އެއިޑްސް ބަލީގެ އަހުލުވެރިންގެ މެދުގައި ވަރަށް ޢާންމު ކަމެކެވެ. ބޭރަށް ހިންގުން ކުރިމަތިވަނީ ތަފާތު ޖަރާސީމް ތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. މިގޮތުން ބޭރަށް ހިންގުން ކުރިމަތިކުރުވާ ބެކްޓީރިޔާ ތަކުގެ ތެރޭގައި ސަލްމޮނެއްލާ، ލިސްޓީރިއާ، ޝިގެއްލާ، ކަމްޕައިލޯ ބެކްޓަރ، އަދި އީކޮލައި ފަދަ ބެކްޓީރިޔާ ތައް ހިމެނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ތަފާތު ވައިރަސް ތަކާއި، ޕަރަސައިޓްގެ ސަބަބުން ވެސް ބޭރަށް ހިންގުން ކުރިމަތި ކުރުވައެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ނާރުތަކުގެ ނިޒާމްއަށް ކުރިމަތިވާ ބަލިތައް
- ޓޮކްސަޕްލާޒްމޯސިސް: މިއީ ޓޮކްސަޕްލާޒްމާ ގަންޑީ ކިޔާ ޕަރަސައިޓެއްގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. މިބަލި ޖެހުމުން ސިކުނޑިއަށް އަަސަރުކޮށް ސިކުނޑި ދުޅަވުން މެދުވެރި ކުރުވައެވެ. މީގެ އިތުރުން މިބަލީގެ އަސަރު ފުއްޕާމޭ އަދި ލޯ އަށްވެސް ކުރެއެވެ.
- ޕްރޮގްރެސިވް މަލްޓިފޯކަލް ލޫކައެންކެފަލަޕަތީ: މިބަލި ޖެހުމުން ނާރު ސެލްގެ ވަށައިގެން ހުންނަ މައެލިން ފަށަލަ މަޑުމަޑުން ހަލާކުވަމުން ދެއެވެ. ޖޭސީ ވައިރަސްގެ ސަބަބުން ޖެހޭ މިބަލި އެއިޑްސް ބަލި ޖެހިފައި ތިބޭ 70 އިންސައްތަ މީހުންނަށް ކުރިމަތިވާ ކަމަށްވެއެވެ. މިބަލި ޖެހެނީ އާދަޔާ ޚިލާފަށް ދިފާޢީ ނިޒާމްގެ ބާރު ދަށްވުމުންނެވެ.
- ކްރިޕްޓަކޯކަލް މެނިންޖައިޓިސް: މިއީ ކްރިޕްޓަކޯކަސް ނިއުފޯމަންސް ކިޔޭ ފަންގަސް އެއްގެ ސަބަބުން ސިކުނޑިއަދި ސްޕައިނަލް ކޯޑް ވަށައިގެންވާ ދުލި ފަށަލަތައް ދުޅަވުމެވެ. މިބަލި ޖެހުމުން ފެނިދާނެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ބޮލުގައި ރިހުން، ވަރުބަލިވުން، މޭނުބައިކުރުން، އަދި ހޮނޑުލުން ފަދަ ކަންތައްތައް ހިމެނެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ޢާންމު ކެންސަރުގެ ވައްތަރުތައް
- ކަޕޯސިސް ސާކޯމާ: މިއީ އެއިޑްސް ބަލީގެ އަހުލުވެރިންނަށް ޖެހޭ އެންމެ އާންމު ކެންސަރުގެ ވައްތަރެވެ. މި ކެންސަރު ޖެހުމުން ހަންގަނޑުގައި ދަނބުކުލައިގެ ފިތްގަނޑު ނުވަތަ ލައްތަކެއް ފާނޑުގެ އެއްޗެއް ނަގައެވެ.
- ރަހިމުގެ ކަރުގެ ކެންސަރު: އެއިޑްސް ބަލި ޖެހިފައިތިބޭ އަންހެނުންނަށް މިއީ ވަރަށް ގިނައިން ޖެހޭ ކެންސަރުގެ ވައްތަރެއްކަމަށް ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. މިކެންސަރު ޖެހެނީ ހިއުމަން ޕެޕިލޯމާ ވައިރަސް ގެ ސަބަބުންނެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބައްޔަށްދެވޭ ފަރުވާ
އެއިޑްސް ބަލިން ރައްކާތެރިވުމަށް އަދި ފަރުވާއެއް ހޯދިފައެއް ނުވެއެވެ. އަދި ރައްކާތެރިވެ ހުރުމަށް ދެވޭނެ ވެކްސިނެއް ވެސް އުފެއްދިފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެންކަމުން މިބައްޔާމެދު ރައްކާތެރިވެ، އެކަމުން ދުރުވެ ހުރުމަށް އޮތް ހުރިހާ ފިޔަވަޅެއް އެޅުމަކީ އެންމެ ރަގަޅު ގޮތް ކަމުގައި ބެލެވެއެވެ.
ބަލިޖެހުމުން ފަރުވާގެ ގޮތުގައި މިހާރު ބޭނުންކުރެވެނީ ހައިލީ އެކްޓިވް އެންޓިރެޓްރޯވައިރަލް ތެރަޕީ (HAART)ގެ ނަމުގައި ދެވޭ ފަރުވާ އެކެވެ. މިފަރުވާގެ ސަބަބުން އެއިޑް ބަލީގެ އަލާމާތްތަކާއި އޭގެ އުދަގޫތައް ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ކުޑަކޮށްދޭ ކަމަށް ބުނެވެއެވެ. ނަމަވެސް ފަރުވާ ކުރަމުން ގޮސް ހުއްޓާލައިފިނަމަ ހަމަ އާދައިގެ ގޮތަށް އުދަގޫތައް އިތުރުވެގެން ދެއެވެ. މިބުނި ފަރުވާ ތަޢާރަފްކުރެވުނީ 1996 ވަނަ އަހަރު އެވެ.
އެއިޑްސް ބައްޔަށް ފަރުވާ ހޯދުމަށްޓަކައި މިހާރުވެސް ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ޖަމާޢަތްތަކާއި، ޔުނިވަސިޓީތަކާއި، މެޑިކަލްކޮލެޖްތަކުގެ ސައިންސްވެރިންނާއި، ޑޮކްޓަރުން ދަނީ ހޭބޯ ނާޅައި މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. އަދި މިހާރު ބޭނުންކުރެވޭ ތަފާތު ބޭސްތަކުގެ ބަދަލުގައި އާބޭސްތަކެއް އުފެއްދުމަށްވެސް ދަނީ މަސައްކަތް ކުރެވެމުންނެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެއިޑްސް ބަލިން ރައްކާތެރިވުން
- ޙަޔާތުގެ ބައިވެރި އަކަށް ވަފާތެރި އެކަކު ޚިޔާރުކުރުން
- އިސްލާމީ ހަމަތަކާއި އެއްގޮތަށް ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގުން
- ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގާއިރު ހުރަސް ފަދަ ތަކެތި ބޭނުންކުރުން
- އޭޑްސް ބައްޔާއި ބެހޭ މަޢުލޫމާތު ހޯދައި ދެނެގަތުން
- ލޭއެޅުމުގެ ކުރިން އެއީ ރައްކާތެރިލޭތޯ ބަލައި ޗެކްކުރުން
- އެކަކު ބޭނުންކޮށްފައި ހުންނަ ރޭޒަރު، ސިރިންޖް ފަދަ ތަކެތި ބޭނުން ނުކުރުން
- އިންޖެކްޝަން ކަށި، ސިރިންޖް ފަދަ ތަކެތި ބޭނުން ކުރުމުގެ ކުރިން ސްޓެރިލައިޒްކުރުން
- ޓެޓޫ ޖެހުމާއި ކަންފަތް ތޮރުފުން ފަދަ ޢަމަލްތަކާއި ދުރުހެލިވުން: އެއީ މިކަންކަމުގައި ބޭނުންކުރެވޭ ތޫނު އާލަތަކީ ބައެއް ފަހަރު އޭޑްސް ބަލީގެ ވައިރަހާއި ތަޣައްޔަރު ވެފައިވާ އެއްޗަކަށް ވެދާނެތީއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އިތުރުފާލަންތައް
|
|
---|---|
Bacterial | ޝެންކްރޮއިޑް (Haemophilus ducreyi) • Chlamydia (Chlamydia trachomatis) • Donovanosis (Granuloma Inguinale) • Lymphogranuloma venereum (LGV) (Chlamydia trachomatis) • ކިހުނުވުން (Neisseria gonorrhoeae) • ސިފިލިސް (Treponema pallidum) • Ureaplasma urealyticum |
ޕްރޮޓޯޒަލް | ޓްރައިކޮމޮނައިއެސިސް (Trichomonas vaginalis) |
Parasitic | Crab louse/crabs • Scabies |
Viral | AIDS (HIV-1/HIV-2) • Cervical cancer & Genital warts (condyloma) (Human papillomavirus (HPV)) • Hepatitis B • Herpes simplex virus (HSV1/HSV2) • Molluscum contagiosum (MCV) |
އެހެނިހެން | Cervicitis • Epididymitis • Ectopic pregnancy • Infertility • Non-gonococcal urethritis (NGU) • Pelvic inflammatory disease (PID) • Premature birth • Proctitis • Prostatitis • Reactive arthritis • Urethritis |
- ޔޫ.އެން.އެއިޑްސް ގެ 2006ވަނަ އަހަރުގެ ރިޕޯރޓް އޮން ދަ ގްލޯބަލް އެއިޑްސް އެޕިޑިމިކް
- MEDSCAPE.com އެއިޑްސް އާއި ބެހޭ އިތުރު މައުލޫމާތު އެކުލެވިގެންވާ ސައިޓެއް.
- POZ.com - ޕޯ.އޯ.ޒެޑް މެގަޒިންގެ ގެ 12 އަހަރުގެ އަރުޝީފު
- AEGiS.org އެއިޑްސް އެޑިއުކޭޝަން ގްލޯބަލް އިންފޮރމޭޝަން ސިސްޓަމް
- HIV Medicine 2006 ފްރީ މެޑިކަލް ޓެކްސްޓް ބުކް އަޕްޑޭޓޭޑް މެނުއަލީ.
- Eldis HIV and AIDS — އެޗް.އައި.ވީ ވައިރަސް އާއި ބެހޭގޮތުން ތަރައްގީ ވަމުން އަންނަ ގައުމުތަކުގައި ކުރެވުނު އެންމެ ފަހުގެ ތަހުލީލުތައް
- HIV/AIDS ޔޫ.އެސް ޑިޕާރޓްމެންޓް އޮފް ހެލްތް އެންޑް ސަރވިސަސް
- AIDSmeds.com: އެއިޑްސް ބަލީގެ އިތުރު މައުލޫމާތު އަދި އެންމެ އެކަށީގެންވާ ފަރުވާ
- ދަ ބޮޑީ: ކޮމްޕްލީޓް އެޗް.އައި.ވީ/އެއިޑްސް ރިސޯސް
- ނެޝަނަލް އއިންސްޓިއުޓް އޮފް އެލަރޖީ އެންޑް އިންފެކްޝަސް ޑިޒީޒަސް
- އެޗް.އައި.ވީ އެންޑް އެއިޑްސް ފްރޮމް ދަ ނިއު ސައިންޓިސްޓް
- The National Center for HIV, STD, and TB Prevention — A Division of the Centers for Disease Control and Prevention
- AIDS Community Research Initiative of America — Community-based research and education for people living with HIV.
- Cambridge University Pathology Review of HIV and AIDS pathogenesis, progression, spread, prophylaxis and therapy.
- Resources for HIV/AIDS and Sexual and Reproductive Health Integration Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health, Center for Communication Programs
- HIV/AIDS associations and programs
- ދަ ޖޮއިންޓް ނޭޝަންސް ޕްރޮގްރާމް އޮން އެޗް.އައި.ވީ އެއިޑްސް (ޔޫ.އެން.އެއިޑްސް)
- އިންޓަރނޭޝަނަލް އެއިޑްސް ސޮސައިޓީ
- ޑޮކިޔުމެނޓަރީ ތަކާއި ރިޕޯރޓްތައް
- FRONTLINE: ދަ އޭޖް އޮފް އެއިޑްސް
- ޑޮކިޔުމޭޝަން އޮން ދަ އޯރަލް ޕޯލިއޯ ވެކްސިން ތިއޮރީ އޮފް އެއިޑްސް އޮރިޖިން އެއިޑްސްއރިޖިން.ކޮމް
- އެފްރިކާގައި އެއިޑްސް ފެތުރިފައިވާ މިންވަތު ދައްކައިދޭ ޑޮކިޔުމެންޓަރީ ލިވިންގ ވިތު އެއިޑްސް
- ވޮޗް ފްރީ އޮންލައިން : އޮރިޖިން އޮފް އެއިޑްސް ވީޑިއޯ
- އެޗް.އައި.ވީ ވެކްސިން ތަހުލީލިގެ މަރުހަލާ އާއި ބެހޭގޮތުން ޕްރޮފެސަރ ރޮބަރޓް ގެލޯ ދެއްވި ބަސްދީގަތުން
- ސީބީސީ ޑިޖިޓަލް އަރކައިވްސް — ދަ އަރލީ ޔަރސް އޮފް ދަ އެއިޑްސް ކްރައިސިސް
- ޑޮކިޔުމެންޓަރީ "ދަ ގިފްޓް" ދަ ފިނޯމެނަން އޮފް ޑެލިބެރޭޓް އެޗް.އައި.ވީ އިންފެކްޝަން
- "ދަ ގްރޭއިންގސް އޮފް އެއިޑްސް" އޯލްޑަރ އެމެރިކަންސް ލިވިންގ އިތް އެޗް.އައި،ވީ ފޭސް ޔުނީކް ޗެލެންޖެސް ޓައިމް މެގަޒިން، އޯގަސްޓް 14 2006