ގުރުދާ
ވިކިޕީޑިއާ އިން
kidney | |
---|---|
Human kidneys viewed from behind with spine removed | |
Latin | ren |
Gray's | subject #253 1215 |
Artery | renal artery |
Vein | renal vein |
Nerve | renal plexus |
MeSH | Kidney |
Dorlands/Elsevier | k_03/12470097 |
މިއީ ކުޑަކަމުދާ ނިޒާމްގައި ހިމެނޭ ގުނަވަނެކެވެ.ކޮންމެ އިންސާނެއްގެ ހަށިގަނޑުގެ ތެރޭގައި ދެ ގުރުދާ ނުވަތަ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Kidneys) އަކީ ވެއެވެ.އެއީ ކޮންމެ ފަރާތެއްގައި ގުރުދާ އެކެވެ. ފެހި-އޮށެއްގެ ބައްޓަމަށް އަތް މުށްކެވުމުން މުށެއްވަރުވާ ގުރުދާ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުގެ ތެރޭގައި އޮންނަނީ ހަޖަމުކުރާ ނިޒާމްގައި ހިމެނޭ ގުނަވަންތަކުގެ ފަހަތުގައެވެ. އެއީ ގާތްގަނޑަކަށް މޭކަށިތައް ނިމޭ ހިސާބު ގައެވެ. އަދި މައިބަދައިގެ ކަށިތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ލަމްބާރ ވާޓެބްރާ ތައް ހުންނަ ހިސާބާއި ކައިރީގައެވެ. ގުރުދާގެ ވަށައިގެން މަތީގައި ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ޕެރިނެފްރިކް ފެޓް(perinephric fat) އޭ ކިޔޭ ސަރުބީގެ ވައްތަރެއް ޖަމާވެފައި ހުރެއެވެ. މިބުނި ފެޓްގެ ތެރޭގައި ކޮންމެ ގުރުދާއެއްގެ މަތީގައި އެޑްރީނަލް ގްލޭންޑް(Adrenal gland)އޭ ކިޔޭ ހޯރމޯން ބޭރުކުރާ ގޮށެއް އިދެއެވެ.
ގުރުދާ އަށް މިނިޓެއްގެ ތެރޭގައި 1.25 ލިޓަރުގެ ލޭ ގުރުދާ އަށް ލޭގެނެސްދޭ ލޭހޮޅި(Renal artery) ނުވަތަ ރީނަލް އާޓަރީގެ ތެރެއިން ގެނެސް ދެއެވެ. މިއީ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުއިވާ އެންމެ ބޮޑު ލޭހޮޅީ(Aorta)ގެ ބަނޑާވީ ހިސާބުގައިވާ ބައި (Abdominal aorta) އިން ކުރިފަޅައިގެން ގުރުދާއަށް އައިސްފައިވާ ލޭ ނާރެކެވެ. މިގޮތަށް ގުރުދާ އަށް ލޭ ވާޞިލްވުމަކީ ނުވަތަ ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެކެވެ. ސަބަބަކީ ގުރުދާގެ މައިގަނޑު މަސައްކަތަކީ ލެއިން ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންނުވާ ފެނަށް ގިރޭ(Water soluble) މާއްދާތަށް ފުރާނާ ލައިގެން ވަކިކުރުމެވެ. ގުރުދާގެ މެދެއް ހާ ހިސާބުން އެތެރޭ ފަރާތުން ގުރުދާ އިން މަސާނާ އަށް ގުޅިފައިވާ ހޮޅި ނުވަތަ ގުރުތާ (Ureters) ،ނިކުމެފައި ވެއެވެ. މިހޮޅި ތިރިއަށް ގޮސްގުޅެނީ މަސާނާ އަށެވެ.
ގުރުދާ އަކީ ތަފާތު ވަޒީފާތައް ނުވަތަ މަސައްކަތްތައް ފުރިހަމަކުރާ ގުނަވަނެކެވެ. މިގޮތުން ގުރުދާ އަދާކުރާ ވާޖިބު ތަކުގެ ތެރޭގައި ކުޑަކަމުދާ ތަކެތި އުފެއްދުން، ހަށިގަނޑުގައި ބައެއް ކަހަލަ މަޢުދަންތައް(Electrolytes) ، ނުވަތަ އިލެކްޓްރޮލައިޓް ގެ މިންވަރު ކޮންޓްރޯލް ކުރުން، އަދި ހަށިގަނޑުގައި އެސިޑް-ބޭސް ގެ ހަމަ ހިފެހެއްޓުން ފަދަ ކަންތައްތައް ހިމެނެއެވެ. ގުރުދާ އަދި ހަށިގަނޑުގެ އެހެން ބައިތަކުން އުފައްދާ ބައެއް ހޯރމޯންތަކުގެ އެހީގައި ގުރުދާއިން ސޯޑިއަމް، ޕޮޓޭސިއަމް، އަދި ކެލްސިއަމް ފަދަ އިލެކްޓްރޮލައިޓްތައް ބޭރުކޮށް އަލުން އަނބުރައި ހަށިގަނޑަށް އެނަގައެވެ. ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެތެރެއަށް އެމާއްދާތައް ދަމައެވެ.
އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުން ކޮންމެ 24 ގަޑިއިރެއްގެ ތެރޭގައި 1.5 ލިޓަރުގެ ކުޑަކަމުދާ ތަކެތި އުފައްދައެވެ. މިއަދަދު ނުވަތަ މިންވަރު ހަށިގަނޑުގެ ޙާލަތު ހުންނަ ނުހުންނަ ގޮތަކަށް ބަލައި ބަދަލުވުމަކީ ވެދާނެ ގޮތެކެވެ. އެއީ ގުރުދާ އިން ލޭގައި ހިމެނޭ ވިހަ މާއްދާތައް ފުރާނާލައިގެން ވަކިކުރުން ގުޅިފައި އޮންނަނީ ގުރުދާ އަށް ވާޞިލްވާ ނުވަތަ ފޯރުކޮށްދެވޭ ލޭ، ނުވަތަ ގުރުދާގައި ލޭދައުރުވުމާއި ކަމަށްވާތީ އެވެ. ހަށިގަނޑުގައި ދިޔާތަކެތި އެކުލެވޭ މިންވަރަށް ބަދަލު އައުމަކީ ވެސް ގުރުދާގެ މަސައްކަތްތަކަށް އަސަރު ކުރާނެ ކަމެކެވެ. ގުރުދާގައިވާ ގްލޮމެރިއުލަސް ގައި ލޭދައުރުވާ މިންވަރަށް ގުރުދާގެ ތެރޭގައި އުފައްދާ ހޯރމޯންތަކާއި، އަދި ގުރުދާއިން ބޭރުން އުފައްދާ ބައެއް ހޯރމޯންތަކުގެ ސަބަބުން ބަދަލު ގެނުވައެވެ. ބައެއް ކަހަލަ ބޭސް ތަކުގެ ސަބަބުން ވެސް ސީދާކޮށްނާއި، ނުސީދާކޮށް ކުޑަކަމުދާ ތަކެތި އުފެއްދުމަށް ބުރޫ އަރުވައެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އޯގަނައިޒޭޝަން
ކޮންމެ ގުރުދާއެއްގެ ދިގުމިނުގައި 10 ސެންޓިމީޓަރު، ފުޅާމިނުގައި 5.5 ސެންޓިމީޓަރު، އަދި ބޯމިނުގައި ސެންޓިމީޓަރު ހުރެއެވެ. އަދި ބަރުދަނުގައި 150 ގްރާމް ހުރެއެވެ. ދެ ގުރުދާއެއްކޮށް މުޅި ހަށިގަނޑޫގެ ބަރުދަނުގެ 0.5 އިންސައްތަ ހިއްޞާ ކުރެއެވެ. ކޮންމެ ގުރުދާއެއްގެ މެދުން ހަށިގަނޑުގެ އެތެރެއާވީ ފަރާތުން އަޑިކޮޅެއް ނުވަތަ ހުޅުވުމެއް އިދެއެވެ. މިތަނަން ކިޔަނީ ހައިލަމް(Hilum) އެވެ. ގުރުދާ އާޓަރީ، ގުރުދާ ވެއިން، ނާރުތައް، އަދި ގުރުތާ ފަދަ ޓިޝޫތައް ގުރުދާއަށް ގުޅިފައިވަނީ މިބުނި ބައިގެ ތެރެއިންނެވެ.ގުރުދާގެ ބޭރުން އިންނަ ބަޔަށް ކިޔަނީ ރީނަލް ކޯޓެކްސް(Renal cortex) އެވެ. އޭގެ އެތެރެއިން އިންނަ ބަޔަށްކިޔަނީ ރީނަލް މިޑުލާ(Renal medulla) އެވެ. ރީނަލް މިޑުލާ ގައި 20-10 އާއި ދެމެދުގެ މިންވަރަކަށް ރީނަލް ޕިރަމިޑްތައް(Renal pyramids) ހުރެއެވެ. ކޮންމެ ރީނަލް ޕިރަމިޑެއްގެ ކޮޅު ނިމިފައި އިންނަނީ ރީނަލް ކެލިކްސް(Renal calyx) އަށެވެ. އަދި ރީނަލް ކެލިކްސް ވަނީ ރީނަލް ޕެލްވިސް އާ ގުޅިފައެވެ. ގުރުތާ ނިކުމެފައިވަނީ ރީނަލް ޕެލްވިސް އިންނެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ގުރުދާއަށް ލޭ ފޯރުވައިދިނުން
ގުރުދާ އަށް މިނިޓެއްގެ ތެރޭގައި 1.25 ލިޓަރުގެ ލޭ ގުރުދާ އަށް ލޭގެނެސްދޭ ލޭހޮޅި(އިނގިރޭސި ބަހުން: Renal artery) ތެރެއިން ގެނެސް ދެއެވެ. މިއީ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުއިވާ އެންމެ ބޮޑު ލޭހޮޅި، އެއޯޓަރ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Aorta) ގެ ބަނޑާވީ ހިސާބުގައިވާ ބައި (އިނގިރޭސި ބަހުން: Abdominal aorta) އިން ކުރިފަޅައިގެން ގުރުދާއަށް އައިސްފައިވާ ލޭ ނާރެކެވެ. ގުރުދާގެ ތެރޭގައި ގުރުދާ އާޓަރީ(އިނގިރޭސި ބަހުން: Renal artery)، އިންޓަލޯބަރ އާޓަރީ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Interlobar artery) ތަކަށް ކަފިވެގެން ދެއެވެ. އަދި ފަހުން މިބުނި އާޓަރީ ތަކުން އާކުއޭޓް އާޓަރީ(އިނގިރޭސި ބަހުން: Arcuate artery) ތައް އުފެދި އެއިން ކޯޓިކަލް އާޓަރީ(އިނގިރޭސި ބަހުން: Cortical artery) އުފެދިގެން ދެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ނެފްރޯން
ނެފްރޯން އަކީ ގުރުދާ ގައިވާ އެންމެ ކުޑަ ފަންކްޝަނަލް ޔުނިޓް އެވެ. ކޮންމެ ގުރުދާއެއްގައި އެއް މިލިއަނަށްވުރެ ގިނަ ނެފްރޯން ވެއެވެ. ފެނާއި މައުދަންތައް ގުރުދާގައި ހުރުން ތަންޒީމްކޮށް ބަލަހައްޓަނީ ނެފްރޯން ތަކުންނެވެ. މިބުނި މާއްދާތައް ތަންޒީމްކޮށް ހަމަހިފަހައްޓައިދީ ބަލަހައްޓަނީ ލޭފުރާނާލުން ކުރިމަތިކުރުވައިގެންނާއި، ބޭނުންވާ ބައެއް މާއްދާތައް ހަށިގަނޑަށް އަލުން ދަމައިގެންނާއި، އަދި ބޭނުން ނުވާ މާއްދާތައް ކުޑަކަމުދާ ތަކެތީގެ ޒަރީޢާއިން ހަށިގަނޑުން ބޭރުކުރުން ފަދަ ކަންތައްތައް ފުރިހަމަކޮށްގެންނެވެ.

1. ގުރުދާ ޕިރަމިޑް
2. އީފެރަންޓް ހޮޅި
3. ގުރުދާ އާޓަރީ
4. ގުރުދާ ވެއިން
5. ގުރުދާގެ ހައިލަމް
6. ގުރުދާ ޅިނދު
7. ގުރުތާ
8. ކުދި ކެލިކްސް
9. ގުރުދާގެ ކެޕްސޫލް
10. ގުރުދާގެ ތިރީ ކެޕްސޫލް
11. ގުރުދާގެ މަތީ ކެޕްސޫލް
12. އޭފެރަންޓް ހޮޅި
13. ނެފްރޯން
14. ކުދި ކެލިކްސް
15. މައި ކެލިކްސް
16. ގުރުދާ ޕެޕިލާ
17. ގުރުދާ ކޮލަމް
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ގުރުދާ އިން އަދާކޮށްދޭ ވަޒީފާތައް
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ލޭގެ ޕްރެޝަރުގެ ހަމަ ހިފެހެއްޓުން
ލޭގެ ޕްރެޝަރު ދަށްވުމުން ގުރުދާ އިން ރީނިން ބޭރުކުރަން ފަށައެވެ. ރީނިން އަކީ އެންޖީއޯޓެންސިނަޖަން އެންޖީއޯޓެންސިން1 އަށް ބަދަލުކުރުމުގައި އެހީވެދޭ ހޯރމޯން އެކެވެ. އަދި އެއަށްފަހު އެންޖީއޯޓެންސިން1 އެންޖީއޯޓެންސިން2 އަށް ބަދަލުވެއެވެ. ފަހުން މިބުނި ބަދަލުވުން ހިގާހިނދު އެންޖީއޯޓެންސިން ކޮންވާރޓިންގ އެންޒައިމް ކިޔާ އެންޒައިމެއްގެ އެހީހޯދައެވެ. އެންޖީއޯޓެންސިން2 އެޑްރީނަލް ކޯޓެކްސް އިން އަލްޑަސްޓަރޯން ދޫކުރުމަށް ބާރުއަޅައެވެ.
ގުރުދާގެ ހޮޅިތަކުން ސޯޑިއަމް އަބުރައި ގުރުދާގެ ތެރެއަށް ދެމުމަށް އަލްޑަސްޓަރޯން ބާރުއަޅައެވެ. އަދި މިގޮތަށް ސޯޑިއަމް ގުރުދާގެތެރެއަށް ދެމުމުން ފެނުގެ މިންވަރު މަތިވެ، އެފެން ވެސް ގުރުދާގެ ތެރެއަށް ދަމައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ލޭގެ ވޮލިއުމް މަތިވެ، ޕްރެޝަރު މަތިވެގެން ދެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ހޯރމޯން ދޫކުރުން
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ރީނިން
- މި މައުޟޫޢާ ގުޅޭ ޚާއްޞަ މަޒުމޫނު: ރީނިން
ރީނިން ނުވަތަ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Renin) އަކީ ގުރުދާގައިވާ ޖަކްސްޓަގްލޯމެރީޔުލަރ އެޕަރޭޓަސް ގައި ހުންނަ ޖަކްސްޓަގްލޯމެރީޔުލަރ ސެލް(Juxtaglomerular cell) ތަކުން އުފައްދައި ބޭރުކުރާ އެންޒައިމް އެކެވެ. މިއެންޒައިމް ބޭރުކުރަން ފަށަނީ ލޭގެ ވޮލިއުމް ދަށްވުން ނުވަތަ ސޯޑިއަމް ކްލޮރައިޑް ލޭގައި ދަށްވާ ޙާލަތްތަކުގައެވެ. މިއެންޒައިމް އަށް އެންޖީއޯ ޓެންސިނަޖިނޭސް(Angiotensinogenase) އޭ ވެސް ކިޔައެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އިރިތްރޯ ޕޮއިއިޓިން
- މި މައުޟޫޢާ ގުޅޭ ޚާއްޞަ މަޒުމޫނު: އިރިތްރޯ ޕޮއިއިޓިން
އިރިތްރޯ ޕޮއިއިޓިން ނުވަތަ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Erythropoietin) އަކީ ގްލައިކޯޕްރޮޓީން ހޯރމޯން އެކެވެ. މިއީ ކަށީގެ މަދުގައި ހުންނަ ލޭގެ ރަތް ސެލްތަކުގެ ޕްރިކޯސަރ ތަކަށް ހުންނަ ސައިޓޯކީން(Cytokine) އެކެވެ. އިރިތްރޯ ޕޮއިއިޓިން އަށް ހީމަޓަޕޮއިއިޓިން(Haematopoietin) އަދި ހީމަޕޮއިއިޓިން(Hemapoietin) އޭ ވެސް ކިޔައެވެ. އިރިތްރޯ ޕޮއިއިޓިން އުފެދެނީ ގުރުދާ ގައި ހުންނަ އެކްސްޓްރާ ގްލޯމެރީޔުލަރ މިސަންޖިއަލް ސެލް (Extarglomerular mesangial cell) ތަކުންނެވެ. މިއީ ލޭގެ ރަތް ސެލްތައް އުފެއްދުން ތަންޒީމް ކޮށްދޭ މައި ހޯރމޯން އެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ކެލްސިޓްރިއޯލް
- މި މައުޟޫޢާ ގުޅޭ ޚާއްޞަ މަޒުމޫނު: ކެލްސިޓްރިއޯލް
ކެލްސިޓްރިއޯލް ނުވަތަ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Calcitriol) އަކީ ހަށިގަނޑުގައި ހުންނަ ވިޓަމިންޑީ ގެ ހަރަކާތްތެރި ވައްތަރު އެވެ. މިހޯރމޯން އަށް ވަން-ޓްވެންޓީ ފައިވް ޑައިހައިޑްރޯކޯލިކެލްސިފެރޯލް(1-25 Dihydrocholecalciferol) އަދި ވިޓަމިންޑީ3(Vitamin D3) އޭވެސް ކިޔައެވެ. މިހޯރމޯން ހަށިގަނޑުގައި އުފެދެނީ ގުރުދާ ގެ ތެރޭގައެވެ. އެގޮތުން ގުރުދާ ގެ ތެރޭގައި ކެލްސިޑިއޯލް(Calcidiol) ކެލްސިޓްރިއޯލް އަށް ބަދަލުވަނީ ޚާއްޞަ އެންޒައިމެއްގެ އެހީގައެވެ. ބޭސް އުފައްދާ ކާރުޚާނާ ތަކުން މިހޯރމޯން ބޭހެއްގެ ގޮތުގައި އުފައްދައި ބާޒާރުގައި ވިއްކަން ހުރެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ތްރޮމްބޯ ޕޮއިއިޓިން
- މި މައުޟޫޢާ ގުޅޭ ޚާއްޞަ މަޒުމޫނު: ތްރޮމްބޯ ޕޮއިއިޓިން
ތްރޮމްބޯ ޕޮއިއިޓިން ނުވަތަ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Thrombopoietin) އަކީ ފުރަމޭ އަދި ގުރުދާ އިން އުފައްދާ ގްލައިކޯ ޕްރޮޓީން ހޯރމޯން އެކެވެ. މިހޯރމޯން އަކީ ކަށީގެ މަދުގައި ޕްލޭޓްލެޓްތައް އުފެއްދުން ތަންޒީމްކުރާ ހޯރމޯން އެކެވެ. ކަށީގެ މަދުގައި ހިމެނޭ މެގަކެރީއޯސައިޓް(Megakaryocyte) ތައް އުފެދި ބައިބައިވެގެން ދިއުމަށް ބާރު އަޅައެވެ. ޕްލޭޓްލެޓްތައް އުފެދިގެން އަންނަނީ މިބުނި ސެލްތައް ބައިބައިވެގެން އައުމުގެ ތެރޭގައެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ލޭސާފުކުރުމާއި، ބޭކާރުބައި ބޭރުކުރުން
އަހަރެމެން ކާނާއެއް ކެއުމުން އޭގައި ހުންނަ ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންހުރި ބައި ހަށިގަނޑަށް ނެގުމަށްފަހު ބޭކާރު ބައި ލޭގެ ތެރެއަށް ފޮނުވާލައެވެ. މިގޮތުން ލޭގެ ތެރެއަށް ފޮނުވާލެވޭ ބޭކާރުބައި ކުޑަކަމުދާ ތަކެތީގެ ޒަރީޢާއިން ހަށިގަނޑުން ބޭރުކުރެއެެވެ. ގުރުދާ ގެ އެހީގައި ލޭގައި އެކުލެވޭ މިބުނި ބޭކާރު މާއްދާތައް ސާފުނުކުރެވޭނަމަ މައްސަލަތަކާ ކުރިމަތިވެ ހަށިގަނޑަށް ގެއްލުންވާގޮތް މެދުވެރި ވެއެވެ.
ލޭފުރާނައި ސާފުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ހިންގަނީ ގުރުދާގައިވާ އެންމެ ކުދި ޔުނިޓްތައް ކަމުގައިވާ ނެފްރޯން(Nephron) ތަކުގައެވެ. ކޮންމެ ގުރުދާއެއްގައި މިލިއަނެއްހާ ނެފްރޯން ހުރެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ތަފާތު މަޢުދަންތަކުގެ ނިސްބަތް ކޮންޓްރޯލްކުރުން
މިގޮތުން ލޭގެ ތެރޭގައި ހުންނަ ބޭކާރު ބައިތައް ގުރުދާގެ ތެރެއަށް އަންނަ އައުމުގައި ހަށިގަނޑަށް އަލުން ބޭނުންކުރެވިދާނެ ކެމިކަލްތައް ވެސް އާދެއެވެ. މިސާލަކަށް މެގްނީޒިއަމް، ސޯޑިއަމް، ފޮސްފަރަސް، ޕޮޓޭސިއަމް ގުރުދާގެ ތެރެއަށް އައުމުން އެތަކެތި ލޭގައިހުރި މިންވަރު ވަޒަންކޮށް މަދުކަމުގައިވާ ނަމަ އެކެމިކަލްތައް އަބުރާ ހަށިގަނޑަށް ދަމައެވެ. ހަށިގަނޑުގައި މިބުނި މަޢުދަންތަކުގެ ނިސްބަތް ކޮންޓްރޯލްކޮށް ހަމަހިފަހައްޓަނީ މިއުސޫލުގެ ދަށުންނެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެހެނިހެން ވަޒީފާތައް
- ހަށިގަނޑުގައި ހިމެނޭ ފެނާއި ލޮނުގެ ނިސްބަތުގެ ހަމަހަމަކަން ހިފެހެއްޓުން
- ލޭގެ އާ ރަތް ސެލްތައް އުފެދުމަށާއި، ކަށިތައް ވަރުގަދަވުމަށް އެހީތެރިވެދިނުން
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ގުރުދާ އުފެދިގެން އަންނަގޮތް
ގުރުދާ އުފެދިގެން އަންނައިރު މައިގަނޑު 3 މަރުޙަލާއެއް ކަނޑަތުކުރެއެވެ. ގުރުދާ އުފެދިގެން އަންނަނީ ބަނޑުގައި ކުޑަ ދަރިފުޅު އުފެދެން ފަށާއިރު ހެދޭ ފުރަތަމަ 3 ފަށަލައިގެ ތެރެއިން މެދު ފަށަލަ ނުވަތަ މެޒަޑާރމް(Mesoderm) އިންނެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ޕްރޯނެފްރަސް
ބަނޑުގައި ދަރިފުޅު އަށަގަންނަން ފަށާތާ 22 ވަނަ ދުވަހު އިންޓަމީޑިއޭޓް މެޒަޑާރމްގެ ބޯލާކޮޅުން ޕްރޯނެފްރަސް ޖޯޑެއް ދައްކާލައެވެ. މިހިސާބުގައި އެޕިތީލިއަލް ސެލްތައް އެތުރިފައި ހުންނަނީ ނެފްރޮޓޯމް(Nephrotome) އޭ ކިޔާ ކުދިކުދި ހޮޅިތަކެއްގެ ސިފަޔަށެވެ. އަދި އެއްހޮޅި އަނެއް ހޮޅި އާ ދެމެދުވާ ބަޔަށް ނުވަތަ ހޮޅިތައް ގުޅުވައިދޭ މަގަށް ޕްރޯނެފްރިކް ޑަކްޓް(Pronephric duct) އޭ ކިޔައެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] މެޒަނެފްރަސް
ކޮންމެ ޕްރޯނެފްރިކް ޑަކްޓް އެއް ކުޑަ ދަރިފުޅުގެ ފައިލާ ކޮޅަށް ބޮޑުވަމުން ދެއެވެ. އަދި ތޮރަކޯ ލަމްބާ އޭރިއާގައި ހުރި އިންޓަމީޑިއޭޓް މެޒަޑާރމް އެޕިތީލިއަލް ހޮޅިތަކަކަށް ބަދަލުވެއެވެ. ކުދިކުދި މިހޮޅިތަކަށް މެޒަނެފްރިކް ޓިބިއުލްސް އޭ ކިޔައެވެ. ކޮންމެ މެޒަނެފްރިކް ޓިބިއުލް އަކަށް އަޔޯޓާ އިން ލޭ ފޮނުވައިދެއެވެ. އަދި މިލޭތައް ގޮސް ނިމެނީ އޭގައި އިންނަ ކެޕިލަރީ ޓަފްޓް އަކަށެވެ. މެޒަނެފްރިކް ޓިބިއުލް ކެޕިލަރީ ޓަފްޓް ގެ ވަށައިގެން ތުނި ދުލިފަށަލަ އެއް ލައްވައެވެ. އެއީ ލޭ ފުރާނާ ލުމަށްޓަކައެވެ. މިގޮތުން މެޒަނެފްރިކް ޓިބިއުލް ތަކުގައި ފުރާނާލޭ އެޅެނީ މެޒަނެފްރިކް ޑަކްޓް ތަކަށެވެ. އެއީ ކުރިން ޕްރޯނެފްރިކް ޑަކްޓް ތަކެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] މެޓަނެފްރަސް
ބަނޑުގައި ދަރިފުޅު އަށަގަންނަތާ 5 ވަނަ ހަފްތާގެ ތެރޭގައި މެޓަނެފްރިކް ޑަކްޓް އުފެދި އަދި ފަހުން ގުރުތާ އުފެދިގެން ދެއެވެ. އަދި އޭގެ ފަހުން ގުރުދާގެ އެތެރޭގެ ހޮޅިތަކުގެ ނިޒާމް އުފެދިގެން ދެއެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ގުރުދާގެ ބަލިތައް
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އުފެދުމުގައި ހުންނަ ބަލިތައް
- އެއްފަޅީގައި ކުޑަ ގުރުދާއެއް އިނުން
- އަސް ފައިގެ ބައްޓަމަށް ގުރުދާ ހުރުން
- ގުރުދާ ގައި ވައިކޮތަޅު ހެދުން
- ޑުޕްލިކޭޓް ގުރުތާ
- އުފެދުމުގައި ކުޑަކަމުދާ ނިޒާމް ބެދިފައި ހުރުން
- އުފެދުމުގައި ކުރިމަތިވާ ހައިޑްރޯ ނެފްރޯސިސް
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] އެކިގޮތްގޮތުން ޖެހޭބަލިތައް
- ޑައިބީޓިކް ނެފްރޮޕަތީ
- ގްލޯމެރިޔޫލޯ ނެފްރައިޓިސް
- އިންޓަސްޓިޝަލް ނެފްރައިޓިސް
- ހައިޑްރޯނެފްރޯސިސް
- ގުރުދާގެ ކެންސަރު
- ޕައިއެލޯނެފްރައިޓިސް
- ލޫޕަސް ނެފްރައިޓިސް
- ގުރުދާ ފޭލްވުން
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ދުނިޔޭގެ ގުރުދާގެ ދުވަސް
ދުނިޔޭގެ ގުރުދާ ދުވަހުގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރަނީ ކޮންމެ އަހަރެއްގެ މާރޗް މަހުގެ ދެވަނަ އަންނަ ބުރާސްފަތި ދުވަސް އެވެ. ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ދުނިޔޭގެ ގުރުދާ ދުވަސް ފާހަގަކޮށްފައި ވަނީ 2006 ވަނަ އަހަރު އެވެ. ދުނިޔޭގެ ގުރުދާ ދުވަސް ފާހަގަކުރަނީ ޢާންމުން ގުރުދާ ބަލިތަކާމެދު ހޭލުންތެރިކޮށް ބަލީގައި މީހުން ދުނިޔެ ދޫކޮށް ދިއުމުގެ ފުރުޞަތު ކުޑަކޮށް ގުރުދާގެ ބަލިތަކުން ރައްކާތެރި މުޖުތަމަޢެއްގެ ބިނާކުރުމުގެ މަގްޞަދު ގައެވެ. ދުނިޔޭގެ ގުރުދާ ދުވަސް ފާހަގަކުރަން ނިންމީ އިންޓަނޭޝަނަލް ސޮސައިޓީ އޮފް ނެފްރޮލޮޖީ އަދި އިންޓަނޭޝަނަލް ފެޑެރޭޝަން އޮފް ކިޑްނީ ފައުންޑޭޝަން ގުޅިގެންނެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ގުރުދާ ބަލީގެ ޢަލާމާތްތައް
- ފެން ޖަމާވުން ( ފޮއްސިވުން )
- ނޭވާ ކުރުވުން
- ވިސްނުމުގެ ހާލަތު ބަދަލުވުން
- ލޭ އަދި ކުޑަކަމުދާ ތަކެތީގެ ޓެސްޓް ނަތީޖާތައް ތަބީޢީ ގޮތެއްގައި ނުހުރުން
- ބޮލުގައި ރިހުން
- ލޭގެ ޕްރެޝަރު މަތިވުން
- އާދަޔާ ޚިލާފަށް ވަރުބަލިވުން
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ގުރުދާ ބަދަލުކުރުން
ވަރަށް ގިނަ ބަލިތަކުގެ ސަބަބުން ގުރުދާ އަށް މައްސަލަތައް ކުރިމަތި ކުރުވައެވެ. ގުރުދާ އަށް މައްސަލަތަކާއި ކުރިމަތިވެއްޖެ ނަމަ އޭގެ ވަޒީފާތައް އަދާކުރުމަށް ބުރޫ އަރައެވެ. މިގޮތުން އާދަޔާ ޚިލާފަށް ބޮޑަށް ގުރުދާގެ ވަޒީފާތަކަށް ބުރޫ އަރައިފިނަމަ ގުރުދާ ބަދަލު ކުރަން ޖެހެއެވެ. އަދި ގުރުދާ ބަދަލުކުރުމުން ހަށިގަނޑަށް ލެވުނު ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގައި އިންދުނު އާގުނަވަނުގެ އެހީގައި ބަލިމީހާ އަށް ދިރިއުޅެވިދާނެ އެވެ.
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ] ގުރުދާ ބަދަލުކުރުމުގެ ކުރިން ހަށިގަނޑުގެ ޙާލަތު ދެނެގަތުން
ގުރުދާ ބަދަލުކުރުމުގެ ކުރިން ހަށިގަނޑުގެ ޙާލަތު ހުރިނެތް ގޮތް ދެނެގަތުމަށްޓަކައި ތަފާތު ޓެސްޓްތައް ކުރެވެއެވެ. މިޓެސްޓް ތަކުގެ ބޭނުމަކީ އެމީހަކީގެ ހަށިގަނޑުގެ ޙާލަތު ހުރިނެތް ގޮތް ދެނެގަތުމާއި، އަދި މުސްތަގުބަލްގައި ނުވަތަ ގުރުދާ ބަދަލު ކުރުމުގެ ސަބަބުން ދިމާވެދާނެ، ކުރިމަތިވެދާނެ މައްސަލައެއް ހުރިތޯ ކުރިން ހޯދައި ދެނެގަތުމެވެ. މިގޮތުން ކުރެވޭ ޓެސްޓްތަކާއި ބެލޭނެ ކަންތައްތައް ތިރީގައި މިވަނީ އެވެ.
- ހަށިގަނޑު ބޭރުފުށުން ބެލުން: މިއީ ހަށިގަނޑުގައި ބޭރުފުށުން ފެންނަ ހުންނަ ކަންކަން ބަލައި ހޯދައި ދެނެގަތުމެވެ. ނުވަތަ ޢާއްމު ނަޒަރަކުން ހަށިގަނޑުގެ ބޭރު ފުށުގެ ޙާލަތު ބަލާލުމެވެ.
- މޭމަތީގެ އެކްސްރޭ: މިއީ ބަލިމީހާގެ ފުއްޕާމެޔާއި ނޭވާލާ ނިޒާމް ޙާލަތު ދެނެގަތުމަށް ނެގޭ އެކްސްރޭ އެކެވެ.
- އީސީޖީ: މިއީ ހިތް މަސައްކަތްކުރާ ގޮތާއި، އަދި ހިތުގެ ޙާލަތު ދެނެގަތުމަށް ހެދޭ ޓެސްޓެކެވެ.
- ސްކޭން ކުރުން: