Slóvaicis
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Is í an tSlóvaicis an teanga Shlavach a labhraítear sa tSlóvaic agus i measc lucht imirce ón tSlóvaic sna tíortha eile, go háirithe i Stáit Aontaithe Mheiriceá. Ar fud an domhain, tá sí ag sé milliún de dhaoine ó dhúchas. Is í an tSeicis an teanga is gaolmhaire léi, agus an dá theanga sách intuigthe ag cainteoirí na teanga eile acu. Mar sin féin, tá caighdeán scríofa agus litríocht dá gcuid féin ag na Slóvacaigh, agus difríochtaí suntasacha ag baint leis an gcóras díochlaonta.
An duine nach bhfuil Slóvaicis aige, nuair a chaithfidh sé súil ar théacs sa teanga, is é an rud is mó a chuirfidh iontas air ná an oiread focal nach bhfuil guta ar bith iontu: smrť ("bás"), blb ("amadán") agus a leithéid. Tá mórán focal ann a bhfuil guta amháin iontu freisin, mar shampla: štvrtok ("Déardaoin"). Is é an míniú ná go mbaintear úsáid an ghuta as an l agus as an r sa tSlóvaicis go minic, agus iad ag iompar an tsiolla mar a bheadh gutaí iontu.
Úsáidtear an síneadh fada sa tSlóvaicis leis na gutaí fada a aithint thar na gutaí gairide. D'fheicfeá an síneadh fada os cionn an r ná an l, cé go nglactar leo mar ghutaí sa teanga. Is é sin le rá, baintear úsáid as na litreacha speisialta seo: á, ä, č, ď, é, í, ľ, ĺ, ň, ó, ô, ŕ, š, ť, ú, ý, ž. Agus seo iad litreacha na haibítre go léir: a, á, ä, b, c, č, d, ď, e, é, f, g, h, i, í, j, k, l, ľ, ĺ, m, n, ň, o, ó, ô, p, (q), r, ŕ, s, š, t, ť, u, ú, v, (w), (x), y, ý, z.
[athraigh] Stair na Slóvaicise
B'í an chéad teanga liteartha a bhí in úsáid ag na Slóvacaigh ná an tSeicis, ach i rith na séú agus na seachtú haoise déag, thosaigh an tSeicis áitiúil ag glacadh le saintréithe ó na canúintí áitiúla Slóvaicise. D'fhorbair trí chanúint scríofa éagsúla, mar atá, canúint scríofa an Iarthair, canúint scríofa Lár na Slóvaice, agus an teanga ar a dtugtar Slóvaicis na nÍosánach. An chéad dá chanúint acu, bhí siad bunaithe ar an tSeicis, ach san am céanna, bhí urlabhra an phobail áitiúil ag imirt a tionchair orthu. Maidir le Slóvaicis na nÍosánach, iarracht a bhí ann de chuid na hEaglaise Caitlicí teachtaireacht an Fhrithreifirméisin a scaipeadh is a chraobhscaoileadh i measc na Slóvacach ina dteanga féin.
Níor thosaigh na Slóvacaigh a dteanga scríofa féin a fhorbairt i ndáiríre roimh dheireadh na hochtú haoise déag. D'fhoilsigh Anton Bernolák an chéad ghramadach sa bhliain 1790, agus i ndiaidh a bháis, sna 1820idí, tháinig a fhoclóir mór Slóvaicise i gcló. An caighdeán a mhol Bernolák don tSlóvaicis, ba chomhghéilleadh é idir na canúintí iartharacha agus na canúintí lárnacha. Níor éirigh Slóvaicis Bernolák coitianta ach i measc na sagart Caitliceach, nó ba rogha leis na Protastúnaigh an tSeicis a d'fhoghlaim siad as an mBíobla Seicise.
D'éirigh ní b'fhearr leis an gcaighdeán Slóvaicise a cheap L'udovít Štúr sna 1840idí. Bhí an caighdeán seo bunaithe ar chanúintí Lár na Slóvaice. Glactar leis gurbh iad a chuid scríbhinní a chuir tús leis an tSlóvaicis chomhaimseartha. Protastúnach a bhí i Štúr, agus bhí sé riachtanach fós an scoilt idir na Caitlicigh agus na Protastúnaigh i gcúrsaí teanga a leigheas. Socraíodh an scéal seo leis an ngramadach Kratká mluvnica slovenská("Gearrghramadach na Slóvaicise"), a tháinig i gcló sa bhliain 1852.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.
![]() |
athraigh Teangacha oifigiúla an Aontais Eorpaigh |
---|---|
Béarla | Danmhairgis | Eastóinis | Fionlainnis | Fraincis | Gaeilge | Gearmáinis | Gréigis | Iodáilis | Laitvis | Liotuáinis Máltais | Ollainnis | Polainnis | Portaingéilis | Seicis | Slóivéinis | Slóvaicis | Spáinnis | Sualainnis | Ungáiris |
|
Foinse: Suíomh gréasáin oifigiúil an AE |