Dónall Ó Conaill

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

Dónall Ó Conaill.
Dónall Ó Conaill.

Polaiteoir Éireannach as Ciarraí ab ea é Dónall Ó Conaill (6 Lúnasa, 177515 Bealtaine, 1847). Ba dhaoine saibhre iad muintir Uí Chonaill. Chuaigh Dónall ar an ollscoil, agus bhain sé amach céim dlí. Rinneadh abhcóide de. Chuaigh sé le polaitíocht níos déanaí. Bhí sé i gcoinne Acht an Aontais, agus d’oibrigh sé go dian chun saoirse na gCaitliceach a bhaint amach, iarracht ar a dtugtar Fuascailt na gCaitliceach. Toghadh é go Westminster sa bhliain 1828. Tugadh saoirse iomlán do na Caitlicigh sa bhliain 1829. Cailleadh an Conallach in 1847, agus cáil air ar fud na hEorpa faoin am sin.

Tá a lán scéalta béaloidis ann a thugann le fios go raibh an Ghaeilge go paiteanta aige, agus é sásta úsáid a bhaint aisti mar theanga rúnda. San am céanna, bhí sé den tuairim go raibh an Béarla ní b'úsáidí agus ní b'oiriúnaí don tsochaí chomhaimseartha a bhí ag forbairt agus ag dul chun tionsclaíochta, agus é ag tabhairt le fios gur rud maith, nó rud nádúrtha ar a laghad, a bheadh ann dar leis féin dá rachadh an Ghaeilge in éag. Bhí an dearcadh seo ag teacht leis an aisling a bhí aige i gcúrsaí eile freisin: dúirt sé go hoscailte go raibh sé ag teastáil uaidh "Briotanaigh thiar" nó West Britons a dhéanamh de na Gaeil - is é sin, daoine a mbeadh cearta sibhialta, teanga agus cultúr na Sasanach acu.

Ós rud é gur chaith an Conallach dúthracht a shaoil ag iarraidh cearta sibhialta a bhaint amach do na Caitlicigh, tugtar an Liberator air as Béarla. Is é an gnáth-théarma Gaeilge a úsáidtear inniu leis an Liberator a aistriú ná an Fuascailteoir, ach deir Ríonach Uí Ógáin ina leabhar faoin gConallach i mbéaloideas na hÉireann, Immortal Dan, gurbh é an Saoirseoir an leagan is minicí a bhíonn sa bhéaloideas, mura mbaintear úsáid as an bhfocal Béarla scun scan.




Vicipéid
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.