યજ્ઞ
From વિકિપીડિયા
યજ્ઞ શબ્દ કે તીન અર્થ હૈં- ૧- દેવપૂજા, ૨-દાન, ૩-સંગતિકરણ સંગતિકરણ કા અર્થ હૈ-સંગઠન યજ્ઞ કા એક પ્રમુખ ઉદ્દેશ્ય ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ કે લોગોં કો સત્પ્રયોજન કે લિએ સંગઠિત કરના ભી હૈ ઇસ યુગ મેં સંઘ શક્તિ હી સબસે પ્રમુખ હૈ પરાસ્ત દેવતાઓં કો પુનઃ વિજયી બનાને કે લિએ પ્રજાપતિ ને ઉસકી પૃથક્-પૃથક્ શક્તિયોં કા એકીકરણ કરકે સંઘ-શક્તિ કે રૂપ મેં દુર્ગા શક્તિ કા પ્રાદુર્ભાવ કિયા થા ઉસ માધ્યમ સે ઉસકે દિન ફિરે ઔર સંકટ દૂર હુએ માનવજાતિ કી સમસ્યા કા હલ સામૂહિક શક્તિ એવં સંઘબદ્ધતા પર નિર્ભર હૈ, એકાકી-વ્યક્તિવાદી-અસંગઠિત લોગ દુર્બલ ઔર સ્વાર્થી માને જાતે હૈં ગાયત્રી યજ્ઞોં કા વાસ્તવિક લાભ સાર્વજનિક રૂપ સે, જન સહયોગ સે સમ્પન્ન કરાને પર હી ઉપલબ્ધ હોતા હૈ
યજ્ઞ કા તાત્પર્ય હૈ- ત્યાગ, બલિદાન, શુભ કર્મ અપને પ્રિય ખાદ્ય પદાર્થોં એવં મૂલ્યવાન્ સુગંધિત પૌષ્ટિક દ્રવ્યોં કો અગ્નિ એવં વાયુ કે માધ્યમ સે સમસ્ત સંસાર કે કલ્યાણ કે લિએ યજ્ઞ દ્વારા વિતરિત કિયા જાતા હૈ વાયુ શોધન સે સબકો આરોગ્યવર્ધક સાઁસ લેને કા અવસર મિલતા હૈ હવન હુએ પદાર્થ્ વાયુભૂત હોકર પ્રાણિમાત્ર કો પ્રાપ્ત હોતે હૈં ઔર ઉનકે સ્વાસ્થ્યવર્ધન, રોગ નિવારણ મેં સહાયક હોતે હૈં યજ્ઞ કાલ મેં ઉચ્ચરિત વેદ મંત્રોં કી પુનીત શબ્દ ધ્વનિ આકાશ મેં વ્યાપ્ત હોકર લોગોં કે અંતઃકરણ કો સાત્વિક એવં શુદ્ધ બનાતી હૈ ઇસ પ્રકાર થોડ઼ે હી ખર્ચ એવં પ્રયતન સે યજ્ઞકર્તાઓં દ્વારા સંસાર કી બડ઼ી સેવા બન પડ઼તી હૈ
વૈયક્તિક ઉન્નતિ ઔર સામાજિક પ્રગતિ કા સારા આધાર સહકારિતા, ત્યાગ, પરોપકાર આદિ પ્રવૃત્તિયોં પર નિર્ભર હૈ યદિ માતા અપને રક્ત-માંસ મેં સે એક ભાગ નયે શિશુ કા નિર્માણ કરને કે લિએ ન ત્યાગે, પ્રસવ કી વેદના ન સહે, અપના શરીર નિચોડ઼કર ઉસે દૂધ ન પિલાએ, પાલન-પોષણ મેં કષ્ટ ન ઉઠાએ ઔર યહ સબ કુછ નિતાન્ત નિઃસ્વાર્થ ભાવ સે ન કરે, તો ફિર મનુષ્ય કા જીવન-ધારણ કર સકના ભી સંભવ ન હો ઇસલિએ કહા જાતા હૈ કિ મનુષ્ય કા જન્મ યજ્ઞ ભાવના કે દ્વારા યા ઉસકે કારણ હી સંભવ હોતા હૈ ગીતાકાર ને ઇસી તથ્ય કો ઇસ પ્રકાર કહા હૈ કિ પ્રજાપતિ ને યજ્ઞ કો મનુષ્ય કે સાથ જુડ઼વા ભાઈ કી તરહ પૈદા કિયા ઔર યહ વ્યવસ્થા કી, કિ એક દૂસરે કા અભિવર્ધન કરતે હુએ દોનોં ફલેં-ફૂલેં
યદિ યજ્ઞ ભાવના કે સાથ મનુષ્ય ને અપને કો જોડ઼ા ન હોતા, તો અપની શારીરિક અસમર્થતા ઔર દુર્બલતા કે કારણ અન્ય પશુઓં કી પ્રતિયોગિતા મેં યહ કબ કા અપના અસ્તિત્વ ખો બૈઠા હોતા યહ જિતના ભી અબ તક બઢ઼ા હૈ, ઉસમેં ઉસકી યજ્ઞ ભાવના હી એક માત્ર માધ્યમ હૈ આગે ભી યદિ પ્રગતિ કરની હો, તો ઉસકા આધાર યહી ભાવના હોગી
પ્રકૃતિ કા સ્વભાવ યજ્ઞ પરંપરા કે અનુરૂપ હૈ સમુદ્ર બાદલોં કો ઉદારતાપૂર્વક જલ દેતા હૈ, બાદલ એક સ્થાન સે દૂસરે સ્થાન તક ઉસે ઢોકર લે જાને ઔર બરસાને કા શ્રમ વહન કરતે હૈં નદી, નાલે પ્રવાહિત હોકર ભૂમિ કો સીંચતે ઔર પ્રાણિયોં કી પ્યાસ બુઝાતે હૈં વૃક્ષ એવં વનસ્પતિયાઁ અપને અસ્તિત્વ કા લાભ દૂસરોં કો હી દેતે હૈં પુષ્પ ઔર ફલ દૂસરે કે લિએ હી જીતે હૈં સૂર્ય, ચન્દ્ર, નક્ષત્ર, વાયુ આદિ કી ક્રિયાશીલતા ઉનકે અપને લાભ કે લિએ નહીં, વરન્ દૂસરોં કે લિએ હી હૈ શરીર કા પ્રત્યેક અવયવ અપને નિજ કે લિએ નહીં, વરન્ સમસ્ત શરીર કે લાભ કે લિએ હી અનવરત ગતિ સે કાર્યરત રહતા હૈ ઇસ પ્રકાર જિધર ભી દૃષ્ટિપાત કિયા જાએ, યહી પ્રકટ હોતા હૈ કિ ઇસ સંસાર મેં જો કુછ સ્થિર વ્યવસ્થા હૈ, વહ યજ્ઞ વૃત્તિ પર હી અવલમ્બિત હૈ યદિ ઇસે હટા દિયા જાએ, તો સારી સુન્દરતા, કુરૂપતા મેં ઔર સારી પ્રગતિ, વિનાશ મેં પરિણત હો જાયેગી ઋષિયોં ને કહા હૈ- યજ્ઞ હી ઇસ સંસાર ચક્ર કા ધુરા હૈ ધુરા ટૂટ જાને પર ગાડ઼ી કા આગે બઢ઼ સકના કઠિન હૈ
[ફેરફાર કરો] યજ્ઞીય વિજ્ઞાન
મન્ત્રોં મેં અનેક શક્તિ કે સ્રોત દબે હૈં જિસ પ્રકાર અમુક સ્વર-વિન્યાસ યે યુક્ત શબ્દોં કી રચના કરને સે અનેક રાગ-રાગનિયાઁ બજતી હૈં ઔર ઉનકા પ્રભાવ સુનને વાલોં પર વિભિન્ન પ્રકાર કા હોતા હૈ, ઉસી પ્રકાર મંત્રોચ્ચારણ સે ભી એક વિશિષ્ટ પ્રકાર કી ધ્વનિ તરંગેં નિકલતી હૈં ઔર ઉનકા ભારી પ્રભાવ વિશ્વવ્યાપી પ્રકૃતિ પર, સૂક્ષ્મ જગત્ પર તથા પ્રાણિયોં કે સ્થૂલ તથા સૂક્ષ્મ શરીરોં પર પડ઼તા હૈ
યજ્ઞ કે દ્વારા જો શક્તિશાલી તત્ત્વ વાયુમણ્ડલ મેં ફૈલાયે જાતે હૈં, ઉનસે હવા મેં ઘૂમતે અસંખ્યોં રોગ કીટાણુ સહજ હી નષ્ટ હોતે હૈં ડી.ડી.ટી., ફિનાયલ આદિ છિડ઼કને, બીમારિયોં સે બચાવ કરને વાલી દવાએઁ યા સુઇયાઁ લેને સે ભી કહીં અધિક કારગર ઉપાય યજ્ઞ કરના હૈ સાધારણ રોગોં એવં મહામારિયોં સે બચને કા યજ્ઞ એક સામૂહિક ઉપાય હૈ દવાઓં મેં સીમિત સ્થાન એવં સીમિત વ્યક્તિયોં કો હી બીમારિયોં સે બચાને કી શક્તિ હૈ; પર યજ્ઞ કી વાયુ તો સર્વત્ર હી પહુઁચતી હૈ ઔર પ્રયતન ન કરને વાલે પ્રાણિયોં કી ભી સુરક્ષા કરતી હૈ મનુષ્ય કી હી નહીં, પશુ-પક્ષિયોં, કીટાણુઓં એવં વૃક્ષ-વનસ્પતિયોં કે આરોગ્ય કી ભી યજ્ઞ સે રક્ષા હોતી હૈ
યજ્ઞ કી ઊષ્મા મનુષ્ય કે અંતઃકરણ પર દેવત્વ કી છાપ ડાલતી હૈ જહાઁ યજ્ઞ હોતે હૈં, વહ ભૂમિ એવં પ્રદેશ સુસંસ્કારોં કી છાપ અપને અન્દર ધારણ કર લેતા હૈ ઔર વહાઁ જાને વાલોં પર દીર્ઘકાલ તક પ્રભાવ ડાલતા રહતા હૈ પ્રાચીનકાલ મેં તીર્થ વહીં બને હૈં, જહાઁ બડ઼ે-બડ઼ે યજ્ઞ હુએ થે જિન ઘરોં મેં, જિન સ્થાનોં મેં યજ્ઞ હોતે હૈં, વહ ભી એક પ્રકાર કા તીર્થ બન જાતા હૈ ઔર વહાઁ જિનકા આગમન રહતા હૈ, ઉનકી મનોભૂમિ ઉચ્ચ, સુવિકસિત એવં સુસંસ્કૃત બનતી હૈં મહિલાએઁ, છોટે બાલક એવં ગર્ભસ્થ બાલક વિશેષ રૂપ સે યજ્ઞ શક્તિ સે અનુપ્રાણિત હોતે હૈં ઉન્હેં સુસંસ્કારી બનાને કે લિએ યજ્ઞીય વાતાવરણ કી સમીપતા બડ઼ી ઉપયોગી સિદ્ધ હોતી હૈ
કુબુદ્ધિ, કુવિચાર, દુર્ગુણ એવં દુષ્કર્મોં સે વિકૃત મનોભૂમિ મેં યજ્ઞ સે ભારી સુધાર હોતા હૈ ઇસલિએ યજ્ઞ કો પાપનાશક કહા ગયા હૈ યજ્ઞીય પ્રભાવ સે સુસંસ્કૃત હુઈ વિવેકપૂર્ણ મનોભૂમિ કા પ્રતિફલ જીવન કે પ્રત્યેક ક્ષણ કો સ્વ્ાર્ગીય આનન્દ સે ભર દેતા હૈ, ઇસલિએ યજ્ઞ કો સ્વર્ગ્ા દેને વાલા કહા ગયા હૈ
યજ્ઞીય ધર્મ પ્રક્રિયાઓં મેં ભાગ લેને સે આત્મા પર ચઢ઼ે હુએ મલ-વિક્ષેપ દૂર હોતે હૈં ફલસ્વરૂપ તેજી સે ઉસમેં ઈશ્વરીય પ્રકાશ જગતા હૈ યજ્ઞ સે આત્મા મેં બ્રાહ્મણ તત્ત્વ, ઋષિ તત્ત્વ કી વૃદ્ધિ દિનાનુ-દિન હોતી હૈ ઔર આત્મા કો પરમાત્મા સે મિલાને કા પરમ લક્ષ્ય બહુત સરલ હો જાતા હૈ આત્મા ઔર પરમાત્મા કો જોડ઼ દેને કા, બાઁધ દેને કા કાર્ય યજ્ઞાગ્નિ દ્વારા ઐસે હી હોતા હૈ, જૈસે લોહે કે ટૂટે હુએ ટુકડ઼ોં કો બૈલ્ડિંગ કી અગિ્ન જોડ઼ દેતી હૈ બ્રાહ્મણત્વ યજ્ઞ કે દ્વારા પ્રાપ્ત હોતા હૈ ઇસલિએ બ્રાહ્મણત્વ પ્રાપ્ત કરને કે લિએ એક તિહાઈ જીવન યજ્ઞ કર્મ કે લિએ અર્પિત કરના પડ઼તા હૈ લોગોં કે અંતઃકરણ મેં અન્ત્યજ વૃત્તિ ઘટે-બ્રાહ્મણ વૃત્તિ બઢ઼ે, ઇસકે લિએ વાતાવરણ મેં યજ્ઞીય પ્રભાવ કી શક્તિ ભરના આવશ્યક હૈ
વિધિવત્ કિયે ગયે યજ્ઞ ઇતને પ્રભાવશાલી હોતે હૈં, જિસકે દ્વારા માનસિક દોષોં-ર્દુગુણોં કા નિષ્કાસન એવં સદ્ભાવોં કા અભિવર્ધન નિતાન્ત સંભવ હૈ કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ, મદ, મત્સર, ઈષ્ર્યા, દ્વેષ, કાયરતા, કામુકતા, આલસ્ય, આવેશ, સંશય આદિ માનસિક ઉદ્વેગોં કી ચિકિત્સા કે લિએ યજ્ઞ એક વિશ્વસ્ત પદ્ધતિ હૈ શરીર કે અસાધ્ય રોગોં તક કા નિવારણ ઉસસે હો સકતા હૈ
અગિ્નહોત્ર કે ભૌતિક લાભ ભી હૈં વાયુ કો હમ મલ, મૂત્ર, શ્વાસ તથા કલ-કારખાનોં કે ધુઆઁ આદિ સે ગન્દા કરતે હૈં ગન્દી વાયુ રોગોં કા કારણ બનતી હૈ વાયુ કો જિતના ગન્દા કરેં, ઉતના હી ઉસે શુદ્ધ ભી કરના ચાહિએ યજ્ઞોં સે વાયુ શુદ્ધ હોતી હૈ ઇસ પ્રકાર સાર્વજનિક સ્વાસ્થ્ય કી સુરક્ષા કા એક બડ઼ા પ્રયોજન સિદ્ધ હોતા હૈ
યજ્ઞ કા ધૂમ્ર આકાશ મેં-બાદલોં મેં જાકર ખાદ બનકર મિલ જાતા હૈ વર્ષા કે જલ કે સાથ જબ વહ પૃથ્વી પર આતા હૈ, તો ઉસસે પરિપુષ્ટ અન્ન, ઘાસ તથા વનસ્પતિયાઁ ઉત્પન્ન હોતી હૈં, જિનકે સેવન સે મનુષ્ય તથા પશુ-પક્ષી સભી પરિપુષ્ટ હોતે હૈં યજ્ઞાગિ્ન કે માધ્યમ સે શક્તિશાલી બને મન્ત્રોચ્ચાર કે ધ્વનિ કમ્પન, સુદૂર ક્ષેત્ર મેં બિખરકર લોગોં કા માનસિક પરિષ્કાર કરતે હૈં, ફલસ્વરૂપ શરીરોં કી તરહ માનસિક સ્વાસ્થ્ય ભી બઢ઼તા હૈ
અનેક પ્રયોજનોં કે લિએ-અનેક કામનાઓં કી પૂર્તિ કે લિએ, અનેક વિધાનોં કે સાથ, અનેક વિશિષ્ટ યજ્ઞ ભી કિયે જા સકતે હૈં દશરથ ને પુત્રેષ્ટિ યજ્ઞ કરકે ચાર ઉત્કૃષ્ટ સન્તાનેં પ્રાપ્ત કી થીં, અગિ્નપુરાણ મેં તથા ઉપનિષદોં મેં વર્ણિત પંચાગ્નિ વિદ્યા મેં યે રહસ્ય બહુત વિસ્તારપૂર્વક બતાયે ગયે હૈં વિશ્વામિત્ર આદિ ઋષિ પ્રાચીનકાલ મેં અસુરતા નિવારણ કે લિએ બડ઼ે-બડ઼ે યજ્ઞ કરતે થે રામ-લક્ષ્મણ કો ઐસે હી એક યજ્ઞ કી રક્ષા કે લિએ સ્વયં જાના પડ઼ા થા લંકા યુદ્ધ કે બાદ રામ ને દસ અશ્વમેધ યજ્ઞ કિયે થે મહાભારત કે પશ્ચાત્ કૃષ્ણ ને ભી પાણ્ડવોં સે એક મહાયજ્ઞ કરાયા થા, ઉનકા ઉદ્દેશ્ય યુદ્ધજન્ય વિક્ષોભ સે ક્ષુબ્ધ વાતાવરણ કી અસુરતા કા સમાધાન કરના હી થા જબ કભી આકાશ કે વાતાવરણ મેં અસુરતા કી માત્રા બઢ઼ જાએ, તો ઉસકા ઉપચાર યજ્ઞ પ્રયોજનોં સે બઢ઼કર ઔર કુછ હો નહીં સકતા આજ પિછલે દો મહાયુદ્ધોં કે કારણ જનસાધારણ મેં સ્વાર્થપરતા કી માત્રા અધિક બઢ઼ જાને સે વાતાવરણ મેં વૈસા હી વિક્ષોભ ફિર ઉત્પન્ન હો ગયા હૈ ઉસકે સમાધાન કે લિએ યજ્ઞીય પ્રક્રિયા કો પુનર્જીવિત કરના આજ કી સ્થિતિ મેં ઔર ભી અધિક આવશ્યક હો ગયા હૈ
[ફેરફાર કરો] યજ્ઞીય પ્રેરણાએઁ
યજ્ઞ આયોજનોં કે પીછે જહાઁ સંસાર કી લૌકિક સુખ-સમૃદ્ધિ કો બઢ઼ાને કી વિજ્ઞાન સમ્મત પરંપરા સન્નિહિત હૈ-જહાઁ દેવ શક્તિયોં કે આવાહન-પૂજન કા મંગલમય સમાવેશ હૈ, વહાઁ લોકશિક્ષણ કી ભી પ્રચુર સામગ્રી ભરી પડ઼ી હૈ જિસ પ્રકાર 'બાલ ફ્રેમ' મેં લગી હુઈ રંગીન લકડ઼ી કી ગોલિયાઁ દિખાકર છોટે વિદ્યાર્થિયોં કો ગિનતી સિખાઈ જાતી હૈ, ઉસી પ્રકાર યજ્ઞ કા દૃશ્ય દિખાકર લોગોં કો યહ ભી સમઝાયા જાતા હૈ કિ હમારે જીવન કી પ્રધાન નીતિ 'યજ્ઞ' ભાવ સે પરિપૂર્ણ હોની ચાહિએ હમ યજ્ઞ આયોજનોં મેં લગેં-પરમાર્થ પરાયણ બનેં ઔર જીવન કો યજ્ઞ પરંપરા મેં ઢાલેં હમારા જીવન યજ્ઞ કે સમાન પવિત્ર, પ્રખર ઔર પ્રકાશવાન્ હો ગંગા સ્નાન સે જિસ પ્રકાર પવિત્રતા, શાન્તિ, શીતલતા, આદરતા કો હૃદયંગમ કરને કી પ્રેરણા લી જાતી હૈ, ઉસી પ્રકાર યજ્ઞ સે તેજસ્વિતા, પ્રખરતા, પરમાર્થ-પરાયણતા એવં ઉત્કૃષ્ટતા કા પ્રશિક્ષણ મિલતા હૈ યજ્ઞ કી પ્રક્રિયા કો જીવન યજ્ઞ કા એક રિહર્સલ કહા જા સકતા હૈ અપને ઘી, શક્કર, મેવા, ઔષધિયાઁ આદિ બહુમૂલ્ય વસ્તુએઁ જિસ પ્ર્રકાર હમ પરમાર્થ પ્રયોજનોં મેં હોમ કરતે હૈં, ઉસી તરહ અપની પ્રતિભા, વિદ્યા, બુદ્ધિ, સમૃદ્ધિ, સાર્મથ્ય આદિ કો ભી વિશ્વ માનવ કે ચરણોં મેં સમર્પિત કરના ચાહિએ ઇસ નીતિ કો અપનાને વાલે વ્યક્તિ ન કેવલ સમાજ કા, બલ્કિ અપના ભી સચ્ચા કલ્યાણ કરતે હૈં સંસાર મેં જિતને ભી મહાપુરુષ, દેવમાનવ હુએ હૈં, ઉન સભી કો યહી નીતિ અપનાની પડ઼ી હૈ જો ઉદારતા, ત્યાગ, સેવા ઔર પરોપકાર કે લિએ કદમ નહીં બઢ઼ા સકતા, ઉસે જીવન કી સાર્થકતા કા શ્રેય ઔર આનન્દ ભી નહીં મિલ સકતા
યજ્ઞીય પ્રેરણાઓં કા મહત્ત્વ સમઝાતે હુએ ઋગ્વેદ મેં યજ્ઞાગ્નિ કો પુરોહિત કહા ગયા હૈ ઉસકી શિક્ષાઓં પર ચલકર લોક-પરલોક દોનોં સુધારે જા સકતે હૈં વે શિક્ષાએઁ ઇસ પ્રકાર હૈં-
૧- જો કુછ હમ બહુમૂલ્ય પદાર્થ અગ્નિ મેં હવન કરતે હૈં, ઉસે વહ અપને પાસ સંગ્રહ કરકે નહીં રખતી, વરન્ ઉસે સર્વસાધારણ કે ઉપયોગ કે લિએ વાયુમણ્ડલ મેં બિખેર દેતી હૈ ઈશ્વર પ્રદત્ત વિભૂતિયોં કા પ્રયોગ હમ ભી વૈસા હી કરેં, જો હમારા યજ્ઞ પુરોહિત અપને આચરણ દ્વારા સિખાતા હૈ હમારી શિક્ષા, સમૃદ્ધિ, પ્રતિભા આદિ વિભૂતિયોં કા ન્યૂનતમ ઉપયોગ હમારે લિએ ઔર અધિકાધિક ઉપયોગ જન-કલ્યાણ કે લિએ હોના ચાહિએ
૨- જો વસ્તુ અગ્નિ કે સમ્પર્ક મેં આતી હૈ, ઉસે વહ દુરદુરાતી નહીં, વરન્ અપને મેં આત્મસાત્ કરકે અપને સમાન હી બના લેતી હૈ જો પિછડ઼ે યા છોટે યા બિછુડ઼ે વ્યક્તિ અપને સમ્પર્ક મેં આએઁ, ઉન્હેં હમ આત્મસાત્ કરને ઔર સમાન બનાને કા આદર્શ પૂરા કરેં
૩- અગ્નિ કી લૌ કિતના હી દબાવ પડ઼ને પર નીચે કી ઓર નહીં હોતી, વરન્ ઊપર કો હી રહતી હૈ પ્રલોભન, ભય કિતના હી સામને ક્યોં ન હો, હમ અપને વિચારોં ઔર કાર્યોં કી અધોગતિ ન હોને દેં વિષમ સ્થિતિયોં મેં અપના સંકલ્પ ઔર મનોબલ અગ્નિ શિખા કી તરહ ઊઁચા હી રખેં
૪- અગ્નિ જબ તક જીવિત હૈ, ઉષ્ણ્ાતા એવં પ્રકાશ કી અપની વિશેષતાએઁ નહીં છોડ઼તી ઉસી પ્રકાર હમેં ભી અપની ગતિશીલતા કી ગર્મી ઔર ધર્મ-પરાયણતા કી રોશની ઘટને નહીં દેની ચાહિએ જીવન ભર પુરુષાર્થી ઔર કર્ત્તવ્યનિષ્ઠ રહના ચાહિએ
૫- યજ્ઞાગ્નિ કા અવશેષ ભસ્મ મસ્તક પર લગાતે હુએ હમેં સીખના હોતા હૈ કિ માનવ જીવન કા અન્ત મુટ્ઠી ભર ભસ્મ કે રૂપ મેં શેષ રહ જાતા હૈ ઇસલિએ અપને અન્ત કો ધ્યાન મેં રખતે હુએ જીવન કે સદુપયોગ કા પ્રયત્ન કરના ચાહિએ
અપની થોડ઼ી-સી વસ્તુ કો વાયુરૂપ મેં બનાકર ઉન્હેં સમસ્ત જડ઼-ચેતન પ્રાણિયોં કો બિના કિસી અપને-પરાયે, મિત્ર-શત્રુ કા ભેદ કિયે સાઁસ દ્વારા ઇસ પ્રકાર ગુપ્તદાન કે રૂપ મેં ખિલા દેના કિ ઉન્હેં પતા ભી ન ચલે કિ કિસ દાની ને હમેં ઇતના પૌષ્ટિક તત્ત્વ ખિલા દિયા, સચમુચ એક શ્રેષ્ઠ બ્રહ્મભોજ કા પુણ્ય પ્રાપ્ત કરના હૈ, કમ ખર્ચ મેં બહુત અધિક પુણ્ય પ્રાપ્ત કરને કા યજ્ઞ એક સર્વોત્તમ ઉપાય હૈ
યજ્ઞ સામૂહિકતા કા પ્રતીક હૈ અન્ય ઉપાસનાએઁ યા ધર્મ-પ્રક્રિયાએઁ ઐસી હૈં, જિન્હેં કોઈ અકેલા કર યા કરા સકતા હૈ; પર યજ્ઞ ઐસા કાર્ય હૈ, જિસમેં અધિક લોગોં કે સહયોગ કી આવશ્યકતા હૈ હોલી આદિ બડ઼ે યજ્ઞ તો સદા સામૂહિક હી હોતે હૈં યજ્ઞ આયોજનોં સે સામૂહિકતા, સહકારિતા ઔર એકતા કી ભાવનાએઁ વિકસિત હોતી હૈં
પ્રત્યેક શુભ કાર્ય, પ્રત્યેક પર્વ-ત્યૌહાર, સંસ્કાર યજ્ઞ કે સાથ સમ્પન્ન હોતા હૈ યજ્ઞ ભારતીય સંસ્કૃતિ કા પિતા હૈ યજ્ઞ ભારત કી એક માન્ય એવં પ્રાચીનતમ વૈદિક ઉપાસના હૈ ધાર્મિક એકતા એવં ભાવનાત્મક એકતા કો લાને કે લિએ ઐસે આયોજનોં કી સર્વમાન્ય સાધના કા આશ્રય લેના સબ પ્રકાર દૂરદર્શિતાપૂર્ણ હૈ
ગાયત્રી સદ્બુદ્ધિ કી દેવી ઔર યજ્ઞ સત્કર્મોં કા પિતા હૈ સદ્ભાવનાઓં એવં સત્પ્રવૃત્તિયોં કે અભિવર્ધન કે લિએ ગાયત્રી માતા ઔર યજ્ઞ પિતા કા યુગ્મ હર દૃષ્ટિ સે સફલ એવં સમર્થ સિદ્ધ હો સકતા હૈ ગાયત્રી યજ્ઞોં કી વિધિ-વ્યવસ્થા બહુત હી સરલ, લોકપ્રિય એવં આકર્ષક ભી હૈ જગત્ કે દુર્બુદ્ધિગ્રસ્ત જનમાનસ કા સંશોધન કરને કે લિએ સદ્બુદ્ધિ કી દેવી ગાયત્રી મહામન્ત્ર કી શક્તિ એવં સાર્મથ્ય અદ્ભુત ભી હૈ ઔર અદ્વિતીય ભી
નગર, ગ્રામ અથવા ક્ષેત્ર કી જનતા કો ધર્મ પ્રયોજનોં કે લિએ એકત્રિત કરને કે લિએ જગહ-જગહ પર ગાયત્રી યજ્ઞોં કે આયોજન કરને ચાહિએ ગલત ઢંગ સે કરને પર વે મહઁગે ભી હોતે હૈં ઔર શક્તિ કી બરબાદી ભી બહુત કરતે હૈં યદિ ઉન્હેં વિવેક-બુદ્ધિ સે કિયા જાએ, તો કમ ખર્ચ મેં અધિક આકર્ષક ભી બન સકતે હૈં ઔર ઉપયોગી ભી બહુત હો સકતે હૈં
અપને સભી કર્મકાણ્ડોં, ધર્માનુષ્ઠાનોં, સંસ્કારોં, પર્વોં મેં યજ્ઞ આયોજન મુખ્ય હૈ ઉસકા વિધિ-વિધાન જાન લેને એવં ઉનકા પ્રયોજન સમઝ લેને સે ઉન સભી ધર્મ આયોજનોં કી અધિકાંશ આવશ્યકતા પૂરી હો જાતી હૈ
લોકમંગલ કે લિએ, જન-જાગરણ કે લિએ, વાતાવરણ કે પરિશોધન કે લિએ સ્વતંત્ર રૂપ સે ભી યજ્ઞ આયોજન સમ્પન્ન કિયે જાતે હૈં સંસ્કારોં ઔર પર્વ-આયોજનોં મેં ભી ઉસી કી પ્રધાનતા હૈ
પ્રત્યેક ભારતીય ધર્માનુયાયી કો યજ્ઞ પ્રક્રિયા સે પરિચિત હોના હી ચાહિએ