एलुमिनियम

विकिपीडिया, एक मुक्त ज्ञानकोष से

एलुमिनियम एक भौतिक तत्त्व है जो धातुरूप में पाया जाता है । यह भूपर्पटी में सबसे अधिक मात्रा में पाई जाने वाली धातु है । बॉक्साईट एलुमिनियम का एक प्रमुख अयस्क है । यह मुख्य रूप से अलुमिनियम ऑक्साईड, आयरन आक्साईड तथा कुछ अन्य अशुद्धियों से मिलकर बना होता है । बेयर प्रक्रम द्वारा इन अशुद्धियों को दूर कर दिया जाता है जिससे सिर्फ़ अलुमिना (Al2O3) बच जाता है । एलुमिना से विद्युत अपघटन द्वारा शुद्ध एलुमिनियम प्राप्त होता है ।

एलुमिनियम धातु विद्युत तथा ऊष्मा का चालक तथा काफ़ी हल्की होती है । इसके कारण इसका उपयोग हवाई जहाज के पुर्जों को बनाने में किया जाता है । भारत में जम्मू कश्मीर, मुंबई, कोल्हापुर, जबलपुर, रांची, सोनभद्र, बालाघाट तथा कटनी में बॉक्साईट के विशाल भंडार पाए जाते है । उड़ीसा स्थित NALCO दुनिया की सबसे सस्ती अलुमिनियम बनाने वाली कम्पनी है [१]

रसायन तत्त्व(रसायनशास्त्र)
हाइड्रोजनहीलियमलिथियमबेरिलियमबोरोनकार्बननाइट्रोजनअक्सिजनफ्लोरिननियोनसोडियममेगनीसियमएलुमिनियमसिलिकनफास्फोरसगन्धकःक्लोरिनआर्गनपोटासियमकाल्सियमस्काण्डियमटाइटानियमवनडियमक्रोमियममंगनीजलोहम्कोबाल्टनिकेलताम्रम्वङ्गम्गालियमजर्मेनियमआर्सेनिकसेलेनियमब्रोमिनकृप्टनरुबिडियमस्ट्रोन्सियमयितृयमजर्कोनियमनायोबियममोलिब्डेनमटेक्निशियमरुथेनियम । रोडियम । पलाडियमरूप्यम्काडमियमइण्डियमत्रपुएन्टिमोनीटेलुरियमआयोडिनजेननसेसियमबेरियमलाञ्थनमसेरियमप्रासियोडाइमियमनियोडाइमियमप्रोमेथियमसमारियमयुरोपियमग्याडोलिनियमटर्बियमडिस्प्रोसियमहोल्मियमअर्बियमथुलियमयिट्टरबियमलुटेटियमहाफ्नियमटाण्टलमटंग्स्टनरेनियमअस्मियमइरिडियमप्लाटिनमसुवर्णम्पारदःबिस्मुथपोलोनियमएस्टाटिनरेडनफ्रान्सियमरेडियमएक्टिनियमथोरियमप्रोट्याक्टिनियमयूरानियमनेप्टुनियमप्लुटोनियमअमेरिसियमक्युरियमबर्केलियमकालिफोर्नियमआइन्स्टाइनियमफर्मियममेण्डेलीवियमनोबेलियमलरेन्सियमरुथरफोर्डियमडब्नियमसीबोर्गियमबोरियमहसियममेइट्नेरियम । उनउननिलियम । उनउनउनियम । उनउनबियम । उनउनक्वाडृयम । उनउनहेक्जियम