Վահրամ Ալազան
Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վահրամ Ալազան (1903-1966) – անվանի բանաստեղծ և արձակագիր, գրական և հասարակական վաստակաշատ գործիչ է, հայոց հոգևոր մշակույթի երախտավոր մշակներից մեկը։
Բովանդակություն |
[խմբագրել] Կենսագրություն
Վ. Ալազանը (Գաբուզյան) ծնվել է 1903 թ-ին Վասպուրական աշխարհի Վան քաղաքում։ Սկզբնական կրթությունն ստացել է ծննդավայրի Արարք թաղամասի ծխական դպրոցում։
Վահրամը անձամբ տեսավ և ապրեց հայոց ցեղասպանության ողբերգությունը, տեղահանության սարսափները, գաղթի ճանապարհին կորցրեց ծնողներին, մի կերպ հասավ Երևան և ապաստան գտավ որբանոցում։ Այստեղ նա ուսմանը զուգընթաց, մասնագիտացավ գրաշարության մեջ։
1918 թ-ին Վահրամը «Ուրարտու» տպարանում աշխատում է որպես գրաշար-բանվոր, 1921 թ-ին «Խորհրդային Հայաստան» օրաթերթում` գրաշար։ Վ.Գաբուզյան ստորագրությամբ տպագրվում է նրա առաջին բանաստեղծությունը` «Կարմիր հաղթանակը»։ Այնուհետև մամուլում` լույս են տեսնում նրա բանաստեղծությունները, պոեմները, պատմվածքներն ու ակնարկները, այս անգամ արդեն «Ալազան» ստորագրությամբ։ 1992 թ-ին հրատարակվում է գրողի անդրանիկ գիրքը` «Տարիների խաղը» պոեմը։ Այս տարիներին Ալազանը ակտիվորեն մասնակցում է գրական ու քաղաքական կյանքին։ Եղել է «Ավանգարդ» թերթի հիմնադիրներից մեկը (1922), «Տպագրական բանվոր» բազմատիրաժ լրագրի խմբագիրը (1922-1930), Հայաստանի գրողների ասոցիացիայի նախագահը (1933-1936), նույն թվականներին եղել է նաև «Գրական թերթի» խմբագիրը։ Վ. Ալազանին բախտ է վիճակվել մասնակցելու 1935 թ-ին Փարիզում տեղի ունեցած մշակույթի պաշտպանության միջազգային առաջին կոնգրեսին։
Վ. Ալազանը նվիրումով ծառայեց հայրենի հոգևոր մշակույթին, սերունդներին թողեց բազմաժանր ու արժեքավոր գրական ժառանգություն։
[խմբագրել] Ստեղծագործական աշխատանք
Ալազանը հետևելով Չարենցի հայտնի պատգամին` «թե ուզում ես երգըդ լսեն, ժամանակի շունչը դարձիր», արձագանքում է ժամանակի ոգուն, ժողովրդի կյանքին, օրվա հուզող ու հրատապ հարցերին։ Տարբեր տարիների իր բազմաժանր ստեղծագործություններում Ալազանն անդրադարձել է ժամանակի ամենահիմնական երևույթներին` սկսած ազատության համար պայքարի հերոսական դրվագներից, նոր մշակույթ ստեղծելու ծրագրային խնդիրներից մինչև Հայրենական մեծ պատերազմը և ետպատերազմյան խաղաղ շինարարությունը։
Ալազանի «Մաքառումներ» (1933), «Բանաստեղծի սիրտը» (1954), «Հորիզոններ» (1957) գրքերում ամփոփված ստեղծագործությունները լավագույն նմուշներ են հայ չափածոյի մեջ։
1934-ին հրատարակվում է Ալազանի «Վաթսուներորդ հորիզոնում» վեպը, որը հայ արձակի լավագույն նմուշներից է։
«Հյուսիսային աստղ» ստեղծագործությունը պատկերում է հյուսիսում գտնվող ապակու գործարանի բանվորության հերոսական աշխատանքը։ «Հյուսիսային աստղ» վեպը անթերի գործ է և թարգմանվել է ռուսերեն։
Վ. Ալազանը հեղինակ է նաև բազմաթիվ քաղաքական - հրապարակախոսական, գրաքննադատական արժեքավոր հոդվածների։ Նա Վ. Նորենցի հետ կազմել, խմբագրել, հրատարակել է Մ. Մեծարենցի երկերի լիակատար ժողովածուն, «Արևմտահայ բանաստեղծներ» հատընտիրը, Պ. Դուրյանի «Տաղերը»։
[խմբագրել] Մեջբերումներ Ալազանի մասին
Վահրամ Ալազանը պատկանում է այն գրողների թվին, որոնք չեն մոռացվում և որպես մարդ և որպես ստեղծագործող ապրում են բոլորի հետ։
Վահրամ Ալազանի բանաստեղծություններից շատերը վերածվել են երգերի, որոնք տարածվել են ժողովրդի մեջ և մասսայականություն են վայելում։
Հր. Թամրազյան
[խմբագրել] Գրականություն
- Ալազան Վ. Անտիպ երգեր։ Չափածո.- Ե.։ Հայաստան, 1972.- 85 էջ։
- Ալազան Վ. Բանաստեղծի սիրտը։ Չափածո.- Ե.։ Հայպետհրատ, 1954.- 335 էջ։
- Ալազան Վ. Ժողովրդի կամքը։ (Փոքրիկ պոեմ մեծ աղջկա մասին).- Ե.։ Հայպետհրատ, 1955.- 15 էջ;
- Ալազան Վ. Լուսեղեն կարոտը։ Հեքիաթ պոեմ.Ե.; Հայպետհրատ, 1962.- 47 էջ;
- Ալազան Վ. Հյուսիսային աստղ։ Վեպ.- Ե.։ Հայպետհրատ, 1956.- 486 էջ։
- Ալազան Վ. Հորիզոններ։ Չափածո.- Ե.: Հայպետհրատ, 1957.- 387 էջ։
- Ալազան Վ. Հուշեր.- Ե.: Հայաստան, 1967.- 374 էջ։
- Ալազան Վ. Տառապանքի ուղիներով։ (Հուշեր).Ե.։ Խորհրդային գրող, 1990.- 238 էջ։
[խմբագրել] Գրականություն Ալազնի մասին
- Աղավնի։ Մեծ հոգով այս մարդը։ (Ծննդյան 70-ամյակը).- Գրական թերթ, 1973, 18 մայիսի։
- Ափինյան Ա. Անկախության Գինը։ («Եռագույնի ու մահի երկրում» գրքի մասին).- Հայաստանի Հանրապետություն 1991, 30 հունիսի։
- Կապուտիկյան Ս.։ Մարդ, որը ապրում է մեր մեջ։ (Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ).- Գրական թերթ, 1973, 18 մայիսի։
- Մանուկյան Ս. Վահրամ Ալազան: (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ).- Գրական թերթ, 1983, 10հունիսի։