Արշակունիներ

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Արշակունիներ, հայ, արքայատոհմ Մեծ Հայքում 66-428–ին, պարթև Արշակունիների հայկական ճյուղ։ Արտաշեսյան վախճանից հետո Մեծ Հայքում քաղաքական ազդեցության համար մրցակցել են Հռոմն ու պարթևական պետությունը։ Պարթև Արշակունիները ջանացել են Հռոմին դուրս մղել Մեծ Հայքից։ Պարթևաց Արտավան III թագավորի որդեգրած քաղաքական այդ ծրագիրը չի իրագործվել. Մեծ Հայքում թագավորող նրա որդիները տապալվել են Հռոմի կայսր Տիբերիոս Կլավդիոս Ներոնի միջամտությամբ։ Տիբերիոսի հակահայկական քաղաքականությունը սրել է հայերի դժգոհությունն ու թշնամանքը Հռոմի նկատմամբ։ 37-ին հայերն ապստամբել են, գահընկեց արել Միհրդատ Իբերացուն և քշել երկրից։ Հռոմի նոր կայսր Կայոս Կեսար գերմանիկոսը ճանաչել է Մեծ Հայքի ինքնությույնությունը, վերականգնել Փոքր Հայքի թագավորությունը։ 52-ին պարթևական բանակը մտել է Մեծ Հայք և գահ բարձրացրել Վաղարշի կրտսեր եղբայր Տրդատին։ Արտաշատ և Տիգրանակերտ մայրաքաղաքները ընդունել են Տրդատին։ 61-ին Վաղարշը Գերագույն ժողովում Տրդատին Մեծ Հայքի թագավոր է պսակել և պարթևական ուժերը կենտրոնացրել Հռոմի ու նրա դրածո Տիգրան Զ–ի դեմ։ 62-ի գարնանը հռոմեական մի մեծ զորաբանակ Կեսեննիոս Պետրոսի հրամանարությամբ շարժվել է Մեծ Հայքի դեմ՝ այն նվաճելու և նահանգի վերածելու մտադրությամբ։ Հայ–պարթևական զորքերը արագ երթով պաշարել են Պետրոսի բանակը՝ նրան հարկադրելով հանձնվել։ Կարճատև բանակցություններից հետո Պետրոսը հաշտություն է խնդրել, զինզթափվել և հապճեպորեն նահանջել։ 64-ին Արևելք է ժամանել հռոմեական նոր զորաբանակ՝ Կորբուլոնի առաջնորդությամբ։ Նա բանակցել է Տրդատի հետ և պայմանավորվել, որ վերջինըս մեկնի Հռոմ և իր թագն անձամբ ստանա կայսրից։ Տրդատ Ա–ի գահակալությամբ Մեծ Հայքում վերջնականապես հաստատվել է Արշակունիների թագավորական ճյուղը։ Գահակալման հետագա տարիներին (66-68) Տրդատ Ա թագավորը նշանավորվել է շինարարական և բարենորոգչական գործունեությամբ։