Աստատ
Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Աստատ (լատ. Astatium, հունարեն «աստատոս» - անկայուն բառից), քիմիական նշանը` At (կարդացվում է «աստատ»), ատոմային թիվը` 85, ատոմային զանգվածը` 209.987: Տեղակայված է պարբերական համակարգի 6-րդ պարբերության VIIA խմբում, պատկանում է հալոգենների շարքին: Ստաբիլ իզոտոպներ չունի: Հայտնի են ավելի քան 20 իզոտոպներ` 196-219 ատոմային թվերով: Համեմատաբար երկարադիմացկուն են 210At (կիսատրոհման պարբերությունը T1/2 = 8.1 ժամ) և 211At (T1/2 = 7.21 ժամ): Չգրգռված ատոմի արտաքին էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիան է 4f145d106s2p5: Ցուցաբերում է -1, +1, +5 օքսիդացման աստիճաներ (վալենտականությունները I և V): Ատոմի շառավիղը գնահատված է 0.144 նմ: Ազատ աստատի մոլեկուլները, հավանաբար, երկատոմանի են:
[խմբագրել] Հայտնագործումը
Աստատն առաջին անգամ արհեստական ճանապարհով ստացել են Դ. Կորսոնը, Կ. Մակենզին և Է. Սերգեն 1940թ.: 1943-1946թթ. բացահայտվել է բնության մեջ աստատի արագ տրոհվող իզոտոպների առկայությունը:
[խմբագրել] Բնության մեջ տարածվածությունը
Աստատը շատ հազվագյուտ տարր է: Երկրի մակերևույթի 1.6 կմ հաստությամբ շերտում պարունակվում է ընդամենը 70 մգ աստատ: Աստատի մշտական առկայությունը բնության մեջ պայմանավորված է այն փաստով, որ դրա կարճաժամկետ ռադիոնուկլիդները (210At, 211At և 219At) մտնում են Ուրանի և թորիումի ռադիոակտիվ շարքերի մեջ: Դրանց առաջացման արագությունն անընդհատ է և հավասար է դրանց տրոհման արագությանը, այդ պատճառով երկրակեղևում պարունակվում է այս ատոմների անփոփոխ քանակություն:
[խմբագրել] Հատկությունները
Աստատը պինդ նյութ է: Դրա համար բնութագրական է մետաղների և ոչ մետաղների (հալոգենների) հատկությունների համակցությունը: Ինչպես յոդը, աստատը լավ լուծվում է օրգանական լուծիչներում և հեշտությամբ դրանցով լուծազատվում է: Ցնդողականությամբ չնչին զիջում է յոդին: Աստատի հալման ջերմաստիճանը 244°C է, իսկ եռմանը` 309°C: