Աղբիանոսյաններ

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Աղբիանոսյաններ, հոգևորական տոհմ Հայաստանում, IV-Vդդ.։ Ըստ Ագաթանգեղոսի, Հայաստանում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակվելուց հետո քրմի որդի Աղբիանոսը կարգվեց եպիսկոպոս։ Հայաստանի կրոնական կյանքում ունեցած բարձր դիրքն ու հեղինակությունը Աղբիոնոսին արտոնում էին մասնակցելու պալատական խորհրդականներին և երկրի կարևոր հարցերի քննարկմանը։ Արտիշատը, որը պատկանում էր Աղբիանոսյաններին, հոգևոր կենտրոնի իր առաջնությունը պահպանեց նաև Հայաստանում քրիստոնեությունն ընդունելուց հետո։ Փավստոս Բյուզանդը Աշտիշատի եկեղեցին անվանում է «մեծ և առաջին մայր եկեղեցի», մատնանշում նրա ավագությունը բոլոր հայ եկեղեցիների նկատմամբ։ IV-Vդդ. Հայաստանի եպիսկոպոսապետության համար մղող մրցապայքարում Աղբիանոսյանները մնում էին Գրիգոր Լուսավորչի տոհմի գլխավոր հակառակորդները և հաճախ գերակշռության ձեռք բերում։ Հայրապետական գահին Աղբիանոսյանների և Գրիգոր Լուսավորչի հետնորդների աթոռակայելը հիմնականում պայմանավորվել է Մեծ Հայքի իշխանության վարած արտաքին քաղաքականությամբ։ Լուսավորչի հետնորդները հակված էին դեպի Արևելյան Հռոմեական կայսրությունը, անհամերաշխ էին Պարսկաստանին և հայ Արշակունի այն թագավորներին, որոնք փորձում էին դաշնակցել Պարսկաստանի հետ.Աղբիանոսյանները ձգտել են համերաշխ մնալ դրացի Պարսկաստանի հետ և Հռոմեական կայսրության վերահսկողությունից ձերբազատել հայ եկեղեցին։ 373–ին Աղբիանոսյաններից Հուսիկ Բ կաթողիկոս դարձավ Պապ թագավորի նախաձեռությամբ, առանց Կեսարիայի մեծ եպիսկոպոսապետի ձեռնադրության՝ փաստորեն հիմնելով հայկական անկախ եկեղեցի։ Vդ. 2-րդ կեսին Աղբիանոսյանները կորցնում են քաղաքական ակտիվությունը։ Դրանից հետո Աղբիանոսյանների մասին տեղեկություններ չեն հաղորդվում։