Մովսես Սիլիկյան

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Մովսես Սիլիկյան
Մովսես Սիլիկյան

Մովսես Սիլիկյանը (1862 - 1937) հայտնի հայ գեներալ էր և ազգային հերոս, Ռուսաստանի բանակի, հետագայում նաև Հայաստանի բանակի գեներալ մայոր։

Սիլիկյանը ավարտել է Մոսկվայի Ռազմական Գիմնազիումը, Ալեքսադրապոլի Ռազմական Դպրոցը և սպայական հրաձգային դպրոցը։ 1884 թ.–ից ծառայել է ռուսական բանակում։ Առաջին Համաշխարհային Պատերազմի ժամանակ մասնակցել է Կովկասյան Ճակատի մարտերին։

[խմբագրել] Առաջին Համաշխարհային Պատերազմ

Լինելով Վանում տեղակայված զորքերի մի զորագունդի ղեկավար՝ գնդապետ Սիլիկյանը մասնակցել է Մուշի, Բիթլիսի հաղթական վերցմանը, Էզրումի գրոհմանը, որը վերցնելուց հետո դարձել է Հրամանատար? (in english` Commandant)։ Իր ռազմական հաջողությունների համար իրեն տրվել են բազմաթիվ պատվանշաններ, այդ թվում նաև Սուրբ Գրիգորի անվան Պատվանշանը։ Բացի դրանից Սիլիկյանի կոչումը բարձրացվել է և դարձել Գեներալ Մայոր։

1917 թ.–ի Ռուսական Հեղափոխությունից և ռուսական զորքերի նահանջից հետո Սիլիկյանը թողել է ռուսական զորքը և 1918 թ.ի հունվարին դարձել է Հայաստանի Առաջին Հրաձգային Գնդի հրամանատար։ Կարճ ժամանակում Սիլիկյանը ստեղծեց մարտունակ կանոնավոր զորամասեր, որոնք պատրաստ էին Օսմանյան Կայսրության զորքերի հարձակումները հետ մղելուն և իրենց պաշտպանության և հսկման տակ էին վերցրել Երևանը։ Ավելի ուշ այդ տարի, Հայստանի անկախացումից հետո, Սիլիկյանի զորքերը կազմել են Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետության բանակի կորիզը։

Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն

1918 թ.–ի մայիսին, երբ Իսլամի բանակը հարձակվեց Ալեքսանդրապոլի վրա, որից հետո հաջորդ նշանակակետը արդեն Երևանն էր, Սիլիկյանի գլխավորության տակ էին կանոնավոր բանակը և ոստիկանությունը։ Սարդարապատի և Բաշ–Ապարանի ճակատամարտերում թուրքական զորքերը պարտություն կրեցին։ Ահա թե ինչ է ասել այդ ճակատամարտին մասնակցած և ապագայում Խորհրդային Միության Մարշալի կոչումի արժանացած Հովհաննես Բաղրամյանը Սիլիկյանի մասին. «այդ ժամանակվա հայ գեներալներից ամենատաղանդավորը Սիլիկյանն էր...»։

[խմբագրել] Առաջին Համաշխարհային Պատերազմից հետո

1920 թ.–ի աշնանը Սիլիկյանը գլխավորում էր Կարս–Ալեկսանդրապոլ Ճակատի հայկական զորքերը։ Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո Սիլիկյանը աշխատել է մի քանի սովետական հաստատություններում։ Սիլիկյանը ձեռբակալվել և բանտարկվել է 1937 թ.–ին, Ստալինյան «մաքրումների» ժամանակ՝ ազգայնամոլության մեջ մեղադրվելու պատրվակով։ Հետմահու արդարացվել էԽրուշչովիժամանակ։

Այլ լեզուներով