Իրան

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

جمهوری اسلامی ايران
Ժօմհուրիյէ Էսլամիյէ Իրան
Իրանի Իսլամական Հանրապետություն
Իրանի դրոշը Իրանի Զինանշան
Նշանաբան՝
"Անկախություն, ազատություն, Իսլամական Հանրապետություն"
(1979-)
Ազգային հիմն՝
Սորյուտ-է Մելլի-է Իրան
Իրանի դիրքը
Մայրաքաղաք Թեհրան
35°41′N, 51°25′E
Ամենամեծ քաղաք մայրաքաղաք
Պետական լեզու(ներ) պարսկերեն
Կառավարում Իսլամական Հանրապետություն
 -  Հոգևոր Առաջնորդ Այաթոլլա Ալի Համենեի
 -  Նախագահ Մահմուդ Ահմադինեջադ
Հիմնում
 -  Պրոտո-Էլամական Ժամանակ 3200-2700 BCE 
 -  Էլամական Ժամանակ 2700-550 BCE 
 -  Մարական հարստություն 728-550 BCE 
 -  Աքամենյան հարստություն 550-330 BCE 
 -  Պարթև հարստություն 248 BC-224 CE 
 -  Սասանյան հարստություն 224–651 CE 
 -  Սեֆյան հարստություն մայիս 1502 
 -  Առաջին Սահմանադրություն 1906 
 -  Իսլամական Հեղափոխություն 1979 
Տարածք
 -  Ընդհանուր 1,648,195 կմ² (18-րդ)
636,372 մայլ² 
 -  Ջրային (%) 0.7
Բնակչություն
 -  2007 նախահաշիվը 71,208,000 (18-րդ)
 -  2006 մարդահամարը 70,472,846 (17-րդ)
 -  Խտություն 42 /կմ² (158-րդ)
109 /մայլ²
ՀՆԱ (ԳՀ) 2005 գնահատում
 -  Ընդհանուր $610.4 բիլիոն (19-րդ)
 -  Մեկ շնչի հաշվով $8,900 (69-րդ)
Ջինի (1998) 43.0 (միջին
ՄԶՀ (2004) 0.746 (միջին) (96-րդ)
Դրամական միավոր Իրանական ռիալ (ريال) (IRR)
Ժամային գոտի IRST (UTC+3:30)
 -  Ամռանը (DST) չգործածված (UTC+3:30)
Ինտերնետ .ir
Հեռախոսային կոդ +98

Իրան (պարսկերեն՝ ايران, Իրան; ՄՀԱ՝ [iːˈɾɒn]), պաշտոնապես Իրանի Իսլամական Հանրապետություն (պարսկերեն՝ جمهوری اسلامی ايران, Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Īrān), նախապես ճանաչված իբր Պարսկաստան, երկիր է Ասիայի հարավ-արևմտքում։ Գտնվել է այն շրջանում ուր Միջին Արևելքն ու Հարավային Ասիան իրար դպել են։

18-րդ ամենամեծ երկիրն է աշխարհի։ Իրանը մի քիչ աւելի մեծ է Մեծ Բրիտանիայից և Գերմանիայից միասին։ Աւելի քան 70 միլիոն բնակչություն ունի։

Իրանը սահմանակից է Հայաստանում, Ադրբեջանում և Թուրքմենիստանում հարավում, արևելքում՝ Աֆղանիստանում և Պակիստանում ու արևմտքում՝ Թուրքիայում և Իրաքում։ Հարկ է աւելցնել որ Իրանը սահմանակից է Պարսից ծոցում որ կարևոր քարյուղ արտադրող շրջան է, Ոմանի ծոցում, և Կասպից ծովում։

Շիա Իսլամական կրոնը երկրի կրոնն է և պարսկերենը՝ պաշտոնական լեզուն։

Իրանը քաղաքական կողմից կազմվել է 7 կարավարական մարմիններով։ Հիմնվել է 1979-ի սահմանդրության վրայ։ Երկրի ամենամեծ ուժը Գերագոյն Առաջնորդ Այաթոլլահ Ալի Խամայենին է։

Իրանը իբր երկիր և իբր ազգ ունի աշխարհի ամենահին պատմություններէն մին, այսինքն կ'երկարի աւելի քան 6000 տարի։ Պատմության ընթացքում Իրանը եղել է կարևոր քանի որ գտնվել է Եվրասիայի սրտում։ Իրանը հիմնական անդամներէն մին է ՄԱԿ-ի և այլ քաղաքական կազմակերպությունների։ Իրանը Հարավ-արևմտյան Ասիայի կարևոր ուժ մըն է և կարևոր դիրք գրավել է աշխարհի տնտեսության մէջ իր քարյուղի և բնական կասի հանքերին պատճառավ։ Իրան անունը եկել է Արիական անունից, որ նշանակվել է Արիացիների Երկիրը։

[խմբագրել] Աշխարհագրությունը և ժողովրդագրությունը

[խմբագրել] Մայրաքաղաքը

Թեհրան

[խմբագրել] Արտագին հղումներ

Վիքիփեդիա Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիփեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով  այն։
Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։
Այլ լեզուներով