Կոմիտաս

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյան
Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյան

Կոմիտաս (Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյան, Սեպտեմբեր 26, 1869 - Հոկտեմբեր 22, 1935) - հայ կոմպոզիտոր, երգահան, երգիչ, և դասատու։

[խմբագրել] Կենսագրություն

Կոմիտասը ծնվել է 1869 թվի Սեպտեմբերի 26-ին կամ Հոկտեմբերի 8-ին Թուրքիայի Քուտահյա քաղաքում և մահացել Հոկտեմբերի 22-ին Փարիզում։ Նա ճանաչված է որպես Հայ կոմպոզիտոր, երգիչ, երաժշտական էթնոլոգ, երաժշտագետ, քահանա, և համարվում է որպես ժամանակակից Հայկական դասական երաժշտության հիմնադիր։ Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյանը ծնվել է երաժշտասեր մի ընտանիքի մեջ, որ միայն խոսում էր Թուրքերեն։ Նա մեկ տարեկանում զրկվում է մորից, իսկ տաս տարեկանում կորցնում է հորը։ Նա ապրում է իր մեծ մոր հետ մինչև 1881 թիվը, երբ իրենց հայկական թեմի առաջնորդը գնում է Էջմիածին եպիսկոպոս դառնալու համար։ Կաթողիկոս Գևորգ IV-ը պատվիրում է որ առաջնորդը իր հետ բերի մեկ որբ երեխա որպեսզի կրթություն ստանա Էջմիածնի վանքում։ Նա գնում է Էջմիածին և այնտեղ իր զարմանահրաշ երգով մեծ ազդեցություն է թողնում կաթողիկոսի վրա։ Ի վերջո 20 թեկնածուների մեջից ընտրվում է Սողոմոնը։ 1893 թվին, նա ավարտում է և դառնում վանական։ Ըստ եկեղեցու ավանդույթի, նա վերակնքվում է Կոմիտաս անունով։ Երկու տարի հետո նա դառնում է քահանա և դրա համար ստանում Վարդապետ անունը։ Նա հիմնում և ղեկավարում է վանքի երգչախումբը մինչև 1896 թիվը, երբ գնում է Բեռլին, ուր արձանագրվում է «Քայզր Ֆրայդրիք Վիլհելմ» համալսարանում և երաժշտական ուսումնասիրություն կատարում Րիչարդ Շմիդթի ձէռքի տակ։ 1899-ին նա վերադառնում է Էջմիածին և սկսում է ղեկավարել «փոլիֆոնիկ» տղամարդկանց երգչախումբը։ Ճամփորդում է երկրի բոլոր շրջանները, գյուղերը, փնտրելու զանազան ժողովրդական երգեր և պարեր։ Այսպիսով նա հավաքում է մոտավորապես 3000 երգ, նրանցից մեծ մասը հարմարեցրած է երգչախմբի հետ երգելու համար։ Կոմիտասի գլխավոր աշխատանքը իր «Պատարագ»-ն է, որը մինչև այսոր ներկա է եկեղեցու ծիսակատարության մեջ։ Այս աշխատանքը նա սկսել էր ստեղծագործել 1892 թվին բայց երբեք չավարտեց Առաջին Համաշխարհային Պատերազմի սկսման պատճառով։ «Պատարագ»-ը առաջին անգամ տպվել է 1933 թվին Փարիզում և առաջին անգամ ձայնագրվել 1988 թվին Երևանում։ Կոմիտասը առաջին ոչ−Եվրոպացին էր որ ընդունվեց Միջազգային Երաժշտական Ընկերության մեջ։ Նա բազմաթիվ դասախոսություններ և կատարումներ էր ունենում ամբողջ Եվրոպայում, Թուրքիայում, և Եգիպտոսում, ներկայացնելով մինչև այդ ժամանակը շատ քիչ ճանաչված հայկական երաժշտությունը։ 1910 թվից հետո, նա ապրել և աշխատել է Պոլիսում։ Այնտեղ նա հիմնել է «Գուսան» երգչախումբը, 300 անդամով։ 1915 թվի Ապրիլ 24-ին, երբ Հայոց Եղեռնը սկսվեց, նա շատ ուրիշ հայ մտավորականների պես, ձերբակալվել է և հարկադրվել քայլել աքսորի ճամփան դեպի Արաբական անապատներ։ Նրա լավ ընկերը, թուրք բանաստեղծ Էմին Յարդաքուլը և ամերիկյան դեսպան Հենրի Մորքենթաուն միջամտել են կառավարությանը և Կոմիտասը ազատվել է։ Բայց նրա հավաքած աշխատանքի մի մասը կործանվել է այս դեպքի ժամանակ և նա երբեք ամբողջովին չի վերականգնել այս փորձարությունից։ Նա վերջը տեղափոխվել է Փարիզ, որտեղ էլ մահացել է հոգեբուժական քլինիքայում 1935 թվին։ Հաջորդ տարի նրա աճյունը փոխադրվել է Երևան։ 1950-ական թվականներին իր ձեռագրներն էլ տեղափոխվեցին Փարիզից Երևան։ Այսօր Երևանի երաժշտական Կոնսերվատորիան կրում է Կոմիտասի անունը։

[խմբագրել] Արտաքին հղումներ

Վիքիդարանը
Վիքիդարանը ունի բնօրինակ գործեր, որոնց հեղինակն է՝