Հարք

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

ՀԱՐՔ, գավառ Մեծ Հայքի Տուրուբերան նահանգում։ Տարածվում էր Արածանի գետի վերին հովտում, Տարոն, Վարաժնունիք, Ապահունիք և Բզնունիք գավառների միջև։ Հարքի մասին տեղեկությունները սակավ ու կցկտուր են։ Մար Աբաս Կատինա պատմիչը Հարք և նրա Հայկաշեն դաստակերտը համարում է հայոց անվանադիր նախնի Հայկի բնակության սկզբնատեղը։ Ըստ այդ ավանդական պատմության, Հայկը Հարքը ժառանգություն է թողել որդիներից Մանավազին, որն իր անունով հիմնել է Մանավազակերտ բերդաքաղաքը։ Մինչև IVդ. Հարքը ժառաբգաբար տիրել են Մանավազյանները։ Նրանց իշխանանիստ կենտրոնն էր Մանազկերտը։ Մանավագյան նախարարության բնաջնջումից հետո Արշակունի Խոսրով Բ Կոտակ թագավորը Հարքը պարքևեց Աղբիանոսյաններին, որոնք Մանազկերտը դարձրին եպիսկոսանիստ կենտրոն, մանազկերտցի Աղբիանոսյան եպիսկոպոսներից վեցը IV-Vդդ. դարձել են կաթողիկոս։ Ներսեսի Վարքում հիշվում է Հարքեանք նախարարությունը։ Հարքի հնագույն բնակավայրերից է Հերյանը, որտեղ ըստ Ստեփաննոս Տարոնեցու ծնվել է հայ ականավոր իմաստասեր Դավիթ Անհաղթը։ Նույն պատմիչը Հարքի Եղեգակ գյուղը հիշատակվում է որպես Սահակ Բ կաթողիկոս(534-539) ծննդավայրը։ Արիստակես Լաստիվերցին հիշատակվում է Հարքի Մանկագոմ, Գյուղք և Ագարակք ավանագյուղերը։ XIդ. սկզբին Հարքը հիշատակվում է որպես Թոնդրակյան շարժման կենտրոն։ Այժմ Հարքը տրոհված է թուրքական Բուլանըկ և Մանազկերտ գավառների միջև։