Իրան
Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
جمهوری اسلامی ايران Ժօմհուրիյէ Էսլամիյէ Իրան Իրանի Իսլամական Հանրապետություն
|
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Նշանաբան՝ "Անկախություն, ազատություն, Իսլամական Հանրապետություն" (1979-) |
||||||
Ազգային հիմն՝ Սորյուտ-է Մելլի-է Իրան |
||||||
Մայրաքաղաք | Թեհրան |
|||||
Ամենամեծ քաղաք | մայրաքաղաք | |||||
Պետական լեզու(ներ) | պարսկերեն | |||||
Կառավարում | Իսլամական Հանրապետություն | |||||
- | Հոգևոր Առաջնորդ | Այաթոլլա Ալի Համենեի | ||||
- | Նախագահ | Մահմուդ Ահմադինեջադ | ||||
Հիմնում | ||||||
- | Պրոտո-Էլամական Ժամանակ | 3200-2700 BCE | ||||
- | Էլամական Ժամանակ | 2700-550 BCE | ||||
- | Մարական հարստություն | 728-550 BCE | ||||
- | Աքամենյան հարստություն | 550-330 BCE | ||||
- | Պարթև հարստություն | 248 BC-224 CE | ||||
- | Սասանյան հարստություն | 224–651 CE | ||||
- | Սեֆյան հարստություն | մայիս 1502 | ||||
- | Առաջին Սահմանադրություն | 1906 | ||||
- | Իսլամական Հեղափոխություն | 1979 | ||||
Տարածք | ||||||
- | Ընդհանուր | 1,648,195 կմ² (18-րդ) 636,372 մայլ² |
||||
- | Ջրային (%) | 0.7 | ||||
Բնակչություն | ||||||
- | 2007 նախահաշիվը | 71,208,000 (18-րդ) | ||||
- | 2006 մարդահամարը | 70,472,846 (17-րդ) | ||||
- | Խտություն | 42 /կմ² (158-րդ) 109 /մայլ² |
||||
ՀՆԱ (ԳՀ) | 2005 գնահատում | |||||
- | Ընդհանուր | $610.4 բիլիոն (19-րդ) | ||||
- | Մեկ շնչի հաշվով | $8,900 (69-րդ) | ||||
Ջինի (1998) | 43.0 (միջին) | |||||
ՄԶՀ (2004) | ![]() |
|||||
Դրամական միավոր | Իրանական ռիալ (ريال) (IRR ) |
|||||
Ժամային գոտի | IRST (UTC+3:30) | |||||
- | Ամռանը (DST) | չգործածված (UTC+3:30) | ||||
Ինտերնետ | .ir | |||||
Հեռախոսային կոդ | +98 |
Իրան (պարսկերեն՝ ايران, Իրան; ՄՀԱ՝ [iːˈɾɒn]), պաշտոնապես Իրանի Իսլամական Հանրապետություն (պարսկերեն՝ جمهوری اسلامی ايران, Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Īrān), նախապես ճանաչված իբր Պարսկաստան, երկիր է Ասիայի հարավ-արևմտքում։ Գտնվել է այն շրջանում ուր Միջին Արևելքն ու Հարավային Ասիան իրար դպել են։
18-րդ ամենամեծ երկիրն է աշխարհի։ Իրանը մի քիչ աւելի մեծ է Մեծ Բրիտանիայից և Գերմանիայից միասին։ Աւելի քան 70 միլիոն բնակչություն ունի։
Իրանը սահմանակից է Հայաստանում, Ադրբեջանում և Թուրքմենիստանում հարավում, արևելքում՝ Աֆղանիստանում և Պակիստանում ու արևմտքում՝ Թուրքիայում և Իրաքում։ Հարկ է աւելցնել որ Իրանը սահմանակից է Պարսից ծոցում որ կարևոր քարյուղ արտադրող շրջան է, Ոմանի ծոցում, և Կասպից ծովում։
Շիա Իսլամական կրոնը երկրի կրոնն է և պարսկերենը՝ պաշտոնական լեզուն։
Իրանը քաղաքական կողմից կազմվել է 7 կարավարական մարմիններով։ Հիմնվել է 1979-ի սահմանդրության վրայ։ Երկրի ամենամեծ ուժը Գերագոյն Առաջնորդ Այաթոլլահ Ալի Խամայենին է։
Իրանը իբր երկիր և իբր ազգ ունի աշխարհի ամենահին պատմություններէն մին, այսինքն կ'երկարի աւելի քան 6000 տարի։ Պատմության ընթացքում Իրանը եղել է կարևոր քանի որ գտնվել է Եվրասիայի սրտում։ Իրանը հիմնական անդամներէն մին է ՄԱԿ-ի և այլ քաղաքական կազմակերպությունների։ Իրանը Հարավ-արևմտյան Ասիայի կարևոր ուժ մըն է և կարևոր դիրք գրավել է աշխարհի տնտեսության մէջ իր քարյուղի և բնական կասի հանքերին պատճառավ։ Իրան անունը եկել է Արիական անունից, որ նշանակվել է Արիացիների Երկիրը։
[խմբագրել] Աշխարհագրությունը և ժողովրդագրությունը
[խմբագրել] Մայրաքաղաքը
[խմբագրել] Արտագին հղումներ
- Encyclopaedia Iranica
- Iranian Cultural & Information Center at Stanford University, California
- CIA World Factbook - Iran
- Yahoo! News Full Coverage Iran headline links
- HavenWorks' Iran News
- Directory of Iranian online newspapers
- Iran Oil and Gas
- Freedom of Expression in Iran - IFEX
- List of alleged weapons
![]() |
Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիփեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։ |