Միքայել Լորիս-Մելիքով

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Լորիս-Մելիքովի դիմանկար
Լորիս-Մելիքովի դիմանկար

Կոմս Միքայել Տարիելի Լորիս-Մելիքով (ռուս.՝ граф Михаил Тариелович Лорис-Меликов) (1825 - 1888), Ռուսաստանի Կայսրության պետական գործիչ, հեծելազորի գեներալ, Ցարի շքախմբի համհարզ-գեներալ: Ծնվել է հայ ազնվական (մելիքական) ընտանիքում Թիֆլիս քաղաքում, 1825թ.: Կրթությունը ստացել է Մոսկվայում և Սանկտ-Պետերսբուրգում, նախ` Արևելյան լեզուների Լազարյան ինստիտուտում, ապա` Գվարդիայի Կադետական դպրոցում:

Ծառայության է անցել ռուսաց կայսրության բանակում` հուսարական գնդում: 4 տարի հետո (1847թ.) ուղարկվել է Կովկաս, որտեղ ծառայել է մոտ 20 տարի և այդ բարդ տարիներին ցուցաբերել է իրեն որպես հիասքանչ հեծելազորային սպա և մեծակարող վարչարար: Շնորհև դրա կարողացել է ռազմասեր տեղացիներին խաղաղեցնել:

Ռուս-թուրքական 1877-78թթ. պատերազմում նա հանդիսացել է առանձին բանակային կորպուսի հրամանատար ընդդէմ Օսմանեան Կայսրութեան զօրքերի` Հայկական լեռնաշխարհում: Արդահան /Արտահան/ ամրոցի գրաւումից յետոյ նրա վրայ յարձակուեց թուրքերի զօրավար Մուխթար Փաշան` Զևինի մօտ, բայց Ալաջայի մօտ հայ զօրավարը ջարդեց թուքական այդ զօրահրամանատարին, գրոհով գրաւեց Կարսը և, ապա` պաշարեց Էրզրումը. Այս ծառայութիւնների համար հայ զօրավարը ստացաւ կոմսի տիտղոս: Ալաջայում ցոյց տուաց քաջութեան համար նրան շնորհուեց նաև 2-րդ աստիճանի Սուրբ Գևորգի շքանշան/1877թ. հոկտեմբերի 27/:

Յետագայում Լոռիս-Մելիքովը դարձաւ Ստորին Վոլգայի գեներալ-նահանգապետը, ապա` յաջող գործունեութեան համար փոխադրուեց Կենտրոնական Ռուսիայի նահանգներ` պայքարելով ահաբեկչութեան դէմ և նշանակուեց Խարկովի նահանգապետ:

Դարձեալ յաջող գործունեութեան համար նա նշանակուեց Ռուսաց կայսրութեան "Գերագոյն գործադիր յանձնախմբի" ղեկավար, որը ստեղծուել էր Սանկտ Պետերբուրգում 1880թ. փետրուարից յետոյ, երբ ընդհատակեայ յեղափոխական-ահաբեկիչների կողմից մահափորձ էր կատարուել Ալեքսանդր II ռուսաց ցարի դէմ: Այստեղ էլ Լոռիս-Մելիքովը ցուցաբերեց իր վարչարարական հանճարը: Նա Ալեքսանդր 2-րդ ցարին ներկայացրեց վարչական և տնտեսական բարեփոխումների ընդարձակ մի ծրագիր: Ռուսաց կայսրն ընդունեց իր հայ զօրավարի առաջարկը: Լոռիս-Մելիքովը նշանակուեցներքին գործոց նախարար` բացառիկ իշխանութեամբ, փաստօրէն դառնալով Ռուսաստանի վարչապետ-դիկտատորը:

Նոյն այն օրը (մարտի 13 1881թ.) երբ կայսրը ստօրագրեց ուկազը /հրամանմագիրը/ Լոռիս-Մելիքովի առաջարկած բարեփոխումների մասին, ընդհատակեայ յեղափոխական-ահաբեկիչները սպանեցին ցար Ալեքսանդր 2-րդին: Վերջինիս յաջորդը` Ալեքսանդր III կայսրը, միանգամից անցաւ յեղափոխութեան դէմ պայքարի կոշտ ուժային մեթոդների: Կոմս Լոռիս-Մելիքովն անմիջապէս հրաժարական տուեց, և պաշտօնաթող գեներալի կարգավիճակով ապրեց մինչ իր մահը, որը տեղի ունեցաւ Ֆրանսիայի Նիցա քաղաքում, 1888թ.դեկտեմբերի 22ին:

Կաղապար:Start box Կաղապար:Succession box Կաղապար:End box

Այլ լեզուներով