Անաբապտիզմ

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Անաբապտիզմ (հուն. ανάβαπτίξω – կրկին մկրտում եմ)`, կրկնակնունքներ, Ռեֆորմացիայի առավել արմատական աղնդավորական հոսանքներից մեկի հետևորդները Արևմտյան և Կենտրոնական Եվրոպայում, XVI դ.: Անաբապտիզմի սոցիալական բազան քաղաքային պլեբեյությունն էր, գյուղացիությունը, բյուրգերականության արմատական խավերը: Պահանջվում էր կրկին մկրտվել հասուն տարիքում Անաբապտիզմի համայնքի մեջ ընդունվելիս, մերժում եկեղեցական բոլոր կազմակերպություններն ու հիերարխիան, սրբապատկերները, խորհուրդը, ժշտում հոգեվոր և աշխարհիկ իշխանությունների անհրաժեշտությունը, հրաժարում հարկ վճարելուց, հրաժարում զինվորական ծառայությունից և հասարակական պաշտոն զբաղեցնելուց: Նրանք քննադատում էին հարստությունն ու սոցիալական անհավասարությունը, քարոզում ունեցվածքի ընդհանրություն: Անաբապտիստները հավատում էին “Քրիստոսի արքայության” հազարամյա հաստատմանը: Այդ ուսմունքն ըստ էության սոցիալական բողոք էր ֆեադալական կարգերի դեմ: Անաբապտիստները սերում էին արմատական-միստիկական աղանդից (ցուիկաույան քարոզիչները Թյուրինգիայում, սակրամենտիստները` Նիդերլանդներում) և ամենից վաղ տարածվեցին Գերմանիայում, որտեղ ստացան Թ. Մյունցերի աջակցությունը, և Ցյուրիխում (Շվեյցարիա): Նրանք 1524-1525 թթ. Մասնակցեցին Գյուղացիական պատերազմին Գերմանիայում: Գյուղացիական պատեազմից և Շվեյցարիայում Անաբապտիստների պարտությունից հետո այդ շարժման կենտրոնը տեղափոխվեց Հյուսիսային Նիդերլանդներ և Վեսֆալիա, հատկապես` Մյունստեր, որտեղ Անաբապտիստները գրավեցին իշխանությունը (Մյունստերիան կոմունա 1534-35): Վերջինիս անկումից հետո անաբապտիզմը տարրալուծվեց մի շարք ինքնուրույն հոսանքների, որոնցից անդիմադրողականների աղանդները սկզբնավորեցին բապտիստների հերձվածը: