Yekaterina 2ma

From Wikipedia

Yekaterina 2ma ye 21 di aprilo 1729 en Stettin Pomerania til 6 di novembro 1796 en St Peterburg), nacita Sophie Augusta Fredericka d'Anhalt-Zerbst surnomita Figchen esis imperino di Rusia de 28 di junio 1762.

Ye 1744, Yelizaveta 1ma selektas el kom spozo per lia nevulo Pyotr 3ma do volas facar lia heredo. Konvertisas ad ortodoxeso. La mariajo ne esis felica tam qam Yelizaveta prenas parto di lia opozo e lektis Voltaire e Montesquieu tale el informas su sur to qua pasis en lia nova lando. L'extravagaji di Pyotr, ke el facis operar koakte per plenigar sua mariaj-tasko, pos lia tron-aceso febligas lia suporto. L’amoranto di Yekaterina Grigori Orlov facas stato-stroko ed asasinas l’imperiestro.

Indexo

[redaktar] Interna politiko

Bazita sur la lumi-pensi, Yekaterina facas establisar kanvaso per reformar la leyi. Legilala komiso reprezentinta omna klazi ecepte serfi esas institucita ma facas separar su ante di esar efektiva, posible per ke ul esas divenita tro konservativa pos la revolto di Pugachov ye 17731774.

Yekaterina repreparas provincala ministerio, doninta pri gubernio plu kontrolaji sur la rurala zoni da revolti. Ye 1785 Yekaterin kris charto qua permisis per nobeli di prizentar di peticioni a monarkio e lia donis tre plu povi e yuri. El kurajigis la koloniizo di Alaska, di Germanini di Volga e konquista landi.

Rusia esis divenita unesma monda produkto di fero, di gis-fero e di kupro. Ul comtas pluse 200 fabrikerii. L’industriala produkto havis duopla ; la valoro di externa ed interna comerco, triopla. La westa stati esis de nun koaktita da aceptar Rusia en la «Europala koncerto».

[redaktar] Extera aferi

Ministero di extera aferi Nikita Panin exercis granda influo. Il spensis importanta pekunio per krear nord-konsento inter Rusia, Prusia, Polonia, Suedia e posible Unionita Rejio per kontrar la federo di Bourbon-Habsburg. Kande aparis ke ta plano ne povas sucesar, Panin facas revokita ye 1781.

Ye 1764 Yekaterina plasas Stanislas Augusto Poniatowski qua facis lia amoranto sur polona-trono. Pos Rusia anexas granda parti di Polonia lore 1772a, 1793a e 1795a dividi.

Yekaterina facis di Rusia dominacinta povo en Proxim-Oriento pos l’unesma milito kontre Otoman imperio. El probas di subisigar ye ta lasta la mem fato ke Polonia ma kun min suceso. El anexis Krimea ye 1783, non yari pos lua ne-dependo. Otoman imperio komencis duesma milito ye 1787 qua terminis su ye 1792 kun Jassy-kontrakto.

El agis kom mediaco dum bavaria suces-milito ye 1778-79 inter Prusia ed Austria. Ye 1780 el montas grupo per defendar ne-dependa navi di Unionita Rejio dum la milito di Usa nedependeso.

Inter 1788 til 1790 Rusia facas engajita en la milito kontre Suedia do sua kuzo Gustav 3ma probis di reprenar la perdita ye 1720 teritorii. Pos la Svensksund-batalio (nun Ruotsinsalmi en Finlando) ye 9 e 10 di julio 1790 paco-kontrato esis signita.

El juntis 518 000 km2-a teritorio a Rusia.

[redaktar] Arti e kulturo

El prizentis su kom meceno per arti, literaturo ed eduko bazinta su sur l’enciklopedio di Diderot e D'Alembert. El sucesas konvinkar matematiski Leonhard Euler retro-venar de Berlin.

Kande Radishchov havas editita lua voyajo de St Peterburg a Moskva ye 1790 prizentinta la mala vivo-condicioni di serfi exilabas en Siberia.

[redaktar] Personala vivo

Per introduktar vacineso, el montras l’exemplo da esita l’unesma pri facar.

Yekaterina esas konocita per lia sexuala apetito e multi amoranti. El facas konstruktar sekreta peco pleniga di pikti e skulti montrinta tre laciva ceni, o mem di violaco, di pedofilia e di zoofilia. To esis granda sexuala objekti realigita per mestieristo qua dekoris la kirki. Tamen, segun la historio el mortis da penetriganta kavalo, ma ol esas falsa. Reale, groseskinta Yekaterina perisis pro kordial atako.

El havis filio, ke amas poke, prerinta li lia gefilii (Aleksandr 1ma). Il sucedas sub la nomo di Pavel 1ma.

[redaktar] Komparabla personegi

Pri tota, suvereni di ta karaktero, havis sole en Shakespeare ke on truvas li ... Od en antiquita : certi vidas en el Semiramis, altri Messaline.