Hanacaraka
Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi
Aksara Hanacaraka iku sarupaning aksara sing kaanggo ing Tanah Jawa lan saubengé kaya ta ing Madura, Bali, Lombok lan uga Tatar Sundha. Aksara Hanacaraka iku uga diarani aksara Jawa nanging sajatiné ukara iki kurang sreg amarga aksara Jawa iku warnané akèh saliyané iku aksara iki ora namung dienggo nulis basa Jawa waé. Aksara iki uga dienggo nulis basa Sangskreta, basa Ngarab, basa Bali, basa Sundha, basa Madura, basa Sasak lan uga basa Melayu. Aksara Hanacaraka kagolong aksara jinis abugida utawa aksara silabik lan kalebu kulawarga aksara Brahmi sing asalé saka Tanah Hindhustan. Aksara silabik iki tegesé yèn saben aksara uga nyandhang sawijining swara. Aksara Hanacaraka iki jenengé dijupuk saka limang aksara wiwitané.
Bab lan Paragraf |
[sunting] Étimologi lan legèndha asal
Aksara Hanacaraka jenenge dijupuk saka urutan limang aksara wiwitan iki sing uniné "hana caraka". Urutan dhasar aksara Jawa iki cacahé ana rongpuluh lan nglambangaké kabèh fonèm basa Jawa. Urutan aksara iki kaya mengkéné:
- ha na ca ra ka
- da ta sa wa la
- pa dha ja ya nya
- ma ga ba tha nga
Urutan iki uga bisa diwaca dadi ukara-ukara:
- "Hana caraka" tegesé "Ana utusan"
- "Data sawala" tegesé "Padha garejegan"
- "Padha jayanya" tegesé "Padha digjayané"
- "Maga bathanga" tegesé "Padha dadi bathang".
Urutan ukara iki digawé miturut legèndha yèn aksara Jawa iku diasta déning Aji Saka saka Tanah Hindhustan menyang Tanah Jawa.
[sunting] Sajarah aksara Jawa Hanacaraka
Aksara Hanacaraka iku baboné aksara Brahmi sing asalé saka Hindhustan. Ing anak banawa Indhia iku akèh rupa-rupaning aksara. Salah sijining aksara sing wigati iku aksara Pallawa saka Indhia sisih kidul. Aksara iki inaranan mengkéné miturut jenengé salah siji karaton ing Indhia kidul yaiku Karajan Pallawa. Aksara Pallawa iki digunakaké ing kiwa tengené abad kaping-4 Masèhi. Ing Nusantara paninggalan sajarah arupa prasasti Yupa saka Kutai, Kalimantan Wétan tinulis nganggo aksara Pallawa. Aksara Pallawa iki dadi baboné kabèh aksara Nusantara, antarané aksara Hanacaraka uga aksara Réncong (aksara Kaganga), Surat Batak, aksara Makassar lan aksara Baybayin (aksarané saka Filipina).
Professor J.G. de Casparis, yaiku pakar paléografi utawa ahli ngèlmu sajarah aksara misuwur saka Walanda mérang sajarah tuwuhin aksara Hanacaraka ing limang mangsa utama[1]:
- Aksara Pallawa
- Aksara Kawi Wiwitan
- Aksara Kawi Pungkasan
- Aksara Majapait
- Aksara Hanacaraka
Aksara Pallawa iki digunakaké ing Nusantara saka abad kaping-4 nganti kurang luwih abad kaping-8. Banjur aksara Kawi Wiwitan dienggo saka abad kaping-8 nganti abad kaping-10 utamané ing Jawa Tengah. Aksara Kawi Pungkasan digunakaké sawisé abad kaping-10 nganti kira-kira abad kaping-13 ing Jawa Wétan. Banjur aksara Majapait iku digunakaké ing Jawa Wétan nalika jaman Majapait. Banjur sawisé karajan Majapait binedhah, muncul aksara Hanacaraka modhèrn.
[sunting] Aksara Hanacaraka
[sunting] Pranala jaba
- Font Carakan Font punika saged dipun download gratis, mangga sami Nyobi hanacaraka font niki.
- Piranti lunak Hanacaraka
Kategori: Basa Jawa | Aksara | Aksara Jawa | Hanacaraka