Dhialek Blora
Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi
Sakbeneré dhialèk Blora mono ya ora pati béda karo dhialèk Jawa liyane, mung ana sawetara istilah kang nyata nyata khas Blora, umpamané:
- nDak iya "lèh"?? (kira kira pada karo "Masak iya sih").
- Piye "lèh" iki?? Kok "ogak" "mulèh-mulèh", malah dha neng ngisor "greng"??
- Nèng kéné hawané "anyep", wetengku wis "lesu".
- Wis ndang di"genjong", "engko" selak masuk angin.
Bab lan Paragraf |
[sunting] Beda
Bédané dhialèk Blora karo dhialèk Jawa umume :
[sunting] Akhiran "uh" dadi "oh"
Contoné:
- abuh dadi aboh
- butuh dadi butoh
- embuh dadi emboh
- lungguh dadi lunggoh
- ngunduh dadi ngundoh
- suruh dadi suroh
- sepuluh dadi sepuloh
- utuh dadi utoh
[sunting] Akhiran "ih" dadi "èh"
contoné:
- batih dadi batèh
- gurih dadi gurèh
- kluwih dadi kluwèh
- mulih dadi mulèh
- sugih dadi sugèh
- sapih dadi sapèh
- putih dadi putèh
[sunting] Akhiran "mu" dadi "em"
Sing artine hal milik, contoné:
- anakmu = anakem
- anggikmu = anggikem
- bojomu = bojoem
- dhapurmu = dhapurem
- karepmu = karepem
- klambimu = klambiem
- omahmu = omahem
[sunting] Istilah liyané
- ambèk = karo
- anyep = adhem
- briga-brigi = bedhigasan
- digenjong = diangkat/dibopong
- engko = mengko
- gendul = botol
- Greng = dhompolan pring
- jingklong = lemut = nyamuk
- kelar = kuat (contone: ora kelar ngglewet = ora kuat obah)
- lebi = tutup (lawange ndhang di lebi, selak jingklonge mlebu)
- leket = lelet = ora cepet-cepet
- lesu = ngelih
- lodhong = stoples
- mèk = njupuk
- mèlok = melu
- menga = ora ditutup (lawang)
- mulèh = mulih
- njuk = njaluk
- ndahneya = ndahleya = "ora bakal klakon"
- ndara ya = mestine
- ndhenger = ngerti
- ngglewet = obah
- Ogak = ora
- petita-petiti = briga brigi
- penging = ora entuk = dilarang
- plekoto = peksa
- sitok = sicok = siji
- suker = becek
- biting = sodo
- jeblok = pentong = berlumpur
- gelok = toples
- enjoh = kodak = iso (ngono thok ae kok gak enjoh, ndak piye koe iku ??) ; (koe iku piye leh? ngono tok ae gak enjoh)
- gablek = nduwe
- duwik = duit
- wedhi = lemah
- ceblok = jatuh
- mbelak = pinter
- mbiluk = pinter banget
- ampo = panganan soko lempung (marahi gegelen)
- suwal = sruwal = kathok = clono
[sunting] Crita Cekak Nganggo Dhialek Blora
[sunting] Emba-emba Mancing
Wis limang tahun iki Paimin ngalèh saka Kunduran, manggon nèng Kaliwangan, kidul Kali Lusi. Paimin kuwi klebu wong sing temen, mula usahane enjoh maju. Biyèn mung nduwé kios rokok, saiki wis dadi warung sing dodolan sembarang kalir. Sak ploké bebojoan karo Suminem, Paimin wis diparingi momongan loro, yakuwi sing mbarep jenengé Mariyun dan adiné Maridjan. Kelakuané bocah loro iku bedané jan kaya bumi karo langit. Mariyun mbedhige ora ilok, senengane mblojèt othé-othé, mlincur, nggudag layangan, pènèkan wit nganti penthit, mbendino senengané njajan waé. Mboké sing nyenèni wis entèk ngamek kurang golèk, ning njegidheg ae émba-émba ora krungu. Béda karo adine, pethelé ora jamak, jibles karo pakane. Esuk uthuk-uthuk dhèke wis tangi, nimba ngisèni jeding. Ning sekolahan pinteré por, nèk kon itung-itungan ancèn baut tenan. Mbendina mbontot sega sak ngombéne dadi nèk lesu utawa ketelak utawa ngorong gak usah njajan, idep-idep ngirit. Wis pirang-pirang dina iki Suminem kétok aras-arasen wae, kepengine mangan sing seger-seger. Sambi dadèk geni Suminem celathu: “Kang, aku kok kemecer [[iwak wader[[, mbok pancingna ning kali kono to Kang?” Paimin sing lagèk nata gendul setrup nyauri : “Kowe kuwi kok aèng-aèng to Neeem Nem, aku jan ora ndunung tenan, lha lah opo lèh thik keplaur mbok kon mancing barang, lha karèk tuku ning pasar rak wis bar!” “Iwak pancinganmu rak luwèh énak lèh kang, sak jeg jumleg aku rak gung tau ngrasakna? Batine Paimin : waduh lagèk ndenger aku… sajake nyidam maneh cah iki! Senajan rodok aras2en Paimin ndang gagé nyangking joran pancing, kepis lan capilé, terus mak gregah njenggirat gito-gito budhal nèng kali, karepe bèn seneng atine Suminem, geganthilaning atiné. Nanging bareng wis genep sejam pancingé ora disénggol iwak, Paimin wiwit nggondhik lan gak sabaran. Mulané terus éntuk akal nèk jan-jané luwih énak lungo nèng pasar aé tuku iwak, nanging engko emba-emba entuk iwak olèhé mancing dhéwé. Tekan ngomah Paimin bengok-bengok: “Iki lho Nem, iwakem, wis lemu-lemu tur sisike gilap. Rejekiem ancèn apik tenan lho..!!” “Matur kesuwun yo kang, iki maeng mancing nèng pasar??” Suminem takon sambi mèsam-mèsem. “Lho.. lèh ku mancang .. éé .. mancing tenan lho Nem” jawabé Paimin rodok kamisosolen amerga dheg-dhegan wedhi konangan gérohé. Suminten ndang gagé marani bojone sing di tresnani iku, terus ngrangkul kanthi bisik-bisik: “Wis ah kang, gak papa.. aku wis marem mbok pancingna.. aku mau jané rak saka pasar arep tuku iwak, ning bareng weruh awakmu lagi tuku iwak aku terus bablas mulèh”
Kosa kata :
Ancèn=memang Anggak = sombong Aeng = aneh Angil = sulit banget Anjor = menurun Barang = segala (?) Baut = ahli Berok-berok = teriak-teriak Blas ketiplas = sama sekali tidak Brukut = tertutup rapat Engko=nanti Enjoh = tidak bisa Gecel = pijat Geget = heboh Géroh = bohong Gung = belum Èmba-émba = pura-pura Entek ngamèk kurang golek = habis-habisan Idep = peduli (ra idep = tidak peduli ) Idep-idep = sekalian Ilok = normal Jamak = normal Jeding = bak mandi Jiblès = persis Lodhok = longgar Kalir = barang, benda Karèk = tinggal Kemecer = Ingin banget Keplaur = Niat amat Ketelak = haus Kétok = kelihatan Klenggut = owah = terpengaruh Kon = kongkon=suruh Maeng = tadi Marik-marik = kemana-mana Mbedhig = nakal Mbeler = nakal Mengangah= membara Mblojèt = tidak pakai baju Mbontot = bawa bekal Mlincur - membolos Mlocot = luka bakar Morak-marik = berantakan Mulèh=pulang Ndang gagé=cepat-cepat Ndenger = ngerti=tahu Ndunung = ngerti (ngeh) Ngorong = haus Nggadheg = berharga Nggeng = tahan Nggondik = jengkel Nggudag = mengejar Ndak iya = masak iya Ngantèk = sampai Ngalèh = pindah Nyidam = ngidam Rangah = kuat (untuk gigi) Pethel = rajin Penthit = tinggi sekali Por = hebat Rodok=agak Sak jeg jumleg = seumur-umur Sakploké = Selama Sediluk = Sebentar Setrup = sirup Thérék-thérék = berderet-deret Temen = jujur, pekerja keras Uthuk-uthuk = pagi sekali
[sunting] Cinta Monyet
- Kepinuk. Sakploké manggon nèng Kaliwangan, Paimin sabrayat sangsaya kepénak uripé. Ancèné béda banget karo kaanané Paimin nalika ijèk dadi blantik sapi sing gawéné mok grudag-grudug, ngalor ngidul nggiring sapi. Angger Pon budhal nggiring sapi-sapiné juragan paraké nèng Pasar Wagé Ngawèn, terus benginé digiring enèh nyang Pasar Kéwan Kunduran, terus Wirosari, Ngantru balik enèh nèng Pasar Kéwan mBlora. Bareng wis ngalèh Kaliwangan, saikiné warungé saya tambah ramé. Nganti tau ana slenthang slenthing nèk Paimin iku jaré ngingu thuyul barang. Nanging kabar ora nggenah mau ora patèk dirèwès karo Paimin. Ndak iya lèh ngingu thuyul, wong ibadahé kencengé ora mekakat ngono thik. Malah Suminem bojoné, saiki kétok lèhé tambah béntrok, dhénok dhéblong moblong-moblong sakwisé bayèn anaké wédok sing ucik dhéwé sing dijengakna Wartini. Lha piyé, saiki Suminem iso léha-léha ambèk nunggoni warung, wis gak usah marik-marik ngiderna dagangan. Apa enèh saiki akèh wong éwoh mantu dadi sering buoh, jagong ngantèn karo mangan énak terus. Durung kemilané, lha angger soré nèng méja wis thérék-thérék jajanan cepakané anak bojoné, ana limpang-limpung, godrès, ora kèri sangkolun karemané sing lanang. Kadhang-kadhang nyepaki senengané Mariyun yaiku nagasari ambèk bongko menir, lha nèk Maridjan paling seneng grontol, cenil, lan dumbeg, sing wujudé kaya slomprètan kaé. Rasané kaya-kaya lagèk sedhiluk Paimin manggon nèng Kaliwangan kuwi, nyatané wis mèh genep pitung tahun. Gandhèng wis rumangsa rodok mapan, anak-anaké sing jenengé Mariyun karo Maridjan wis disekolahna nèng SMP1 cèreg Kuburan nJlubang, sekolah sing paling top sak mBlora. Ning dhasar mbeleré ora majad, kesèd tur rodok bodho lan seneng mbolos, Mariyun tau ora munggah, mulané malah dadi sak kelas karo adhiné, si Maridjan. Lucuné, najan beled, angger ditakoki uwong jaréné suk embèn Mariyun kepingin dadi dhokter bedhah. Eala.. Yun Yun.. ancène dadi dhokter iku guampung pa piyé lèh?
- mBedhig.Sawijining dina, Mariyun ambèk Maridjan tau telat mlebu sekolah merga isuk-isuk wis èpyèk nyetrika klambi seragam sing gung patèk garing merga sedina muput udan deres poh pinoh. Tekan njero kelas mak jebrèt langsung ditakoni karo Bu Rus guru Bahasa Indonesia sing ngrangkep Wali Kelas 1b: "Mariyun… Mariyun.. généya lèh kowe thik telat iki maeng??" Mariyun (karo rodok kamisosolen merga arep mblidhuki bu guru): "Anuu buk.. ndhék dalu kula niku ngimpi késah teng Jakarta terus wangsulé kepancal sepur dados saknikiné telatt…" Bu Rus nyauri kanthi sabar: " Ee ngonooo ta… Lha kowé Maridjan.., généya thik telat? Apa kowé ya melok mas-em mlaku-mlaku nèng Jakarta??" Dhasar bocah ndakik, Maridjan malah éntuk alesan sing cocok: "Anu buuk.. kula namung mapag mas Mariyun teng tasiun Kedung Kluwèh…ban pité gembot ting mergi" Bu Rus : "Oo ngono, ya uwis saikiné kowé cah loro terusno mlaku-mlaku .. nanging nèng kuburan nJlubang kono ngantèk jam pelajaranku entèk ya.. nèk wis thèng engko lagèk olèh mlebu kelas..!!" Mariyun ambèk Maridjan (koor): "Matur nuwuun bukkk….” Dhasar bocah mbedhig lan tambeng, Mariyun ancèn kerep kena setrap, pas pelajaran Aljabar ora krasa sikilé tau jégrang methangkring nèng ndhuwur bangku, ya mesthi aé konangan karo pak Sukri. Karo mlintir brengosé, karepé bèn rodok sangar, pak Sukri guru Aljabar marani bangkuné Mariyun karo celathu: " Hé...lé… sikil-em thik mbok unggahno bangku.. anggik-em iki warung kopi apa piyé??!!" "Terus.. guru-em iki asaem mbok anggep apaa..??!!" Kanthi rodok glagepan Mariyun njawab sakkecandhaké: " Anuu pak.. bapak nggih ingkang sadé wédang ngoten…?! Ééh anu pak .. ingkang gadhah warung… èh… ingkang….." "Wis kana ngadeg nèng ngarep blabak… dhasar pokil!!"
- nGGondhik.Béda enèh si Maridjan, ancèn bocahé pethel tur nurutan karo guru. Critané bareng ana program béasiswa anak berprestasi saka "ILUSA" yaiku sawijining organisasi alumni sekolah mBlora, murid-murid sing kira-kira pantes olèh béasiswa dikon ngisi formulir ambèk pak Bandi. Maridjan sing wedi nèk kliru ngisiné dhiluk-dhiluk takok guruné. Maridjan: " Asma tiyang sepuh dipun isi teng ngriki pak??" Pak Bandi: "Iya lé.." Let sedhiluk Maridjan takok enèh: " Alamat tiyang sepuh nggih dipun isi teng ngriki??.." Pak Bandi (wis rodok nggondhik): "Iyaa..iyaa ditulis sing lengkap sak RT RT né sisann.." "Jan nggondhikno tenan ok cah iki.." ngono bathiné pak Bandi. Maridjan: "Jenis kelamin orang tua nggih dipun isi teng ngriki pak??" Pak Bandi (wis ilang kesabarané): "Gak usah lé… gambaren aé…" Tau isuk-isuk Mariyun pas lali ogak nggarap PR pelajaran Civic, mangka guruné sing jenengé pak Sur iku awaké gedhé dhuwur tur rodok kereng. Timbang disenèni utawa dikaplok pak Sur terus Mariyun golèk akal bulus. Klambi seragam putèhé diuwel-uwel sithik terus diblawuri lemah, rambuté digawé morak-marik lan njemburig awut-awutan. Tekan kelas ya dadi tontonan kanca-kancané, nanging Mariyun ora klenggut, malah njegidheg aé karo rodok pasang rai susah. Bareng Pak Sur mriksa PRé murid-murid, pas cèreg Mariyun ya rodok kagèt : "Loh Yun… kenapa kowé thik babak bundhas ngono lèh??" Urung ngantèk nyauri wis diterusno: "Endhi PR-em??" Mariyun matur karo émba-émba sedhèh: "Anu pak.. kula wau dicegat bégal teng pinggir Kali Lusi…" Pak Sur kagèt terus ndhedhes: "Lha terus.. kowe dikeplaki? Sangu-em dirampas??" Mariyun njawab karo ndhingkluk: "Mboten pak..ingkang dipun rampas kalih bégal nggih namung buku Civic kula… nggih niku wau sak PRé pindhah" Pak Sur mikir sedhélok terus mèsem: Éé…jan pinter tenan kowé lé.. nèk ngono, kéné aku aé sing ngaplok… dhuasar kuesèddd..!!!
- mBolos.Jaman bengèn iku sing ngulang Cara Inggris SMP 1 asmané pak Rusman. Wah priyayiné ancèn alus tur suabarr banget, dadi murid-murid dha tresna tenan karo pak Rusman. Nanging murid sing kesèd dha olèh kesempatan nyambi theklak-thekluk ngantuk, lha nèk sing mbedhig ya luwung mbolos aé lèh cah. Merga ogak krasan tur blas kethiplas gak mudheng ngrungokna umak-umiké pak guru, angger pelajaran Cara Inggris Mariyun mesthi ndang gagénan mbolos, kadhang-kadhang terus jablas mulèh nèng Kaliwangan, kadhang-kadhang pènèkan jambu ménté lan juwet sik nèng kuburan nJlubang utawa main ping-pong nèng Tirtonadi ambèk kancané sing padha mbedhigé yaiku Sing Liem. Pas nasibé sobèk, sawijining dina lagèk énak-énak mbolos tibaké diabsen ambèk pak Rusman, kepeksa isuké Mariyun disetrap, dikon ngadeg ambèk ngacungna sulak nèng ndhuwur lemari kantor tata usaha. Bareng tampa rapot, ya wis karuwan aé nèk bijiné abung, alias jan mok éntuk papat tenan.
- Nékad.Senajan ijèh mambu kencur, Mariyun wis kawit wani nge "sir" cah wédok, Nastiti jengené. Kanca sak kelasé sing linggèh bangku ngarep dhéwé iku ancèn ayuné por. Kulité sawo mateng kepara rada ireng manis, dedegané lencir tur suméh. Paribasané nèk arep dialem ya sasat entèk ngamèk kurang golèk utawa kurang candra turah rupa. Lha piyé wong bangkekané jan mbrangkik nawon kemit, mripaté ndamar kanginan, kathik nèk ngguyu dhekik pipiné. Saking ayu lan pinteré, angger kegiatan sekolah mesthi katut kepilèh, kayata drumband sekolah, klompok panembrama, seni tari, pengibar bendera, wah ya ancèn wis ora anèh nèk akèh murid-murid sing dha ngesir Nastiti, klebu Mariyun sisan. Sangsaya suwé atiné Mariyun sangsaya kepéncut karo Nastiti. Malah kena diarani nèk Mariyun lagèk nandhang wuyung kaya crita wayang lakon Gatotkaca gandrung kaé. Mula ora gumun nèk kéri-kéri iki Mariyun gawéné plenggang-plenggong ngalamun golék dalan piyé carané supaya bisa nyedhaki Nastiti. Snajan rodok mrongga-mranggu nanging kalah karo semangaté, Mariyun sidané nékad nembung arep dolan nèng omahé Nastiti. Ndahiba mongkog atiné Mariyun nalika kasil janjian nèk suk Minggu mèh teka nèng omahé Nastiti saperlu nyilèh buku cathetan ilmu ukur. Alasané, cathetané gak komplit merga linggèhé nèng ngguri dhéwé dadi ora patèk jelas. Tekan titi wanciné dina Minggu, Mariyun wis siap-siap kawit ésuk, diplalah ora mélok bal-balan ambèk kanca-kancané. Ketara men lèhé seneng atiné, adusé ambèk anyul. Jungkasan aé suwéné ora majad, jambulé bolak balik dikèki pomid ben kétok gilap lan ora morak-marik nèk keterak angin. Terus milèh klambi sing paling uapik dhéwé tur disetrika ndisik nganggo lilin, karo ora lali nganyari sabuk sing ditukokna mboké lebaran wingi. Bar kuwi banjur nyéngklak pit jèngki kesayangané, gita-gita arep merdhayoh nèng omahé sir-sirané. Ambèk ngonthèl alon-alon urut dalan Kamolan, Mariyun wis mbayangna nèk engko ketemu Nastiti sing merak ati. Ndahnéya senengé nèk engko Nastiti sing mbukakna lawang kanthi èsemé sing marakna jantung dheg-dhegan. Ndahiba senengé nèk engko dijak linggèh wong loro nèng ngisor wit kèrsen ngarep omahé, terus… terus….
- Kecelik.Tekan prapatan gedhung GNI, mak slier pité diénggokna ngulon nuruti dalan Pirukunan, ora patèk adoh wis tekan omah nomer 11, yaiku omahé Nastiti sing lataré jembar lan édhum. Omahé tembok kaya modhèl omah Londo, ngarepé ana wité pelem karo kèrsen sing godhongé ngrembuyung. Nèng ngarep omah kétok ana brompit anyar diparkir nèng ngisor wit. "Wah mbokmenowo iki nggèké bapaké," bathiné. Mariyun karo alon-alon nyèndhèkna pité, ambèk dheg-dhegan terus mundhuk-mundhuk nyedhaki lawang. Sajaké lagèk ana dhayoh merga krungu swarané wong ngobrol gayeng. Mariyun mbathin enèh : "Wah, mbokmenawa bapaké lagèk nampa dhayoh iki," banjur diwanèk-wanèkna nothok lawang, .. thok.. thok.." Kulo nuwun…" Mariyun uluk salam. Mak jegagik! dadakan ana wong bergas, dhuwur, keker lan brengosé njlarit kaya bintang film, ngakno lawang. Mariyun kagèt kaya disamber bledhèg nalika sadhar nèk sing ana ngarepé iku jebul Pak Guritno, guru PD (Pendidikan Djasmani) anyar, sing lagèk dadi idholané murid wédok sak sekolahan. Wektu semono Pak Guritno nganggo kaos biru lan sepatu putèh, kétok gagah banget. Mariyun lagèk mudheng nèk jan-jané sing ngobrol gayeng mau dudu bapaké nanging malah Nastiti dhéwé karo pak Guritno! Kontan, balungé Mariyun kaya dilolosi, nglempreg mèmper plendhungan dicoblos dom bundhel, mak ceeessssss….. Bumi rasané sumyur langit kelap-kelap, nèk ora cekelan kusèn mesti wis ndhéprok nèng ngarep lawang persis kaya petinju kalah KO. Mariyun njingkat kagèt nalika krungu suarané Nastiti: "Iki lho Yun, buku cathetan sing mèh mbok silèh, wis tak cepakna." Kepeksa kanthi glagepan Mariyun nyauri : "Éh iya, iya, matur nuwun, tak terusan aé yaa ….. " Ora nganggo ba bi bu, Mariyun pamit terus mak klépat gagé-gagé njipuk pité. Senajan lamat-lamat krungu suarané Pak Guritno: "Lho kok kesusu…." nanging Mariyun wis ora nggabrès, terus nggenjot sepédha sak polé, kaya-kayaa pengin mlayu sipat kuping bèn cepet ngadoh saka panggonan sing ujug-ujug krasa kaya neraka iku. Turut ndalan sambaté Mariyun ngaruara: "Nastiti… Nastiti… thik apes men lèh nasibku." Atiné Mariyun sangsaya kejuing-juing nalika capet-capet saka Radio Gagak Rimang krungu lagu sing lagi ngetop wektu semono: "Patah hatiku jadinya, merana berputus asa… " (Pras/SP)
Kosa kata :
Anggik-em = menurutmu Klénggut = peduli Anyul=singsot=bersiul Linggèh = duduk Barang = segala Maeng = mau=tadi Beled = bodoh Marik-marik = ke sana - ke mari Beler = mbeler = nakal Moblong-moblong = moleg, bahenol Bedhig = mbedig = nakal Mok=ming=mung=hanya Bengèn = dulu Morak-marik = berantakan Béntrok = moleg, bahenol Mrongga-mranggu = ragu-ragu Blas kethiplas = sama sekali Ndahiba = betapa Blidhuk = bohong Ndahnéya = betapa Brangkik = kecil (untuk pinggang) Ndak iya = masak iya Brompit = motor Ngakno = membukakan Buoh = nyumbang pada acara kawinan Ngaruara = menyedihkan Cèreg = èreg = dekat Ora majad = luar biasa/sangat Dakik = ndakik = banyak akal Ora mekakat = luar biasa/sangat Diplalah = malahan Plendhungan = balon Dhénok dhéblong = moleg, bahenol, Plenggang-plenggong = bengong Dhiluk-dhiluk = sebentar-sebentar Pokil = suka membantah Éwoh = punya kerja Polé = sekuatnya Gabres = nggabres = peduli Por = luar biasa/sangat Gèké = wèké = nggèké = miliknya Sasat = paribasané Gembot = kempes Sipat kuping = cepat sekali Guampung = mudah sekali Sobèk = sial Gondhik = nggondhik = jengkel Sumyur = hancur lebur Ijek=ijeh=masih Tambeng = bandel Jegidheg = diam saja Thérék-thérék = berderet-deret Jengakna = jenakna=diberi nama Ucik = bontot/paling akhir Jemburig = rambut acak-acakan Udan deres poh pinoh = hujan lebat Jengen = jeneng=nama Ujug-ujug = tiba-tiba Kejuing-juing = tercabik-cabik Wuyung = kasmaran = jatuh cinta Keker = berotot = atletis
[sunting] mBrebes Mili
- mBiluk. Nèk dibandingna ambek kanca-kanca sak barakané, Maridjan mana jané klebu golongan murid sing rodok clingus utawa isinan. MBendina senengané mok nggethu sinau ambekan kadhang-kadhang nulis puisi utawa nggambar vignette. Merga nurutan, sregep lan pinter, mulané Maridjan dikasèhi guru-guruné. Angger tampa rapot mesthi éntuk rangking siji utawa loro, paling jeblok sak ora-orané ya éntuk rangking telu. Sing jengené Aljabar apa Ilmu Ukur iku èmprèh kanggoné Maridjan, mangka murid liyané ngantèk setengah mati sinau ya tetep aé ora mudheng. Biasané nèk murid sing pinter pelajaran matematika iku pelajaran kesenianné rodok èlèk, nanging anèhé Maridjan kok baut nggambar karo nggawèk puisi barang. Gambaranné Maridjan ancèn apik lan urip tenan, mulané angger ana PR menggambar murid-murid wédok sekelas mesthi dha ramé-ramé ngrayu njaluk tulung digambarna karo Maridjan. Najan clingus, wong jenengé remaja, ya tetep aé ana ndugale. Nèng njero kelas gawéné njahili kancané wédok. Kétoké aé ancèn alim, ning jan-jané Maridjan iku ngglemet tur mbedhigé ora majad. Nèk ora nduduti rambut “buntut kuda”né cah wédok sing lunggoh nèng bangku ngarepé, Maridjan ambèk Gondo kanca akrabé, senengané angger thik ya mesti usil nggodani kancané, kadhang-kadhang ngantèk dha nangis barang. Jenengé aé agèk puber ya wis biasa nèk cah lanang mbedhig ngono iku, malah akeh sing engkeke pol. Miturut Maridjan lan kanca-kancané sing jaréné “setia” iku tibaké “SEtiap TIkungan Ada” (pacarnya). Senajan “yang”-é wis pirung-pirung, nanging ya ijèk kober ngglathak aé nggodani cah wédok, apa enèh nèk ayu, wis mesthi ora tau .. kliwatan.
- Ngesir. Senajan wis duwé “yang” akèhé sak emboh, meneng-meneng Maridjan ya kepingin nduwé sir-siran siji sing manteb. Nanging angger ketemu bocah sing kira-kira arep ditenanani, Maridjan mesthi ora tau wani omong apa anané, nèk dhèkné iku jan-jané ngesir karo cah maeng. Mangka wektu ngadhepi ujian akhir SMP iku jané Maridjan ya nduwé kesempatan emas merga dhèkné pas dipatah dadi ketua salah sijiné kelompok belajar. Anggota studi klub-é ana papat, murid lanang loro lan wedoké loro. Sing lanang jengené Gondo, cah Plothot, ancèn pas kanca akrabé dhéwé lan sicoke engkas jenengé Yance sing ijèk klebu tanggané sak RT nèng Kaliwangan. Déné sing wedok, wah ancèn wis bejané Maridjan tenan, kok ndilalah kebagéyan sing ayu-ayu, yaiku sing jengené Endang karo Yanti, loro-loroné cah Tempelan. Nèk Gondo iku bocahé jan kemproh tur kuesèdé ora jamak, ora tau sinau, nanging dheknèné disenengi kanca-kancané merga apik atèn-atènané. Awaké gothot, nèng endi-endi senengané bal-balan karo gelutan. Lha nèk sing jengené Yance iku sasat walik grémbyang karo Gondo. Wis wongé nggantheng, alus, malah rodok klemak-klemèk, rambuté gondrong tur senengané main bèn bèn-an. Kawitané kelompok studi klub pimpinan Maridjan ya kompak tur gègèt tenan.
- Silver Queen. Angger wis dha lesu, Maridjan mesthi ndang gagé ngejak njajan nèng warungé pak Bon, kadhang-kadhang malahan dijak njajan nèng restoran “Dapur Mamah” nèng ngarep sekolahan sing sering di enggo pos “ngentèni pacar”. Senajan nggoné rodok sumpeg ning pangonané sing didol nèng kono rena-rena lan rasané inuk tenan, ya mesthi aé rega-regané luwèh larang timbang nèng warungé pak Bon. Sing paling disenengi cah-cah nèk di traktir njajan nèng “Dapur Mamah” iku mesthi menu sega pecel utawa rujak pecel karo témpé gorèng glepung. Waah ya suedep tenan lèh, wong ancèné lagèk dha lesu, thik gratis sisan. Merga usaha pak-ané cul bengèn mula yaiku mbukak toko klontong ning Kaliwangan sangsaya suwé sangsaya sukses, malah sakikiné wis mbukak toko emas nèng pasar Blora barang, angger sekolah Maridjan sanguné ya ancèn akih tenan. Amèh mbendina dhèkné nggawakna permèn soklat “Silver Queen” kanggo Endang lan Yanti, mangka sing jengené permèn soklat iku rak luarangé pol. Karepé ngono nèk énjoh ya arep ngepèk atiné cah loro sing ayu-ayu maeng, nanging jan-jané ngono atiné ya ijèk rodok bingung arep milèh salah siji sing arep di dadèkna “permaisuri”. Endang iku bocahé anggun, kulitané sawo mateng, malah kepara ireng manis merak ati. Nèk mèsem dhekik pipiné, ya ancèné jan nggregetna tenan. Lha nèk Yanti iku wongé lencir kuning, ayuné pol, modis, nèng endi-endi blebar-bleber numpak Vespa nganggo kacamata ireng lan blujin paling top mèrek “Saddle King”. Saben soré utawa nèk lagèk mlaku-mlaku tuku saté nèng Koplakan, Yanti senengané nganggo klambi backless utawa blus yukensi ngisorané nganggo rok cuekuk. Mulakna sak paripolahé ancèn ya nggregetna tenan, wis hobiné nyanyi, thik grapyak sisan. Apa enèh èsemé iku sing ndudut ati, marahi atiné Maridjan angger cèreg dheké ya terus dadi kepyur-kepyur karo dheg-dheg plas. Sakliyané bingung milèh, Maridjan iku ancèn ora isa omong, lha apa enèh nèk kon ngaku tresna.. “nggak usyah yaa” ngono jaréné…. Angger kepethuk jané ya arep nékad njajal blaka, ning sidané malah mok mésam mèsem thok.
- Digondhol Wéwé. Karepé ngono cah loro maeng bèn dha rumangsa karepé dhéwé merga ndelok polah tingkah utawa “body language”é Maridjan, nanging sajaké cah loro maeng karo-karoné malah dha gak ana sing krasa lan gak mudheng babar blas. Wis nasibé Maridjan, merga kesuwèn ora ndang gagé nembung, suwé-suwé Yanti malah disamber karo si Yance sing senajan ora patèk pinter koyok si Maridjan nanging luwèh nggantheng tur pinter ngemong atiné cah wédok. Bareng krungu nèk Yanti wis “jadian” karo Yance, atiné Maridjan jan nelangsa tenanan, setengah percaya gak percaya. Angger eling kabar maeng Maridjan mesthi terus mbrebes mili. Atiné ajur mumur kaya dijuwing-juwing.”E ala Yann..Yan.. kok tega emen kowé ninggal aku… Wis tak éwangi yahono-yahéné niba tangi nerangna soal Aljabar karo Ilmu Ukur sing mbok gethingi, nggambarna, nggarapna PR em.. prakarya.. nggoncèkna sepedah nèk budhal lès....” ngono bathiné nelangsa. “Guetun tenan aku cah..cah.. kenapa lèh thik gak ndang gagé gecak gecok.. saikiné malah disamber uwong, thik rambuté njemburig ngono sisan. Athuka nèk ndèk ingènané aku ndang cag ceg rak ogak digondhol uwong tenan” Karo mbrebes mili Maridjan njur kèlingan nasibé kangané, Mariyun, sing ya tau “patah hati” merga kalah saingan karo guruné sing nggantheng yaiku pak Guritno. Ya terang aé wong sing di incer Mariyun dhèk semana iku jan primadona SMP1 sing jenengé Nastiti. Wis ngono thik Mariyun iku ya isinan sisan, dadi Nastiti ya ora patèk mudeng nèk di “sir”i ambèk Mariyun. Tur enèh jaréné Nastiti, Mariyun iku dianggep ijèk cah cilik sing isèk mambu kencur. “Masa duka cita”né Maridjan tibaké ya gak patèka suwé. Ngrumangsani nèk kalah sèt, Maridjan ndang gagé mbanting setir. “Tidak ada akar, rotan pun jadi” ngono bathiné karo PDKT nyedhaki Endang sing gak kalah ayuné karo Yanti.
- nGGamblok. Ya wis bejané Endang, wong jané ngono dhèké ya ngesir banget karo Maridjan merga Maridjan iku wis bocahé nggantheng thik loma sisan. Dadi ya wis cocok, koyok tumbu olèh tutup, malah dhèké ya ora rumangsa blas nèk jan-jané mok dianggep “ban sèrep” thok karo si Maridjan. Gak gelem kalah karo sépak terjangé Yanti sing gawéné blebar-bleber numpak Vespa, Maridjan sidané godha njaluk ditukokna sepédah montor karo pak-ané. Jenengé pengusaha sukses tur sayang banget karo anak lanang, pak-ané Maridjan ya ndang nuruti aé apa penjaluké Maridjan. Montor udhug anyar Honda CB 100 abang saikiné mbendina dinggo ngampiri Endang nèng Tempelan terus nglèncèr muter-muter kutho mBlora, kadhang-kadhang malah ngluyur tekan alas Mantingan barang. Endang sing nggamblok nèng gegeré Maridjan ya ora mudheng lan ora rumangsa nek dijak klitar-kliter bolak-balik liwat nèng dalan Panggang ngarep omahé Yanti. Anggiké Maridjan ngono menawa ya arep manas-manasi atiné Yanti, nanging tibakné sing dipanasi malah ora mudheng babar blas wong ancèn lagèk nggandrung Yance sang seniman. Merga rumangsa gak di gabrès karo Yanti, Maridjan suwé-suwé mupus karepé dhéwé. Bar sinau bengi biasané Maridjan terus thenger-thenger nèng gazébo ngisor pelem iringan omahé ambèk mbrebes mili ngrungokna lagu-lagu sedih saka siaran Radio Gagak Rimang : .. Sudah sejak dahulu telah kukatakan, cintamu jangan kau paksakan... Kini dikaupun sadar, daku yang jadi korban, peluklah aku dan lepaskan… Yang menggantikan daku, telah sedia. Orang yang dahulu kutanyakan padamu.. tak terjawabkan… (Pras & Harjo,lulusan’68)
Perbendaharaan kosa kata
Aé = saja Agèk = lagèk = sedang Akih = akèh = banyak Amèh = mèh = hampir Ambèk = mbèk = dengan Ancèn = ancèné = pancèn = memang Angger thik = tiap kali Bèn bèn-an = main bèn = main band Blas = Babar blas = blas kethiplas = sama sekali Cèreg = èreg = cedhuk = ciruk = dekat Cuekuk = cekak banget = pendek sekali Cul bengèn mula = kèt bengèn = sejak dulu Dhiknèné = ndhéké= ndékné = dhikné = dia Dikasèhi = disayangi Dinggo = di enggo = buat Em = mu (akhiran untuk menyatakan milik) Engkas = enèh = menèh = lagi Enjoh = encos = isa = dapat Éwangi = réwangi = labuhi = rela berkorban Gabrès = gubris = gatèkna = pedulikan Gak = ogak = ora = tidak Gak patèka = gak patèk = ra patia = tidak begitu Gak roh dadèh = tidak tahu apa-apa Gecak-gécok = cag-ceg = cékat-cèket = cepat-cepat Gègèt = asyik Gothot = genthot = pothok = berotot Ijèk = isèk = isih = masih Inuk = uinuk = ithul = enak Jan = jané = jan-jané = memang Jengen = jeneng = nama Kangané = kakaknya Kemproh = jorok Koyok = seperti Kuesèd = kesèd = malas Lagèk = lagi = sedang Lèh = sih Lesu = luwé = lapar Lunggoh = lungguh = duduk Luwèh = luwih = lebih Maeng = mau = tadi Marahi = marakké = membuat Mberuh = mberoh = banyak sekali Mbendina = saben dina = tiap hari Milèh = memilih Mok = mung = hanya Montor udhug = sepeda motor Ndang gagé = buru-buru Ndèk ingènané = kemarin dulu Nek = kalau Ngantèk = nganti = hingga Nggoncèkno = nggoncèngna = memboncengkan Nggoné = panggonané = tempat Nggregetna = menggemaskan Njemburig = acak-acakan Ora majad = tidak karuan Pak-ané = bapaknya Patèk = patia = begitu Rodok = rada = agak Saikiné = sekarang / akhir-akhir ini Sak emboh = banyak sekali = bukan main banyaknya Sak pirung-pirung = pirang-pirang = banyak sekali Sansaya = tansaya = semakin Sasat = ternyata / bahkan Thik = kok Tibakné = tibaké = padahal / tahu-tahu Tur enèh = selain itu Yahono-yahéné = sekian lamanya Yang = pacar
[sunting] Mak Jegagig
- Balik ing : Basa Jawa
Artikel punika taksih tulisan rintisan (stub). Sinten kémawon ingkang kersa mbenakaken, sumangga kémawon.