Kakawin Nagarakretagama

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Kakawin Nagarakretagama (Nāgarakṛtâgama) klebu kakawin Jawa Kuna kang paling kondhang, dianggit dening Mpu Prapanca. Akeh para ahli nyoba golek sisik melik ngenani kahanan jaman Majapahit seka kitab iki.

Bab lan Paragraf

[sunting] Isi

Kakawin iki ngemot kahanan ing Majapahit jaman rajane Hayam Wuruk. Raja iki, kanthi mahapatih Gajah Mada, nelukake negara-negara liya kang banjur misuwur kanthi sebutan Nusantara.

Ora kaya kakawin kang umum ing jaman kuwi, Mpu Prapanca nulis kaya dene warta jurnalistik. Prapanca ngetutake raja kliling negara, wiwit seka Blambangan nganti Singosari. Patine Gajah Mada uga ditulis ing kene. Seka gambaran ing tulisane, Para ahli bisa ngreka kepriye kahanan Majapahit nalika kuwi.

[sunting] Judul lan Anggitan

Amarga kakawin iki nyritaake kahanan kang diliwati lan akeh-akehe liwat desa-desa, Prapanca nyebut kitab iki Desawarnana. Sawetara kuwi, Nagarakretagama dienggo amarga isine ngenani negara lan pranatane.

Prapanca, nalika nulis kakawin iki, ngaku yen isih sinau basa sastra. Ana cathetan kang mernahake yen tulisan iki digawe 1287 Saka (1365 Masehi). Dinuga, Prapanca iku putrane Mpu Nadendra kang nyekel Dharmadyaksa ring Kasogatan, utawa kang nngendhaleni urusan agama Buddha.

[sunting] Riwayat

Naskah iki ditemoake J.L.A. Brandes ing kraton Lombok. Nalika kuwi Brandes, kang ahli sastra Jawa, melu prejurit Walanda kang nggempur Lombok ing taun 1894. Kraton diobong lan Brandes nggawa lunga naskah-naskah lontar kang ana ing bale pustaka (perpustakaan). Kabeh naskah seka Lombok iku banjur disimpen ing Universitas Leiden. Ing kana diwenehi nomer sandhi L Or 5.023. Jaman Ratu Juliana teka menyang Indonesia ing taun 1973, naskah iki wenehke. Saiki disimpen ing Perpustakaan Nasional RI lan diwenehi sandhi NB 9.

Naskah Nagarakretagama disimpen ing Leiden lan diwènèhi nomor sandhi L Or 5.023. Banjur karo lawatan sang Ratu Juliana, menyang Indonesia ing taun 1973, naskah iki diwènèhaké marang Republik Indonesia. Konon naskah iki banjur disimpen déning Ibu Tien Soeharto ing dalemé, nanging iki ora bener. Naskah iki disimpen ing Perpustakaan Nasional RI lan diwènèhi kodhe NB 9.

[sunting] Wacan sebanjuré

  • (nl) J.L.A. Brandes, Nāgarakrětāgama; Lofdicht van Prapanjtja op koning Radjasanagara, Hajam Wuruk, van Madjapahit, naar het eenige daarvan bekende handschrift, aangetroffen in de puri te Tjakranagara op Lombok 1902.
  • (nl) H. Kern & N.J. Krom, Het Oud-Javaansche lofdicht Nāgarakŗtāgama van Prapañca (1365 AD), 1919.
  • (id) Slametmuljana (dkk.), Prapantja:Nagarakretagama, diperbaharui kedalam bahasa Indonesia, 1953.
  • (nl) C.C. Berg, Het Rijk van de Vijfvoudige Buddha, 1962.
  • (en) Th. Pigeaud, Java in the Fourteenth Century, 1960-63.
  • (en) S.O. Robson, Desawarnana (Nagarakrtagama), 1995.

[sunting] Delengen uga