Schnellleefer
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Als Schnellleefer ginn an der Astronomie eenzel Stäre mat enger grousser Eegebewegung bezeechent. Wann ee "grouss" seet, ass dommatter eng Ännerung vun der Stärepositioun vu ronn 0,5" pro Joer gemengt, wat an 100 Liichtjoer ronn 70 km/s vun der siichtbarer säitlecher Bewegung vum Stär entsprécht.
Well dës Zuelen direkt vun der Distanz ofhänken, gouf spéider d’Grenz tëschent Normalstären a Schnellleefer bei ongeféier 65 km/s festgeluecht. Zu dësem Wäert zielt och déi mat dem Dopplereffekt feststellbar Radial Vitesse, also am Sënn vun enger 3D-Bewegung.
Wann och déi meeschte Stären eng bal kreesfërmeg Bunn ëm de galakteschen Zentrum hunn, eis Sonn brauch dofir ronn 250 Millioune Joer, hu Schnellleefer:
- 1) eng staark elliptesch (laanggestreckte) Bunn,
- 2) déi géint d’Sonnebunn staark schréi ass.
- 3) ass hir Vitessekomponent a Richtung galaktesch Rotatioun (kuckt Oort'sche Formel) meeschtens manner wéi déi vun eiser Sonn, sou datt si am allgemengen hanner hir zréckbleiwen. An dëser Hisiicht trëfft also de Numm "Luesleefer" éischter zou (Zimmermann 1999).
- 4) si gehéiere meeschtens zu der Stärepopulatioun II.
De Stär mat der héchster bekannten Eegebewegung vun 10,34" ass de Feilstär vum Barnard am Stärebild Bootes.
E weidere bekannte Schnellleefer ass den 61 Cygni, e Stär 6. Gréisst am Stärebild Cygnus. D’Verréckelung vu senger Positioun läit all Joer bei ronn 5". Dëst huet de Friedrich Wilhelm Bessel 1845 unhuelen gelooss, datt de Stär relativ no bei der Äerd wier. Sou ass him déi éischt Parallaxemiessung gelong, wat scho vill Astronomen zënter 100 Joer versicht haten. Déi gemoosse Parallax vu ronn 0.3" huet erginn, datt den 61 Cygni 11 Liichtjoer vun eiser Äerd ewech ass, an zu den 20 nooste Fixstäre gehéiert.
[Änneren] Literatur
- Lexikon der Astronomie, Spektrum-Verlag 1999, p.359, 313ff