Bunnvitesse
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
D’Bunnvitesse (och Ëmfangsvitesse oder Tangentialvitesse) ass an der Physik d’Vitesse, déi ee Punkt op enger Kreesbunn huet.
Am Géigesaz zu der Wénkelvitesse ω, déi beschreift, a wéivill Zäit en Objet ee bestëmmte Kreessecteur, also ee Wénkel, ëmronnt, ass d’Bunnvitesse och ofhängeg vum Radius r vum Krees. Logesch erfollegt doraus, datt e Punkt op enger Scheif déi sech dréint um Rand méi eng grouss Bunnvitesse huet, ewéi ee Punkt deen no beim Mëttelpunkt ass, well e méi eng grouss Streck an derselwechter Zäit zréckleet. Einfach gesot, ass d’Bunnvitesse, d’Vitesse, déi e Kierper op der Kreesbunn fir e bestëmmte Wee an enger bestëmmter Zäit huet. D’Bunnvitesse gëtt mat dem Buschstaf v bezeechent:
Wann t d’Zäitdauer vun enger vollstänneger Ëmronnung vum Krees ass (t = T), sou gëllt:
- s = 2rπ (Kreesëmfang)
Doraus erfollegt:
[Änneren] Beispill
D’Bunnvitesse vun engem Punkt op dem Equator vun der Äerd:
Den Äerdëmfang ass ongeféier
Eng Plaz op dem Equator ëmleeft d’Äerdachs a ronn 24 h (genee: an 23 h 56 min - wéinst dem Ëmlaf ëm d’Sonn).
D’Bunnvitesse ass dann
Z.B.: Fir d’Stad München, déi bei ronn 48° nërdlech Breet läit, ass d’Vitesse mol sou grouss; dat heescht nëmme ronn 1100 km/h.
v = Bunnvitesse; t = Zäit; T = Dauer vun enger Ëmdréiung (Periodendauer); s = zeréckgeluechte Wee; ω = Wénkelvitesse