Cetus (Stärebild)
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Date vum Stärebild Cetus | |
---|---|
Lëtzebuergesche Numm | Walfësch |
Laténgesche Numm | Cetus |
Laténgesche Genitiv | Ceti |
Laténgesch Ofkierzung | Cet |
Positioun | um Himmelsäquator |
Rektaszensioun | 23h 55m bis 3h 20m |
Deklinatioun | -25° bis +10° |
Fläch | 1231 Quadratgrad |
Siichtbar op de Breedegraden | 70° Nord bis 90° Süd |
Observatiounszäitraum fir Mëtteleuropa |
Hierscht |
Zuel vu Stäre mat Gréisst < 3m |
2 |
Hellste Stär, Gréisst |
β Ceti (Deneb Kaitos), 2,04m |
Meteorstréim | - |
Nopeschstärebiller (vu Norden am Auerzäresënn) |
Pisces Aquarius Eridanus Taurus |
De Cetus (latäinesch), ass e Stärebild an der Nopeschschaft vum Himmelsäquator.
Inhaltsverzeechnis |
[Änneren] Beschreiwung
De Cetus (Walfësch) ass e grousst, awer guer net opfällegt Stärebild vum Hierschthimmel tëschent de Pisces (Fësch) an dem Eridanus (Floß Eridanus). De gréissten Deel erstreckt sech ënnert dem Himmelsäquator, sou datt hien an eise Breeden nëmmen eng minim Héicht iwwert dem Horizont erreecht.
D’Stärebild huet keng markant Gestalt, well déi meeschten vu senge Stäre eng niddreg Hellegkee, nähmlech ënnert 3 m opweisen a soumat net opfälleg sinn.
Am Walfësch befanneen sech de bekannte verännerleche Stär Mira an den Tau Ceti, engem giele Zwergstär op enger Distanz vu nëmmen 11,9 Liichtjoer vun eis, deen eiser Sonn ähnlech ass.
[Änneren] Geschicht
Am antiken Mesopotamien huet een am Stärebild Tiamat, en Séiongeheier gesinn, wat dat ursprénglecht kosmescht weiblecht Prinzip verkierpert huet.
Weéé d’Konstellatioun ënnert der Ekliptik läit, zéien d’Sonn, Äerdmound an d’Planéiten doriwwer ewech. Bei de ale Griichen hunn d’Stäre dofir den Agang zu der Ënnerwelt duergestallt. Spéider identifizéiert een d’Stärebild als dat Séiongeheier am Zesummenhang mat der So ëm d’Andromeda.
D’Stärebild ass eent vun den 48 Stärebiller, déi dem Ptolemäus bekannt waren
Am Joer 1596 entdeckt de friesesche Paschtouer David Fabricius, datt sech d’Hellegkeet vum Stär ο Ceti am Laf vun engem Joer staark verännert hat. Hien huet de Stär „Mira“, dee „Wonnerbare“ genannt. D’Entdeckung war vu grousser Bedeitung, widderleet si dach déi fréier Thes, datt d’Stären éiweg sinn an onverännerlech.
Am Joer1807 gouf am Walfësch de véierten Asteroid Vesta entdeckt.
[Änneren] Himmelsobjete
[Änneren] Stären
B | F | Numm o. aner Bezeechnungen | Gréisst | Lj | Spektralklass |
---|---|---|---|---|---|
β | 16 | Deneb Kaitos, Diphda, Rama Secunda | 2,04m | 96 | K0 III |
α | 92 | Menkar | 2,54m | 220 | M1 IIIa |
ο | 68 | Mira | 2,0m bis 10,1m | 417 | M7 III |
η | 31 | Deneb Algenubi | 3,46m | 118 | K1 III |
γ | 86 | Kaffaljidhm, Al Kaff al Jidhma | 3,47m | 82 | A2 + G5 |
τ | 52 | Tau Ceti | 3,49m | 11,9 | G8 V |
ι | 8 | Shemali | 3,56m | 290 | K1 III |
ζ | 55 | Baten Kaitos, Bunda | 3,76m | 260 | K0 III |
υ | 59 | 3,99m | 250 | M1 III | |
δ | 82 | 4,08m | 800 | B2 IV | |
μ | 87 | 4,27m | 100 | F0 IV | |
π | 89 | 4,3m | 300 | B7 V | |
ξ2 | 73 | 4,30m | 300 | B9 III | |
ξ1 | 65 | 4,36m | |||
7 | 4,44m | ||||
2 | 4,55m | ||||
χ | 53 | 4,66m | 100 | F2 + G1 | |
σ | 76 | 4,74m | |||
ψ1 | 17 | 4,77m | |||
20 | 4,78m | ||||
ε | 83 | 4,83m | |||
κ | 96 | 4,84m | |||
ν | 78 | 4,87m | |||
ρ | 72 | 4,88m | |||
6 | 4,89m | ||||
46 | 4,90m | ||||
56 | 4,92m | ||||
3 | 4,99m | ||||
37 | 5,0m | 80 | F3 + G7 | ||
T | 5,0 bis6,9 m | ||||
66 | 5,5m | 70 | F8 + G4 |
De hellste Stär am Walfësch, β Ceti, ass 96 Liichtjoer vun eiser Sonn ewech. Et ass een orangefuarwechen Risestär vun der Spektralklass K0.
De Numm „Deneb Kaitos“ ass arabeschen Urspronk a bedeit „Schwanz vum Walfësch“.
Den α Ceti läi 220 Liichtjoer vun eis ewech am ass e Roude Ris mat der Spektralklass M1. Den altarabesche Numm „Menkar“ kënnt sech vu „Schëller“, „Schnëss“ oder „Nüsteren“ ofleeden.
Den τ Ceti (Tau Ceti ass mat enger Distanz vu nëmmen 11,9 Liichtjoer ee vun de Noperen vun eiser Sonn.
[Änneren] Duebelstäre
System | Gréisst | Ofstand |
---|---|---|
γ | 3,5m/7,3m | 2,8" |
κ | 4,7m/6,8m | 184" |
37 | 5,1m/7,9m | 49,7" |
66 | 5,7 m/7,6 m | 41,0" |
Den γ Ceti (Kaffaljidhm) ass en Duebelstärseystem op enger Distanz vu 82 Liichtjoer. D’Liicht kënnt vun engem wäisslech liichtendem Haaptstär mat der Spektralklass A2 an engem gielzeche Begleeder vun der Klass G5.
Den κ Ceti ass 100 Liichtjoer vun eis ewech a besteet aus zwee Stäre vun de Spektralklassen F2 an G1. Déi zwee Stäre weisen vun der Äerd aus gesinn e wäite Wénkelofstand vun 184 Bousekonnen op.
D’System 66 Ceti läit 70 Liichtjoer vun eis ewech a besteet och aus zwee Stäre vun de Spektralklassen F8 an G4. Hire Wénkelofstand ass 16,5 Bousekonnen.
[Änneren] Verännerlech Stären
Objet | Gréisst | Period | Typ |
---|---|---|---|
ο | 2,0 bis 10,1m | 331,9 Deeg | Pulsatiounsverännerlecher |
T | 5,0 bis 6,9m | 159 Deeg | hallefregelméisseg Verännerlecher |
417 Liichtjoer läit de Stär Mira (ο Ceti) vun eis ewech an ännert seng Hellegkeet periodesch iwwer en Zäitraum vu ronn 332 Deeg. Hie kann am Maximum bis zu 2 m opfälleg hell ginn, an am Minimum kann d’Hellegkeet op 8 bis 10 m eroffalen. An deem Moment ass hien och net méi mam bloussen A ze gesinn.
De Stär gëtt säi Numm hir fir eng Grupp vu verännerleche Stären, de Mira-Verännerleche. Et handelt sech ëm pulsatiounsverännerlech Stäre, déi sech rhythmesch opbläen an erëm zesummen zéien. Mira-Stäre sinn Rout Risen oder Iwwerrisen mat enger relativ killer Uewerfläch vun 3.000 Kelvin. Hir Liichtkraaft ass trotzdeem 100.00 mol méi héich wéi déi vun eiser Sonn, well si riseg Duerchmiesser vu ville Milliarde Kilometer opweise kënnen.
[Änneren] Messier- an NGC-Objete
Messier (M) | NGC | divers | Gréisst | Typ | Numm |
---|---|---|---|---|---|
77 | 1068 | 8,9m | Galaxis | ||
45 | 10,6m | Galaxis | |||
157 | 10,4m | Galaxis | |||
223 | 13,4m | Galaxis | |||
246 | 8,5m | Planetareschen Niwwel | |||
247 | 11m | Galaxis | |||
720 | 10,2m | Galaxis | |||
908 | 10,2m | Galaxis | |||
936 | 10,1m | Galaxis | |||
6939 | 9m | Galaxis | |||
IC 1613 | 9,2m | Galaxis |
Am Walfësch befannen sech etlech Galaxien, vun deenen zwou schonns mat engem klengen Teleskop ze gesi sinn.
Den M 77 ass eng hell Seyfertgalaxis vum Typ Sb. Mat enger Distanz vu 50 Millioune Liichtjoer ass si dat wäitesten Messierobjet.
Den NGC 246 ass e Planetareschen Niwwel op enger Distanz vun 1.500 Liichtjoer. Am Teleskop ass et eng niwweleg Scheifchen, an deem zwee Stäre mat der 12. Gréisseklass stinn. Ee vun de Stäre ass e Wäissen Zwergstär, den Iwwerrescht vun engem Stär, dee seng baussescht Gashüll ofgestouss huet.
Den NGC 247 ass eng Spiralgalaxis vum Typ Sd an ass 8 Millioune Liichtjoer vun eiser Äerd ewech. Si gouf am Joer 1784 vum Wilhelm Herschel entdeckt. Vun der Äerd aus ass dës Galaxis op d’Kant ze gesinn.