Orthographie Welter-Engelmann

Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.

D' Welter-EngelmannSchreifweis ass eng vun de ville Schreifweisen, déi d'Liicht vun der Lëtzebuerger Welt gesinn hunn.

Se ass genannt nom René Engelmann an dem Nik Welter, déi se 1910 entwéckelt hunn. Bekannt gouf se, well s'am Bichelchen Das Luxemburgische und sein Schrifttum vum Nikolaus Welter verbreet gouf, dat bis an d'1950er Joren als Schoulbuch an de Primaireschoule gebraucht gouf. Se ass awer ni als "offiziell" erkläert ginn. Nom Krich gouf se vun der OLO ofgeléist, déi kee Succès hat, an dono vun deeër vum Robert Bruch. Se ass charakteriséiert duerch eng Rëtsch diakritesch Zeechen, wéi den Accent circonflexe (Lîcht - Liicht; mâchen - maachen) an den Apostroph (Ko' - Kou; , me' - méi)).

Inhaltsverzeechnis

[Änneren] D'Schreifweis

[Änneren] Vokaler an Duebeltéin

[Änneren] Allgemeng

Well et méi einfach ass, ginn et zwou Zorte vu Vokaler, déi laang an déi kuerz, an eng eenzeg Zort Duebeltéin.

[Änneren] "Bezeechnung" bei de laangen an de kuerze Vokaler

  • De laange Vokal gëtt einfach esou geschriwwen: eng Kaz, den Emer, falen.
  • De kuerze Vokal gëtt bezeechent, andeems de Konsonant, deen hannendru kënnt, verduebelt gëtt. Am Fall vun zz steet tz, an amplaz vum kk steet ck: lecken, zidderen, en Teller Zopp.
    • Bei Pronomen an Hëllefsverbe mat enger Silb steet no engem kuerze Vokal en einfache Konsonant: en, et, hat, him, um, am, an, op, mat.
  • Virun de Konsonanteverbindungen ng, ch, sch, ld, st, sp a.s.w. kritt de Vokal, wann e laang ausgeschwat gëtt, en Hittchen: eng Zâng, mâchen, den Dûscht; de kuerzen net: de Fanger, de Mond.
  • Den a, e, u an den i, déi virun engem oder méi Konsonante stinn, gi souwisou laang ausgeschwat, kréien also keen Hittchen: e Birg, e Perd, en Arm, Letzeburg.

(.....)


[Änneren] Kuckt och