Speza

From Wikipedia

Panoama de Spesa
Panoama de Spesa
Spesa
[[Image:|300px|Panorama di Speza]]
Stato: bandiera Italia
Region: Liguria
Provinsa: Speza
Coordinate:
Latitudine: 44° 6′ 0′′ N
Longitudine: 9° 49′ 0′′ E
Superficie: 51 km²
Abitanti:
94.263 31-12-05
Densità: 1.848 ab./km²
Frazioni: Biassa, Cadamà, Campigia, A Fose, Maola, Mugian, Pitei, San Veneo, Sarbia 
Comuni contigui: Arcòa, Folo, Lerse, Pòrtivene, Ricò, Riomasoe, Vessan Ligure
CAP: 19100, da 19121 a 19126, da 19131 a 19139
Pref. tel: 0187
Codice ISTAT: 011015
Codice catasto: E463 
Nome abitanti: spesini 
Santo patrono: San Giusepe 
Giorno festivo: 19 marso 
Comune
Posizione del comune nell'Italia
Visita il Portale Italia

Spesa (La Spezia in Italian) l'è un comüne d a Liguria e o capoluogo da provinsa de Speza.

Co i se 94.263 abitanti (ar 31/12/2005) l'è 'r segondo comüne ciü popoloso d a Liguria, darè a Zena.

Contents

[edit] Geògrafia

Se tröva quasi au confin co a Toscann-a int'o Golfo de Spesa.

[edit] Stoia

Er teritorio spezin e e i se dintorni i eo abità sà da tempi antighisimi, come i dimostro i reperti de l'età der fero e der bronso retrovà 'nt e alture e 'nt e visine valà.

I en d'epoca romana i siti de Luni, de Ameglia e, drento ar Golfo, de Vaignan. A San Vito (Maola) i resti roman i en stà distruti p'a costrusion de l'Arsenale d a Maìna;

'Nt er periodo medievale i nasso de Signorie: dei Vessano, dei Da Passano e dei Lavagna. Ner XII secolo i teritori der Golfo i entro 'nte l'orbita d a Compagna Zenese, fasendo cresse i sentri de Carpena e Vesigna. Ma per sirca vint'ani er borgo de Speza ne se treva ciü sotoposto ar dominio zenese, quando Nicolò Fieschi i fa a se Signoria, tra Sarsana e Lavagna, in contrasto a Zena. A sto peiodo se scomensa a costrüie er Castelo San Giorgio, in sima a colina der Poso. Ner 1273 Zena se repìa a sovranità d a sona. I venio costruìe e mura, palassi publici, un ospedale. Ner 1407 la sità nomina 'n Podestà e poi 'n Capitano. O svilüpo d a sità continua 'nfina ar Seisento.

Ner XIX secolo a sità i è sede de e vacanse dei Savoia e der Re. 'Nt a segonda metà de l'Otosento Speza cangia o se aspeto de borgo sarà e i deventa capitale militare maritima, con trasformasion importanti ch'a fan diventae a sità capoluogo de provinsa. Ner 1862, scomenso i lavoi de l'Arsenale Militare Maritimo, 'nsamai pensà da Napoleone e adè costruì da a volontà de Cavour e Domenico Chiodo, Ufficiale der senio Militare.

I lavoi düo sete ani, e l'arsenale i ven inaugurà er 28 agosto 1869 da Domenico Chiodo. Co a costrusion de l'Arsenale a sità cangia aspeto, realisando nèvi spasi ciü ampi e vivibili, e i gh'a avù un rapido svilüpo economico 'nseme a 'n aumento demografico: a popolasion i ea 31.500 unità ner 1881, 60.000 unità ner 1901, 123.000 unità ner 1940).

'Nseme a l'Arsenale venio fate nève fortificasion 'nte coline der Golfo e 'nte sone 'nsio. Nasso industrie militari:Odero-Terni-Orlando (OTO Melara) e i cantiei navali de Mugiano e i se svilüpa o porto mercantile.

[edit] Pòsti de interesse

Portovene, Lerse, Telao, La Ria ("Le Grazie"), e Sinque Tere: (Riomasoe, Manarola, Corniggia, Vernazza, Monterosso) Levanto

[edit] Economia

[edit] Cultùa

Da arcuni ani i ghè er "Pop Eye Festival", na rasegna musicale ch'i a visto partesipae paeci artisti de livelo mondiale (Lou Reed, Patty Smith, Sonic Youth, Afterhours, ecc.) e o Sercantigo "Cercantico", er mercao de cose antighe ch'i se fa 'n ciasa Cavour (ovveo ciasa der Mercao) a prima domenega de ogni mese. l' urtima domenega de novembre a fatoria 'n ciasa co e bestie de e asiende agricole d a provinsa.

[edit] Manifestasion

[edit] Feste e fëe

A Fea de San Giusepe ghè ogni ano er 19 marso, in occasion d a festa der Santo patrono de Spesa. A fea dua 3 sorni e i gh' eno 500 commercianti ambulanti de tüti canton ch'i venio 'nta sona compresa tra ciasa Europa, i giardin publici e er lungomae d a pasegià Morin.

N autro apuntamento storico d a sità i è a Festa der mae, ch' i ghè ogni ano a prima domenega der mese de agosto. A festa dua 2 sorni er primo sorno gh' è a sfilaa 'n maschea a tema pe e vie da sità o segondo sorno i ghè a disputa der Palio der Golfo, a gaa remiera de e 13 borgate der Golfo de Spesa, a manifestasion finissa a domenega sea co 'no spettacolo de feghi artificiali su e aigue der golfo.

[edit] Comunicasion