Aromātiskie ogļūdeņraži

Vikipēdijas raksts

[izmainīt šo sadaļu] Vienkāršākās aromātiskās struktūras

  Kondensēts četrlocekļu un sešlocekļu cikls:
 
Benzociklobutēns
 
 
  Kondensēti pieclocekļu cikli:
Pieclocekļu cikli:
Pentalēns
 

Furāns
Image:Benzofuran_simple_structure.png
Benzofurāns
Image:Isobenzofuran_simple_structure.png
Izobenzofurāns
Image:Pyrrole_simple_structure.png
Pirols
Image:Indole_simple_structure.png
Indols
Image:Isoindole_simple_structure.png
Izoindols
Image:Thiophene_simple_structure.png
Tiofēns
Image:Benzothiophene_simple_structure.png
Benzotiofēns
Image:Benzo-c-thiophene_simple_structure.png
Benzo[c]tiofēns
Image:Imidazole_simple_structure.png
Imidazols

Benzimidazols
Image:Purine.svg
Purīns
Image:Pyrazole_simple_structure.png
Pirazols
Image:Indazole_simple_structure.png
Indazols
 
Image:Oxazole_simple_structure.png
Oksazols
Image:Benzoxazole_simple_structure.png
Benzoksazols
 
Image:Isoxazole_simple_structure.png
Izoksazols
Image:Benzisoxazole_simple_structure.png
Benzizoksazols
 
Image:Thiazole_simple_structure.png
Tiazols

Benzotiazols
 
 
Sešlocekļu cikli: Kondensēti sešlocekļu cikli:  
Image:Benzene_simple_structure.png
Benzols
Image:Naphthalene_simple_structure.png
Naftalīns
Image:Anthracene_simple_structure.png
Antracēns
Image:Pyridine_simple_structure.png
Piridīns
Image:Quinoline_simple_structure.png
Hinolīns
Image:Isoquinoline_simple_structure.png
Izohinolīns
Image:Pyrazine_simple_structure.png
Pirazīns
Image:Quinoxaline_simple_structure.png
Hinoksalīns
Image:Acridine_simple_structure.png
Akridīns
Image:Pyrimidine_simple_structure.png
Pirimidīns
Image:Quinazoline_simple_structure.png
Hinazolīns
 
Image:Pyridazine_simple_structure.png
Piridazīns
Image:Cinnoline_simple_structure.png
Cinnolīns
 

Aromātiskie ogļūdeņraži (arēni) ir ogļūdeņraži, kas satur benzola ciklu. Tos iedala monocikliskos (satur vienu benzola gredzenu) un policikliskos (satur vairākus benzola gredzenus). Šajos ciklos esošās saites ir stiprākas nekā ekvivalentas vienkāršo un dubultsaišu kombinācijas, tāpēc šos ogļūdeņražus izdala atsevišķi.

Tikai oglekli saturošie aromātiskie cikli satur 6 atomus, jo 5 un 7 locekļu nepiesātinātie ogļūdeņraži neveido delokalizētu π orbitāli (šādu orbitāli veido 5 un 7 locekļu ciklu joni - ciklopentadienila anjons, cikloheptatrienila (tropilija) katjons un daži citi). Heterocikliskajiem savienojumiem ir sastopamas arī 5 un 7 (ļoti reti) locekļu aromātiskās sistēmas.

Satura rādītājs


[izmainīt šo sadaļu] Vēsture

Senāk par aromātiskajiem savienojumiem dēvēja no dabas produktiem (sveķiem, balzamiem u. tml.) iegūtas vielas ar aromātisku smaržu. Vēlāk šis termins pazaudēja savu sākotnējo jēgu un aromātisko savienojumu ķīmija pārvērtās par benzola savienojumu ķīmiju (lielākā daļa iepriekš atklāto aromātisko vielu saturēja fenilgrupu jeb benzola gredzenu). Pašlaik kopā ar benzola savienojumiem aromātisko savienojumu ķīmija apskata visus karbocikliskos savienojumus ar "benzola" raksturu, tajā skaitā heterocikliskos savienojumus.

[izmainīt šo sadaļu] Ogļūdeņraži

[izmainīt šo sadaļu] Monocikliskie

[izmainīt šo sadaļu] Policikliskie

Ar kondensētiem cikliem:

Ar izolētiem cikliem

[izmainīt šo sadaļu] Ogļūdeņražu atvasinājumi