Листа на британски монарси

Од Википедија, слободна енциклопедија

Ова е листа на монарси (владетели) на Англија, Шкотска, Ирска, Велика Британија и Обединетото Кралство, т.е. монарси на престолите на разните кралства кои постоеле на територијата на Британските Острови, имено:

За владетелите пред создавањето на кралствата Шкотска, Англија и кнежевството Велс, видете:

  • Кралеви на бритонците
  • Листа на кралеви на пиктите
  • Листа на кралеви на шкотите (тука влегуваат и Стјуартите од 1603 до 1714 како заеднички владетели на Англија и Шкотска)
  • Кралеви на Далриада
  • Кралеви на Манскиот Остров
  • Кралеви на Манскиот Остров и придружните острови
  • Кралеви на Стратклајд
  • Легендарни кралеви на Британија
  • Владетели ја Велс
  • Кралеви на Источна Англиа
  • Кралеви на Есекс
  • Кралеви на Кент
  • Кралеви на Сасекс
  • Кралеви на Весекс
  • Кралеви на Мерсија
  • Кралеви на Нортамбрија
  • Велики Кралеви на Ирска

Содржина

[уреди] Сложености околу титулата и звањето

Џејмс VI на Шкотска и I на Англија, ги обединил Круните на Англија, Шкотска и Ирска во лична унија, кои подоцна се соединиле во една држава по име Кралство Велика Британија по Унитарниот Акт од 1707 год.
Џејмс VI на Шкотска и I на Англија, ги обединил Круните на Англија, Шкотска и Ирска во лична унија, кои подоцна се соединиле во една држава по име Кралство Велика Британија по Унитарниот Акт од 1707 год.

Кралските титули се сложена работа бидејќи во некои случаи се користеле имиња на кралства кои официјално сеуште не ни настанале, или пак настанале порано, но без веднаш да им се даде ним соодветна кралска титула.

  • Во 1328, при смртта на францускиот крал, Шарл IV, кралот на Англија Едвард III (внук на Шарл IV) го побарал францускиот престол. Додека тјудорските монарси продолжиле да ја бараат Франција и ова не се засновало на окупација, британската династија Стјуарти биле пензионери на Бурбоните, како што шкотските Стјуарти биле пензионери на Валојците, во опозиција на фактичото властодржење на Франција од страна на Плантагенетите. Ова испаднало погубно за титулата, бидејќи донесувањето на т.н. Заклетвен Акт и Фонтенблоскиот Едикт ги заживеал старите спорови; мирот помеѓу Британија и Франција склучен од Џемјс Стјуарт и Анри Бурбон неможел да се самоодржи. Подоцна Хановерските монарси сѐ до Унитарниот Акт од 1800 не се занимавале со оваа проблематика, туку со нивниот локален Брунсвик. Подоцна Француската револуција го поддржила гледиштето на француската Круна, иако постоеле бунтови од помал карактер за враќање на старата титула. (Видете Англиски барања на францускиот престол.)
  • Од 1559 до денес, англиските, а потоа и британските монарси, ја имаат титулата Врховен Управител на Англиската Црква.
  • Нумерацијата на англиските монарси започнува одново по 1066 (иако ова ги погодува само Едвардите). Нумеричиот систем го препочита поделениот национален пристап; така Џемјс II на Англија бил и Џемјс VII на Шкотска, а Вилијам III на Англија бил и Вилијам II на Шкотска. По Унијата почнал да важи англискиот број (за „Џорџ“, „Едвард“ и „Елизабета“) и до скоро не постоело формално правило на доделување броеви.
  • Сите шкотски монарси ја имале титулата Крал на Шкотите или Кралица на Шкотите, ос исклучок на последните тројца: Мери II, Вилијам III и Ана I кои го користеле звањето „на Шкотска“ наместо „на Шкотите“.
  • Во октомври 1604, една година пред да стане крал на Англија, Џејмс VI на Шкотска прогласил дека кралската титула ќе го користи терминот Велика Британија за „една империјална (царска) Круна“ сочинета од Англија и Шкотска [1]. Меѓутоа користењето на оваа титула е проблематично бидејќи обединетите државни функции и служби за Велика Британија не биле во потполна кохезија сѐ до Унитарниот Акт од 1707 со кој се основал Парламентот на Велика Британија. Нити пак обединетата круна била нарекувана 'империјална', туку ги подлвекувала декретите на Хенри VIII кој се прогласил еднаков по деференција со Светиот Римски цар Карл V. Затоа некои историчари ги нарекуваат монарсите до 1707 како монарси на Англија и Шкотска, но поедноставно, целото кралство се смета за Британско заради келтскиот карактер кој стоел зад ренесансниот Тјудорско-Стјуартскиот апарат и прекуморската империја на „Британија“. По смртта на Елизабета, дворјаните го сметале Џемјс за нов Брут Тројански. Покрај ова, „британството“ било поткопувано од други фактори како сепаратистичкото Јакобитство меѓу шкотите сѐ до унијата со Ирска. Но сепак во обичниот говор луѓето ги нарекуваат владетелите на Велика Британија „англиски“ во однос на бунтовите на шкотите, ирците и американците.
  • Во разни документи термините Кралство Велика Британија и Обединето Кралство на Велика Британија фигурираат дури и во најофицијални документи како Унитарниот Акт од 1707. Историчарите сметаат дека зборот Обединето се користел како описен збор, назначувајќи унија од типот на брак, а не принудно припојување. За поголема јаснотија и заради тоа што зборот Обединето е многу повеќе поврзан со подоцнежното име Обединето Кралство на Велика Британија и Ирска според Унитарниот Акт, кралството создадено во 1707 год. се нарекува Кралство Велика Британија.
  • На сличен начин, иако најголемиот дел од Ирска престанала да биде дел од Обединетото Кралство на Велика Британија и Ирска со настанувањето на Ирската Слободна Држава ви 1922, нити полниот назив на Обединетото Кралство, нити кралската титула биле променети сѐ до Актот за Кралски и Парламентарни Титули од 1927. Историчарите ретроспективно сметаат дека настанот на современото Обединето Кралство се случил во декември 1922, иако во овој случај формалната промена се случила дури пет години подоцна.

[уреди] Монарси

Наследувањето на многуте престоли не било глатко, од родител на дете; недостигот на наследници, граѓанските војни, убиствата и инвазиите правеле промени во наследноста на начин кој не може да се прикаже во едноставна листа.

Односите брз кои биле основани за барањата на престолот се прибележани (оние кои се познати), а означени се и годините на владеење.


Монарси на Англија Монарси на Шкотска
Име Владеење Белешки Име Владеење Белешки
Западни саксонци Династија Алпини
Кенет I 843858 Прв крал на пиктите и шкотите
Доналд I 858862 Брат на Кенет I
Константин I 862877 Син на Кенет I
Алфред Велики 871899 Признаен за водач на сите слободни англичани споиред Ведморскиот мировен договор, 878
Аед 877878 Син на Кенет I
Еохајд 878889 Внук (од брат или сестра) на Аед
Заеднички со Гирик ?
Гирик 878889 Прв братучед на Аед ?
Доналд II 889900 Син на Константин I
Едвард Постариот 899924 Син на Алфред
Константин II 900943 Син на Аед
Елфвеард 924 Син на Едврд, крал само на Весекс
Етелстан 924939 Син на Едвард, првиот де факто крал на цела Англија
Едмунд I 939946 Син на Едвард
Малколм I 943954 Син на Доналд II
Едред 946955 Син на Едвард
Индулф 954962 Син на Константин II
Едви 955959 Син на Едмунд
Едгар Мирољубивиот 959975 Син на Едмунд
Дуб 962966 Син на Малколм I
Кулен 966971 Син на Индулф
Кенет II 971–? Син на Малколм I
Св. Едвард Маченикот 975978 Син на Едгар Амлаиб ?–977 Син на Индулф
Кенет II 977995 Второ владеење
Етелред Неподготвениот 9781013
10141016
Син на Едгар
Константин III 995997 Син на Кулен
Кенет III 9971005 Син на Дуб
Малколм II 10051034 Син на Кенет II
Едмунд Железнобокиот 1016 Син на Етелред
Дански кралеви
Саксонските и данските кралски семејства едновермено го барале англискиот престол, од 1013 до 1016. Данска и Англија имале еден ист крал од 1016 до 1042.
Свен Вилобрадиот 10131014  
Кнут Велики 10161035 Син на Свен
Данкан I 10341040 Внук на Малколм II
Харолд Зајачко Стопало 10351040 Син на Кнут
Хардекнут 10401042 Син на Кнут Макбет 10401057 Сопруг на внуката на Кенет III
Враќање на Западните саксонци
Св. Едвард Исповедникот 10421066 Син на Етелред
Лулах 10571058 Правнук на Кенет III, посин и братучед на Макбет
Данкелдска династија
Малколм III 10581093 Син на Данкан I
Харолд Годвинсон 1066 Зет на Едвард Исповедникот
Едгар Етелинг 1066 Внук на Едмунд Железнобокиот
Нормани
По Норманското освојување во 1066 започнува нумерација на кралевите (француски обичај кој дотогаш не се користел во Англија).
Вилијам I Освојувачот 10661087 Далечен роднина на Алфред Велики
Вилијам II Црвенкастиот 10871100 Син на Вилијам Освојувачот, потомок на Алфред Велики
Доналд III 10931094
10941097
Син на Данкан I
Данкан II 1094 Син на Малколм III
Едгар 10971107 Син на Малколм III
Хенри I 11001135 Син на Вилијам Освојувачот, потомок на Алфред Велики
Александар I 11071124 Син на Малколм III
Давид I 11241153 Син на Малколм III
Стефан 11351154 Внук на Вилијам Освојувачот
Малколм IV 11531165 Внук на Давид I
The Анжувинци или Плантагенети
Името на династијата се променило за заради бракот на Матилда со Годфроа Плантагенет.
Матилда 1141 Ќерка на Хенри I, пра-правнука на Едмунд Железнобокиот
Хенри II 11541189 Син на Матилда
Вилијам I 11651214 Внук на Давид I
Ричард Лавовско Срце 11891199 Син на Хенри II
Монарси на Англија и Ирска
Во 1199, Џон, кој веќе бил Лорд на Ирска, го наследил англискиот престол. Титулата „Лорд на Ирска“ била заменета со титулата „Крал на Ирска“ во 1542 год.
Џон „Безземниот“ 11991216 Синна Хенри II
Александар II 12141249 Син на Вилијам I
Хенри III 12161272 Син на Џон Безземниот
Александар III 12491286 Син на Александар II
Едвард I „Долгоногиот“ 12721307 Син на Хенри III
Маргарита 1286-1290 Внука на Александар III, не пристапила
Балиоли
При смртта на Маргарита во 1290 немало јасен наследник. Кралот Едвард I на Англија ги пресудил барањата на Роберт Брус, Петти Лорд од Анандејл и Џон Балиол во полза на Балиол.
Џон 12921296 Пра-пра-правнук на Давид I
Брусовци
Со буната на Џон Балиол започнале Војните за независност на Шкотска, за кое време Роберт I Брусовецот станал крал.
Роберт I 13061329 Пра-пра-пра-правнук на Давид I
Едвард II 13071327 Син на Едвард I
Едвард III 13271377 Син на Едвард II
Давид II 13291371 Син на Роберт I
Балиоли
За некое време, претенденти за тронот биле и Едвард Балиол и Давид II.
Двард Балиол 13321336 Син на Џоин Балиол
Стјуарти
Како свршеница на младиот француски престолонаследник од возраст на 5 год, Мери Стјуарт, Кралицата на Шкотите израснала во Франција. Се вратила во Шкотска во 1560 год.
Роберт II 13711390 Внук на Роберт I
Ричард II 13771399 Внук на Едвард III
Роберт III 13901406 Син на Роберт II
Ланкастери
Хенри IV го отстранил Ричард II од престолот, и го сменил името ан владеачката династија по татковата титула Војвода од Ланкастер.
Хенри IV 13991413 Внук на Едвард III
Џејмс I 14061437 Син на Роберт III
Хенри V 14131422 Син на Хенри IV
Хенри VI 14221461
14701471
Син на Хенри V
Џејмс II 14371460 Син на Џејмс I
Џејмс III 14601488 Син на Џејмс II
Јоркска династија
Династиите Ланкастер и Јорк се бореле во Војните на розите, и Јоркистите го зазеле престолот.
Едвард IV 14611470
14711483
Пра-правнук на Едвард III
Едвард V 1483 Син на Едвард IV
Ричард III 14831485 Брат на Едвард IV
Тјудори
Ланкастеровецот Хенри Тјудор го повратил тронот од рацете на Јоркистите.
Хенри VII 14851509 Пра-пра-правнук на Едвард III
Џејмс IV 14881513 Син на Џејмс III
Хенри VIII 15091547 Син на Хенри VII, Внук на Едвард IV
Џејмс V 15131542 Син на Џејмс IV
Мери I 15421567 Ќерка на Џејмс V
Едвард VI 15471553 Син на Хенри VIII
Џејн 1553 Правнука на Хенри VII. Обично не се смета официјално за кралица[1][2]
Мери I 15531558 Ќерка на Хенри VIII
Елизабета I 15581603 Ќерка на Хенри VIII
Џејмс VI 15671625 Син на Мери I
Монарси на Англија, Шкотска и Ирска
Во 1603, Џејмс VI на Шкотска го наследил англискиот престол со смртта на Елизабета I во т.н. Унија на Круните. Одтогаш, па сѐ до 1707, Англија, Шкотска и Ирска делеле исти монарси.
Стјуарти
Име Владеење Белешки
Џејмс I (Англија)
Џејмс VI (Шкотска)
16031625 Син на Мери, Кралицата на Шкотите; пра-правнук на Хенри VII; прв со звање „Крал на Велика Британија“ (1604)
Чарлс I 16251649 Син на Џејмс VI & I
Период на Интерегнумот, (Комонвелт и Прокеторат)
Англија немала крал од 1649 до 1660, но уставниот статус на владата не бил разјаснет. На пример, сѐ до неговото распуштање на 10 април 1653, Долгиот Парламент бил сметан за република. Меѓутоа самиот се нарекувал Комонвелт. По распуштањето на Остаточниот парламент, билло формирано Номинирано собрание. Уставниот статус на режимот не се променил сѐ додека Кромвел не го прифатил Владиниот апарат на 15 декември 1653. Одтогаш Оливер Кромвел носел звање Лорд-протектор, владеејќи преку два Протекторатски парламента. Во 1659, Ричард Кромвел абдицирал, со тоа враќајќи ја власта во рацете на Парламентот сѐ до Стјуартската Реставрација во 1660 год.
Име Владеење Белешки
Оливер Кромвел 16531658  
Ричард Кромвел 16581659 Син на Оливер Кромвел
Стјуарти (реставрирани)
Име Владеење Белешки
Чарлс II 16601685 Англија
1649-1651 и 16601685 Шкотска
(16491685 де јуре)
Постар син на Чарлс I (крунисам во Скоун, Шкотска, 1651). Официјално го броел своето владеење од смртта на на неговиот татко.
Џејмс II (Аглија)
Џејмс VII (Шкотска)
16851689 Помлад син на Чарлс I
Мери II 16891694 Постара ќерка на Џејмс II
Заеднички владетел со сопругот Вилијам III, II и I
Вилијам III (Англија)
Вилијам II (Шкотска)
Вилијам I (Ирска)
16891702 Внук на Чарлс I
Владеел заеднички со сопругата Мери II
Ана 17021707
(full reign: 1702–1714)
Ќерка на Џејмс II
Монарси на Велика Британија и Ирска
Во 1707, Унитарниот Акт ги соединил Кралството Англија и Кралството Шкотска во едно кралство наречено Кралство Велика Британија.
Стјуарти (продолжеток)
Име Владеење Белешки
Ана 17071714
(полно вадеење: 1702–1714)
Ќерка на Џејмс II
Хановерска династија
Според Актот за Престолонаследство од 1707, на англискиот (па така и британскиот) престол можел да седи само протестант. Најблиската таква роднина била Софија Хановерска, која била статутарно прогласена за следниот престолонаследник. Таа починала накратко пред Ана, и на нејзино место дошол нејзиниот син, кој ја основал Хановерската династија.
Џорџ I 17141727 Правнук на Џејмс I
Џорџ II 17271760 Син на Џорџ I
Џорџ III 17601801
(полно владеење: 1760–1820)
Внук на Џорџ II
Монарси на Обединетото Кралство на Велика Британија и Ирска
Во 1801, со Унитарен Акт се соединуваат Кралството Велика Британија и Кралството Ирска во едно Обединето Кралство.
Хановерска династија (продолжеток)
Име Владеење Белешки
Џорџ III 18011820
(полно владеење: 1760–1820)
Внук на Џорџ II
Џорџ IV 18201830 Син на Џорџ III
Вилијам IV 18301837 Син на Џорџ III
Викторија 18371901 Внука на Џорџ III
Саксо-Кобуршко-Готска династија
Името на владеачката династија се сменило заради бракот на Викторија со Принц Алберт на Сакс-Кобург-Гота, но таа самата останала член на Хановерската династија.
Едвард VII 19011910 Син на Викорија
Џорџ V 19101917
(полно владеење: 1910–1936)
Син на Едвард VII
Виндзорска динасија
Името на владеачката династија се променило во Виндзор во 1917 заради антигерманското расположение за време на Првата Светска војна.
Џорџ V 19171927
(полно владеење: 1910–1936)
Син на Едвард VII
Монарси на Обединетото Кралство на Велика Британија и Северна Ирска
Во 1922, Ирската Слободна Држава го напушта Обединетото Кралство. Поради ова, името на државата се менува во 1927. Помеѓу 1927 и донесувањето на Актот за Република Ирска во 1949, Џорџ V, Едвард VIII И Џорџ VI имале и звање „Крал на Ирска“.
Виндзорска династија (продолжеток)
Име Владеење Белешки
Џорџ V 19271936
(полно владеење: 1910–1936)
Син на Едвард VII
Едвард VIII 1936 Син на Џорџ V; абдицирал
Џорџ VI 19361952 Син на Џорџ V
Елизабета II 6 февруари 1952- Ќерка на Џорџ VI; кралица и на 15 други суверени кралства.

[уреди] Белешки

  1. Прогласена за кралица на 10 јули 1553, но сменета од Мери I по 6 дена.
  2. Леди Џејн обично се става во Тјудорската династија, иако нејзиното презиме не е Тјудор

[уреди] Видете исто така

  • Британска монархија
  • Бретвалда
  • Листа на британски монарси по долговечност
  • Семејна лоза на британските монарси
  • Семејна лоза на англиските монарси
  • Семејна лоза на шкотските монарси
  • Звање на британскиот суверен
  • Наследна линија на британскиот престол
  • Цар на Индија
  • Генеалогија на британското кралско семејство
  • Листа на британски премиери

[уреди] Наводи