Романтизмот во Европа

Од Википедија, слободна енциклопедија

Статија за уредување
Внимание!
На оваа статија ѝ е потребно правилно форматирање, категоризирање, граматика, интервики и слично. Може да помогнете со тоа што ќе ја уредите и трансформирате во стандардна вики-статија.

Содржина

[уреди] Романтизмот во Европа

[уреди] Појавата на романтизмот

Романтизмот како движење се појавува во почетокот на 19 век за да означи еден стил на владеење, живеење и однесување. Најпрвин се појавува во Германската литература а потоа во француската и англиската. Романтизмот а всушност една побуна против класицистичките, рационаистичките и просветителските тенденции во литературата. Затоа Хердер го користи и самиот термин романтизам за да означи еден стил поинаков од класицизмот и просветителството. Во романтизмот се враќа уметничката слобода на авторите. Светот на човачката имагинација – внатрешниот човечки свет кој истовремено е рационален и ирационален. Предмет на интерес на романтизмот станува светот на човековите чувства. Понатаму се јавува и голем интерес кон усното/колективното творештво.

Начелата според кои се води ова романичарско движење се емоциите и чуството. Кога би се обратиле на делата од овј период би забележле една цврста структура која сочинува описни реченици, преовладување на чуства и емоции, доминација на болка во исказот но и дека настаните се случуваат во самиот главен јунак.

Романтизмот го сочинуваат т.е. е определен со три важни етапи од неговото постоење. Првата етапа е сентиментализмот, правец којшто нема раскрстено со дидактиката и морализмот на просветителството и неговите норму иако зборува за чувства. Втората етапа од развојот на романтизмот е пред-романтизмот, правец којшто се повеќе се приклонува кон ирационалното, напуштајки ги нормите на просветителството. И конечно третата етапа е финална со тоа што го доставува самиот романтизам.


[уреди] Сентиментализам

Сентиментализмот, или првата етапа од развојот на романтизмот се појавува во Англија во 18 век, (1730-1780). Главната одлика на сентиментализмот е дека ова движење е всушност зрело просветителство. Сентиментализмот е движење коешто зборува за чувцтвата но сеушт енема раскрстено со просветителските правила а го сочинуваат чувствата и имагинацијата. Уметникот во овој период ја напушта разумната мисла и се враќа кон својата душа, своите чувства. Оваа борба на сентименталистите против просветителството се карактеризира со усогласеноста на срцето и интуицијата односно внатрешното субјективно толкување на нештата. Главната поетска тенденција и највисокиот морален принцип на сентименталистите е идеалот на доброто како највисок, како и идејата дека доброто секогаш мора да победи.

Книжевните видови карактеристични за ова движење се епистоларниот роман (роман во писма), исповед, дневник и интимни дијалози преку коу се пренусваат директни емоции. Јунакот страда за изгубена љубов или друга емоционална загуба, тој мечтае за нешто што не постои и токму онаа врска помеѓу јунакот и читателот е врска на сочуство. Тонот во делата на сентиментализот е тажен меланхоличен и страдалничен, а јунакот постојано се исповедува. Типичен амбиент во романите кои се дел од ова движење а идилата, или убаво место со убава природа коешто посетува на некаква чистина, чистина на срцето и душата. Човекот има птреба да го посети ова место и мечтае за него кога тој е тажен и вознемирен од суровоста на општеството кое го опкружува. Идилата е простор, недопрен од човечка рака а истовремено му е потребна на човекот.

Погледите на сентиментализмот може да се забележат з прв пат и во поетиката на толкувањата од страна на Жан Жак Русо кој е еден од последните претставници на просветителското движење. Тој во неговите учења и толкувања го повикува човекот назад во природата, назад кјон себе и кон својата душа. Ова враќање кон природата води кон желба за патување и откривање на недопрени места. Русо смета дека златното време на човечката цивилизација е фазата на багородниот дивјак, човек со срце незагадено од цивилизација и индустрија. Тој смета дека модернот човек се раѓам слободен, но потоа се чувствува како да е во окови. Во толкувањето на Русо можат да се сретнат три основни начела кои тој сакал дам у ги укаже на човекот за тој да се ослободи од стегите на општеството и цивилизацијата. Русо вели дека човекот има потреба и тенденција да се усоврчува по цена на неговата чистина на душата. Тој понатаму констатира дека човекот треба да им верува на своето срце, интуицијата и имагинацијата; колку технологијата се унапредува, толку човекот се повеќе станува еден.

[уреди] Штурм Унд Ранг (Молња и Јуриш)

Овој поим што во превод од Германски би значел молња и јуриш или светлина и борба, е движење на млади романтичари со цел да ги сруши класицистичките белези на Германската литература. Се карактеризира со зголемената популарност на граѓанската , средна класа, сентиментализмот како и со главниот предводник, Јохан Готфрид Хердер. Според Хердер, вистинска поезија е природната поезија (Библијата, Хомер…) која е креација на спонтаниот дух на народот. Тој е еден од првите собирачи на народното творштво на словенските народи (Полска, Русија). Тој се занимавал со откривање на словенските народи нивната култура и творештво. Тој тврди дека не постојат унуфицирани норми за вреднување на делата туку дка делата се вреднуваат според амбиентот и приликите на епохата. Според него народното творештво нуди еден поинаков свет кој што се карактеризира со слобода на духот и мислата.

Во поетиката на штурм унд рангот, според Хердер се подразбира: отфрлање на се она што ја спречува унспирацијата на уметникот, почит кон култот на слободата, емоцијата, природата и индивидуалноста. Како претставник на романтризмот односно штурм унд ранг-от се јавува Гете со делото “Страдањата на Младиот Вертер”. Тема на ова дело е осаменоста и љубовта на Вертер. Во овој епистоларен роман се претставува невозвратената љубов кон една жена кјоја припаѓа на дуг маж, тоа е заслепена, залудна љубов, љубов дефинирана со пропаст, депресија, опсесија и страст. Во ова дело главниот јунак, Вертер е совладан од осаменоста, тој се труди да комуницира не сопак е осамен. Единствен излез му се писмата што тој му ги праќа на својот верен пријател и каде ги изразува своите најинтимни и најискрени емоции.

[уреди] Германскиот Романтизам

Германскиот романтизам е оној со наголемата моќ на делување. Преточен во книжевните форми како поезија, проза и краток, фантастичен расказ, романтизмот во Германија отсликува носталгичен однос кон минатото и народната традиција односно имитирање на бајката. Во бајката доминира нестварното, ирационалното, фантастичното, чудното и несекојдневното што е и причина за интересот на Германските романтичари. Бајката всушност е под влијание на митот. Понатаму, гледајки го целото дело може да се заклучи дека се имитира бајката но подоцна се внесуваат и реални елементи.

Фантастичниот расказ е кничевно дело во кое ирационалниот елемент се вметнува во судбината на протагонистот и ја менува. Протагонистот во бајлката живее во конкретен хронотопа излегува од реалноста кога е во допир со фантастичниот елемент. Разликите во хронотопот кај бајката и фантастичниот расказ значителни бидејки бајката обработува селска идили а во фантастичниот расказ хронотопот се сместува во град. Во фантастичниот расказ се јавува и мотивот на двојникот односно мешање на реално со чудесно каде ирационалниот елемент не ја ремети судбината на протагонистот. Токму ова мешање ја конституира естетиката на фантастичниот расказ. Главени елементи во фантастиката се привидението и сонот, а главен претставник на фантастиката во литературата е Хофман кој во своите раскази како “Витезот Глук” успешно ги имплементира главните начела на фантастичниот расказ.

[уреди] Заклучок

Романтичарското движење во Европа е значајно будејки прави еден голем и успешен обид за намалување и искоренување на класицистичките, просветителските и рационалистичките идеи и влијанија на литературата. Претставниците на Романтизмот прават еден обид да го успорат ритамот на рационален, технички и индустриски развој а со тоа човекот да добие време кое ке го посвети на себе своите чувства и емоции. Само така човекот ќе може да успори да се осознае самоит себеси и потоа неговиот културен и социјален развиток да продолжи. Хердер, Гете, Хофман и други претсавници на овој созревачки период ја потенцираат важноста на слободата на духот, слободата на душата, срцето, емоциите и имагинацијата за понатамошниот развиток на човекот.