Прва Светска војна

Од Википедија, слободна енциклопедија

Прва светска војна

Од лево на десно: Ровови на Западниот фронт; Британија Тенкот Марк IV преминува преку ров; Кралска Морнарица воениот брод HMS Irresistible потонува откако наидува на мина во Битката за Дарданелите; митралезец со заштитна маска и двокрилецот Sopwith Camel.
Датум: 28 Јули 1914 – 11 Ноември 1918
Локација: Европа, Африка и Среден Исток (кратко во Кина и на Пацифичките острови)
Исход: Победа на Антантата. Крај на Германската Империја, Руската Империја, Отоманската Империја и Австроунгарија. Создавање на нови држави во Источна и Централна Европа.
Завојувани страни
Сојузнички сили:
Руско царство
Франција
Британска Империја
Италија
САД
комплетна листа
Централни сили:
Австроунгарија
Германско Царство
Отоманска Империја
Бугарија
Војсководци
Николај II
Алексеј Брусилов
Џорџ Клеменс
Џозеф Џефри
Фердинанд Фох
Роберт Нивел
Херберт Хенри Аскит
Сер Даглас Хаг
Сер Џон Џеликој
Виктор Емануел III
Луиџи Кадорна
Армандо Диаз
Вудров Вилсон
Џон Першинг
Франц Јозеф I
Конрад фон Хитцендорф
Вилхем II
Ерих фон Фалкенхајн
Паул фон Хинденбург
Ранјхард Шир
Ерих Лудендорф
Мехмед V
Исмаил Енвер
Мустафа Кемал Ататурк
Фердинанд I
Жртви
Убиени:
5,520,000
Ранети: 12,831,000
Исчезнати: 4,121,000[1]
Убиени:
4,386,000
Ранети: 8,388,000
Исчезнати: 3,629,000[1]
Боишта каде се одвивала
Првата светска војна
Европа (Балкан – Западен фрон – Источен фронт – Италијански фронт) – Среден исток (Кавказ – Месопотамија – Синај и Палестина – Галиполи – Аден – Персија) – Африка (Југозападна Африка – Западна Африка – Источна Африка) – Азија и Пацифик (Германска Самоа и Нова Гвинеа – Цингтао) – Останати (Атланстки Океан – Морнарички боеви на Медитеранот (Прва светска војна)Медитеран – Поморски – Воздухопловни)
Ипре, 1917, во близина на битката кај Пасхендел. Последици на битката. Остатоци од дворецот Вуд.
Ипре, 1917, во близина на битката кај Пасхендел. Последици на битката. Остатоци од дворецот Вуд.

Прва Светска војна, исто така позната и како Големата војна и Војна на Нациите е светски конфликт што се одвива од 1914 до 1918 година и започнува во Европа. Ниеден претходен конфликт нема мобилизирано толкав број војници ниту пак вклучил толку многу луѓе во бојното поле. Првата Светска војна е втор најкрвав настан во светската историја до тогаш. Хемиско оружје е искористено за прв пат, изведени се првите масовни бомбардирања на цивили од небо, и некои од првите големи масакри на цивили се случуваат за време на војната. Четири династии, Хабсбурговците, Романови, Отоманците и Хохенцолерните, чии корења на моќ се протегаат до деновите на крстоносните војни, паѓаат за време на војната или после неа.

Првата Светска војна претставува одлучувачко раскрстување со стариот светски поредок, обележувајќи ја пропаста на апсолутистичката монархија во Европа. Војната ќе се покаже како катализатор за Руската Револуција која понатаму ќе инспирира револуции во земји како Кина и Куба и ќе ја постави основата за Студената војна меѓу Советскиот Сојуз и Соединетите Американски Држави. Поразот на Германија во војната и неуспехот да се решат некои од причините за Големата војна поставуваат основа за раст на националниот социјализам и неговиот конечен резултат - избувнувањето на Втората Светска војна во 1939 година. Војната исто така на големо ја зголемува употребата на масовна индустријализација како база за нова форма на војување што се потпира целосно на технологија и вовлекува цивили како никогаш порано.

Поимот „Прва Светска војна“, што имплицира настан различен од „Втора Светска војна“ не е популарен меѓу некои историчари кои ја сметаат војната само како прва фаза од три-децениската војна што се протега од 1914-1945 година. Други историчари, пак, гледаат на Прва Светска војна како една од последиците на францускиот пораз во Франко-Пруските војни што води кон француската експлоатација на балканската криза како повод за општа војна. Историчари исто така ја цитираат и германската дипломатска неснаодливост како и бранот национализам што ја преплавува Европa во тоа време.

Прва Светска војна станува позната како рововска војна, каде што голем број на војници се врзани за рововите и не можат да се движат многу заради напнатоста на одбраната. Ова е посебно вистинито за Западниот Фронт. Преку 9 милиони луѓе умираат на бојното поле и уште приближно толку на домашниот фронт како последица на недостаток на храна, геноцид и битка на земја.

[уреди] Жртви

Земја Жртви Мртви Ранети
Русија 6650000 1700000 5950000
Германија 5989758 2037700 4216058
Франција 5623800 1357800 4266000
Австроунгарија 4820000 1200000 3620000
Британска Империја* 2998583 908371 2090300
Италија 1597000 650000 947000
Србија 1178148 450000 728148
Отоманска Империја 725000 325000 400000
Романија 455706 335706 120000
САД 360300 126000 234300
Бугарија* 239890 87500 152390
Канада* 239605 66655 172950
Австралија* 218501 59330 159171
Црна Гора 60000 50000 10000
Белгија 58402 13716 44686
Грција 26000 5000 21000
Португалија 20973 7222 13751
Њуфаундленд** 3565 1251 2314
Јапонија 1207 300 907
Вкупно 31266438 9381551 23148975

*Бугарија вклучува македонски жртви.
*Британска Империја вклучува канадски, австралиски и индиски жртви.
**Њуфаундленд не е дел од Канада во овој период.

[уреди] Види исто така

  • Историја на Европа
  • Историја на Балканот
  • Литература од Првата Светска војна
  • Улога на жените во светските војни
  • Бојни отрови во Првата Светска војна
  • Листа на битки 1901-2000
  • Листа на луѓе поврзани со Првата Светска војна

[уреди] Надворешни врски