Антипатар
Од Википедија, слободна енциклопедија
Антипатар (ц. 397 п.н.е.–319 п.н.е.) бил македонски генерал и приврзаник на кралевите Филип II Македонски и Александар III Македонски. Во 320 п.н.е Антипатар станал регент на целата Александрова империја.
Содржина |
[уреди] Кариера во времето на Филип и Александар
Сè до 342 п.н.е не постои документација за Антипатровата кариера. Но таа година тој бил назначен од Филип за регент на Македон додека тој бил во тригодишните походи против тракијците и скитските племиња, кои ја прошириле македонската власт до Хелеспонт. Во меѓувреме во 342 п.н.е. тој изделувал да се заштити од атињаните: кога тие пробале да завземат контрола врз евбоејските градови и да ги истераат промакедонските владетели, тој пратил македонска војска за да го спречи овој обид. Есента истата година Антипатар го посетил Делфи, како претставник на Филип во Амфиктионската лига, религиозна организација во која Македонија била примена дури во 346 п.н.е..
По триумфалната македонска победа кај Херонеја во 338 п.н.е, Антипатар бил пратен како амбасадор во Атина (337–336 п.н.е.) со тоа што на крај испеал да договори мир меѓу двете држави и ги донел коските на паднатите атињани во својот град.
Најпрвин тој бил голем пријател на младиот Александар и неговата мајка, Олимпија; дури се зборувало дека тој бил неговиот вистински татко . По смртта на Филип тој му помогнал на Александар во неговата борба за престолот, во 336 п.н.е..
Антипатар му се придружил на Парменион во советот кој му го дал на Александар да се ожени и да добие син пред да оди во неговите азиски експедиции, совет кој Александар не го послушал; при заминувањето на Александар во 334 п.н.е., тој станал регент на Македонија и „Генерал (стратег) на Европа“, на која функција служел до 323 п.н.е..
Персиската флота под водство на Мемнон и Фарнабаз претставувала голема опаснонст за Антипатар, со тоа што тие би го завојувале Егејот а потоа можеби и во Европа. За негова среќа, Мемнон умрел при една опсада и потоа целата флота се растурила во 333 п.н.е., по победата на Александар кај Ис.
Поопасните непријатели биле поблизу до дома; племињата од Тракија почнале да дигаат востанија во 332 п.н.е., под водство на Мемнон од Тракија, македонскиот губернатор на тој регион, а потоа проследил и бунтот на Агис III, кралот на Спарта.
Спартанците, кои не биле членови на Коринтската лига и кои не учествувале во експедицијата на Александар, виделе долгоочекувана шанса да ја наметнат својата власт врз Пелопонезот по ужасниот пораз кај Левктра и Мантинеја. Персијците велукодушно ги финансирале амбициите на Спарта и овозможиле формирање на војска од 20.000 борци. По практичното преземање на контрола врз Крит Агис се побидел да создаде андтимакедонски фронт. Додека атињаните останале неутрални, ахајците, аркадијците и Елисјаните се сојузиле со него, со исклучок на важниот град Мегалополис, со особено антиспартанската престолнина Аркадија. Агис ртгнал во 331 п.н.е. во опсада на градот со целата негова војска, предизвикувајки општа тревога во Македонија.
За да нема непријатели во моментот, Антипатар го помилувал мемнон, па дури и го оставил на својата поранешна фнкција во Тракија, додека нему му стигнувале огромни финансии пратени од Александар. Ова било возможно со помош на тесалиска помош и многу платеници кои заедно сочинувале сила двојно поголема од таа на Агис, која лично Антипатар ја довел јужно во 330 п.н.е. за да се судрат со Спартанците. Пролетта таа година двете војски се судриле кај Мегалополис, и самиот Агис загинал заедно со најдобрите негови војници, но не без загуби и на македонска страна.
Сосема поразени, спартанците отишле кај Антипатар да барат примирје; неговиот одговор ги поставил условите за мир преку Коринтската лига, но спартанските дипломати сакале да се видат диретно со Александар, кој ги казнил сојузниците на Спарта со 120 таленти и влез на Спарта во лигата.
[уреди] Борба за наследството
Новиот регент Пердика му ја доделил Грција на Антипатар. Антипатар се справил со востанија во Атина, Етолија и Тесалија кои ја сочиниле Ламиската војна, во која јужните грци пробале да си ја повратат независноста. Антипатар ги победил во битката кај Кранон во 322 ш.н.е., со помошта на Кратер, и го разбил востанието. Како дел од наметнатата олигархија врз Атина тој барал од Демостен да се предаде, но овој извршил самоубиство за да не му падне в раце. Подоцна истата година Антипатар и Кратер завојувале со етолците, кога добиле вест од Антигон I Едноокиот во Мала Азија дека Пердика намеравал да се прогласи за владетел на целата империја. Така Антипатар и Кратер склучиле мир со етолците и пошле во поход против Пердика, сојузувајќи се со Птоломеј I Сотер, сатрапот на Египет. Антипатар преминал во Азија во 321 п.н.е. Додека сеуште бил во Сирија, добил вест дека Пердика е убиен од сопствените војници. Кратер загинал во битка против Евмен (Диодор xviii. 25-39).
[уреди] Регент на империјата
Според Трипарадиската поделба (321 п.н.е.) Антипатар учествувал во новата поделба на Александровата огромна империја. Така, се назначил за црховен регент на империјата и му била доделена Грција како старател на Александровиот син Александар IV и неговиот брат Филип III. Тогаш војниците се кренале на буна, но Антипатар ја задушил и му наредил на Антигон да продолжи да војува против Евмен и другите приврзаници на Пердика. Потоа Антипатар се вратил во Македонија, пристигнувајќи во 320 п.н.е. (Јустин xiii. 6). Накратко потоа, бил погоден од болест која го спречила да продолжи со кариерата, и умрел, оставајќи му го регенството на стариот Полиперхон, прескокнувајќи го неговиот син Касандар, потег кој бил дочекан со немир и незадоволства.
[уреди] Атентатор на Александар?
Иако рапсравата за причините на Александровата смрт никогаш се нема разрешено, сите антички извори—дури и оние кои сметале дека не се работи за убиство—велат дека насекаде се слушале гласини дека Антипатар го отрул големиот крал. Накратко по Александровата смрт, Антипатар се нашол во немилост, бидејќи Олимпија му пишала на Александар дека Антипатар правел немири во Македонија, искажувајќи ја својата нелојалност кон власта. Александар го повикал во Вавилон за да одговори на овие тужби, но, искажувајќи го неговиот страв од немири во Грција, го пратил сина си Касандар наместо него. Касандар—според гласините—го наговорил неговиот помлад брат Јол, кој бил пехарник (батлер) на Александар, да го отруе. Плутарх, кој не верува дека Александар бил убиен, вели дека овие гласини доаѓаат од сигурен извор, Хагнотем, кој го начул Антигон заговарајќи.
[уреди] Наводи
- Smith, William (editor); Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Antipater", Boston, (1867)
- Оваа статија содржи текст од единаесеттото издание на Енциклопедијата Британика, публикација сега во јавниот домен.
- Phillips, Graham (2004). Alexander the Great: Murder in Babylon. Virgin Books. ISBN 1-85227-134-5.
- Lane Fox, Robin (2004). Alessandro il Grande. Einaudi. ISBN 88-06-17250-6.
[уреди] Надворешни врски
- Енциклопедија Британика 11-то издание (1911)
- Антипатар од Livius.org (Јона Лендеринг)
- Вики класичен речник: Antipater
![]() |
Аргеади | Каран • Коин • Тирима • Пердика I • Аргеј I • Филип I • Аероп I • Алкет I • Аминта I • Александар I • Пердика II • Архелај I • Кратер • Орест и Аероп II • Архелај II • Аминта II • Павзаниј • Аминта III • Аргеј II • Аминта III • Александар II • Птоломеј I1 • Пердика III • Аминта IV • Филип II • Александар III • Антипатар1 • Филип III Аридеј2 • Александар IV2 • Пердика1 • Антипатар1 • Полиперхон1 • Касандар1 |
Антипатриди | Касандар • Филип IV • Александар V • Антипатар II | |
Антигониди | Деметриј I Полиоркет • Лизимах и Пир Епирски • Птоломеј II Керавн • Мелегар • Антипатар II • Состен • Антигон II Гонат • Деметриј II • Антигон III Досон • Филип V • Персеј | |
1 Регент на Македонија 2 Формално крал |