Борис Сарафов

Од Википедија, слободна енциклопедија

Борис Сарафов
Борис Сарафов

Борис Сарафов (12 јули 1872 - 28 ноември 1907) е македонски револуционер, раководител, и војвода. Бил водач на Врховниот Македонски Комитет (ВМК), а после го напушта и станува еден од водачите на ВМОРО (Внатрешната Македонско-Одринска Револуционерна Организација). Во текот на Илинденското востание е член на Главниот штаб на Битолскиот револуционерен округ, заедно со Даме Груев и Атанас Лозанчев.

Содржина

[уреди] Млади години

Борис Сарафов е роден на 12 Јуни 1972 година во село Либјахово (денес село Илинден, Гоце Делчевско), во Пиринска Македонија. Тој потекнува од преродбенско семејство - и татко му и чичко му се борат против Грчката духовна хегемонија во Македонија. Основното училиште го завршува во Неврокоп (сега Гоце Делчев), а потоа образованието го продолжува во Солунската машка гимназија. Таму е активен во македонските револуционерни кружоци, кадешто се запознава со Гоце Делчев.

По завршувањето на гимназијата, се запишува на воената акдемија во Софија. Тука формира македонски офицерски братства и се запознава со многу идни војводи на ВМОРО (како Христо Чернопеев, Андреј Андреев и др.)

[уреди] Први четнички акции

Токму кога во 1895 година Борис Сарафов дипломира и добива чин поручник, во Софија, од страна на македонски емигранти е формиран Врховниот Македонски Комитет, на чело со Трајко Китанчев.

Борис Сарафов се согласува со барањето на Китанчев тој да учествува во четничка акција во Македонија. Многу е важно е да се спомене дека првиот ВМК, под раководсктво на Китанчев, не е великобугарска организација, туку организација којашто се бори за автономија на Македонија, и станува великобугарска кога нејзин претседател станува бугарскиот генерал Иван Цончев. Целта на ВМК во тоа време е, преку чести навлегувања на чети во внатрешноста на Македонија, да се предизвика интервенција на Големите сили за исполнување од турска страна на познатиот чл. 23 от Берлинскиот договор, со којшто на Македонија и се дава автономија. Командата на една од тие чети му е предадена на Борис Сарафов.

Борис Сарафов во Мелник
Борис Сарафов во Мелник

На 12 Јули 1895 година Сарафов со чета од 70 души го напаѓа град Мелник и го завзема. Акцијата добива широк одзвук во Европа, а името на Сарафов одеднаш добива голема популарност. Од тој момент, Сарафов се откажува од кариерата во армијата, и целосно и се оддава на Македонската револуција. Заедно со Гоце Делчев вршат обиколка во Македонија, кадешто се сретнуваат со Даме Груев и ги проучуваат потребите за вооружување и муниција.

[уреди] ВМОРО и ВМК

Една година подоцна, на Петтиот конгрес на ВМК, Сарафов е избран за претседател. Додека тој е претседател, ВМК се претвара во организација што дава логистика на ВМОРО во внатрешноста - т.е. ВМК на ВМОРО му обезбедува инструктори, војводи, муниција, оружје и др. До 1901 година Борис Сарафов работи во соработка и полно разбирање со раководителите на ВМОРО.

Во средината на 1901 година Сарафов го нарачува убиството на еден романски новинар којшто шири пропаганда и клевети против ВМОРО. Односите меѓу Бугарија и Романија се затегнуваат, и бугарската полиција го апси Сарафов. Додека Сарафов е во затвор, во ВМК (што дотогаш е организација што и помага на ВМОРО) се случува преврат, и на чело на организацијата застанува Бугаринот Иван Цончев, кој е генерал во Бугарската армија. Борис Сарафов, бидејќи во затвор, не може да направи ништо. Тогаш ВМК се обединува со Тракиската организација и се преименува во ВМОК (Врховен Македонско-Одрински Комитет). Сарафов за да спаси дел од пушките, му ги нуди на Гоце Делчев (од спомените на Борис Сарафов):

Борис Сарафов како претседател на ВМК
Борис Сарафов како претседател на ВМК

Делчев беше тука. За да му дадам последен доказ дека не сум му наклонет на Цончев, иако сме биле другари по служба, јас му предложив да ги земе илјадата манлихерки за внатрешноста, затоа што инаку ќе ги земат цончевци.

Кога излегува од затвор, Сарафов се разочарува од тоа во што се трансформирал Врховниот комитет. Тој сака да се организира борба против комитетот, но Делчев е против тоа (Од мемоарите на Борис Сарафов):

Делчев беше на мислење дека треба да се започне легална борба против Цончев, да се бориме преку весници, а пак за тоа нема средства. Јас им реков дека не можам да стојам тука, и да гледам како луѓето на Цончев ќе се гаврат со нас, и ќе не тероризираат, а пак јас како баба да се борам само преку пишување во весници. Делчев и Ѓорче се согласија да заминам во странство, и да се потрудам, ако може да се набават средства. Тоа беше во крајот на септември 1901 година.

[уреди] Сарафов во Западна Европа

И така Сарафов тргнува да го пропагира ослободителното дело на Македонците низ Европа. Сарафов е многу убав човек, строен, со симпатични црти на лицето и многу харизматичен. Тие негови особини му овозможуваат да стапи во контакт со многу видни личности во Европа и да издејствува материјална подршка за ВМОРО.

Прва земја којашто Сарафов ја посетува е Русија (уште во 1900). Тука стапува во контакт со грофот Игнатиев, баронесата Дистерло и со други високи луѓе на царскиот двор.

Во Виена се запознава со австрискиот гроф Јозеф и со фон Милер (идниот цивилен агент во Македонија). На нив им ја објаснува состојбата во Македонија, и целите на организацијата. Почнува да собира пари за печатењето на весник "L'Effort". На неколку пати пишува статии во весник "Temps" во којшто пропагира за македонското дело - тоа ги збеснува Грците.

Убавецот Сарафов ги обиколува Виенските казина и салони, правејќи запознанства со богати луѓе од целиот свет. така на пример во едно казино се запознава со еден богат Англичанец, кој се заљубува во Македонското дело и на Сарафов му дава 8.000 франка. Половина од тие пари Сарафов ги праќа во Софија за купување на оружје, а другите за печатење на весникот "L'Effort" и весникот "Дело" (весник што постојано ги критикува врховистите на Цончев).

Во Париз Сарафов има средби со истакнати политички личности на кои им говори за целите и борбата на Македонците.

Во Будимпешта Сарафов се сретнува со претставниците на српскиот двор Балукчиќ и Симиќ, и со нив започнува преговори (Сарафов е првиот македонски деец што започнал преговори со Србија). Тој веднаш ги предупредува Србите дека ВМОРО е вистинската Македонска организација а не ВМОК на Цончев - како што вели во неговите спомени: да имаат доверба во мене и моите луѓе, и да се држат настрана од луѓето на Цончев, бидејќи внатрешната организација искрено работи за идејата „Македонија на Македонците“

Убавецот Борис Сарафов
Убавецот Борис Сарафов

На прашањето што ќе се случи со Македонија ако евентално добие независност Сарафов им одговара: Јас им реков да бидат уверени дека кога ќе се воспостави автономна Македонија, веднаш ќе се формира најсилна партија, која ќе биде против анексијата (со Бугарија), од која страхуваат Србите. Им реков уште дека таа плејада борци за слободата на Македонија нема да плука врз своите принципи, оти Србија тогаш ќе излезе на море, бидејќи меѓу нас нема да има царински граници

По средбата со Србите, Сарафов во 1902 година оди во Женева, кадешто благодарение на неговиот шарм и дипломатски способности успева да издејствува богати Англичани да му дадат 50 000 франци. Најголемиот дел од тие пари ги дава на младиот студент по право Симеон Радев за печатење во Женева на весникот “Mouvement Macedonien”. Другиот дел го праќа во Софија за купување пушки, а исто така и им испраќа пари на Гемиџиите за извршувањето на познатите Солунски атентати.

Исто така тој се запознава и со ќерката на богатиот Англичанец, која ја натерува да се заљуби во него, и да испраќа пари на ВМОРО. Како што се изразува тој во спомените: И се прилепив јас и на ќерка му на богатиот, стара мома (таа многу го симпатизираше нашето дело).

Дополнително оди во Париз и купува од таму 1000 килограми динамит, кои ги праќа во Солун за потребите на Гемиџиите.

Кога се враќа во Софија во Јануари 1903 година, разбира дека во Солун е земено решение за дигање на востание. По долги разговори, тој, Гоце Делчев, Ѓорче Петров и други решаваат да формираат чети и да навлезат во Македонија.

[уреди] Илинденското Востание

[уреди] По Илинденското Востание

[уреди] Смртта на Борис Сарафов

Други јазици