Христо Узунов
Од Википедија, слободна енциклопедија
Христо Узунов е роден во Охрид 1878 година. Тој го претставува охридското револуционерно движење во времето на самосозревање на македонскиот народ. Татко му бил учител и активно вклучен во револуционерното движење. Неговата мајка била по потекло од Струга од семејството на преродбенскиот деец Ѓорѓи Чакалов од Струга. Христо Узунов се школувал во Охрид и во солунската гимназија каде подоцна и ќе учителствува.
Според некои документации, се смета дека Христо Узунов во револуционерната организација се вклучува во 1896 година заедно со Методиј Патче.
Благодарение токму на него, за илинденското востание се знае многу повеќе отколку за другите востанички реони. Тој регистрирал се, го бележил името на секој загинат востаник, на секој убиен селанец, на секој предавник којшто организацијата го осудувала на смрт. Денеска се познати имињата на сите 478 лица од охридскиот-струшки крај кои загинале во востанието. За големата посветеност на македонското дело на Христо Узунов говори и неговата средба со селаните од село Куратица, веднаш по трагичниот крај на востанието: “ Браќа, сонце сакавме, а ни искра не добивме. Нашата земја се натопи со пепел и крв, и за се знаете, јас сум виновен. Еве ви се предавам, убијте ме, предајте ме, што сакате правете со мене. А потоа востаниците ќе му одговорат: Не, ти не си виновен. Ако раководството даде решение ние повторно ќе се кренеме.
Христо Узунов за неуспехот на востанието чувствува голема грижа на совеста. Неговиот сограѓанин Огненов во едно писмо ќе му пише: “ Брату Арсение(надимак на Христо) , тие за тебе имаат повеќе од добро мислење( се смета за сограѓаните), те сметаат за идеален, особено по заминувањето на твоите другари за Бугарија. Сите со гордост го споменуваат твоето име и се чувствуваат особено привилигирани ако некој од нив зборувал со тебе... “. Христо Узунов бил многу револтиран од заминувањето на другите членови во Бугарија, иако тој никогаш не престојувал во Софија туку останувал во татковината каде настојувал борбите да продолжат.
Во 1905 година Христо Узунов влегол со чета во Битола а потоа и во Крушево со цел да изврши контрола. На 24 април влегол во село Цер-кичевско заедно со крушевскиот војвода Србаков Ванчо каде бил обиколен од од силни турски сили. Тие не примиле никаква помош па биле принудени или да се предадат или да се самоубијат. Пред да го сторат тоа тој напишал проштално писмо во кое се вели: “ Мојот последен совет до сите другари е да бидат искрени кон делото и кон сите што му служат затоа што само искреноста и ќе ја издигне организацијата и пак тие ќе ја спасат од анормалноста во која е поставена од недобросовестните наши другари. Да гледате што е можно побргу да ги уништите оние досегашни раководни сили на органот кои му нанеселе штета на делото како што е Сарафов а да не се казнуваат само прости работници. Нашата идеа ќе биде постигната. Ете зошто умирам спокојно со чиста совест пред законите на нашата света организација’’ .
По завршувањето на писмото тој и 11 востаници се самоубиле во село Цер, 24 април, 1905 година.
[уреди] Писмо на Христо Узунов до неговата мајка
Мила ми мајко,
Јас сум прв твој син и мој долг е да бидам околу тебе, за да не чувствуваш потреба од ништо. За твојата беспределна љубов, за илјадите неволи и сраданија, за безбројните бессони и машителни ноќи, поминати некогаш над леглото над твојот мал, слабичок Луле, јас должам најголеми грижи и неизмерна синовска љубов. Но, можам ли, кога ги чувствуам болките на нашата измачена Татковина, да не се оддадам со љубов на најверен син на нејзиното свето дело?
- Маките на татковината се повеќе од сите страданија на секоја наша мајка. И јас - без ни најмалку да те навредувам - се чувствувам повеќе син на втората моја мајка - Македонија, отколку на тебе, која си ме родила.
Те молам - во името пак на моите свети чувства кон тебе - да не жалиш, ни да плачеш за мене. Најдоволен ќе се чувствувам, ако ти со своето држење бидеш за пример на другите мајки и сопруги“