Штип
Од Википедија, слободна енциклопедија
Штип е град во источниот дел на Република Македонија, во долината на реката Брегалница. Според најновиот попис на населението, градот брои 40 016 жители, а општината 47 796 жители. Истовремено, Штип е и седиште на Штипската Општина, која брои 44 населени места. Штип е еден од најстарите градови во Македонија, лоциран на површина од 810 km2. Се наоѓа на надморска височина од 300 m.
Содржина |
[уреди] Историја
Денешното име на овој град му било дадено од Словените со нивното продирање на Балканот. Во пишани документи, Штип за прв пат се споменува во 1 век од н.е., во време на римскиот цар Тибериј (14 - 37 година) како пеонскиот град Астибо и се вбројува меѓу поголемите и позначајни старопеонски градови во Источна Македонија.
Штип постоел и во времето на Самуиловото царство, а подоцна го освоиле Византијците. Во 13 век е под бугарска власт, а по битката кај Велбужд (Ќустендил) го освоил српскиот владетел Стеван Дечански. Во 1382 година потпаѓа под Османлиската Империја.
При крајот на 19 век, во дворот на црквата Света Богородица во Ново Село предавал Гоце Делчев, идеологот на македонското национално ослободително движење. Надвор од Штип, на патот кон Крива Паланка се наоѓа манастирот Свети Јоаким Осоговски.
[уреди] Население
Според пописот од 2002 година, градот Штип (без Ново Село (Штипско)) брои 40016 жители од кои:
- Македонци 34937 - 87,31%
- Власи 1527
- Роми 2134
- Турци 877
- Срби 272
- Албанци 12
- Бошњаци 11
- останати 246
Заедно со Ново Село (Штипско) градот Штип брои 43625 жители од кои 38323 (87,85%) се Македонци.
[уреди] Економија и образование
Градот Штип во минатото и денес важи за град - центар на текстилната индустрија во Македонија. Некогашните текстилни комбинати - гиганти „Македонка“, „Астибо“ по распадот на СФРЈ и паѓањето во стечај, денес се поделени на повеќе приватни текстилни фирми кои успешно пласираат производи на домашниот и странските пазари. Во Штип исто така е развиена и чевларската индустрија, во која денес спаѓаат повеќе приватни фирми на местото на некогашниот комбинат „Баргала“. Особено голем е развојот на прехрамбената индустрија која исто така во најголем дел е во приватна сопственост како што се повеќето приватни масларници (меѓу кои најпозната е „Брилијант“), кондиторски фабрики (за слатки, кремови итн.), млекарници и приватни винарски визби („Имако“ и др.) кои успешно го преработуваат грозјето од штипско-виничкото виногорје. Сепак во градот има голем број на невработени стечајци, поранешни работници во текстилните комбинати.
Како најголем град во Источна Македонија, во Штип постојат повеќе виши и високо образовни установи како што се Рударско-геолошкиот факултет, Педагошката академија, Вишата медицинска школа кои во моментов се под ректорат на скопскиот универзитет „Свети Кирил и Методиј“, а од 2007 година ќе се припојат во новоформираниот четврт државен универзитет „Гоце Делчев“ со седиште во Штип. Во градот работат и повеќе гимназии, стручни и музички училишта.
[уреди] Маала
Штип е поделен на многу маала, најпознати од кои се Леваците и Деснаците, ситуирани на левата и десната страна од горниот тек на реката Отиња. Отиња тече низ центарот на Штип и го дели на два деле пред да се влие во реката Брегалница во јужниот дел на градот, во Штипско Ново Село. Штипско Ново село е во јужниот дел на градот, и продолжува во Кежовица маало кое се простира до Кежовица минералните радиоактивни топли извори. Ново Село е едно од најстарите маала, и за време на турското ропство било единствен дел од Штип каде живееле Македонци, додека во останатиот дел од Штип живееле претежно Турци, Власи и Евреи.
Централниот дел на Штип, помеѓу Трговскиот Центар и Градската Црква обично не се води како маало, а се нарекува едноставно Центар. Исарот е друго интересно маало на падините на истоимениот рид и има најубав поглед на целиот град. Интересно маало е и Циганско Маало, кајшто во денешно време не живеат многу цигани, повеќето од нив се преселиле на Радански Пат, но неколку архаични дивоградби се уште постојат од долната страна на Циганското Школо, т.е. Основно Училиште Гоце Делчев.
[уреди] Населени места
Населени места во Штипската Општина се Штип и селата:
- Балталија, Брест, Врсаково, Горачино, Доброшани, Долани, Драгоево, Едеклерци, Јамуларци, Калапетровци, Кошево, Криви Дол, Лакавица, Лесковица, Липов Дол, Љуботен, Никоман, Ново Село, Пенуш, Пиперово, Почивало, Пухче, Сарчиево, Селце, Скандалци, Софилари, Стар Караорман, Степанци, Суво Грло, Судиќ, Сушево, Танатарци, Тестемелци, Топлиќ, Три Чешми, Хаџи-Реџепли, Хаџи-Сејдели, Хаџи-Хамзали, Црешка, Чардаклија, Чифлик, Шашаварлија и Шопур.
[уреди] Познати личности
- Киро Глигоров - прв претседател на независна Република Македонија (1991 - 1999)
- Никола Кљусев - прв премиер на експертската влада на Република Македонија (1992)
- Емануел Чучков - член на президиумот на АСНОМ
- г.г. Михаил - поранешен Архиепископ охридски и македонски, поглавар на МПЦ
- Ацо Шопов - македонски поет
- Александар Донски - македонски историчар
- Ванчо Прке - македонски народен херој од НОВ
- Михајло Апостолски - командант на партизанските одреди во Македонија за време на НОБ.
- Проф. д-р Тодор Мировски
Берово · Битола · Богданци · Валандово · Велес · Виница · Гевгелија · Гостивар · Дебар · Делчево · Демир Капија · Демир Хисар · Дојран · Кавадарци · Кичево · Кочани · Кратово · Крива Паланка · Крушево · Куманово · Македонски Брод · Македонска Каменица · Неготино · Охрид · Пехчево · Прилеп · Пробиштип · Радовиш · Ресен · Скопје · Струга · Струмица · Свети Николе · Тетово · Штип