ТОМО
Од Википедија, слободна енциклопедија
ТОМО (Тајна ослободителна македонска организација) е формирана на 20 јануари 1945 година по иницијатива на Вангел Ајановски-Оче, кој бил и нејзин раководител. Во раководството на организацијата влегувале: Марика Самаренова, Ристо Кордалов, Туши Кераметчиев, Ташко Хаџијанов, В.К., Вангел Шармандов-Илинденски.
Центар на дејност бил градот Воден со околните села. Веднаш по нејзиното создавање напредните македонци, членови на грчката комунистичка партија - КПГ масовно ја напуштаат и влегуваат во ТОМО. А тое се Мирка Гинова, Апостолаки Василев, Ристо Буковалов, Ташко Мамуровски, Ставро Камчев, Вани Калајџиев, од градот Воден повеќето македонски активисти на КПГ - Дини Кузев, Алеко Легинаров, Туши Умалиев, Перикли Паскалов, Никола Проев, Марика Самаренова, Дора Кајмакова, Велика Ајановска, Дора Поченова, Петре Шорев, Ели Родичева, Александра Бобова. Разграноци на организацијата биле создадени во Воденските села Волкојанево (одговорен Петре Попов), Луковец (Никола Кралевски), Кронцелево (Атанас Диовски), Саракиново (Ристо Бинов и Атанас Илиев), Долно Родиво (Петре Поповски), Горно Родиво (Бајто Трпко), Тресино (Гоно Јанчев), Пожарско (Иван Доков), Баово (Петре Тануров), Соботско (Ставро Камчев-Лазо), Владово (Пена Думова), Росилово (Вани Шеретов), Острово (Ристо Богов и Илија Картовски) , Месимер (Кољо Ќорташев, Панајот Божинов и Вангел Чобанов).
Успоредно со организациската мрежа е формиран и партизански одред во месноста „Гаганец“ над селото Кронцелево, а седиштето му била на Ниџе.
На конференција на 28 април 1945 година во месноста „Тупче“ меѓу Кронцелево и Волкојанево организацијата е преименувана на Народно-ослободителен фронт - НОФ.