Хемиска реакција
Од Википедија, слободна енциклопедија

Хемиска реакција е секоја промена (или процес) при која едни супстанции се претвораат во други. Притоа, две или повеќе супстанции може да се сврзат, одредена супстанција може да се разложи (или распадне) итн. Ако вакви промени се случуваат, викаме дека се одвива, односно тече хемиската реакција. Треба да се има предвид дека при течењето на хемиската реакција, количеството на едни супстанции се намалува (овие супстанции се реактанти), додека на други се зголемува (супстанции наречени продукти). Реактантите и продуктите се учесниците во хемиската реакција.
Содржина |
[уреди] Досег на хемиската реакција
Досегот на хемиската реакција (ξ - кси) е величина која ни покажува до каде стигнала една хемиска реакција. Притоа, таа е секогаш подалеку кога повеќе реактанти (или поголем дел од реактант) се претвориле во продукти, односно ако се образувале повеќе продукти.
Математичкиот израз за досегот на хемиската реакција е:
или
кадешто:
- n(B)-n0(B) и Δn(B) - промена на количеството на учесникот B
- v(B) - стехиометриски коефициент на учесникот B.
Од горниот израз се гледа дека досегот на хемиската реакција е однос меѓу промената на количеството на супстанцијата на некој од учесниците во реакцијата (од отпочнувањењто до даден момент) и стехиометрискиот коефициент на тој учесник во реакционата равенка.
При определувањето на досегот на хемиската реакција, стехиометриските коефициенти на реактантите се земаат со негативен предзнак, поради избегнувањето на ситуацијата ξ да е некогаш позитивна, а некогаш негативна величина.
Досегот на реакцијата се мери со истата единица како и количеството супстанција - мол.
Единичната промена на досегот на хемиската реакција, пак, ќе соодветствува на промената на количеството за даден учесник во реакцијата (реактант или продукт) којашто е бројно еднаква со стехиометрискиот коефициент пред тој учесник во реакционата равенка запишана на определен начин.
[уреди] Кинетика на хемиската реакција
Основни поими во кинетиката на хемиската реакција се нејзината брзина, брзината на конверзијата на учесниците и брзината на изменување на концентрацијата на даден учесник во рамките на таа реакција.
[уреди] Брзина на конверзијата и брзина на хемиската реакција
Брзината на конверзијата на учесниците во хемиската реакција (J) е однос на промената на досегот на реакцијата и времето што е потребно за да дојде до ваква промена:
каде
- Δξ - промена на досегот
- Δt - промена на времето.
Брзина на хемиската реакција е односот меѓу промената на досегот и волуменот помножен со промената на времето:
откаде се добива дека
Брзината на реакцијата зависи од природата на супстанциите кои учествуваат во неа, како и од концентрацијата на учесниците, температурата на која се изведува и од присуството на катализатори.
[уреди] Брзина на изменување на концентрацијата
Промената на концентрацијата е мерка за изменувањето на досегот. Брзината на концентрацијата на учесникот во реакцијата или v(X) е однос меѓу промената на концентрацијата на учесникот X и времето кое е потребно за да дојде до таква промена на концентрацијата:
Во овој израз, позитивен предзнак се зема ако супстанцијата X е еден од продуктите од реакцијата, додека негативен - кога таа е реактант.
[уреди] Ред на реакцијата
Редот на реакцијата се определува само експериментално. Вкупниот ред на една хемиска реакција е збир од парцијалните редови на реакцијата. Тие покажуваат како влијае промената на брзината на концентрацијата на определен учесник во реакцијата врз брзината на самата хемиска реакција. Понекогаш се поклопуваат со стехиометриските коефициенти.
[уреди] Молекуларност на реакцијата
Тоа е број кој покажува колку честички учествуваат во елементарниот акт на хемиската трансформација.
[уреди] Класификација на хемиските реакции
Бројот на хемиските реакции е многу голем. Затоа, тие се класифицирани во две основни класи на реакции: повратни и неповратни хемиски реакции. Со една друга класификација, хемиските реакции се поделени на:
- Реакции на соединување или синтеза
- Реакции на разложување или анализа
- Реакции на замена и двојна измена или супституција
- Реакции на кондензација
- Реакции на полимеризација и поликондензација
- Реакции на неутрализација
- Реакции на протолиза
- Реакции на електролиза и други.