ചതുര്ദണ്ഡീപ്രകാശിക
വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
ആധുനിക കര്ണ്ണാടകസംഗീതത്തിനു അടിസ്ഥാനമായി കരുതുന്ന സുപ്രസിദ്ധ ഗ്രന്ഥമാണ് ചതുര്ദണ്ഡീപ്രകാശിക. വെങ്കടമഖി എന്ന സുപ്രസിദ്ധ കര്ണ്ണാടക സംഗീത പണ്ഡിതന് ആണ് ഇതിന്റെ കര്ത്താവ്. ഇന്നു പരക്കെ പ്രചാരത്തില് ഇരിക്കുന്ന 72 മേളരാഗപദ്ധതി വെങ്കിടമഖി അവതരിപ്പിച്ചത് ചതുര്ദണ്ഡീപ്രകാശികയിലൂടെ ആണ്.
സംസ്കൃത ഭാഷയില് 1200-ല് അധികം ഈരടികളുള്ള ചതുര്ദണ്ഡീപ്രകാശികയില് വീണാ, ശ്രുതി, സ്വരം, മേളം, രാഗം, ആലാപനം, ഥായം, ഗീതം, പ്രബന്ധം, താളം എന്നിവ വിവരിക്കുന്നു. ഇതില് താളം ഒഴികെയുള്ള ഒന്പത് പ്രകരണങ്ങളാണ് ഇതുവരെ കിട്ടിയിട്ടുള്ളത്. താളവും കൂടിച്ചേര്ത്ത് പത്ത് പ്രകരണങ്ങളാണ് ഗ്രന്ഥകര്ത്താവ് ഉദ്ദേശിച്ചിട്ടുള്ളതായി അറിയുന്നതെങ്കിലും കിട്ടിയിട്ടുള്ള ഭാഗത്തില് പ്രബന്ധം തന്നെ പൂര്ത്തിയാകാതെയാണിരിക്കുന്നത്. സംഗീത ശാസ്ത്രസംബന്ധമായ വിഷയങ്ങളെ ചുരുക്കമായും സ്പഷ്ടമായും പ്രതിപാദിക്കുകയെന്നതാണ് ഈ ഗ്രന്ഥത്തിന്റെ സ്വഭാവം. സപ്തസ്വരങ്ങളെ പതിനാറായി വിഭജിച്ച് അവയെ പന്ത്രണ്ടു സ്വരസ്ഥാനങ്ങളിലായി നിവേശിപ്പിച്ച് അവയുടെ പരസ്പരമേളനം നിമിത്തം എഴുപത്തി രണ്ട് മേളകര്ത്താ രാഗങ്ങളെ കെട്ടിയുണ്ടാക്കി ആധുനിക മേളകര്ത്താജന്യരാഗപദ്ധതി ആസൂത്രണം ചെയ്യുകയാണ് വെങ്കടമഖി ചതുര്ദണ്ഡീപ്രകാശികയിലൂടെ ചെയതത്.