കൊക്ക കോള
വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
കൊക്ക-കോള (ചിലപ്പോള് കോക്ക് എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു) ഒരു കാര്ബണേറ്റ് ചെയ്യപ്പെട്ട ലഘുപാനീയം ആണ്. ലോകത്തില് ഏറ്റവും പ്രചാരത്തിലുള്ള ലഘുപീനീയമാണ് ഇത്[തെളിവുകള് ആവശ്യമുണ്ട്]. കൊക്ക-കോള കമ്പനിയുടെ ആസ്ഥാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് അമേരിക്യന് ഐക്യ നാടുകളിലെ ജ്യോര്ജിയ സംസ്ഥാനത്തിലെ, അറ്റ്ലാന്റ എന്ന പട്ടണത്തിലാണ്. 1884 -ല്, ഈ പട്ടണത്തില് വച്ചാണ്, ഈ പാനീയം ആദ്യമായി ഉണ്ടാക്കപ്പെട്ടത്. കോക്കിന്റെ ഉപജ്ഞാതാവായ ജോണ് പെംബെര്ടണ് ഈ പാനീയം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതില് വിജയം കൈവരിക്കുന്നതില് പരാജയപ്പെട്ടിരുന്നു. പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തില് നിന്നും, ഇതിന്റെ ഉടമസ്ഥാവകാശം അസാ കാന്ഡ്ലെര് എന്നയാള്ക്ക് കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ടു. അസാ കാന്ഡ്ലെറുടെ കമ്പനിയാണ് ഇപ്പോഴും കൊക്ക-കോളയുടെ ഉടമസ്ഥര്. കാന്ഡ്ലെറുടെയും, അദ്ദേഹത്തെ പിന്തുടര്ന്ന റോബെര്ട് വൂഡ്രഫ് മുതലായവരുടെയും ശ്രമം, കൊക്ക-കോളയെ അമേരിക്യന് ഐക്യ നാടുകളിലെയും, പിന്നീട് ലോകത്തിലേത്തന്നെയും മുന്നിരയില് എത്തിച്ചു.
ഉള്ളടക്കം |
[തിരുത്തുക] ചരിത്രം
[തിരുത്തുക] ആദ്യവര്ഷങ്ങള്
1884 -ല് ജ്യോര്ജ്ജിയ സംസ്ഥാനത്തിലെ കൊളംബസ് പട്ടണത്തിലെ ഒരു ഡ്രഗ് സ്റ്റോര് ഉടമയായിരുന്ന ജോണ് സ്റ്റിത് പെംബെര്ടണ് ഒരിനം കൊകാവൈന് നിര്മ്മിക്കുകയും അതിനെ ‘പെംബെര്ടണ്സ് ഫ്രെഞ്ച് വൈന് കൊകാ‘ എന്ന പേരില് വില്പന നടത്തുകയും ചെയ്തു. യഥാര്ത്ഥത്തില് ഇത് തലവേദനക്കുള്ള ഒരു മരുന്നായിട്ടാണ് അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ടത്. ഫ്രെഞ്ചുകാരനായ ആഞ്ചെലോ മാരിയാനി ഉണ്ടാക്കിയ ‘വിന് മാരിയാനി’ എന്ന കൊകാവൈനില് നിന്നാണ് ഈ പുതിയ പാനീയം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത്.
അടുത്ത വര്ഷം ഫുള്ടണ് കൌണ്ടി മദ്യ നിരോധനം ഏര്പ്പെടുത്തിയതോടെ, പെംബെര്ടണ് ഈ പാനീയത്തില് നിന്ന് ആല്ക്കഹോള് ഒഴിവാക്കുവാനുള്ള ശ്രമം തുടങ്ങി. പുതിയതായി ഉണ്ടാക്കിയ ആല്ക്കൊഹോള് രഹിതമായ പാനീയത്തിന്, അദ്ദേഹം കൊക്ക-കോള എന്നു നാമകരണം ചെയ്തു. ഉന്മേഷദായകമായ കൊക്ക ഇലകളും, നറുമണം നല്കുന്ന കോള കുരുക്കളും(ഇതില് കഫീന് അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു) ഈ പാനീയത്തിന്റെ കൂട്ടില് ഉണ്ടായിരുന്നു. ഒരു ഗാലന് കൊക്ക-കോള സിറപ്പില് 140 ഗ്രാം കൊക്കാ ഇലകള് ആണ് ചേര്ത്തിരുന്നത്. 1886 മെയ് 8 ന്, ജ്യോര്ജ്ജിയ സംസ്ഥാനതലസ്ഥാനമായ അറ്റ്ലാന്റയിലെ ‘ജകൊബ്സ് ഫാര്മസി’ യിലാണ്് കൊക്ക-കോളയുടെ ആദ്യവില്പന നടന്നത്. ആദ്യ എട്ടു മാസങ്ങളില് ഓരോ ദിവസവും ശരാശരി ഒമ്പത് പാനീയങ്ങള് മാത്രമായിരുന്നു വില്പന. ഈ പുതിയ പാനീയത്തിന്റെ ആദ്യ പരസ്യം 1886 മെയ് 29ന്, അറ്റ്ലാന്റ ജേര്ണലില് ആണ് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നത്.
ഒരുപാട് അസുഖങ്ങള്ക്കുള്ള മറുമരുന്നെന്ന നിലയില്, ഒരു ഗ്ലാസിന് അഞ്ചു സെന്റ് എന്ന നിരക്കിലാണ് കൊക്ക-കോള ആദ്യം വില്ക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്.
1887 -ല്, പെംബെര്ടണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ കമ്പനിയുടെ ഉടമസ്ഥാവകാശത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം അസാ ഗ്രിഗ്ഗ്സ് കാന്ഡ്ലര് എന്നയാള്ക്ക് വില്ക്കുകയുണ്ടായി. തുടര്ന്ന് 1888 -ല്, അസാ ഗ്രിഗ്ഗ്സ് കാന്ഡ്ലര് കൊക്ക കോള കോര്പൊറേഷന് എന്ന കമ്പനി രൂപീകരിച്ചു. അതേ വര്ഷം തന്നെ, പെംബെര്ടണ് ഉടമസ്ഥാവകാശത്തിന്റെ ബാക്കി, മറ്റു മൂന്നു പേര്ക്കു കൂടി കൈമാറി: ജെ.സി. മെയ്ഫീല്ഡ്, എ.ഒ. മര്ഫി, ഇ.എച്. ബ്ലഡ്വര്ത് എന്നിവരായിരുന്നു അവര്. അതേ സമയം തന്നെ, പെംബെര്ടണിന്റെ മകന് ചാര്ലി പെംബെര്ടണ്, കൊക്ക-കോളയുടെ മറ്റൊരു രൂപം, സ്വന്തം രീതിയില് ഉത്പാദിപ്പിച്ചു തുടങ്ങിയിരുന്നു. അങ്ങിനെ, ഒരേ സമയം, കൊക്ക-കോളയുടെ മൂന്നു പതിപ്പുകള് വിപണിയില് ലഭ്യമായിരുന്നു.
[തിരുത്തുക] കാന്ഡ്ലെറുടെയും വൂഡ്രഫിന്റെയും നായകത്വം
കൂടുതല് പ്രശ്നങ്ങള് ഒഴിവാക്കാനായി, പെംബെര്ടണ് വിശദീകരണം ഇറക്കി: കൊക്ക-കോള എന്ന പേര് ചാര്ലിക്കു മാത്രം സ്വന്തമാണ്. എന്നാലും മറ്റു രണ്ടു പേര്ക്കും, അതേ രാസസൂത്രം ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്യാം. അതുപ്രകാരം 1888 -ല് കാന്ഡ്ലെര് യംയം എന്നും, കോക്ക് എന്നും രണ്ടു പാനീയങ്ങള് നിര്മ്മിച്ചു വില്പന നടത്തി. ഇവയ്ക്കു വലിയ പ്രചാരം ലഭിക്കാഞ്ഞതിനെത്തുടര്ന്ന്, കൊക്ക-കോളയുടെ ഉടമസ്ഥാവകാശത്തിനായി അദ്ദേഹം നിയമനടപടികള് ആരംഭിച്ചു. പെംബെര്ടണ്, മാര്ഗരറ്റ് ഡോസീയെര്, വൂല്ഫോക്ക് വാക്കെര് എന്നിവരുടെ കയ്യില് നിന്ന്, രാസസൂത്രത്തിന്റെ മുഴുവന് ഉടമസ്ഥാവകാശവും കാന്ഡ്ലെര് വാങ്ങിയതായി പറയപ്പെടുന്നു. എന്നാല് 1914 -ല്, മാര്ഗരറ്റ് ഡോസീയെര്, അവരുടെ കയ്യൊപ്പ് കൃത്ത്രിമത്താല് ഉണ്ടാക്കിയതാണെന്ന് അവകാശപ്പെട്ടു. പിന്നീട് നടന്ന പരിശോധനകള്, പെംബെര്ടണിന്റെ കയ്യൊപ്പും വ്യാജമാണെന്ന സൂചനകള് ന്ല്കി.
1892 -ല്, “ദ കൊക്ക-കോള കമ്പനി” എന്ന പേരില് കാന്ഡ്ലെര് തന്റെ രണ്ടാമത്തെ കമ്പനി തുടങ്ങി. 1910 -ല് അദ്ദേഹം തന്റെ കമ്പനികളുടെ ആദ്യകാല രേഖകള് കത്തിച്ചുകളഞ്ഞതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. അതോടെ, കമ്പനിയെ സംബന്ധിക്കുന്ന അവകാശത്തര്ക്കങ്ങള് തെളിയിക്കപ്പെടാത്ത രീതിയിലാവുകയും ചെയ്തു. എന്തായാലും കാന്ഡ്ലെര് തന്റെ കമ്പനികള്ക്കു വേണ്ടി അതിശക്തമായ പരസ്യപ്രചരണങ്ങള് തുടങ്ങിവയ്ക്കുകയുണ്ടായി.
1894, മാര്ച് 12നാണ്, ആദ്യമായി കൊക്ക-കോള കുപ്പികളില് നിറച്ചു വില്ക്കാന് തുടങ്ങിയത്. ഇപ്പോള് കാണുന്ന കുപ്പി 1915 -ലാണ് പുറത്തുവരുന്നത്.
[തിരുത്തുക] നിര്മാണം
[തിരുത്തുക] രാസഘടന
കാണുക: English Wikipedia: Coca-Cola formula
കൊക്ക-കോള കമ്പനിയുടെ അഭിപ്രായത്തില്, കൊക്ക-കോളയുടെ രാസഘടന ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ഗോപ്യമായി സൂക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ഒരു വാണിജ്യ രഹസ്യമാണ്. വളരെ കുറച്ചു ഉദ്യോഗസ്ഥര്ക്കു മാത്രമേ, ശരിയായ രാസഘടന അറിയാവൂ എന്നാണ് കരുതപ്പെടുന്നത്. ഏണസ്റ്റ് വൂഡ്രഫ് എന്ന മുന്മേധാവി, ശ്രദ്ധാപൂര്വം വളര്ത്തിയെടുത്ത ഒരു വിപണന തന്ത്രം കൂടിയാണിത്. "7X" എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു രഹസ്യ ചേരുവ, കൊക്ക-കോളയില് ഉണ്ട് എന്നാണ് പൊതുവെ വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നത്. ഈ ചേരുവ എന്താണെന്നത്, ബാഹ്യലോകത്തിന് അറിയില്ല എന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. രാസഘടന തൊഴിലാളികള് പോലും അറിയാതിരിക്കാന്, ഉപയോഗിക്കുന്ന രാസവസ്തുക്കളുടെ പേരിനുപകരം നിശ്ചിത സംഖ്യകള് ആണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്.
എത്രയൊക്കെ മുന്കരുതല് എടുത്താലും, ഇക്കാലത്തെ ഭക്ഷ്യശാസ്ത്രജ്ഞന്മാര്ക്കും, സുഗന്ധദ്രവ്യവിദഗ്ദ്ധന്മാര്ക്കും ഒരു ഉല്പന്നത്തിന്റെ ഘടന ശരിയായി മനസ്സിലാക്കുവാന് സാധിക്കുന്നതാണ്. “ഫോര് ഗോഡ്, കണ്ട്രി ആന്റ് കൊക്ക-കോള” എന്ന തന്റെ പുസ്തകത്തില്, മാര്ക്ക് പെന്ഡെര്ഗ്രാസ്റ്റ് കൊക്ക-കോളയുടെ ഘടന ഇപ്രകാരമാണെന്ന് പരയുന്നുണ്ട്: സിട്രേറ്റ് കഫീന്, വാനില സത്ത്, ദ്രവ കൊക്കൊ സത്ത്, സിട്രിക് ആസിഡ്, നാരങ്ങ സത്ത്, പഞ്ചസാര,വെള്ളം, കാരമെല് , "X". ഈ "X" എന്നു പറയുന്നത്, മധുരനാരങ്ങ, പുളിനാരങ്ങ, കറുക, മല്ലി, ജാതി, നെറോലി(neroli:Citrus aurantium ) എന്നിവയുടെ സത്തിന്റെ മിശ്രിതമാണത്രേ.
[തിരുത്തുക] നിര്മ്മാണരീതി
കൊക്ക-കോളയുടെ നിര്മ്മാണവും വിതരണവും വികേന്ദ്രീകൃതമായ രീതിയില് ആണ് നടക്കുന്നത്. കൊക്ക-കോള കമ്പനി പാനീയത്തിന്റെ ഗാഢത കൂടിയ സിറപ്പ് മാത്രമേ ഉല്പ്പാദിപ്പിക്കുന്നുള്ളൂ. ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായി വ്യത്യസ്തങ്ങളായ ഭാഗങ്ങളില് വിപണനാവകാശം നേടിയിട്ടുള്ള കമ്പനികള്ക്ക് ഈ സിറപ്പ് വില്ക്കുക മാത്രമാണ് കൊക്ക-കോള കമ്പനി ചെയ്യുന്നത്. ഈ ബോട്ലിംഗ് കമ്പനികള്, സിറപ്പും വെള്ളവും പഞ്ചസാരയും(അല്ലെങ്കില് കൃത്രിമ മധുരദ്രവ്യങ്ങള്) ചേര്ത്ത് നാം അറിയുന്ന കൊക്ക-കോള ഉണ്ടാക്കി, കുപ്പികളിലോ ക്യാനുകളിലോ നിറച്ചു വില്പന നടത്തുന്നു. അതതു പ്രദേശങ്ങളില്, പരസ്യങ്ങളുടേയും വിപണനതന്ത്രങ്ങളുടേയും ചുമതല ഇത്തരം കമ്പനികള്ക്കായിരിക്കും.
ക്കൊക്ക കോള എന്റെര്പ്രൈസസ്, കൊക്ക-കോള അമാടില്, കൊക്ക-കോള ഹെല്ലെനിക് ബോട്ട്ലിംഗ് കമ്പനി മുതലായ കമ്പനികളില്, കൊക്ക-കോള കമ്പനിക്ക് വളരെച്ചെറിയ മുതല്മുടക്കുണ്ട്. എന്നാല്, ലോകത്ത് വില്ക്കപ്പെടുന്ന കൊക്ക-കോളയുടെ പകുതിയോളവും ഉണ്ടാക്കപ്പെടുന്നത് സ്വതന്ത്രമായി പ്രവര്ത്തിക്കുന്ന വിപണന കമ്പനികളാണ്.
ബോട്ലിംഗ് കമ്പനികള് പ്രാദേശികമായ രുചിഭേദങ്ങള്ക്കനുസരിച്ചാണ് കൊക്ക-കോളയിലെ മധുരത്തിന്റെ അളവു നിയന്ത്രിക്കുന്നത്. തന്മൂലം, ലോകത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളില് ലഭിക്കുന്ന കൊക്ക-കോളയുടെ രുചിയും വ്യത്യസ്തമായിരിക്കും.
[തിരുത്തുക] കുപ്പിയും ലോഗോയും
1885-ല് ജോണ് പെംബെര്ട്ട്ണിന്ന്റെ വ്യാപാരപങ്കാളിയായ ഫ്രാങ്ക് മേസണ് റോബിന്സണ് ആണ് കൊക്ക-കോള എന്ന വ്യാപാര നാമം രൂപപ്പെടുത്തിയതും, ലോഗോ ഉണ്ടാക്കിയതും. ലോഗോയില് ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്ന പ്രത്യേക ലിപിരൂപത്തിന് സ്പെന്സേറിയന് സ്ക്രിപ്റ്റ് എന്നാണ് പേര്.
കൊക്ക-കോളയുടെ കുപ്പിയുടെ ആകൃതിയും, ഇതുപോലെ പ്രത്യേകതയുള്ള ചരിത്രത്തോടു കൂടിയതാണ്. 1915 -ല്, അലക്സാന്ഡര് സാമുവല്സണ് എന്ന സ്വീഡന് കുടിയേറ്റക്കാരനാണ് ഈ കുപ്പിയുടെ ആകൃതി രൂപപ്പെടുത്തുന്നതില് മുഖ്യ പങ്ക് വഹിച്ചത്. കൊക്ക-കോളയുടെ ഒരു കുപ്പി നിര്മ്മാതാക്കളായ ഇന്ഡ്യാനയിലെ റ്റെറെ ഹൌടെയിലെ ദ റൂട് ഗ്ലാസ്സ് കമ്പനിയില് മാനേജരായിരുന്നു അദ്ദേഹം. കൊക്ക-കോളയിലെ മുഖ്യ ഘടകങ്ങളായ കൊക്ക ഇലയുടെയും കൊളാ കുരുക്കളുടെയും ആകൃതിയില് നിന്ന് ഒരു കുപ്പി ഉണ്ടാക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം. പക്ഷേ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ കീഴുദ്യോഗസ്ഥന്, തെറ്റിദ്ധാരണമൂലം, ചോക്ലേറ്റിലെ പ്രധാനഘടകമായ കൊക്കൊ കുരുവിന്റെ ആകൃതിയിലുള്ള കുപ്പി രൂപപ്പെടുത്തി എന്നാണ് കഥ.
[തിരുത്തുക] പരാതികളും വിമര്ശനങ്ങളും
[തിരുത്തുക] സാധാരണ പ്രശ്നങ്ങള്
ആരോഗ്യത്തിനെ പ്രതികൂലമായി ബാധിക്കുന്നു എന്ന ആരോപണം കൊക്ക-കോളക്കെതിരെ എന്നുമുണ്ടായിട്ടുണ്ട്. എന്നിരിന്നാലും ഈ പാനീയത്തിനുള്ള കൂടിയ അമ്ലത നിമിത്തം സാരമായ ആരൊഗ്യപ്രശ്നങ്ങളൊന്നും ഉണ്ടാകില്ല എന്ന് ചില ഗവേഷകര് പറയുന്നുണ്ട്. ചെറുപ്രായത്തില് വളരെയധികം കൊക്ക-കോള കഴിക്കുന്നത് നല്ലതല്ല എന്നാണ് മിക്ക ന്യൂട്രിഷനിസ്റ്റുകളും അഭിപ്രായപ്പെടുന്നത്. പഠനങ്ങള് വെളിപ്പെടുത്തുന്നത്, സ്ഥിരമായി ലഘുപാനീയങ്ങള് കഴിക്കുന്നവരില്, കാത്സിയം, മഗ്നീഷിയം, അസ്കൊര്ബിക് ആസിഡ്, റൈബൊഫ്ലാവിന്, വിറ്റാമിന് എ എന്നിവയുടെ ആഗിരണം കുറ്ച്ചു മാത്രമേ ഉള്ളു എന്നാണ്. മാത്രവുമല്ല, ഈ പാനീയത്തില് കൂടിയ അളവില് കാണപ്പെടുന്ന കഫീന്, കൂടുതല് വിമര്ശനം ക്ഷണിച്ചു വരുത്തുന്നു.
ഒരുപാട് കോടതി കേസുകള് ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, അമ്ലത ഉള്ള സാധാരണ ആപ്പിള് ജ്യൂസിനേക്കാള് കൂടുതല് ദ്രോഹം കൊക്ക-കോള ഉണ്ടാക്കുന്നതായി ആധികാരികമായി തെളിയിക്കുവാന് കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല.
മറ്റെല്ലാ കോളകളുടെയും പോലെ, കൊക്ക-കോളയിലും ഫൊസ്ഫോറിക് ആസിഡ് ഉണ്ട്. ധാരാളമായ ഉപയോഗം, അസ്ഥികളുടെ നാശത്തിനു കാരണമായേക്കാം.
1980 ള്ക്ക് ശേഷം, സാധാരണ ഗ്ലുക്കോസിനു പകരം, കൂടുതല് ഫ്രക്റ്റോസ് ഉള്ള കോണ് സിറപ്പ് ആണ് കൊക്ക-കോളയില് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. ഈ കോണ് സിറപ്പ്, ജനിതകഘടനയില് മാറ്റം വരുത്തിയിട്ടുള്ള ചെടികളില്നിന്നായിരിക്കാം ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്. മാത്രവുമല്ല, ഇത് പൊണ്ണത്തടിക്കും, ഡയബറ്റിസിനും കാരണമാകുന്നതായും ശങ്കിക്കുന്നു.
[തിരുത്തുക] ഇന്ത്യയില്
കുപ്പിയിലടക്കപ്പെട്ട പാനീയങ്ങളില് കീടനാശിനികളുടെ അംശം കാണപ്പെട്ടതിനെത്തുടര്ന്ന്, ഇന്ത്യയില് ഒരു വന്വിവാദം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടു. ഒരു സര്ക്കാരിതര സംഘടനയായ സെന്റര് ഫോര് സയന്സ് & എന്വയറന്മെന്റ് (സി. എസ്. ഇ) ആണ് 2003 - ല് ഇത്തരമൊരു കണ്ടുപിടുത്തം നടത്തിയത്. സി. എസ്. ഇ യുടെ കണക്കനുസരിച്ച്, പെപ്സിയിലും കൊക്ക-കോളയിലും മറ്റും, അനുവദനീയമായതില് വളരെക്കൂടുതല് ലിന്ഡേന്, ഡി.ഡി.ടി, മാലതിയോണ്, ക്ലോറോപൈറിഫോസ് മുതലായ വിഷവസ്തുക്കള് അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ഈ കണ്ടെത്തലിനെതുടര്ന്ന് ഇന്ത്യന് പാര്ലമെന്റിന്റെ ക്യാന്റീനില് കൊക്കകോളയുള്പ്പെടെയുള്ള ഉത്പന്നങ്ങള് നിരോധിച്ചു. പല സംസ്ഥാനങ്ങളും വിദ്യാലയങ്ങളിലും മറ്റും ഇത്തരം പാനീയങ്ങള് നിരോധിച്ചിരിക്കുകയാണ്. ഏറ്റന്വും ഒടുവില്, 2006 ആഗസ്റ്റ് മാസത്തില്, കേരള ഭരണകൂടം, പെപ്സിയുടെയും കൊക്ക-കോളയുടെയും നിര്മാണവും വിതരണവും കേരളത്തില് നിരോധിച്ചുവെങ്കിലും, കേരളാ ഹൈക്കോടതി ഈ നടപടി സ്റ്റേ ചെയ്തിരിക്കുകയാണ്.
[തിരുത്തുക] പ്രതിഷേധ സമരങ്ങള്
[തിരുത്തുക] പ്ലാച്ചിമട
2000 തില്, കൊക്ക കോള കമ്പനി, കേരളത്തിലെ, പാലക്കാട് ജില്ലയിലെ, പ്ലാച്ചിമടയില് ഒരു നിര്മാണകേന്ദ്രം സ്ഥാപിച്ചു. ഒരു കൊല്ലത്തിനകം സമീപപ്രദേശങ്ങളിലെ ഭൂഗര്ഭജലസംഭരണത്തില് കുറവു കാണുകയും, കിണറുകള് മലിനമാകുകയും ചെയ്തു. കൂടുതല് വിശദമായി: പ്ലാച്ചിമടയിലെ കൊക്കോകോള വിരുദ്ധ സമരം.