ചിന്മുദ്ര
വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
ചിത് എന്ന ധാതു മുദ്രയോടുകൂടി ചേര്ന്നതാണ് ചിന്മുദ്ര. ചിത് എന്ന് പറഞ്ഞാല് ജ്നാനം എന്നര്ത്ഥം. ചിന്മുദ്ര ജ്നാനമുദ്രയാണ്. വലതുകൈയ്യിലെ ചെറുവിരല്, മോതിരവിരല്, നടുവിരല് എന്നിവ നിവര്ത്തിപ്പിടിച്ച് ചൂണ്ടു വിരല് തള്ളവിരലിനോട് ചേര്ത്ത് വൃത്താകാരമായി വെയ്ക്കുന്നതാണ് ചിന്മുദ്ര. ദക്ഷിണാമൂര്ത്തി ബാലഭാവത്തിലിരുന്ന് ചിന്മുദ്ര കാണിച്ച് മൌനത്തിലൂടെ വൃദ്ധരായ ശിഷ്യഗണങ്ങള്ക്ക് ആത്മവിദ്യ ഉപദേശിച്ചു എന്ന് ദക്ഷിണാമൂര്ത്തി സ്തോത്രത്തിലെ ധ്യാനശ്ളോകം ഇപ്രകാരം പറയുന്നു.
മൌന വ്യാഖ്യാ പ്രകടിത പരബ്രഹ്മതത്വം യുവാനം വര്ഷിഷ്ടാന്തേ വസദൃഷിഗണൈരാവൃതം ബ്രഹ്മ നിഷ്ഠൈഃ |
ഹൈന്ദവ ദേവീ ദേവന്മാരുടെ ഒട്ടുമിക്ക ചിത്രങ്ങളിലും ഈ മുദ്ര കാണാം. ചെറുവിരല്, മോതിര വിരല്, നടുവിരല് എന്നിവ നിവര്ത്തിപ്പിടിച്ചിരിക്കുന്നത് ഒരു മനുഷ്യന് സാധാരണ കടന്നു പോകുന്ന മൂന്ന് അവസ്ഥകളായ, ജാഗ്രത്, സ്വപ്നം, സുഷുപ്തി എന്നിവയെ ഉദ്ദേശിച്ചാണ്. കൂടുതല് വിവരങ്ങള്ക്ക് മാണ്ഡൂക്യോപനിഷത്ത് കാണുക. ചൂണ്ടുവിരല് തള്ളവിരലിനോട് ചേര്ത്ത് വൃത്താകാരമായി വെച്ചിരിക്കുന്നത് തുരീയം എന്ന നാലാമത്തെ അവസ്ഥയെ ഉദ്ദേശിച്ചാണ്. വൃത്തത്തിന് ആരംഭവും അവസാനവും ഇല്ല. അതുപോലെ തന്നെയാണ് തുരീയവും. ഈ തുരീയം സ്വസ്വരൂപമാണെന്ന് അറിയുക എന്ന് ഉപദേശിക്കുന്നതിനാണ് ചിന്മുദ്ര കാണിക്കുന്നത്.
ദക്ഷിണാമൂര്ത്തി സ്തോത്രത്തിലെ ഏഴാം ശ്ളോകം ഇപ്രകാരം പറയുന്നു.
ബാല്യാദിഷ്വപിജാഗ്രതാദിഷുതഥാ സര്വാസ്വവസ്ഥാസ്വപി വ്യാവൃത്താസ്വനുവര്ത്തമാനമഹമിത്യന്തസ്ഫുരന്തം സദാ |
ബാല്യാവസ്ഥ മുതല് വാര്ദ്ധക്യം വരെയുള്ള എല്ലാ അവസ്ഥകളിലും ജാഗ്രത് സ്വപ്ന സുഷുപ്തി എന്നിങ്ങനെയുള്ള അവസ്ഥകളിലും സദാ സമയവും ഉള്ളില്നിന്നും സ്ഫുരണം ചെയ്യപ്പെടുന്ന ആത്മതേജസ്സിനെ ഭദ്രമായ മുദ്രയാല് കാണിച്ചുതന്ന ഗുരുമൂര്ത്തിയായ ദക്ഷിണാമൂര്ത്തിസ്വാമിയെ ഇതിനാല് നമിക്കുന്നു. ഇവിടെ ഭദ്രമായ മുദ്ര എന്ന് പറഞ്ഞിരിക്കുന്നത് ചിന്മുദ്രയെ ആണ്.