Итали
Чөлөөт нэвтэрхий толь Википедиагаас
|
|||||
Төрийн дуулал:
"Il Canto degli Italiani" (Италичуудын дуулал) |
|||||
![]() |
|||||
Газар нутаг | 301,318 км² | ||||
Хүн ам | 59,131,287 (2006 он) | ||||
Хүн амын нягтшил | 196.2 хүн/км² | ||||
Нийслэл | Ром | ||||
Албан ёсны хэл | Итали хэл | ||||
Ерөнхийлөгч: | Жиоржио Наполитано | ||||
Ерөнхий сайд: | Романо Проди | ||||
Мөнгөн тэмдэгт | Евро (€) (EUR) | ||||
ҮНБ | $1.956 триллион | ||||
1 хүнд оногдох ҮНБ | $31,200 | ||||
Цагийн бүс | UTC +1 (зун: UTC +2) | ||||
Интернетийн код | .it | ||||
Утасны код | +39 |
Итали (Итали: Italia), албан ёсоор Бүгд Найрамдах Итали Улс (Итали: Repubblica Italiana) нь По голын сав хөндий дагуу Өмнөд Европт оршидог улс юм. Итали улсын газар нутаг нь Италийн хойг болон газар дундын тэнгист орших Сициль, Сардинь гэсэн хоёр том аралыг хамардаг. Мөн Италчууд хойг нь гутал хэлбэртэй харагддаг учираас "Stivale" буюу гутал ч гэж нэрлэдэг. Итали улс хойд талаараа Альпийн нуруугаар Франц, Швейцарь, Австри, Словен зэрэг улсуудтай хэл залгаа оршидог. Тусгаар тогносон улс болох Сан Марино болон Ватикан Италийн нутаг дэвсгэр дотор оршдог.
Итали улс нь Этрүскан, Грек, Ромыг багтаасан Европын хүчирхэг соёлуудын нэг өлгий нутаг билээ. Нийслэл Ром хот нь түүхэнд чухал ач холбогдолтой дэлхийн хот байсан. Ялангуяа эртний Ромын болон Ромын Католик Сүмийн хувьд. Энэ нутагийг 3000 жилийн турш Герман, Кёлт, Франк, Ломбард, Визант, [Грек], Сарацен зэрэг улс, аймгууд эзлэн түрэмгийлж, нүүдэллэн суурьшиж байв. Дунд зууны үед хойд зүгийн Норманчууд дайлж, харин Италийн Сэргэн Мандалтын үед Италийн дайн болж маш олон хот улсууд бүрэлдэн тогтсон. Итали нь маш олон тусгаар улсууд болон задарсан. Ийм байдалд тэднийг гадныхан эзлэн авах нь элбэг байв. Харин Итали улс нэгдэж түүхэндээ анх ундаа тусгаар тогтносон үндэстэн улс болсноор дээрх байдал үгүй болсон. Италийн хаант засаглалын болон дэлхийн дайны үед Итали нь дотороо маш их зөрчил тэмцэлтэй байсан боловч Италийн Бүгд Найрамдах Улс бий болсноор нөхцөл байдал нь тогтвортой болсон.
Өнөөдөр Итали улс нь дэлхийд ДНБ-ий хэмжээгээр 7-д, Хүний Хөгжлийн Индексээр 17-д орох үзүүлэлттэй өндөр хөгжсөн орнуудын нэг билээ. Энэ улс нь Их Наймын, Европын Зөвлөлийн, Баруун Европын Нэгдэлийн гишүүн бөгөөд одоогийн Европын Холбоог (1957 онд Ромын Гэрээг үзэглэсэн) үндэслэгч орон юм. 2007 оны 1 сарын 1-ээс эхлэн НҮБ-ийн Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын бус гишүүн болсон. Итали улсын хүн ам Италичуудаас бүрэлддэг.
[Өөрчлөх] Нэр
Итали гэдэг үг нь Гомерын ἱταλός ("тугал" гэсэн утгатай) гэсэн үгнээс гаралтай байж болох юм. МЭӨ 8-р зууны үед анхны Грек суурьшигчид Юбоя арлаас өмнөд Италид (Калабриа) нүүдэллэн ирж шинэ газараа "Vitulia" газар буюу "Тугалнуудын газар" гэж нэрлэжээ. Ингэж нэрлэгдсэн хэсэг нь сүүлдээ хойд хэсэгрүүгээ тэлжээ. Гэхдээ бүхэл бүтэн хойгийг нэрлэх болсон нь зөвхөн Августусын үед байж.
[Өөрчлөх] Түүх
Италийн нутагаар хийсэн архелогийн малталтууд нь энэ нутагт хүмүүс Хуучин чулуун зэвсгийн үе буюу барагцаагаар 200,000 жилийн өмнө амьдарч байсныг нотолдог.
Итали нь бүхэл бүтэн Газар дундын тэнгисийн бүс нутагийн нийгэм, соёлын хөгжилд асар их нөлөө үзүүлээд барахгүй Европын соёлд ч мөн гүнзгий нөлөөлж байсан. Үүний үр дүнд бусад томоохон соёл иргэншилд нөлөөлж байв. Эдгээр соёл иргэншил нь эртээд үеээс энэ бүс нутагт оршин тогтнож байлаа. Дэлхийн энэ хэсэгт Манъя Граециагийн (Magna Graecia) дараа Этрүс, ялангуяа Ромын Бүгд Найрамдах Улс болон Эзэнт гүрэний соёл иргэншил олон зууны турш цэцэглэн хөгжижээ. Итали нь сэргэн мандалтын үеийн Европын шинжлэн ухаан, урлагын төв байсан.
Европын улсууд |
---|
Австри | Албани | Андорра | Белорус | Бельги | Болгар | Босни-Герцеговин | Ватикан | Герман | Грек | Дани | Ирланд | Исланд | Испани | Итали | Их Британи | Оросын Холбооны Улс | Латва | Литва | Люксембург | Македон | Мальт | Молдав | Монако | Нидерланд | Норвег | Польш | Португал | Румын | Сан-Марино | Серби | Словак | Словени | Унгар | Украйн | Финлянд | Франц | Хорват | Чех | Черногори | Швейцарь | Швед | Эстон | Югослав | |
Их Найм |
---|
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Categories: Түүхий | Улс | Европ