Архангай
Чөлөөт нэвтэрхий толь Википедиагаас
Архангай нь Монгол улсын аймаг юм.
Агуулга |
[Өөрчлөх] Ерөнхий мэдээлэл
- Газар нутаг - 55314 ам.км² нутагтай
- Хїн ам - 95.5 мянга
- Аймгийн тєв - Цэцэрлэг хот
- Далайн тєвшингээс дээш 1691 метрт оршино (Булган уулын євєрт)
- Сум ба баг - 18 сум, 98 багтай
- Тариалангийн талбай - 58000 га
- Ашигт малтмал - Хар, Єнгєт металлын хїдэр, єнгєт болон їнэт чулуу, барилгийн материал, алт
- Байгуулагдсан он - 1923 онд байгуулагдсан
[Өөрчлөх] Газар зүй
Xангайн уулархaгийн ар хэсгийг эзлэн орших єндєрлєг нутагтай. Архангай аймаг нь хангайн ууларахгийн ар хэсгийг эзлэн орших єндєрлєг нутагтай. Аймгийн нутгийн хойд хзсэг нь пермийн ба чулуун нїїрсний галавын боржин, баруун ємнєд хэсгээр нь элсэн чулуу тархжээ. Тамирын голд тємрийн хїдэр, Суман голын савд галт уулын чулуу, үнэт чулууны баялаг бий. Аймгийн газрын хєрс сайн судлагадаагүй боловч сүүлийн үед эрэл, хайгуулын ажил ихээр явагдаж байна.
[Өөрчлөх] Цаг уур
Цэцэрлэг хотод агаарын дундаж температур нь жилд 0.1 бєгєєд, євєл 1-р сард -15.6 хэм хїйтэн зун нь 7-р сард 14.7 хэм дулаан байдаг. Хангайн нуруу нь манай орны хамгийн их тундастай нутгийн нэг бєгєєд Цэцэрлэг хотод жилд дунджаар 344 мм тунадас унана. Салхины дундаж хурд нь 2.6 м/с бєгєєд хамгийн их салхитай байдаг 4-р сарын дундаж хурд нь 3.5 м/с юм.
[Өөрчлөх] Ургамал, амьтан
Архангай аймгийн нутагт уулын нугын ба ойн саарал, хар шороон хєрс тархсан. Ой мод ургамалаар баялаг бєгєєд нутгийн 70 гаруй хувийг малын бэлчээр, 15.7 хувийг ой хєвч эзэлнэ. Алтанхундага, вансэмбэрүү, алтангагнуур зэрэг ховор чухал ургaмалтай. Аргал, янгир, шилїїс, буга, зэрлэг гахай зэрэг ан амьтанаар эпбэг.
[Өөрчлөх] Онцлог газрууд
Нутгийн єндєр цэг нь Чулуут голын эхэнд Хангайн гол нуруунд орших Харлагтайн Сарьдаг юм. Мєн Суваргахайрхан уул, Унтаа уул, Ямаат уул, Ноёнхангай уул, Хан Євдєр уул зэрэг сүрлэг уултай . Эрдэнэмандал сумаас Хүннү гүрний үеийн Буган чулуу ихээр олддог. Мєн тухайн суманд Монголын эртний хаадын нэг болох Харуул хааны ордны туурь байдаг. Тамир гол, Орхон гол, Чулуут гол, Суман гол, Хануй гол , Хүнүй гол зэрэг том гол мєрд, Єгий, Тэрхийн Цагаан нуур зэрэг нуурууд бий. Хадат, Бор тал, Цагаан сүм, Мухар Хужирт, Бэлх ээрэг халуун хүйтэн рашаан олонтой. Архангай аймаг 2.1 сая малтай, үхрийн тоогоор 428 мянга буюу улсад тэргүүн байр эзэлдэг. Зүүн талын сумдад газар тариалан хєгжүүлж байна.
[Өөрчлөх] Архангай аймгийн сумд
- Батцэнгэл сум
- Булган сум
- Жаргалант сум
- Их тамир сум
- Өгий нуур сум
- Өлзийт сум
- Өндөр-Улаан сум
- Тариат сум
- Цахир сум
- Тєвшрїїлэх сум
- Хайрхан сум
- Хангай сум
- Хашаат сум
- Хотонт сум
- Цэнхэр сум
- Цэцэрлэг сум
- Чулуут сум
- Эрдэнэмандал сум
[Өөрчлөх] Мөн үзэх
- Тайхар чулуу
- Тамир гол
- Орхон гол
- Чулуут гол
- Суман гол
- Хануй гол
- Хүнүй гол
- Хєхсїмийн рашаан
- Баатархан уул
- Тэрхийн Цагаан нуур
- Чойдогийн боргио
Монгол улсын Аймгууд | ![]() |
---|---|
Архангай | Баян-Өлгий | Баянхонгор | Булган | Говь-Алтай | Говьсүмбэр | Дархан-Уул | Дорноговь | Дорнод | Дундговь | Завхан | Орхон | Өвөрхангай | Өмнөговь | Сүхбаатар | Сэлэнгэ | Төв | Увс | Ховд | Хөвсгөл | Хэнтий Нийслэл хот: Улаанбаатар |