Нүүрстөрөгч
Чөлөөт нэвтэрхий толь Википедиагаас
Нүүрстөрөгч (С) | |
---|---|
Атомын дугаар | 6 |
Атом масс | 12.0107 г/моль |
Өнгө | Хар (Бал чулуу), Өнгөгүй (Алмааз) |
Электрон байгуулалт | 2s2 2p2 |
Бүрхүүл дэх электроны тоо |
2, 4 |
Физик шинж чанар | |
Бодисын төлөв | Хатуу |
Нягт | (Бал чулуу) 2.267 г/см³, (Алмааз) 3.513 г/см³ |
Хайлах температур | (4027–4427°C) 4300–4700 K |
Буцлах температур | ? 4000 K |
Хайлалтын хувийн дулаан | (Бал чулуу) ? 100 кЖ/моль, (Алмааз) ? 120 кЖ/моль |
Ууршилтын хувийн дулаан | ? 355.8 кЖ/моль |
Дулаан багтаамж | (25 °C) (Бал чулуу) 8.517 К, (Алмааз)6.115 кЖ/(моль·K) |
Атомын шинж чанар | |
Оронт торны бүтэц (Сингони) |
Гексагональ (Бал чулуу) |
Исэлдэлтийн зэрэг | 4, 2 |
Ионжих энерги (эхний электроноор) |
1086.5 кЖ/моль |
Атомын радиус | 70 пм |
Ковалентийн радиус | 77 пм |
Нүүрстөрөгч (Латин гаралтай: carbo буюу нүүрс гэсэн утгатай) нь C тэмдэглэгддэг, атомын дугаар нь 6, металл бус химийн элемент юм.
Агуулга |
[Өөрчлөх] Аллотропи
Нүүрстөрөгчийн үндсэн аллотропиуд
- Бал чулуу
- Алмааз
- C60
- Нано хоолой (nanotubes)
- Нано утас (nanofibers)
[Өөрчлөх] Изотопи
3 үндсэн изотопитой:
- 12C - тархалт 98.9%, тогтвортой изотопи
- 13C - тархалт 1.1%, тогтвортой изотопи
- 14C - маш бага тархалттай, тогтворгүй (цацраг идэвхит) изотопи
[Өөрчлөх] Нүүрстөрөгчийн зарим онцгой нэгдлүүд
Нүүрстөрөгч нь бүх төрлийн амьд биетийн үндсэн бүтэц, улмаар органик химийн суурь судлагдахуун болно.
Нүүрстөрөгчийн зарим онцгой нэгдлүүд:
- Хүчилтөрөгчтэй нэгдэн - нүүрстөрөгчийн давхар ислийг үүсгэх ба ургамал ургахад шаардлагатай нүүрстөрөгчийн эх үүсвэр болно.
- Устөрөгчтэй нэгдэн - шатамхай, нүүрсустөрөгчийн бүлгийг (шатах ашигт малтмалын үндсэн нэгдэл), мөн ургамлын каротиноид, терпенийг,
- Хүчилтөрөгч ба устөрөгчтэй нэгдэн - биологийн үндсэн нэгдлүүд болох сахар, целлюлоз, хитин, спирт, өөх тос, эфирийг,
- Азоттой нэгдэн - алкалоид,
- Азот, хүхэртэй нэгдэн - антибиотик, амин хүчил, протейныг,
- Азот, хүхэр, фосфортой нэгдэн - ДНХ, РНХ-г үүсгэнэ.
Нүүрс нь нүүрстөрөгчийн байгаль дахь үндсэн эх үүсвэр юм (Антрацит нь 95% нүүрстөрөгч агуулдаг).
[Өөрчлөх] Бусад холбоотой сэдвүүд
- Органик хими
- Алмааз
- Нано хоолой
[Өөрчлөх] Гадаад холбоос
- Los Alamos National Laboratory – Carbon
- WebElements.com – Carbon
- Chemicool.com – Carbon
- It's Elemental – Carbon
- – Carbon Fullerene and other Allotropes models by Vincent Herr
- Extensive Carbon page at asu.edu
- Electrochemical uses of carbon
- Computational Chemistry Wiki
- Carbon - Super Stuff. Animation with sound and interactive 3D-models.
- BBC Radio 4 series "In Our Time", on Carbon, the basis of life, 15 June 2006
- Introduction to Carbon Properties geared for High School students.