Химийн элемент
Чөлөөт нэвтэрхий толь Википедиагаас
Химийн элемент гэдэг нь атомын цөм дэх протоны тоо буюу атомын дугаараар тодорхойлогдох нэгэн төрлийн атом юм.[1]
Түгээмэл жишээ бол устөрөгч, азот, нүүрстөрөгч зэрэг болно. 2007 оны байдлаар 117 химийн элемент нээгдээд байна. 82-оос дээш (бисмут, түүнээс дээш), мөн 43-61 хоорон дахь атомын дугаартай элементүүд тогтворгүй, өөрөөр хэлбэл цацраг идэвхит чанартай. Хэдий цацраг идэвхит шинжтэй боловч 94 хүртэлх атомын дугаартай элементүүд байгаль дээр тааралдана.[2]
Лабораторийн нөхцөлд цөмийн урвалаар шинэ химийн элементүүд нээгдсээр байна.
Агуулга |
[Өөрчлөх] Түүх
Элемент гэдэг нэр томъёог МЭӨ 360 оны үед Грекийн философич Плато анх хэрэглэж байжээ[3].
33 химийн элемент бүхий орчин үеийн анхны жагсаалтыг Антуан Лавуазьегийн 1789 оны "Химийн элементүүд" (Elements of Chemistry) номноос харж болно. 1869 онд Д.Менделеев алдарт үелэх системээ нээсэн байна.
20-р зууны эхэн хүртэл химийн элементийг цаашид дахин жижиг хэсгүүдэд задрахгүй хэмээн тодорхойлж байв.[4] 1913 онд Генри Мослей химийн элементийн атомын дугаар нь тухайн атомынхаа протоны тоогоор тодорхойлогдох зүй тогтлыг нээсэн байна. 1919 онд нийт 72 химийн элемент нээгдээд байсан ба [5], 1955 онд нээгдсэн 101 дэх элементийг Алдарт химич Менделеевийн нэрээр нэрлэжээ.
[Өөрчлөх] Тодорхойлолт
[Өөрчлөх] Атомын дугаар
- Гол өгүүллэг: Атомын дугаар
Атомын дугаар гэдэг нь тухайн атомын цөм дэх протоны тоо юм. Z үсэгээр тэмдэглэгдэнэ.
[Өөрчлөх] Атом масс
- Гол өгүүллэг: Атом масс
Атом масс (A тэмдэглэгдэнэ) гэдэг нь атомын цөм дэх протон ба нейтроны тооны нийлбэр юм.
[Өөрчлөх] Изотопи
- Гол өгүүллэг: Изотопи
Изотопи гэдэг нь цөм дэх протоны тоогоороо ижил, харин нейтроны тоогоороо ялгаатай тухайн химийн элементийн төрлүүдийг хэлнэ.
[Өөрчлөх] Аллотропи
- Гол өгүүллэг: Аллотропи
[Өөрчлөх] Тэмдэглэгээ
Латин үсгээр тэмдэглэгддэг, орчин үеийн химийн тэмдэглэгээг Шведийн химич Йонс Якоб Берцелиус боловсруулсан бөгөөд тухайн үед Латин хэл нь шинжлэх ухааны хэл байжээ.
[Өөрчлөх] Тархалт
Манай галактикийн хамгийн өргөн тархалттай 10 химийн элемент.
Элемент | сая хуваасны нэгээр, жингийн |
---|---|
Устөрөгч | 739,000 |
Гелий | 240,000 |
Хүчилтөрөгч | 10,700 |
Нүүрстөрөгч | 4,600 |
Неон | 1,340 |
Төмөр | 1,090 |
Азот | 970 |
Цахиур | 650 |
Магни | 580 |
Хүхэр | 440 |
[Өөрчлөх] Ишлэл
- ↑ Compendium of Chemical Terminology, chemical element
- ↑ A. Earnshaw, Norman Greenwood. Chemistry of the Elements, Second Edition. Butterworth-Heinemann, 1997
- ↑ Hillar, Marian (2004). The Problem of the Soul in Aristotle's De anima. NASA WMAP. Retrieved on 2006-08-10.
- ↑ Boyle, Robert (1661). The Sceptical Chymist.
- ↑ Carey, George, W. (1914). The Chemistry of Human Life.
[Өөрчлөх] Гадны холбоос
- Elementymology & Elements Multidict word history and language dictionary
- SDV Nuclear Glossary
- WebElements
- Chemicool
- ChemicalElements
- Los Alamos National Laboratory