Nicholo' Isouard
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.
Nicolò Isouard (1775 - 1818)
Nicolò Isouard twieled f’Ħaż-Żebbuġ, Malta, fit-30 ta’ Mejju ta’ s-sena 1775, iben Fortunato Isouard Xuereb u Helena née Lombard Rigord. Fl-1790, ta’ ħmistax-il sena, missieru Fortunato, li kien negozjant, bagħadtu jistudja fil-Kulleġġ Militari ġewwa l-Italja kif ukoll f’Pariġi fejn studja l-kummerċ. Minħabba l-problemi li nqallaw bir-Rivoluzzjoni Franċiża, Nicolò kellu jabbanduna l-kors u mar lura lejn Malta. F’Malta, kontra x-xewqat ta’ missieru, studja l-mużika taħt is-Surmast Don Michelangelo Vella u s-Surmast Francesco Azzopardi, il-magħruf ‘Maestro di Cappella’. Kompla jistudja l-mużika fl-opra klassika f’Palermo u Napli u l-ewwel opra ‘L’Avviso ai Maritati’ li saret Firenze fl-1794, ma tantx intlaqgħet b’entużjażmu. It-tieni waħda ‘Artaserse’ saret f’Leghorn sena wara fl-1795, u din intlaqgħet b’iktar suċċess. B’talba tal-Gran Mastru De Rohan, Nicolò Isouard reġa’ lura lejn Malta u ġie onorat billi sar parti mill-Ordni ta’ San Ġwann u wara bħala organista prim. Kompla jikteb aktar mużika imma l-maġġoranza tal-kitba kienet mużika sagra fuq kitba tal-kliem tal-Gran Mastru De Rohan innifsu. Fl-1796 laħaq ‘Maestro di Cappella’ fil-Katidral ta’ San Ġwann. Bejn l-1794 sal-okkupazzjoni tal-Franċiżi f’Malta, Isouard ikkompona ħames opri, fosthom ‘I Due Avari’, ‘Rinaldo d’Asti’ u ‘Il Barbiere di Siviglia’. Matul l-okkupazzjoni tal-Franċiżi f’Malta ġie appuntat bħala Kummissarju tat-Teatru Manoel. Fis-sena 1800, Nicolò Isouard irritorna lura lejn Pariġi fejn wara żżewweġ lil Claudine Berthault. Hemm iltaqa’ u għamel ħbieb mal-famuż poeta Hoffman u l-kompożitur u vjolinista Rudolphe Kreutzer, li kien jaf lil Beethoven. Minhawn beda jikteb taħt l-isem ta’ Nicolò de Malta. Għall-ewwel sab diffikultà kbira biex jistabillixi ismu bħala kompożitur imma f’qasir żmien il-poplu in ġenerali aċċetta x-xogħol tiegħu fil-qasam mużikali u l-popolarità kibret. Il-kompożizzjonijiet tiegħu inkludew opri, kanzunetti, dwetti u xogħlijiet oħra bħal ‘La Paix’, li kiteb għall-okkażjoni tat-Trattat ta’ Amiens. Bejn is-snin 1805 u 1817, il-popolarità ta’ Nicolò Isouard kienet fl-aqwa taħa peress li x-xogħol tiegħu beda jindaqq fil-Opera Comique Feydean meta kiteb numru ta’ opri liriċi bi kliem Franċiż, inklużi ‘Cendrillon’, (opra fuq Cinderella, forsi l-aħjar biċċa mużika li kiteb), ‘Jeannot et Colin’ u ‘Joconde’ li kienu ta’ suċċess kbir. B’kollox Nicolò ikkompona 42 opra fejn uħud minnhom kellhom il-kliem li nqaleb mill-Franċiż għal Russu, Ġermaniż, Spanjol, Pollak u Ngliż. Meta fis-sena 1817 il-kompożitur François-Adrien Boieldieu irritorna lura lejn Franza mir-Russja, Isouard iffaċċja kompetizzjoni kbira. Infatti fl-istess sena Boieldieu kien ippreferut aktar minn Nicolò Isouard għal post importanti fil-qasam mużikali. Hawn Nicolò ħada bi kbira wisq u dar għax-xorb. Dan kien il-bidu tat-tmiem tiegħu u f’qasir żmien ix-xorb għamel tiegħu fejn is-saħħa ta’ Nicolò Isouard marret lura ħafna. Huwa miet nhar it-23 ta’ Marzu tas-sena 1818 fl-età ta’ 43 sena. Bosta professuri tal-mużika, kompożituri, poeti u ħbieb taw l-aħħar tislima lil Isouard fil-funeral tiegħu li kien akkumpanjat minn marċi funebri. It-tebut tiegħu kien inġarr mill-kompożituri Berton u Luigi Carlo Cherubini flimkien mal-Professuri Delrieu u Etienne. Ġie midfun fiċ-ċimiterju Père Lachaise fin-Notre Dame des Victoires. Fil-faċċata ta’ Opera Comique Feydean hemm bust ta’ dan il-kompożitur Malti fost il-bosta bustijiet ta’ kompożituri oħra kif ukoll waħda mil-pjazzez ta’ Pariġi hija msemmija għalih. Matul iż-żmien, bosta awturi ta’ l-istorja kienu jaħsbu li dan il-kompożitur famuż Malti kien ta’ nisel Franċiż imħabba il-pronunzja ta’ kunjomu u l-assoċjazzjoni li kellu mal-Opera Comique ta’ Pariġi. L-isem Nicolò Isouard huwa sinonimu ma’ banda fil-Mosta li ġġib ismu, is-Soċjetà Filarmonika Nicolò Isouard. Il-kumitat ta’ din is-Soċjetà kellu sodisfazzjon kbir meta fl-1990, wara ħafna attentati rnexxielu jixtri minn Franza tmien kotba oriġinali bl-opri ta’ Nicolò Isouard. Dawn huma l-opri kollha li kiteb Nicolò Isouard: 01) L’Avviso a Maritati - 1794; 02) Artaserse, Re di Persiaeria - 1794; 03) Il barbiere di Siviglia - 1796; 04) Rinaldo d’Asti - 1796; 05) L’improvvisata in campagna - 1797; 06) I due avari - 1797; 07) Il bottai - 1798; 08) Il barone d’Alba chiara - 1798; 09) Ginevra di Scozia - 1798; 10) Le Petit Page ou La Prison d’état - 1800; 11) Flaminius à Corinthe - 1801; 12) La Statue ou La Femme avare - 1802; 13) Michel-Ange - 1802; 14) Les Confidences - 1803; 15) Le Baiser et la quittance ou Une aventure de garnison - 1803; 16) Le Médecin turc - 1803; 17) L’Intrigue aux fenêtres - 1805; 18) La ruse inutile ou Les Rivaux par convention - 1805; 19) Léonce ou Le Fils adoptif - 1805; 20) La Prise de Passaw - 1806; 21) Le Déjeuner de garçons - 1806; 22) Idala ou La Sultane - 1806; 23) Les Rendez-vous bourgeoisfon - 1807; 24) Les Créanciers ou Le Remède à la goutte - 1807; 25) Un jour à Paris ou La Leçon singulière - 1808; 26) Cimarosa - 1808; 27) Zélomir ou L’Intrigue au sérail - 1809; 28) Cendrillon - 1810; 29) La Victime des arts ou La Fête de familleique - 1811; 30) La Fête de village ou L’Heureux militaire - 1811; 31) Le Billet de Loterie - 1811; 32) Le Magicien sans magie - 1811; 33) Lulli et Quinault ou Le Déjeuner impossible - 1812; 34) Le Prince de Catane - 1813; 35) Le Français à Venise - 1813; 36) Bayard à Mézières ou Le Siège de Mézières - 1814; 37) Joconde ou Les Coureurs d’aventures - 1814; 38) Jeannot et Colin - 1814; 39) Les Deux Maris - 1816; 40) L’Une pour l’autre ou L’Enlèvement - 1816; 41) Aladin ou La Lampe merveilleuse - 1822; 42) Une nuit de Gustave Wasa - 1825. Tagħrif miġbur minn Joe M. Miceli.Tipa korsiva