Futbol
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.
Il-Futbol huwa fost l-iktar sport famuż u segwit madwar id-dinja. Din il-logħba tintlagħab bejn żewġ timijiet ta' ħdax-il plejer kull wieħed. Din hi logħba li tintlagħab fuq grawnd rettangolari tal-ħaxix jew anki fuq turf artifiċjali, b'żewġ lasti kull naħa. L-objettiv tal-logħba hu li tiskorja gowls fil-lasta opposta. Il-gowler huwa l-unika persuna li tista' tuża idejha biex tinterċetta l-ballun; il-kumplament tat-tim jista' juża' saqajh biex jixxuttja l-ballun u kif ukoll jista' juża' rasu jew sidirihom biex jolqtu l-ballun mill-arja. Min jiskorja l-aktar gowls jirbaħ il-logħba. Jekk il-partita tispiċċa fi draw, jew jiġi ddikjarat li spiċċat draw jew inkella jingħata l-ħin miżjud u/jew l-lotterija tal-penalties. Dan jiddependi skond il-format tal-kompetizzjoni.
Il-logħba moderna bdiet ġewwa l-Ingilterra u wara ġiet iffurmata l-Assoċazzjoni tal-Futbol li permezz tar-regoli li għamlet fl-1863, din ħolqot il-fundazzjoni ta' kif tintlagħab il-logħba. Il-Futbol hu internazzjonalment mmexxi mill-FIFA (Fédération Internationale de Football Association). L-aktar kompetizzjoni famuża hi bla dubju ta' xejn it-Tazza tad-Dinja, li ssir kull erba' snin. Dan l-avveniment hu l-iktar segwit u famuż, hekk kif jilħaq udjenza d-doppju ta' dik li sseggwi l-Olimpjadi tas-Sajf.
Werrej |
[editja] Ir-Regoli tal-Logħba
Hemm sbatax-il regola fir-regoli uffiċjali tal-logħba. Dawn ir-regoli huma applikati għal kull livell tal-futbol, alavolja ċerti modifikazzjonijiet jiġu sottoposti għal ċerti gruppi.
Kull tim għandu jkollu ħdax-il plejer (barra is-sostituti) li wieħed minnhom għandu jkun il-gowler. Ċerti regoli tal-logħba jgħidu li l-inqas numru tal-plejers hu dak ta' sebgħa. Il-gowlers huma l-uniċi persuni li jistgħu jużaw idejhom, imma dan jistgħu jagħmluh biss ġewwa l-penalty area. Il-plejers jilbsu kit li tkunu tikkonsisti minn t-shirt, xorts, kalzetti, papoċċ u shin guards. Il-plejers ma jistgħux jilbsu affarijiet perikolużi bħal xi arloġġ jew ġojjelerija. Il-gowler irid jilbes ħwejjeġ li jkunu differenti mill-plejers u r-referì.
In-numru ta' sostituti użati tvarja skond il-format tal-kompetizzjoni. Waqt logħob ta' kompetizzjoni jew mill-kampjonat nazzjonali, in-numru hu ta' tlieta. F'ċerti logħob, bħal-logħob ta' ħbiberija, in-numru jista' jkun iktar.
Ir-referì jikkontrolla l-logħba bl-użu tar-regoli. Hu jkun assistit minn żewġ assistenti. F'logħbiet importanti r-raba' uffiċjal huwa nkluż u fit-Tazza tad-Dinja, il-ħames uffiċjal jgħin lir-referì.
[editja] Konfederazzjonijiet
Il-FIFA (Fédération Internationale de Football Association) tiggwida l-logħba tal-futbol u logħob oħra li għandhom x'jaqsmu mal-futbol, bħal-futsal u beach soccer. Il-headquarters tal-FIFA jinsabu ġewwa Zürich fl-Isvizzera.
Hemm sitt konfederazzjonijiet reġjonali li huma assoċċjati mal-FIFA. Dawn huma:
- Asja: Asian Football Confederation (AFC)
- Afrika: Confederation of African Football (CAF)
- In-Nofs/iċ-Ċentru ta' l-Amerika u l-Karibew: Confederation of North, Central American and Caribbean Association Football (CONCACAF)
- Ewropa: Union of European Football Associations (UEFA)
- Oċeanja: Oceania Football Confederation (OFC)
- Amerika t'Isfel: Confederación Sudamericana de Fútbol (CONMEBOL)
Il-pajjiżi kollha li għandhom tim nazzjonali huma affiljati kemm mal-FIFA kif ukoll mal-konfederazzjoni. Dan jiddependi skond f'liema kontinent jinsab il-pajjiż.
[editja] Kompetizzjonijiet
Fost l-iktar avveniment famuż fil-futbol hi t-Tazza tad-Dinja li kull erba' snin toffri emozzjonijiet kbar madwar id-dinja. Aktar minn 190 tim jieħdu sehem fil-kwalifikazzjonijiet tat-Tazza tad-Dinja. Il-finali tinkludi 32 tim, li kienu ġew miżjuda għal dan in-numru fl-1998, meta sa l-1994 kienu eleġibli li jikwalifikaw 24. It-Tazza tad-Dinja 2006 saret fil-Ġermanja u l-edizzjoni ta' l-2010 se ssir ġewwa l-Afrika t'Isfel.
Hemm kompetizzjonijiet oħra li joffru l-parteċipazzjoni kemm tat-timijiet nazzjonali u anki tal-klabbs:
[editja] Timijiet Nazzjonali
- Kampjonati Ewropej (UEFA)
- Copa América (CONMEBOL)
- Tazza Afrikana (CAF)
- Tazza Ażjatika (AFC)
- CONCACAF Gold Cup (CONCACAF)
[editja] Klabbs
- UEFA Champions League (Ewropa)
- Copa Libertadores de América (Amerika t'Isfel)
- Intercontinental Cup (sa l-2005)
- FIFA Club World Cup
[editja] Ħoloq Oħra
- Federation Internationale de Football Association (FIFA)
- Konfederazzjoni tal-Futbol Ażjatiku (AFC)
- Konfederazzjoni tal-Futbol Ażjatiku (CAF)
- Konfederazzjoni tal-Futbol ta' l-Amerika Ċentrali u tan-Nofs u tal-Karibew (CONCACAF)
- Konfederazzjoni tal-Futbol Ewropew (UEFA)
- Konfederazzjoni tal-Futbol Sud-Amerikan (CONMEBOL)
- Konfederazzjoni tal-Futbol Oċeaniku (OFC)
- Ir-Regoli Kurrenti tal-Logħba (LOTG)
- Assoċċazzjoni ta' l-Istatistika tal-Futbol (AFS)