Grunnengs
Vun Wikipedia
Groningsch | |
---|---|
Warrt snackt in: | Nedderlannen, (Groningen, Drenthe, Provinz Freesland |
Sprekertall: | bi 310.000 |
Linguistisch Klassifikatschoon: |
|
Offiziellen Status | |
Amtsspraak in: | Groningsch warrt as en nedersaksischen Dialekt ankeken |
Spraakkoods | |
ISO 639-1: | |
ISO 639-2 (B): | f |
ISO 639-2 (T): | [1] |
ISO 639-3: | {{{ISO3}}} |
SIL: | gos |
Grunnengs, ok Grönnengs un in Standardplatt Groningsch is de plattdüütsche Dialekt, de in de Provinz Groningen in de Nedderlannen snackt warrt. Groningsch steiht up freeschen Grund un liggt nich wiet af dat Oostfreesch Platt.
Inholtsverteken |
[Ännern] Historie
De Grundlaag vun Groningsch is dat Oostlauwersk Freesch. Dat weer en Spraak, de in de Kuntreien vun de Lauwers bit hen na de Werser to snackt wurrn is. Hüdigendags is dat Oosterlauwersk Freesch tomeist utstorven, bloß in dat Saterland warrt dor noch de Dialekt Seelterfreesk snackt. De Lüde in dat Groningerland hefft vun dat 15. Johrhunnert af an nich mehr freesch, man Platt snackt. Man de freeschen Wuddeln (Substratspraak) sünd dor noch to spören.
[Ännern] Groningsch un Oostfreesch
Groningsch un Oostfreesch is meist desülbige Twieg vun de plattdüütsche Spraak. In de Nedderlannen weert de beiden Dialekten faken tohopenbunnen to en egen Grupp mank de plattdüütschen Dialekten. Dor snackt se denn vun de Friso-Saksischen-Dialekten. Groningers un Oostfresen könnt goot mit'nanner snacken un verstaht sik ok. De meisten Wöör weert övereen bruukt. Bloß bi de Lehnwöör un bi dat Schrieven gifft dat Ünnerscheden: In Oostfreesland gifft dat veel düütsche Lehnwöör un de Schrievwies is vun de Hoochdüütsche Spraak övernahmen. In't Groningerland gifft nu anners nedderlannsche Lehnwöör un de Schrievwies sleiht na de nedderlannsche Siet. Kennteken för Groningsch-Oostfreesche Dialekten sünd besunnere Kläng as -ou (Groningsch: blout, oostfreesch: bloot, Utspraak: bloutt) un -ai (Groningsch: nait, oostfreesch: neet, Utspraak: neit).
Oostfreesch | Groningsch | Düütsch | Nedderlannsch |
Schöfel | Scheuvel | Schlittschuh | Schaats |
lüttje | lutje | klein | klein |
neei | nij | neu | nieuw |
Muus | Moes | Maus | Muis |
sük | zok | sich | zich |
De Utspraak up Groningsch un Oostfreesch is meist övereen, ofschoonst de Schrievwies ganz anners utsütt.
[Ännern] Dialekten
Dat gifft 7 Groningsche Dialekten:
- Oldambtster Platt (stark overeen Rheiderlanner Platt)
- Hoogelanner Platt (stark övereen mit dat Emder Platt)
- Westerwoldinger Platt (Westerwolds, stark övereen mit dat Eemslänner Platt)
- Fehnkoloniaalsk
- Noordenvelder Platt
- Westerquarteersk
- Stadt Grönnegsk (in de Stadt Groningen)
- Pompster Platt (in de Provinz Freesland)