Azie
Van Wikipedie
Azie is t grootste kontinent ter wereld. Aan de westkaant grenst t aan Europa en Afrika, in t noorden aan de Arktische Ozeoan, in t oosten en zuudoosten aan de Grode Ozeoan en in t zuden aan de Indische Ozeoan. In t joar 2006 woonde der op t kontinent sikkom 3,97 miljard mìnsken, dit is 61% van de totoale wereldbevôlken (6,50 miljard). Azie bedekt mit n oppervlakte van 43.810.000 km², 8,6% van de totoale oppervlakte van de eerde en 29,4% van de totoale laandoppervlakte.
[bewark] Definitsie van Azie
t Kontinent Azie wordt definieerd deur Europa en Afrika ôf te trekken van de Afrika-Euraziatische laandmassa. De precieze grenzen van t kontinent binnen nait hailmoal dudelk (spesjoal veur nait-kartogroafen). Azie en Afrika binnen van mekoar schaaiden deur t Suezknoal (Laandengte van Suez). De grens van Europa en Azie lopt grofweg via de Dardanellen, de Zee van Marmara, de Bosporus, de Zwarte Zee, t Kaukasusgebaargte (nait hailmoal onomstreden summege mìnsken ploatsen de liende via de Koema-Manytsjleegte), de Kaspische Zee, de Oeralrivier (nevvens aanderen de Embarivier) en de Oeral noar Nova Zembla.
De volgende gebieden valen dus hieronder:
- t Aziatische vaastelaand;
- de ailaanden op t Aziatisch kontinentoal plat;
- eilanden die niet op het Aziatisch continentaal plat liggen maar gewoonlijk beschouwd worden als behorend tot Azië;
[bewark] Laanden in Azie
Tot Azie beheuren de volgende gebieden (alfabetisch):
Onôfhaankelke laanden: Afghanistan – Armenie – Azerbaidzjan 3 – Bahrein – Bangladesh – Bhutan – Brunei – Kambodja – China – Cyprus 2 – Egypte 4 – Filipienen 1 – Georgie – India – Indonezie 1, 5 – Irak – Iran – Israël – Japan – Jemen – Jordanie – Kazachstan 6 – Kirgizie – Koeweit – Laos – Libanon – Malediven 1 – Malaizie – Mongolie – Myanmar – Nepal – Noord-Korea – Oezbekistan – Oman – Oost-Timor 1 – Pakistan – Qatar – Ruslaand 8 – Saoedi-Aroabie - Singapore – Sri Lanka – Syrie – Tadzjikistan – Thailaand – Turkije 7 – Turkmenistan – Verainde Arabische Emiroaten – Vietnam – Zuudkorea | |
Gebieden mit betwiste stoatus / bezette gebieden: Abchazie - Aksai Chin – Gazastrook – Jammu en Kasjmir – Koerdistan – Nagorno-Karabach – Paracelailaanden 1 – Shaksgam – Spratly-ailaanden 1 – Taiwan9 – Tibet – Turkse Republiek Noordcyprus 1, 2 – Westelke Jordoanoever - Zuudossetië |
[bewark] Noten
- 1Aalhouwel dizze ailaanden nait op t Aziatisch kontinentoal plat liggen worden ze normoal sproken toch zain as ailaanden dij bie Azie heuren.
- ²Ôfhaankelk van de bron wordt Cyprus soms zain as n Europees, dan weer as n Aziatisch laand.
- 3Gedailte in t zuden van t Kaukasusgebaargte.
- 4Gedailte in t oosten van de Laandengte van Suez (Suezknoal).
- 5Gedailte in t westen van de Zee van Halmahera, de Keramzee en de Arafurazee.
- 6Gedailte in t oosten van t gebaargte Oeral en de rivier de Oeral.
- 7Gedailte in t oosten en t zuden van de Bosporus, de Zee van Marmara en de Dardanellen.
- 8Gedailte in t oosten van t Oeralgebaargte.
- 9Nevvens summege mìnsken is Taiwan n onôfhaankelk laand, nevvens n aander weer een provìnzie van de Vôlksrepubliek China. Bovendien claimt China Taiwan ook nog as n provìnzie. De stoatus van Taiwan is betwist en doarom stait t bie betwiste gebieden.