Venó
Van Wikipedie
Venó of Veno (Nederlaands: Vollenhove) is een stadtien in 't noordwesten van de perveensie Oaveriessel (Kop van Oaveriessel). Sund 1 jannewaori 2001 heurt 't bi'j de gemiente Stienwiekerlaand. Op 31 december 2006 telden Venó 4121 inwoners (2041 manlu en 2080 vrouwlu). [1]
Onderwarpen |
[bewark] Geschiedenis
Venó komp in 936 veur as Fulnaho. 't Gebied is dan een wold det eigendom is van Otto de Grote, keizer van 't Heilige Roomse Riek. Dizze gaf an de bisschop van Utrecht, Balderik, toestemming umme d'r te jaegen. In 1010 gef keizer Hendrik II 't wold (Silva Fulnaho) an 't bisdom Utrecht. In de 11e ieuw wördden 't laand anemeuken en in de 12e ieuw leut bisschop Godfried van Rhenen an 't Almere de borg 't Olde Huys neerzetten, mit een donjon en een kapel. Dizze borg wördden in de 13e en 14e ieuw herhaaldelijk anevallen deur de Friezen uut Stellingwarf. Rondumme de borg ontstund 't dörp Op ten Camph. 't Kreeg op 12 juli 1354 stadsrechten. Vanof 1380 nuumden ze de stad Vollenho.
De bluuitied van de stad Venó lig in de eerste helfte van de 15e ieuw. Venó is dan belaangriek deur de steurvisseri'je en is een bi'jstad van de Haanze. D'r wördden ok eerden verdedigingswallen en -poorten anelegd. In de eerste helfte van de 16e ieuw bluuit de stad opni'j op. Georg Schenck van Toutenburg wördden laanddröst en laeter stadholder van Oaveriessel veur Karel de Viefde. Hi'j leut een endtien buten de stad 't kesteel Toutenburg bouwen. Venó wördden 't bestuurscentrum veur de drei noordelijke pervincies, mar verleur dizze rolle doe de Tachtigjaorige Oorlog uutbrak. In de ieuwen daornao kwienden de stad weg.
In de twiede helfte van de 19e ieuw bluuiden Venó weer eempies op. De slötgrachte van 't Olde Huys wördden een visseri'jhaven en 't kesteel wördden daelehaeld. Doe in 1859 't eilaand Schoklaand ontruumd wördden, kwamen de mieste Schokkers te midden van de resten van 't kesteel te wonen. Op 't ende van de 19e ieuw hebt ze een ni'je haven ebouwd en ontstund een specifiek vissersschip, de Vollenhovense bol. Deur de anleg van de Ofsluutdiek (1932) kwaamp d'r an de Zuderzeevisseri'je een end. Venó wördden in 't begun van de Twiede Wereldoorlog belangriek as waarkhaven veur de inpoldering van de Noordoostpolder.
In 1818 wördden Venó opedield in Stad Venó (de stad) en Ambt Venó ('t plattelaand det as d'r bi'j heurden). In 1942 hebt de Duutsers stad en ambt weer bi'j mekaer edaon. In 1957 gruuiden de gemiente Venó mit 10 hectare, deurdet ze d'r een stokkien van de Noordoostpolder bi'j deuden.
In 1973 gunk de gemiente saemen mit onder aandere Blokziel, Gietern en Wannepervene en ontstund de ni'je gemiente Briederwiede, mit Venó as heufdplaetse. In 2001 gungen Briederwiede en Iesselham op in de gemiente Stienwiek. Dizze gemiente veraandern twie jaor laeter van naeme. De bewoners vunden det een naeme as "Kop van Oaveriessel" of "Stienwiekerlaand" beter zol weden, umdet "Stienwiek" joe deud denken det de aandere gemienten deur Stienwiek opesloekt waeren.
Venó leeft vandaege grotendiels van toeristenvolk. Een endtien buten de plaetse lig in de Noordoostpolder 't Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium.
De viering van 't 650-jaorige bestaon as stad op 12 juli 2004 was Mr. Pieter van Vollenhoven bi'j. Zie hebt hum töt erebörger van de stad benuumd. Zien achternaeme hef trouwens niks mit 't stadtien te maken.
[bewark] Omkrieten
Venó is een klein stadtien in de zogenaemde Kop van Oaveriessel. Plaetsen in de omkrieten binnen: Sint-Jansklooster, Blokziel, Gietern, De Sluus, Marknesse, Kraggenburg, Wannerpervene, Belt Schutsloot en Gällemuun. Venó bi'jlanges streumt 't Vollenhoverkanaal, det uutmondt in 't Zwatte Meer. An de aandere kaante giet 't naor Blokziel, of via de Ettenlandse Kolk naor de Kleine Beulakerwiede. In Venó is een diekring anelegd. De plaetse lig haoste hielemaole op keileem. In Venó wonen veule veurmaolige Schokkers.
[bewark] Evenementen, tradities en trekpleisters
't Evenementenseizoen in Venó begunt mit Pinksteren, as de Havendagen ehölden worden. Dan hej 't Skuties-festival (daoras zeemanskoren optreden), een braderie, een oecumenische karkdienst, 't pinksterrieden en een darttoernooi. Op de vierde zaoterdag van juni hej 't Toutenburgfestival, een theater mit Venó zölf as decor. Op de leste zaoterdag van dizze maond holden ze Pleinpop. Op de leste zaoterdag van augustus holden ze 't grote bloemencorso, daoras duzenden mèensen op ofkoemen.
D'r bint veule historische gebouwen. De Grote of Sunt Niklaoskarke is een laetgotische hallenkarke uut omenbi'j 1500. De Kleine of Lieve Vrouwekarke stamt uut 1434; de toren uut 1461. Havezate Oldruitenborgh was vrogger een jachtslot van 't kesteel Toutenberg. 't Töt 2001 gebruukte stadhuus is van 1621. Ok de vroggere Latiense Schoele uut 1627 gebruukt ze niet meer. Partie woonhuzen hebt gevels uut de 17e en 18e ieuw.
[bewark] Veurzienings
D'r bint in Venó drei basisschoelen. Veur 't voortgezet onderwies gaon de kiender naor Emmeloord, De Sluus en Zwolle. De busdiensten 71 en 171 rieden elk half ure deur Venó en gaon naor Emmeloord, Zwolle en omliggende plaetsen. In de zomer ridt liende 249, de Natuurexpress, daoras toeristen mit deur de netuurgebieden De Wieden en De Weerribben reizen. Langes Venó liggen de N331 en de N762.
D'r bint vier karken, een roomskattelieke, een griffermeerd-vri'jgemaekte en twie karken van de Protestaantse Karke in Nederlaand. In dörpshuus "De Burght" hebben veule sportverienings heur stee.
D'r bint twie industrieterreinen, "De Weyert" en "De Schaarkampen". Wieder hef Venó de beschikking oaver een vri'jwillge braandweer.
De fanfare van Venó is opericht in 1905 en dut mit an 't Wereldmuziekconcours in Karkraode. 't Vollenhoofs Visserskoor is wied bekend. 't Christelijk Gemend Koor De Zeeklaank, opericht in 1923, hef Venó as thuusbasis.
Ok loopt d'r twie kuierroutes deur/langes Venó: 't Overijssels Havezatenpad en 't Zuiderzeepad.
[bewark] Kunnigheid
Geboren:
- Sophie in 't Veld (1963), politica
- Wolter Huisman (1931-2004), scheepsbouwer
- Marti ten Kate, atleet
Ewoond:
- Hendrik van Heerde, schriever van Garriet Jan en Annegien
- Georg Schenck van Toutenburg, stadholder
- Bernardus Bosch, predikaant