Drèents woordenboek

Van Wikipedie

Dit is een Drèents woordenboek. Dingen die as hierin koomt te staon, bint: grammatica, algemiene woorden en zegswiezen.

Zie ok 't artikel aover 't Drèents.

Onderwarpen

[bewark] Info veurof

't Drèents hef verschillende heufdindielings, en wördt wal eziene as alle dialecten die as ze ien Drenthe praot. De dialecten ien 't noordoosten van de pervincie wördt ok wal as Grunnings eziene, en die van een diel van 't westen as Stellingwarfs.

Ien van de gebruukte iendelings is:

Verdieling van de Drèentse dialecten
Verdieling van de Drèentse dialecten
1. 't Noordenvelds (ok Grunnings)
2. 't Veenkoloniaols (ok Grunnings)
3. 't Zuudoost-Drèents (ok Zuudoost-Veen-Drèents)
4. 't Zaand-Drèents (ok Zuudoost-Zaand-Drèents)
5. 't Midden-Drèents
6. 't Zuudwest-Noord-Drèents (ok Stellingwarfs)
7. 't Zuudwest-Zuud-Drèents (ok Zuudwest-Drèents)

[bewark] Grammatica (Zuudwest-Zuud-Drèents)

[bewark] Persoonlijke veurnaomwoorden (onderwaarp)

Ik (ikke veur naodrok), bi'jtieden: mi'j
Ie (ieje veur naodrok)
Hi'j, zi'j, 't
Wi'j
Ie (ieje veur naodrok), ieluu, jullie
Zi'j, zie

[bewark] Persoonlike veurnaomwoorden (veurwaarp)

Mi'j
Oe, joe
Hum, hom, heur
Oes, oens, oons
Oe, joe
Heur

[bewark] Bezittelike veurnaomwoorden

Mien
Oen, joen
Zien, heur (soms: zien veur heur)
Oeze, oonze
Oen, joen
Heur

[bewark] Regelmaotige waarkwoorden

Regels veur de teengwoordige tied:

Ik + STAM + e
Ie + STAM + t (STAM + en ien Zuudwest-Drenthe)
Hi'j + STAM mit vake een klinkerveraandering en/of wieziging van de leste medeklinker
Wi'j + STAM + t (STAM + en ien Zuudwest-Drenthe)
Ie + STAM + t (STAM + en ien Zuudwest-Drenthe)
Zi'j + STAM + t (STAM + en ien Zuudwest-Drenthe)

[bewark] Een koppel vervoegde waarkwoorden

[bewark] Weden (wezen)

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik bin(ne) Ik ware Ik heb ewest / ik bin ewest
Ie bint Ie waren Ie hebt ewest, ie bint ewest
Hi'j is Hi'j was Hi'j hef ewest, hi'j is ewest
Wi'j bint Wi'j waren Wi'j hebt ewest, wi'j bint ewest
Ie bint Ie waren Ie hebt ewest, ie bint ewest
Zi'j bint Zi'j waren Zi'j hebt ewest, zi'j bint ewest

[bewark] Hebben

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik heb(be) Ik hadde Ik heb ehad
Ie hebt Ie hadden Ie hebt ehad
Hi'j hef Hi'j had Hi'j hef ehad
Wi'j hebt Wi'j hadden Wi'j hebt ehad
Ie hebt Ie hadden ie hebt ehad
Zi'j hebt Zi'j hadden Zi'j hebt ehad

[bewark] Kieken

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik kieke Ik keke Ik heb ekeken
Ie kiekt Ie keken Ie hebt ekeken
Hi'j kek/kik Hi'j keek Hi'j hef ekeken
Wi'j kiekt Wi'j keken Wi'j hebt ekeken
Ie kiekt Ie keken Ie hebt ekeken
Zi'j kiekt Zi'j keken Zi'j hebt ekeken

[bewark] Vraogen

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik vraoge Ik vreuge Ik heb evraogd
Ie vraogt Ie vreugen Ie hebt evraogd
Hi'j vrag Hi'j vreug Hi'j hef evraogd
Wi'j vraogt Wi'j vreugen Wi'j hebt evraogd
Ie vraogt Ie vreugen Ie hebt evraogd
Zi'j vraogt Zi'j vreugen Zi'j hebt evraogd


[bewark] Worden

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik wor(re) Ik wordde Ik bin eworden
Ie wordt Ie wordden Ie bint eworden
Hi'j wordt Hi'j weur (wordde) Hi'j is eworden
Wi'j wordt Wi'j wordden Wi'j bint eworden
Ie wordt Ie wordden Ie bint eworden
Zi'j wordt Zi'j wordden Zi'j bint eworden

[bewark] Willen

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik wil(le) Ik wolle Ik heb ewild
Ie wilt Ie wolden Ie hebt ewild
Hi'j wil Hi'j wol Hi'j hef ewild
Wi'j wilt Wi'j wolden Wi'j hebt ewild
Ie wilt Ie wolden Ie hebt ewild
Zi'j wilt Zi'j wolden Zi'j hebt ewild

[bewark] Laoten

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik laote Ik leute Ik heb elaoten
Ie laot Ie leuten Ie hebt elaoten
Hi'j lat Hi'j leut Hi'j hef elaoten
Wi'j laot Wi'j leuten Wi'j hebt elaoten
Ie laot Ie leuten Ie hebt elaoten
Zi'j laot Zi'j leuten Zi'j hebt elaoten

[bewark] Zullen

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik zal(le) Ik zul Ik heb ezuld
Ie zult Ie zulden Ie hebt ezuld
Hi'j zal Hi'j zul Hi'j hef ezuld
Wi'j zult Wi'j zulden Wi'j hebt ezuld
Ie zult Ie zulden Ie hebt ezuld
Zi'j zult Zi'j zulden Zi'j hebt ezuld

[bewark] Muggen

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik mag(ge) Ik much Ik heb emucht
Ie mugt (magt) Ie muchen Ie hebt emucht
Hi'j mag Hi'j much Hi'j hef emucht
Wi'j mugt Wi'j muchen Wi'j hebt emucht
Ie mugt (magt) Ie muchen Ie hebt emucht
Zi'j mugt Zi'j muchen Zi'j hebt emucht

[bewark] Gaon

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik gao Ik gunge Ik bin egaone
Ie gaot Ie gungen Ie bint egaone
Hi'j giet Hi'j gunk (gung) Hi'j is egaone
Wi'j gaot Wi'j gungen Wi'j bint egaone
Ie gaot Ie gungen Ie bint egaone
Zi'j gaot Zi'j gungen Zi'j bint egaone

[bewark] Doen

Teengswoordige tied Vleden tied Voltooide tied
Ik doe Ik deu (dee) Ik heb edaone
Ie doet Ie deuden (deden) Ie hebt edaone
Hi'j döt Hi'j deu (dee) Hi'j hef edaone
Wi'j doet Wi'j deuden (deden) Wi'j hebt edaone
Ie doet Ie deuden (deden) Ie hebt edaone
Zi'j doet Zi'j deuden (deden) Zi'j hebt edaone

[bewark] Algemiene woorden (Zuudwest-Zuud-Drèents)

[bewark] Dagen

Maondag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vri'jdag
Zaoterdag
Zundag

[bewark] Maonden

Jannewoari
Febrewoari
Meert
April
Mei
Juni
Juli
Augustus
September
Oktober
November
Desember

[bewark] Kleuren

Rood
Geel
Blauw
Gruun/greun
Oranje
Peers
Roze
Gries
Broen
Zwart
Wit

[bewark] Getallen

Iene
Tweie
Dreie
Vere
Vieve
Zesse
Zeuven
Achte
Negen
Tiene


Elve
Twaalve
Dartiene
Veertiene
Vieftiene
Zestiene
Zeumtiene
Achttiene
Neengtiene
Twintig


Dartig
Veertig
Vieftig
Zestig
Zeumtig
Tachtig
Neengtig
Honderd


Duuzend

[bewark] Geografie

[bewark] Plaotsnamen

't Dialect van de Oaveriesselse plaatsen die as in dizze tebel staot, wördt wal töt het Zuud-Drèents erekend. [1] [2] [3]

Drèents Nederlaands
Aalden Aalden
Alteveer Alteveer
Anlo Anloo
Annen Annen
Assen Assen
De Balk (Oaveriessel) Balkbrug
Barger-Compas Bargercompascuum
Barger-Oosterveld Barger-Oosterveld
Barghoezen Berghuizen
Beilen Beilen
Börger Borger
Börk Westerbork
Bunen Buinen
Daolen Dalen
Daolerpeel Dalerpeel
Darp Darp
Doldersum Doldersum
Drogteropslagen (Oaveriessel) Drogteropslagen
Drouwen Drouwen
Eelde-Potterswold Eelde-Paterswolde
Eksel Exloo
Elim Elim
Elp Elp
Em Emmen
Erica Erica
Gasselt Gasselte
Geeiten Gieten
Gies Gees
Giesbrogge Geesbrug
Grol Grolloo
Haovelte Havelte
Hesselen Oosterhesselen
Hieken Hijken
Hollaandscheveld Hollandseveld
Hooghaolen Hooghalen
Iekst Eekst
Ies Ees
Karkenveld Kerkenveld
Klazieneveen Klazienaveen
Koekange Koekange
Koevern Coevorden
De Krim (Oaveriessel) De Krim
Loon Loon
Midlaoren Midlaren
Möppelt Meppel
Möppen Meppen
Nei-Amsterdam Nieuw-Amsterdam
Nei-Dörd Nieuw-Dordrecht
Neie Krim Nieuwe Krim
Neieroord Nieuweroord
Neilaande Nieuwland
Nijevenne Nijeveen
Ni'jlusen (Oaveriessel) Nieuwleusen
Noordeschut Noordsche Schut
Noord-Slien Noord-Sleen
't Oogeveine Hoogeveen
Pesse Pesse
Raol Rolde
Roon Roden
Rouvène (Oaveriessel) Rouveen
Rune Ruinen
Runerwold Ruinerwold
Schuinesloot (Oaveriessel) Schuinesloot
Schonbek Schoonebeek
Schoonoord Schoonoord
Slagharen (Oaveriessel) Slagharen
Slien Sleen
Stappest (Oaveriessel) Staphorst
Stienwieksmoer Steenwijksmoer
Sweel Zweelo
Vaalt Valthe
Vaaltermond Valthermond
De Vaort (Oaveriessel) Dedemsvaart
Vening Veeningen
Wachtum Wachtum
Wering Weerdinge
Wesens Westenesch
Weiteveen Weiteveen
De Wiek De Wijk
Wiester Wijster
Witteveen Witteveen
Zuudlaoren Zuidlaren
Zuudwolde Zuidwolde
Zwartemeer Zwartemeer

[bewark] Zegswiezen (Zuudwest-Zuud-Drèents)

Drèents Nederlaands
Iene de baord ofdoen
(Zie hef hum de baord ofedaone)
Iene is goed de waorheid zeggen
't Kan mi'j begroten
('t Kan mi'j zo begroten zoas 't mit hum egaon is)
Het spiet mien / Ik hebbe te doen mit...
Ien de biester weden
(Ik binne hielemaole ien de biester)
Ien de war / ien verlegenheid weden
Die zien gepraot en vief cent, dan he'j net een stuver
Zien praoties bint niks weerd
D'r nie achter dale komen
Kieken de'j nie achter 't net vist
Aarngs drok op weden
(Otien is drok op heur kleinzeune)
Aarngs mit verguld weden, iets geern doen
Aarngs fedusie ien hebben
(Heb d'r mar fedusie ien...)
Aarngs vertrouwen ien hebben
Hè jong / Heerink mien tied / Heerinkies mien Freerikies (Tussenwerpsels)
't Heui op en de koe dood
Det kump goed uut
De kuierlatten nemen
D'r vandeur gaon
Iets / Iene lieden maggen
(Ik magge die kerel wel lieden)
Iets / iene goedkeuren / prettig vienden
De klokke liek hebben staon
't Mit mekaar iens weden
Die is hen lillijkers vangen
Die is vört
(Ezegd a'j vraogt waor of iene is)
't Mag wel zo 't Giet wal aordig / 't Holdt nie oaver
Wi'j hebt gelieke Ni'jjaor Dut mar röstig an
Goed te passe weden
Ien een goeie buie weden
(Ok as algemiene groet: "Goed te passe?" "Jaowal.")
Wat onder de pette hebben
(Ie hebt hiel wat onder de pette)
Niet euliedom weden
Aarngs skik an hebben
(De olders hebt zo'n skik an heur jonge poppien)
Aarngs plezier ien hebben
Doen asof ie sköpper en skriever bint
(De knecht deu asof hi'j sköpper en skriever was)
Hiel wat van oezölf denken
Verkeerd weden; de kop verkeerd hebben
Kwaod weden

[bewark] Verwiezings

 
Woordenbouken
GrunnegsDrèentsStellingwarfs • Sallaans • TweantsAchterhooksOost-VeluwsWest-Veluws • Urkers