Bloeme
Van Wikipedie
De bloeme breng de vortplaantingsorganen bie mekaar van een plaante, of preciezer: bloemen bin kenmarkend veur plaanten dee tot de stamme Angiospermae of Magnoliophyta beheuren. Disse plaantegroep umvat iezig uuteenlopende plaanten, van 't nederige straotgres tot de umhoogriezende peerdekastanjen.
Bloemen kunnen verschillende vormen en kleuren vertonen en bin um disse reden al sinds meensenheugenis geliefd as dekorasie in huus en in de tune. Bloemen vormen liekewels oek een belangriek middel um plaantesoorten te herkennen.
Plaanten dee neet in de grond staon wonnen meestentieds in een overpot edaon.
[bewark] Algemene opbouw
De bloeme is eigenlijks een scheut op-ebouwd uut een stengelstuk mit blaojen. De lejen van 't stengelstuk greuien neet uut en vormen de bloembojem. De bloembojem is dus een neet estrekken stengelstuk.
Bie de eerdbeze is de bloembojem vleizig en vormp de uuteindelijke vruch, eigenlijks een schienvruch.
In een bloemknop bin de onderdelen op dezelfde wieze an-eleg as in een bladknoppe. De bloemdelen staon in kransen, dee op de bloembojem in-eplaant bin. De bloemdelen kunnen gewoon of spiraalsgewies in-eplaant staon.
De volgende bloemdelen kunnen onderscheien wonnen:
- De kelk (calyx)
- de butenste krans. De kelk is meestentieds greun.
- De krone (corolla)
- de volgende krans(en). De krone hef meestentieds een aandere kleur as de kelk.
- De meeldraojen
- binnen de krone staon één of meer kransen van meeldraojen, elk bestaond uut helmdraod en helmhokjes.
- De stampers
- de binnenste krans hef één of meer stampers dee 't vruchbeginsel bevatten.
De kelkblaojen en de kroonblaojen wonnen samen de "bloembekleedsels" eneumd.
't Volgende schema laot zien ho de bloeme op-ebouwd is uut de bloemdelen.
|
Neet alle onderdelen bin bie elke bloeme anwezig. Partie bloemen hem gien kelkblaojen of gien bloemblaojen (Noorse plataan), of zelfs in 't geheel gien kelk- of bloemblaojen (bieveurbeeld wilgekatjes. Oek kunnen de bloemblaojen ontbreken, mar bin der wel ekleurde kelkblaojen, zoas bie de kievitsbloeme en de bosanemoon.
Soms is een biekelk (epicalyx), een krans van kelkachtige blaodjes, anwezig, dee liekewels neet tot de kelk beheuren. Een veurbeeld hiervan is de biekelk van Muskuskaasjeskruud, dee besteet uut dree lien- tot lancetvormige blaodjes.
Een bloeme, dee óf stampers óf meeldraojen (mar neet alletwee) hef, is een éénslachtige bloeme. Een bloeme mit allinnig één of meer stampers is een vrouwelijke bloeme; een bloeme mit allinnig meeldraojen is een mannelijke bloeme. Bie wiendbestuvers bin de bloemen vake éénslachtig.
Een tweeslachtige bloeme hef zowel stampers as meeldraojen.
Um de bouw van een bepaolde soort bloeme op een beknoppen wieze weer te geven wonnen de bloemformule gebruuk an-evuld mit 't bloemdiagram.
[bewark] Veurbeelden van bloemen
Hieronder een korte lieste mit 20 veurbeelden van plaanten dee bloemen dragen.
[bewark] Nedersaksisch
- Drèents: bloem(e), blooum, bloum(e)
- Grunnegs: blom, bloum(e)
- Tweants: bloom
- Stellingwarfs: bloeme
- Veluws: bloem(e), bloom(e), blom(me)