West-Veluws woordenboek
Van Wikipedie
Dit is een West-Veluws woordenboek VEL-NED. Dingen dee-j hierin zullen vienen bin: grammatica, algemene woorden en zegswiezen en zo wat meer.
Zie oek 't artikel over 't West-Veluws.
Onderwarpen |
[bewark] Infermasie veurof
't West-Veluws is 't dialek dat epraot wonnen in 't westelijke deel van de Veluwe. De dialekken kunnen verschillen per darp, zo zegen ze in 't zujen veur wij zeiden meestentieds wulie zeien, in 't osen en 't noordwessen van de Veluwe wie zeien of wie zejen en bie Nunspeet wie zegen. 't West-Veluws is een van de Veluwse dialekken, de aandere is 't Oost-Veluws, hier gebruken ze bieveurbeeld neet wie zegen of wulie zeigen mar wie zeg(t) enzovoort.
[bewark] Zie oek
[bewark] Uutsprake
Hieronder staon een paor letterkombinasies en de uutspraken.
Schiefwieze | Uutsprake | Veurbeeld |
ee (1) | î (tussen de ee en de i in) | niet = neet (nît) |
ee (2) | î + sjwa-klank | gezegd = ezeeg (ûzziëg) |
ao | zoas in oor | gaon (gån) |
ö | lange klank zoas 't Franse œuf | wönnen [werd] (wœnnen) |
ui | zoas in 't Nederlaans | trui |
-nden | n | Lanen (laann) |
-ven/-men/-pen/-ben | 'm | lopen (loop'm) |
-ken | 'ng | maken, deken (maak'ng, deek'ng) |
[bewark] Spelling
Veur 't West-Veluws besteet nog gien officiële spelling, dit is zo bie alle Nedersaksische dialekken, hier bin nog gien officiële spellingsystemen veur emaak, mar de Iesselakkedemiespelling is de anbeveulen spelling veur 't West-Veluws en 't Oost-Veluws.
[bewark] Uutgangspunten
- De spelling sluut zoveul meugelijk an bie 't Nederlaans, zodat de spelling neet opniej an-eleerd mut wonnen; en
- Leenwoorden wonnen neet veraanderd, dus gien kompjoeter.
Uutwarkingen en meer regels hieronder
[bewark] Woorden dee eindigen op -en
Disse wonnen in 't Veluws voluut eschreven.
Nederlaans | West-Veluws | Uutsprake |
kijken | kieken | kiekng |
praten | praoten | praotn |
paarden | peerden | peerdn |
voeren | voeren | voern |
[bewark] Open lettergrepen
Net zoas in 't Nederlaans en de aandere Nedersaksische dialekken, hef 't West-Veluws gien klinkerverdubbeling bie warkwoorden mit open lettergrepen:
Nederlaans | West-Veluws |
lopen | lopen (en dus neet loopen of loop'm) |
duiken | duken (gien duuken) |
[bewark] Ao of oa?
In 't Veluws besteet gien twiefel: altied ao. Dus praoten, graojen en haolen. Bie woorden as Laos (Laa·os) wonnen der gien trema gebruuk, 't wonnen gewoon eschreven zoas in 't Nederlaans.
[bewark] U of ö
In 't West-Veluws bin verschillende woorden waorbie de schriefwieze zowel mit een -u as mit een -ö kan ween. Een paor goeie veurbeelden hiervan bin de woorden moeten en doet. In de meeste West-Veluwse dialekken wonnen hierveur moe(te)n en doet gebruuk mar in de buurte van Nunspeet zegen ze mut (mut) of möt en dut of döt, de krekte uutspraken van disse woorden bin neet zo goed te heuren, mar 't liek nog 't meest op een u, 't wonnen daorumme meestentieds eschreven as munnen/mutten mit een u-klank.
[bewark] Grammatica
[bewark] Veurnaamwoorden
Veur de veurnaamwoorden 'wij' en 'jullie' bin der een groot antal plaoselijk verschillen. Daorumme vie-j hieronder een overzichte van de woorden dee hierveur gebruuk wonnen, en oek arg belangriek, waor as ze gebruuk wonnen. In 't onderstaonde overzichte bin de plaosen Amersfoort, Hoogland en Leusden op-eneumen, mar in disse plaosen is 't dialek zo goed as uut-estörven. In woorden as wul(i)e of wull(i)e etc. is de uu-klank of u-klank vake neet zo goed te heuren, daorumme bin der oek plaosen waor wulie en wullie naos mekaar gebruuk wonnen. Veur meer hierover zie 't boek 'Taal in stad en land - Veluws, Urkers en Utrechts' van Harrie Scholtmeijer.
[bewark] Wie (wij)
- Wulie: Harderwiek, Spiekendarp, Armel, Putten*, Uddel, Niekark, Voorthuzen, Garder, Hoogland, Stroe, Kodek, Leusden, Otterlo
- Wule: Elspeet, Leusden
- Wullie: Voorthuzen, Kodek, Amersfoort
- Wullen: Hierden
- Wulle: Leusden
- Wielie: Hoenderloo
- Wiele: Barreveld
- Wie: Harderwiek, Hulshorst, Spiekendarp, Nunspeet, Elspeet, Vierhouten
- Wij: Wombaarge, Luntere, Meersbaarge, Schaarpezeel, Renswou, 't Veen, Bennekum
- Vulie: Putten en umstreken*
[bewark] Julle (jullie)
- Julie: Harderwiek, Spiekendarp, Putten, Uddel, Niekark, Voorthuzen, Garder, Hoogland, Stroe, Kodek, Nunspeet
- Julen: Hulshorst, Nunspeet
- Jule: Elspeet
- Juul: Hulshorst
- Jullie: Armel, Voorthuzen, Amersfoort, Wombaarge, Luntere, Otterlo, Hoenderloo, Meersbaarge, Schaarpezeel, Renswou, 't Veen, Bennekum
- Jullen: Hierden
- Julle: Vierhouten, Nunspeet, Leusden
- Ule: Barreveld
[bewark] Eerste naamval (nominetief)
West-Veluws | Nederlaans |
Ik | ik |
Jie | jij |
Hij/hie | hij |
Zee/zie | zij |
Wie/wulie | wij |
Julen/julie/jie | jullie |
Zee/zie | zij |
[bewark] Tweede naamval (genetief)
West-Veluws | Nederlaans |
't miene/mienent | het mijne |
't joewe/joewent | het jouwe |
't ziene/zienent | het zijne |
't heure/heurent | het hare |
't onze/onzent | het onze |
dat van julen/joewent | dat van jullie |
dat van hul(l)ie/heurent | dat van hen |
[bewark] Darde naamval (datief)
West-Veluws | Nederlaans |
Mien | mij |
Joew | jou |
Hum | hem |
Heur | haar |
Ons/oens* | ons |
Julen/julie/joew | jullie |
Hul(l)ie/heulie | hen |
*Oens wonnen allinnig in 't zujen gebruuk, bieveurbeeld in Putten en Niekark.
[bewark] Vierde naamval (akkuzetief)
West-Veluws | Nederlaans |
Mien | mij |
Joew | jou |
Hum | hem |
Heur | haar |
Ons/oens | ons |
Julen/julie/joew | jullie |
Hul(l)ie/heulie | hen |
[bewark] Regelmaotige warkwoorden
[bewark] Nunspeet
Vervoeging | Veurbeeld |
Ik STAM (+ extra klinker) | ik lope |
Jie STAM + en | jie lopen |
Hij STAM (+ extra klinker) | hij loop |
Wie STAM + en | wie lopen |
Julen STAM + en | julen lopen |
Zee STAM + en | zee lopen |
[bewark] Putten
't Bovenstaonde schema is aanders in 't zujen en 't midden van de West-Veluwe, hieronder een overzichte van 't dialek van Putten:
Vervoeging | Veurbeeld |
Ik STAM | ik loop/ik wor |
Jie STAM + en | jie lopen/jie worren |
Hie STAM + t | hie loopt/hie wort* |
Wulie STAM + en | wulie lopen/wulie worren |
Julie STAM + en | julie lopen/julie worren |
Zulie STAM + en | zulie lopen/zulie worren |
*Umdat der gien D veurkump in de stam van ik wor(re) is 't: hie/'t wort.
**In 't Nunspeets is worden gien regelmaotig warkwoord, mar wel in 't Puttens.
[bewark] Onregelmaotige warkwoorden
[bewark] Nunspeet
[bewark] Wonnen (worden)
Tegensworige tied | Vlejen tied | Voltooien tied |
---|---|---|
Ik worre | Ik wönnen | Ik bin ewönnen |
Jie wonnen | Jie wönnen | Jie bin ewönnen |
Hij wort* | Hij wönnen | Hij is ewönnen |
Wie wonnen | Wie wönnen | Wie bin ewönnen |
Julen wonnen | Julen wönnen | Julen bin ewönnen |
Zee wonnen | Zee wönnen | Zee bin ewönnen |
*Umdat der gien D veurkump in de stam van ik wor(re) is 't: hie/'t wort.
**In 't Nunspeets is worden gien regelmaotig warkwoord, mar wel in 't Puttens.
[bewark] Hemmen (hebben)
Tegensworige tied | Vlejen tied | Voltooien tied |
---|---|---|
Ik heb(be) | Ik had(de) | Ik hebbe ehad |
Jie hemmen | Jie hannen | Jie hemmen ehad |
Hij hef | Hij had | Hij hef ehad |
Wie hemmen | Wie hannen | Wie hemmen ehad |
Julen hemmen | Julen hannen | Julen hemmen ehad |
Zee hemmen | Zee hannen | Zee hemmen ehad |
[bewark] Doon (doen)
Tegensworige tied | Vlejen tied | Voltooien tied |
---|---|---|
Ik do | Ik dung | Ik heb edaon |
Jie doon | Jie dungen | Jie hemmen edaon |
Hij dut | Hij dung | Hij hef edaon |
Wie doon | Wie dungen | Wie hemmen edaon |
Julen doon | Julen dungen | Julen hemmen edaon |
Zee doon | Zee dungen | Zee hemmen edaon |
[bewark] Gaon (gaan)
Tegensworige tied | Vlejen tied | Voltooien tied |
---|---|---|
Ik gao | Ik gung | Ik bin egaon |
Jie gaon | Jie gungen | Jie bin egaon |
Hij geet | Hij gung | Hij is egaon |
Wie gaon | Wie gungen | Wie bin egaon |
Julen gaon | Julen gungen | Julen bin egaon |
Zee gaon | Zee gungen | Zeee bin egaon |
[bewark] Zien (zien)
Tegensworige tied | Vlejen tied | Voltooien tied |
---|---|---|
Ik zie | Ik zag | Ik hebbe ezien |
Jie zien | Jie zaggen | Jie hemmen ezien |
Hij ziet | Hij zag | Hij hef ezien |
Wie zien | Wie zaggen | Wie hemmen ezien |
Julen zien | Julen zaggen | Julen hemmen ezien |
Zee zien | Zee zaggen | Zee hemmen ezien |
[bewark] Munnen/mutten (moeten)
Tegensworige tied | Vlejen tied | Voltooien tied |
---|---|---|
Ik mut | Ik mos | / |
Jie munnen/mutten | Jie mossen | / |
Hij mut | Hij mos | / |
Wie munnen/mutten | Wie mossen | / |
Julen munnen/mutten | Julen mossen | / |
Zee munnen/mutten | Zee mossen | / |
[bewark] Putten
[bewark] Hen (hebben)
Tegesworige tied | Vlejen tied | Voltooide tied |
---|---|---|
Ik het | Ik had | Ik het ehad |
Jie hen | Jie han | Jie hen ehad |
Hie het | Hie had | Hie het ehad |
Wulie hen | Wulie han | Wulie hen ehad |
Julie hen | Julie han | Julie hen ehad |
Zulie hen | Zulie han | Zulie hen ehad |
[bewark] Doen (doen)
Tegesworige tied | Vlejen tied | Voltooide tied |
---|---|---|
Ik doe | Ik dee/deu/dui | Ik het edaon |
Jie doen | Jie dejen/deuien/duien | Jie hen edaon |
Hie doet | Hie dee/deu/dui | Hie het edaon |
Wulie doen | Wulie dejen/deuien/duien | Wulie hen edaon |
Julie doen | Julie dejen/deuien/duien | Julie hen edaon |
Zulie doen | Zulie dejen/deuien/duien | Zulie hen edaon |
[bewark] Gaon (gaan)
Tegesworige tied | Vlejen tied | Voltooide tied |
---|---|---|
Ik gao | Ik gung | Ik bin egaon |
Jie gaon | Jie gungen | Jie bin egaon |
Hie gaot | Hie gung | Hie is egaon |
Wulie gaon | Wulie gungen | Wulie bin egaon |
Julie gaon | Julie gungen | Julie bin egaon |
Zulie gaon | Zulie gungen | Zulie bin egaon |
[bewark] Zien (zien)
Tegesworige tied | Vlejen tied | Voltooide tied |
---|---|---|
Ik zie | Ik zag | Ik het ezien |
Jie zien | Jie zaggen | Jie hen ezien |
Hie ziet | Hie zag | Hie het ezien |
Wulie zien | Wulie zaggen | Wulie hen ezien |
Julie zien | Julie zaggen | Julie hen ezien |
Zulie zien | Zulie zaggen | Zulie hen ezien |
[bewark] Moen (moeten)
Tegesworige tied | Vlejen tied | Voltooide tied |
---|---|---|
Ik moet | Ik mos | / |
Jie moen | Jie mon | / |
Hie moet | Hie mos | / |
Wulie moen | Wulie mon | / |
Julie moen | Julie mon | / |
Zulie moen | Zulie mon | / |
Munnen/mutten en hannen wonnen uut-espreuken as mu-n en ha-n.
[bewark] Lidwoorden
In 't Veluws wonnen dezelfde lidwoorden gebruuk as in 't Nederlaans en wonnen dan oek 'tzelfde eschreven. 't Mag liekewels oek of-ekort eschreven wonnen, der bin dus twee opties:
- De, het, een; óf
- De, 't, 'n (d' is oek meugelijk mar wonnen neet zo gauw gebruuk in 't West-Veluws)
[bewark] Achtervoegsels
[bewark] -lijk
't Achtervoegsel -lijk wonnen eschreven in 't Veluws gelieke as 't Nederlaanse -lijk:
Veluws | Nederlaans |
Eigenlijks | eigenlijk |
Kwaolijk | kwalijk |
Hartelijk | hartelijk |
[bewark] -ig, -erig, -elig
Veluws | Nederlaans |
Stoffig | stoffig |
Moekerig | vochtig |
Griezelig | griezelig |
[bewark] -ing
In 't Veluws wonnen 't achtervoegsel -ing 'tzelfde eschreven as in 't Nederlaans, een aandere meugelijkheid is 't achtervoegsel -ige:
Vertaling 1 | Vertaling 2 | Nederlaans |
Woenige | woening | woning |
Schuttige | schutting | schtting |
Verenige | vereniging | vereniging |
/ | funding | fundering |
[bewark] Dagen
West-Veluws | Nederlaans |
Maondag | maandag |
Diensdag | dinsdag |
Woonsdag/woensdag | woensdag |
Donderdag | donderdag |
Vriedag | vrijdag |
Zaoterdag | zaterdag |
Zundag/zondag | zondag |
[bewark] Maonden
West-Veluws | Nederlaans |
Jannewaori | januari |
Febrewaori | februari |
Meert | maart |
April | april |
Mei | mei |
Juni | juni |
Juli | juli |
Augustus | augustus |
September | september |
Oktober | oktober |
November | november |
December | december |
[bewark] Kleuren
West-Veluws | Nederlaans |
Rood | rood |
Geel | geel |
Blauw | blauw |
Greun/gruun | groen |
Oranje | oranje |
Paors/asgrauw | paars |
Roze | roze |
Gries | grijs |
Zwa(r)t | zwart |
Wit | wit |
[bewark] Getallen
't Putters gebruuk allinnig 't eers an-egeven woord. Der kump oek gien -e achter dus gien veertiene mar veertien.
West-Veluws | Nederlaans |
Nul | nul |
Een, ene | een |
Twee, tweje | twee |
Dree*, dreje | drie |
Vier, viere | vier |
Vuuf, vuve | vijf |
Zes, zesse | zes |
Zeuven, zeuvende | zeven |
Acht, achte | acht |
Negen, negende | negen |
Tien, tiene | tien |
Elf | elf |
Twaolf, twaolve | twaalf |
Dartien(e) (Putters: daartien) | dertien |
Veertien(e) | veertien |
Vuuftien(e) | vijftien |
Zestien(e) | zestien |
Zeuventien(e) | zeventien |
Achttien(e) | achttien |
Negentien(e) | negentien |
Twintig | twintig |
Darteg | dertig |
Veertig | veertig |
Vuuftig | vijftig |
Zestig | zestig |
Zeuventig | zeventig |
Tachtig | tachtig |
Negentig | negentig |
Honderd (Putters: hoenderd) | honderd |
Tweehonderd | tweehonderd |
Dreehonderd | driehonderd |
Vierhonderd | vierhonderd |
Vuufhonderd | vijfhonderd |
Zeshonderd | zeshonderd |
Zeuvenhonderd | zevenhonderd |
Achthonderd | achthonderd |
Negenhonderd | negenhonderd |
Duzend | duizend |
[bewark] Femilie
West-Veluws | Nederlaans |
Femilie | familie |
Vao(r), vader (Putters: vao(r) en vaoder) | vader |
Moor, moene etc. (Putters: moe(r)) | moeder |
Jonge (Putters: jong) | zoon |
Deerne/deern | dochter |
Breur/bruur | broer |
Zus(ter) | zus |
Meuie/meu(i)/tante | tante |
Noom | oom |
Neve, neef | neef |
Nich(t) | nicht |
Groepvaor, grootvaor, opa | opa |
Groepmoor, grootmoer, oma | oma |
Meu/meuie en noom kump altied achter de naam dus Gaart-noom en Jaukjen-meu(ie).
[bewark] Dialekvergelieking
Gao mit de muuspijl over de sterntjes um de biekoemende infermasie weer te geven.
Puttens | Nunspeets | Standardnederlaans |
---|---|---|
bietje(n) | bietjen | beetje |
beteund | beteund | schaars, beperkt |
bonk * | bonke * | groot stuk |
breekbonen | breekbonen | sperziebonen |
deern, deretje(n) | deerne, deerntjen | meisje |
duuf | duve, doeve | duif |
eerpel, erepel | eerpel, erepel | aardappel |
eerdbees | eerdbeze | aardbei |
frommes, vrouw, wief | frommes, vrouw, wief | vrouw |
frullie | vrouwluui | vrouwen |
gedien | gedien | gordijn |
glaozekleed | glaozekleed | vitrage |
hen | hemmen | hebben |
kous | hoze, kouse | kous |
iezig, akelijk * | iezig, iezelig | heel, erg |
keis, kees | keze | kaas |
kiender(s) | kienders | kinderen |
krang | krang | binnenstebuiten |
kuum | kuum, teumig | bedeesd, rustig |
leed, kwaod, hellig | leed, kwaod, hellig | kwaad, boos |
leer | ledder (Elspeet: lere) | ladder |
luui | luui | lui |
platte peters | platte peters | tuinbonen |
mins | meens | mens |
mirreg | mirreg | middag |
moekerig weer | moekerig weer | broeierig weer |
op huus opan | op huus an | naar huis toe |
overstuur | overstuur | bedorven (eten) |
vao(de)r en moe(de)r * | vaor en moor | vader en moeder |
schaal sjaal * | sjaal | sjaal, das |
schaol * | schaole | schaal |
schand * | schaande | schande |
school * | schoele | school |
sneeg * | snejig | flink, vlot, gewiekst |
strabant | strabant | pittig, vrijpostig |
sukelao | sukelao | chocola |
de hof, de tuun | de tune, de hof | de tuin |
tunekrupertje, klein jantje(n) | tunekrupertjen | winterkoning |
uui (ook wel look iets ouderwets) | ui (ook wel look iets ouderwets) | ui |
vulling | vullen | veulen |
zog | motte | zeug |
[bewark] Overige dialekken
Aandere dialekken | Lokasie | Standardnederlaans |
---|---|---|
oot(jen) | Bunschoten, Niekark, vrogger oek Putten | oma |
luliezer | Garder | tillefooon |
kiekkast(e) * | hele (West-)Veluwe | televisie |
[bewark] Geografie
[bewark] West-Veluwse plaosen en buurtschappen
Hieronder een overzichte van plaosnamen in dialek. West-Veluwse plaosnamen dee neet vermeld staon bin 'tzelfde as in 't Nederlaans.
West-Veluws | Nederlaans |
---|---|
Armel | Ermelo |
Biesteren | Bijsteren (Putten} |
Bunsjoten | Bunschoten |
Garder | Garderen |
Garven | Gerven (Putten) |
Halvinkhuzen | Halvinkhuzen (Putten) |
Harderwiek | Harderwijk |
Helderbuurt | Hell (Putten) |
Hunen | Huinen (Putten) |
Kodek/Kootwiek | Kootwijk |
Kodekkerbroek/Kootwiekerbroek | Kootwijkerbroek |
Kodekkerzaand/Kootwiekerzaand | Kootwijkerzand |
Krachtighuzen | Krachtighuizen (Putten) |
Luntere | Lunteren |
Niekark | Nijkerk |
Schaarpezeel | Scherpenzeel |
Spiekendarp | Spakenburg |
Veenhuzerveld | Veenhuizerveld (Putten) |
Voorthuzen | Voorthuizen |
Wekerum | Wekerom |
[bewark] Krek over de grens bie Utrech
Disse plaosnamen bin zoas ze in Scharpenzeel uut-espreuken wonnen.
West-Veluws | Nederlaans |
---|---|
De Gliend | De Glind |
Meersbaarge | Maarsbergen |
Renswou | Renswoude |
't Veen | Veenendaal |
Wombaarge | Woudenberg |
[bewark] Uutdrokkigen / uutdrukkingen
[bewark] Putters
Putters | Nederlans |
---|---|
Dat mes is zo stomp daor ku-j op gaon zitten en naor Keulen riejen. | Dat mes is heel erg bot. |
Van achteren ku-j een koe in z'n koent kieken. | Achteraf is het makkelijk praten. |
De hoend en de baos jagen de haos. De vrouw en de puus heuren in huus. | De plaats van de man en de vrouw. |
De broodkrummels gaon steken. | 't Hoog in de bol krijgen. |
Oender de gebooien staon. | In ondertrouw zijn. |
Noen staon wulie in 't veurste gelid. | Als de beide ouders overleden zijn. |
Wat een donkere lucht, 't liekt wel kattespie. | Er is zwaar weer op komst. |
Kwam an, ik slof heen. | Nou ga ik maar weer eens. |
Eerpels mit blote pootjes. | Gebakken aardappels zonder iets erbij. |
Koffie van 't darde geluui. | Oude, slappe koffie. |
Een tunekrupertje is net zo druk mit z'n nest as een ooievaor. | Het geeft niks hoe groot je huis is, je bent even druk. |
Van de gavel in de greep lopen. | Van de wal in de sloot raken. |
In Hunen melken ze de runen han ze koen, zouwen ze 't niet doen. | Plagerige uitspraak m.b.t. inwoners uit Huinen. |
Niks weerd knienen in de wienter; allemaol waoterpenzen. | Als je eigenlijk vooraf al weet dat iets mislukken zal. |
Donkere maarges en zwaore knapzakken lichten mit de dag op. | Het wordt geleidelijk beter. |
Daor ku-j gien armeu veur liejen. | Dat is goedkoop/een kleine moeite. |
Je kunnen niet an 't sukelao koken blieven. | Het kan niet alle dagen feest zijn. |
Van een heel brood an een half helpen, en van een half an een eindjen. | Alles opeten. |
In geval van nood schel je de eerpels mit de hiep. | Je niet uit het veld laten slaan, een oplossing bedenken. |
De sjembon is weer geldig. | Ongesteld zijn. |
Je moen je stikken dder mar naor steken. | Je moet er maar rekening mee houden. |
Ik ken der start noch steul van. | Ik ken er niets van. |
Boesterig weer. | Stormachtig weer. |
Moekerig/breuierig weer. | Broeierig weer. |
Op huus op angaon of op huus angaon. | Naar huis gaan. |
Bie zukke zetten. | Af en toe. |
[bewark] Niekarks
Niekarks | Nederlans |
---|---|
't Bin gebeurlijke dinge. | Het zijn dingen die kunnen gebeuren. |
't Is krek van pas / 't is krek van zoute. | Precies van pas. |
't Is schraoi jammer. | Niet vet. |
't Is veur 't apprebere. | Het is het proberen waard. |
't Luuster nauw. | Het komt er precies op aan. |
Daor doe-k op an. | Daar reken ik op. |
Dat trekt an. | Dat helpt. |
Der bin een hoop eerlijke minse in een leeg huus. | Eerlijke mensen bestaan niet. |
Die het 't buskruut ook niet uut-evunde. | Die is ook niet slim. |
Een reupel opschikke/opsjikke; een reupel umgaon. | Een plaats opzij gaan. |
He-j tieng ehad? | Heb je bericht gehad? |
Hie zocht naor z'n peerd, en hie zat derop. | Met je neus kijken. |
Hou je maor kuum. | Hou je maar rustig. |
Iets anrekommandere. | Iets aanbevelen. |
Ik kom tussen tweelichten/tweeduuster. | Ik kom als het schemert. |
Ik gao rikke. | Ik ga naar bed. |
Je moen de boel niet zo vertestewiere/verrinnewere. | Je moet de boel niet zo vernielen. |
Nao een misse komt een gewisse. | Na een miskraam spoedig in verwachting raken. |
Pak 't maor in je knuuste. | Pak 't maar in je handen. |
We hen de gang. | Het begin is er. |
Zit niet te ribbezakke. | Zit niet te zeuren. |
Zoender bluf is 't leve muf. | Je moet risico's durven nemen in 't leven. |
[bewark] Nunspeets
Nunspeets | Nederlaans |
---|---|
Kom mar bie Bart in de rie. | Kom er maar bij(zitten). |
Van de gavel in de grepe vallen. | Van de regen in de drup. |
Hij hef neet veule bie te zetten. | Hij is niet tot veel in staat |
Dat avveseert neet. | Het schiet niet op. |
Een dreuge meert en een natte april, da's krek wat de boer grege wil. | Een droge maart en een natte april, is wat de boer graag wil. |
Onder 't geheur zitten. | In de kerk zitten luisteren naar een preek. |
't Besleug hum gien stee. | Hij trekt zich er niks van aan/hij heeft geen interesse. |
Hij mut dat laand laoten liggen. | De pacht van dat land is hem opgezegd. |
Hij hef edaon ekregen. | Hij is ontslagen. |
Hij geet mit de pak. | Hij vent met textiel. |
Mit de minste meuite behulpen ween. | Gemakzuchtig. |
Hij geef minnig/weinig anhoud. | Je kunt moeilijk contact met hem krijgen. |
Hij hef een hond zien geiselen. | Hij durft niet te verschijnen. |
Hij dut je bie de bok. | Hij beduvelt je. |
Ik heb der gien fedusie in. | Ik heb er geen vertrouwen in. |
Een bliend peerd kan daor gien schao doon. | Het is daar een kale boel. |
Glupend. | Potverdrie/dat is erg! |
Blenders/keizers. | Deksels. |
Ja, wisse. | Ja, zeker. |
Zeutjes mar an. | Doe maar kampjes aan. |
Do mar mit geduld hinne. | Doe maar kalmpjes aan. |
De wereld is neet raozende emaak. | Doe maar kalm aan. |
Hij hef de gang derin. | Hij schiet flink op. |
't Dak is van 't huus. | De ouders zijn niet thuis. |
Zo lek als een teemse. | Zo lek als een zeef. |
Hij is gatgaonde. | Hij is ongedurig. |
Verduld. | Warempel. |
Achteruutboeren. | Zakelijk verlies lijden/interen. |
't Speult m'n deur de bek. | 't Schiet me direct te binnen. |
Dat mu-j m'n neet weer lappen. | Dat moet je niet meer doen. |
Dat mu-j m'n es anpassen. | Dat moet je niet proberen. |
Dat zeut mooi an. | Dat loopt lekker op. |
De boel onder 't gat verkopen. | De boel verkopen wegens schuld. |
De benen der weer onder kriegen. | Weer beter worden. |
De botten deronder zetten. | Flink aanpakken. |
Zo zat as espegen spek. | Er genoeg van hebben. |
Zo dreuge as Sunterklaos z'n konte. | Erg droog. |
Zo slich as ketoen van een cent 't elle. | Erg gemeen. |
Je kunnen gien kaante mit hum op. | Je kunt niks met 'm beginnen. |
Allebarsens! | Nee toch! (verwondering) |
In de buul blaozen. | Flink geld uitgeven. |
Niks weerd, een hond veur de kruuiwagen, 't trek altied scheef. | Waardeloos, als een prutser het werk doet. |
Op de lankveter houwen. | Aan 't lijntje houden |
Dee prebeert je onder de tonge te veulen. | Die probeert je een geheim te ontfutselen. |
Ziekte kump te peerd en geet te voot. | Ziekte komt vlug maar verdwijnt langzaam. |
't Huus bie de schure laoten. | Gewoon doen. |
Dee staon zundag veur de stoel. | Die trouwen zondag in de kerk. |
Dee hemmen wat in de pak. | Die hemmen een baby. |
In de kladden griepen. | In de lurven pakken. |
Warkstellige maken. | Ergens aan beginnen/aan de slag gaan. |
Dee trek 't buis uut veur z'n huushouwige. | Die werkt hard voor zijn gezin. |
Wie gaon naor berre, 't volk wil naor huus. | Werd gezegd als het bezoek erg lang bleef zitten. |
Hij hef altied 't pad tussen de benen. | Hij is veel van huis. |
Ik gao onder de mannefacturen. | Ik ga naar bed. |
Op een fotse zitten. | In elkaar gefrommeld. |
Hij hef der niks mee an de pette. | Hij moet er niks van hebben. |
Dee leut hum veur een halve stuver een bonestok op de kop anpunten. | Die is erg zuinig. |
Kniepend zunig/centedrieter. | Heel erg zuinig (iemand). |
Dat steet hum goed krange an. | Dat bevalt 'm slecht. |
Ik gao achter de kazematten. | Ik ga naar bed. |
Achter de greuntjes gaon. | Naar bed gaan. |
Hij hef de oren kort an de kop. | Hij is heetgebakerd. |
Hij steet boven eerde. | Opgebaard staan. |
Hij hef der paor an 't bladharken. | Hij is niet meer goed bij z'n verstand. |
M'n ies dervan. | Ik griezel ervan. |
't Groot neudig hemmen. | Erg arm zijn. |
't Zal der neet lieke liggen. | Er zwaait wat. |
Ze hef de karre ewipt. | Ze had een miskraam. |
Nao een missen kump een wissen. | Na een miskraam komt er wel een voldragen kind ter wereld. |
Dee ku-j mit de botten twaolf uur lujen. | Die is heel erg mager. |
Beter uut de warme as uut een kouwe haand | Beter iets weggeven tijdens het leven dan na je dood laten erven. |
Hij kan 't neet wachen. | Hij heeft er geen tijd voor. |
't Kiend lig veur 't tielgat te luusteren. | De baby wordt spoedig geboren. |
Hij geet over zee naor Epe. | Hij doet nodeloos ingewikkeld. |
Hij stinkt as een baandhond. | Hij ruikt een uur in de wind. |
Effen een bekvol praoten. | Even een praatje maken. |
Op huus angaon of de klompen naor huus brengen. | Naar huis gaan |
Op de tappe zitten. | Iemand onder druk zetten. |
't Is gien gat in de kop. | Er is geen man overboord. |
A-j dee tegenkoemen, gao-j achter de bomen langes. | Daar heb je respect voor. |
Neet alles gelieke onder hanen haolen. | Niet overal tegelijk mee beginnen. |
Daor wil ik of ween. | Dat weet ik niet zeker. |
Dee he-k goed over de neuze espegen. | Die heb ik een flinke uitbrander gegeven. |
Dat mut civiletjes gebeuren. | Dat moet nauwkeurig gedaan worden. |
Een kop as een tuurhamer. | Een stevig vierkant hoofd. |
Daor ku-j spul mee kriegen. | Daar kun je moelijkheden door krijgen. |
Net pas, ko dood, heui op. | 't Komt precies op tijd. |
Der zit gien drach in. | Kledingstuk van slechte kwaliteit. |
Hij geef net zoveule um vuufentwintig gullen/euro as een boer um een nap vol kannemelk. | Hij kijkt niet op geld. |
Der is wat ganges. | Er is wat aan de hand/gaande. |
Mit mekaar in 't wiere hemmen. | Ruzie hebben. |
De loch is of-eschraod. | De buien zijn weggetrokken. |
Een kop as een bolle. | Een rood hoofd. |
Zo schrao as een talbout. | Erg mager. |
Langes de bek wissen. | De mond afvegen. |
Ze bin of-etrouwd/ze bin uut mekaar. | Kom er maar bij (zitten). |
't Op iemand vortkriegen. | De pik op iemand hebben. |
Een Arnemse reize. | Naar de gevangenis. |
Je kunnen m'n de bok fotsen. | Je kunt me meer vertellen. |
Hij hef een vel veur de kop as een bolle. | Hij is voor geen reden vatbaar. |
Een lopende hond vient lich meer as een liggende. | Als je ergens op uitgaat, levert het vrijwel altijd wat op. |
Commedeer je hond en blaf zelf / Je munnen zien da-j ginneraal wonnen dan ku-j een heel leger commederen. | Bemoei je er niet mee. |
|
![]() |
|
---|---|---|
|
Bron(nen): |
|