Drèents
Van Wikipedie
't Drèents (ook Drents, Dreints, Drints of Drèentisch) is een groep variaanten van de Nedersaksische streektaol en wördt praot in de pervincie Drenthe en umstreken. Zowat de helfte van de Drèentse bevolking (43%) praot dagelijks Drèents. [1]
Onderwarpen |
[bewark] Gebied daor as Drèents spreuken wördt
't Drèents praot ze niet krek gelieke van plaots töt plaots, en kan slim verschillen in verschillende dielen van de pervincie. De noordelijke respectievelijk noordoostelijke variaanten Noordenvelds en Veenkoloniaols (kiekt hieronder veur een indieling) wördt ok as Grunnings zien; 't Zuudwest-Noord-Drèents hef meer gemien mit de streektaol van dielen van Frieslaand en Oaveriessel as mit de streektaol uut aandere dielen van Drenthe; en 't zudelijke Drèents löp deur in Oaveriessel.
Toch bedoelt ze mit "Drèents" miestentied alle autochtone dialecten binnen Drenthe. Stichting Drentse Taol schrif:
- "Hèt Drèents is een verzamelnaam die geldt veur alle dialecten binnen de groep Drèentse streektaolen. Der bint mèensen, die het dialect an de oostkaant van de Hondsrug Grunnings nuumt, maor veur alle streektaolen an de Drèentse grens langs geldt dat ze deurloopt in de buurprevincies. Het Drèents van Zuudwolde het in Balkbrug Overiessels.
Aj nou van Drenthe stukken ofknipt, waoj het Drèents gien Drèents nuumt, umdat het op het dialect van de buren lek, dan zul ‘t wal ies wezen kunnen, daj hielemaol gien Drèents overholdt.
En daorum: alle dialecten die binnen de previnciegrèens spreuken wordt, bint Drèents." [2]
[bewark] Onderverdielings
Der bint verschillende onderverdielings van 't Drèents, zoas de kaorte van dialectologe Jo Daan [3] en de kaorte van dialectoloog Geert Hendrik Kocks [4] De kaorte in dit artikel wik niet hiel slim of van Kocks zien indieling. Bron neudig
- 1. 't Noordenvelds (ok Grunnings)
- 2. 't Veenkoloniaols (ok Grunnings)
- 3. 't Zuudoost-Drèents (ok Zuudoost-Veen-Drèents)
- 4. 't Zaand-Drèents (ok Zuudoost-Zaand-Drèents)
- 5. 't Midden-Drèents
- 6. 't Zuudwest-Noord-Drèents (ok Stellingwarfs)
- 7. 't Zuudwest-Zuud-Drèents (ok Zuudwest-Drèents)
[bewark] Dialectverlies en -behold
In een onderzuuk van de Rieksuniversiteit Grunning wördt steld dat 't Drèents wal iens zol kunnen verdwienen zeen de hudige sprekers veural olderen en leegopleiden bint. Streektaolen wördt in 't algemien deur hoger opleiden minder praot en leger waordeerd. 't Stiegen van 't opleidingsniveau in Drenthe zol dus grote gevolgen kunnen hebben veur 't Drèents.
Umdet ja de dialectrenaissance 't prestige van de streektaolen stark omhoog haold hef, bint de overlevingskaansen ok veur 't Drèents wat gunstiger wörden. 't Succes van een popgroep as Skik is daor een illustraotie van. Een older veurbield van Drèentse successen is 't boek Bartje (1935) van Anne de Vries en de gelieknaomige tv-serie uut de jaoren '70.
[bewark] Veurbeelden
Meer uutbreide beschrievings van de variaanten van 't Drèents kuj vienden in de ofzunderlijke artikels oaver dizze variaanten (kiekt hierboben).
Een veurbeeld van de telwoorden (1-10) in 't Drèents zoas ze det in Nörg praot ('t Noordenvelds):
- ain, twai, drai, vaier, vief, zes, zeum, aacht, neegn, tien.
Vergeliekt ditte mit de versie uut Runerwold (typisch veur hiel Zuud-West-Drenthe, onder aandere ok Rune, Zuudwolde, Möppelt, 't Oogeveine, De Wiek en veur Noord-Oaveriessel):
- iene, tweie, dreie, veere, vieve, zesse, zeum, achte, neegn, tiene.
Vergeliekt 't ok mit dizze versie uut de wat noordelijkere gebieden van Drenthe:
- ee(i)n, twee(i), dree(i), vier, vief, zes, zeum, aacht, neegn, tien.
[bewark] Verwiezings
- ↑ Onderzuuk Drenten en hun taal (2007)
- ↑ http://www.drentsetaol.nl/algemien/detaol.htm
- ↑ http://taal.phileon.nl/kaart/daan.php
- ↑ In: Kocks, G.H. (1996-2000), Woordenboek van de Drentse dialecten, Assen: Van Gorcum
[bewark] Zie ok
Streektaolen in Nederlaand en Vlaanderen |
---|
Nederfrankisch en Friso-Frankisch: Hollaans (Standardnederlaans - Zuud-Hollaans - Utrechs-Alblasserweerds) - Westfries - Bildts - Stadsfries - Zais - West-Vlaams - Oost-Vlaams - Braobans - Zuud-Gelders - Limbörgs |
Nedersaksisch en Friso-Saksisch: Grunnegs - Stellingwarfs - Drèents - Tweants - Tweants-Groafschops - Gelders-Oaveriessels - Sallaans - Achterhooks - Urkers - Veluws |