Gutierre de Cetina
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Gutierre de Cetina (Sevilha, 1520 - Mexic, 1557), poèta espanhòu dera Renaishença e deth Sègle d'Òr espanhòu. De familha nòbla e rica, viuec long temps en Itàlia, a on siguec soldat as òrdres de Carlos I. En aguest país entrèc en contacte damb era lirica petrarquista qu'autant aurie d'influïr en eth; liegec a Tansillo, Ludovico Ariosto e Pietro Bembo, mès era sua lirica s'inspire fondamentalament ena deth toscan Francesco Petrarca, ena deth valencian Ausiàs March e ena deth toledan Garcilaso de la Vega. Passèc plan temps ena còrt deth prince d'Ascoli, ath que dediquèc nombroses poèmes, e tanben siguec amic de Luis de Leyva e deth gran umanista e poèta Diego Hurtado de Mendoza. Adoptèc er aliàs pastoril de Vandalio e compausèc un cançonièr petrarquiste a ua polida Laura que cau identificar damb Laura Gonzaga. A tau dama està dedicat eth famós madrigau qu'a passat a totes es antologies dera poesia en castelhan: "Ojos claros, serenos, / si de un dulce mirar sois alabados, / ¿por qué, si me miráis, miráis airados...?" ("Uelhs clari, sereni, / se per un doç guardar sòu vantadi, / entà que se'e guardatz, guardatz damb ira...?". En aguest cançonièr predominen es sonets, era formula des quaus consistís fondamentalament ena arrevirada d'ua pensada amorosa d'Ausiàs March o de Petrarca enes quatrins e un desvolopament posterior personau enes tercets. En 1554 Gutierre de Cetina tornèc tà Espanha e en 1556 partic tà Mexic, a on ja estèc enter 1546 e 1548, damb eth sòn oncle Gonzalo López, que se dirigie aquiu delà coma comendador generau. Aquiu delà s'enamorèc de Leonor de Osma, e jos era sua hièstra siguec assassinat per un rivau gelós, Hernando de Nava, en 1557 e en Puebla de los Ángeles.